مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
آیات سُوَر غرایب قرآن کلمات و حروف قرآن معانی قرآن
جستجو در برای عبارت
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 2474
رویکردی زبان شناختی پیرامون چند معنایی واژه «رحمه» در قرآن
نویسنده:
ابوالفضل سجادی، سمیه ماستری فراهانی
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
اراک: دانشگاه اراک,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
زبان مجموعه ­ای از واژگان زنده و پویاست که همواره در حال نوزایی و گسترش معنایی هستند. در بررسی­ های معناشناختی مطالعات زبان شناسی، چند معنایی ««Polysemy یکی از مهم­ترین موضوعات قابل طرح در همة سطوح زبانی بوده که از آن جمله، می­ توان به چند معنایی واژگانی یا همان چند معنایی جانشینی اشاره نمود. در رویکردهای زبان شناختی نسبت به مفهوم واژگان، همواره با معانی ای روبرو هستیم که تحت تأثیر عناصر هم­نشین خود در یک نظام ساختاری قرار گرفته­ اند و تحلیل معناشناختی آن­ها با توجه به رابطۀ دو سویه میان عناصر این نظام و فرایند گفتمان متن صورت می­ پذیرد. توجه به بافت زبانی و کلیت متن پس از بررسی ریشه شناختی و کشف میدان معنایی یک واژه، سیر معنایی و در نتیجه چند معنایی آن را به خوبی نشان می­ دهد. یکی از مهم ترین محورهای بررسی و پژوهش قرآنی، کشف و تبیین دقیق معانی واژگان در ساختار کلام الهی است تا بدین طریق، درک و دریافت گزاره­ های دینی برآمده از آن­ها هموار گردد. آنچه در این جستار بدان پرداخته می­ شود بررسی زبان شناختی چند معنایی واژۀ «رحمة» در قرآن کریم است که سیر معنایی این واژه را در ساختار آیات قرآن تبیین نموده و وجوه متعدد معنایی آن را در ارتباط با هستۀ مرکزی معنا و همچنین تأثیر واحدهای هم­نشین با تکیه بر کتب تفسیری قرآن کریم مشخص می ­نماید. در این بررسی، واژۀ «رحمة» در قرآن کریم وجوه معنایی متعددی چون دین اسلام، بهشت، ایمان، باران، روزی و ... دارد که همۀ این معانی در ارتباط با هستة اصلی معنا و روابط مفهومی با دیگر واحدهای زبانی در ساختار کلام پردازش می­ شوند.
صفحات :
از صفحه 27 تا 46
بررسی اغراض بلاغی اسلوب های تهکّم و استهزاء در قرآن کریم
نویسنده:
عزت الله مولایی نیا، رسول دهقان ضاد، مرضیه سادات کدخدایی
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
اراک: دانشگاه اراک,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
زمانی­که گوینده یا نویسنده، سخنانی را بر زبان یا صفحه کتاب، جاری می­ سازد و با کلام خودگروه خاصی را مخاطب قرار می ­دهد، بی گمان با گزینش واژگان ویژه در پی تحقق اغراض خاصی است و با توجه به این اغراض است که واژه ها، جمله ها، ساختارها و اسلوب های خود را تعیین می­ کند و در قالب آنها کلام خود را هدفمند ساخته و سامان می دهد. از جمله این ساختارها، اسلوب تهکم و استهزاء است که متکلم در بهره گیری از آن،اغراضی همچون توبیخ مخاطب، تحقیر، تعجیز و ... را دنبال می کند. مقاله حاضر به بررسی اغراض بلاغی این اسلوب در قرآن کریم اختصاص یافته و نمونه هایی از آیات مربوط به این اسلوب را با تکیه بر منابع و مآخذ اصیل قرآنی- ادبی و بلاغی به بحث و گفتگو نهاده و نتایجی را به دست داده که برای تفسیر پژوهان در کشف مقاصد هدایتی قرآن کریم بسیار راه گشا است. برای این منظور پس از استخراج آیات مربوط به این اسلوب با مراجعه به کتب بلاغی و تفاسیر ادبی به بررسی اغراض بلاغی مورد نظر آنها پرداخته و در نتیجه روشن شد که اسلوب مورد نظر در بسیاری از آیات قرآن وجود دارد و خداوند متعال از به کارگیری آن اهداف متعددی دارد که از مهمترین آنها می ­توان به تحقیر، تعجیز، توبیخ و ... نسبت به شنوندگان اشاره کرد.
صفحات :
از صفحه 122 تا 136
میزان دقت ترجمه های قرآن در عبارات و معانی محذوف پنج جزء اول
نویسنده:
امید مجد، فاطمه ابوحمزه
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
اراک: دانشگاه اراک,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
این نوشتار در پنج جزء اول قرآن به بررسی عبارات و معانی محذوف می‌پردازد که باید برای فهم دقیق معنی آیه در ترجمه لحاظ گردند. ترجمه عبارات و معانی محذوف در ترجمه های قرآن به سه بخش قابل تقسیم است: بخش اول عبارات و معانی محذوفی که اگر توضیح داده نشود، معنا فهمیده شده و خللی در معنی ایجاد نمی‌شود. بخش دوم عبارات و معانی محذوفی هستند که اگر توضیح داده نشود، ارتباط قطع نمی‌گردد ولی فهم و بلاغت مطلب مبهم باقی می‌ماند. بخش سوم بحث اصلی مقاله است و دربارۀ آن دسته از معانی و عبارات محذوفی است که اگر توضیح داده نشود، فهم مقصود آیه مقدور نیست و مفاد آیه گنگ باقی می ماند. در این مقاله چگونگی ترجمه عبارات و معانی محذوف در هفت ترجمه شامل سه ترجمه از ترجمه های کهن قرآن در قرن پنجم و ششم هجری، یک ترجمه منظوم و ادبی قرآن و سه ترجمۀ نثر معاصر بررسی و دسته بندیهائی از آنها ارائه شده است.
صفحات :
از صفحه 7 تا 32
بازنگری ریشه و ساخت فارسی سه واژه قرآنی
نویسنده:
رضا سمیع زاده ,علیرضا نیکویی
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
اراک: دانشگاه اراک,
چکیده :
ماهیت متفاوت زبان عربی که زبانی اشتقاقی است ازجهت اشتمالش بر الگوهای آوایی و قالب های صرفی خاص و تغییرات بابهای فعلی وصیغ اسمی-اعم از مشتقات و جمع های مکسر و دیگر ساختها- سبب می شود که واژه های بیگانه/دخیل، گاه چنان دستخوش تحول و تنوع می شوند که خاستگاه و ریشه های آنها و مسیرهای دگرگونی صرفی و مفهومی شان پوشیده بماند و ردیابی اصل و فرع واژگان برای محقق دشوار شود. از دیرباز کسانی چون جوالیقی، سیوطی، خفاجی و دیگر زبانشناسان و لغویان درباره واژگان اقتباسی و وضع تحول و تعریب آنها تحقیقات ارزشمندی را به میراث گذاشتند. پژوهش های دقیق و روشمند خاورشناسان درباره زبان عربی، زبان قرآن و واژه های دخیل در قرآن، از نیمه دوم سده نوزدهم ضمن بهره گیری از میراث گذشتگان، اشتباهات نظام مند و روشمند آنها را نشان داده اند و تحولی بنیادی در علوم ریشه شناسی و تبارشناسی واژه های قرآنی، ایجاد کرده اند. یکی از پژوهش های ارجمند دراین حوزه، کتاب «آرتورجفری» است که ازحیث روش شناسی؛ دقیقتر و از جهت تعداد واژه های دخیل، بسیار چشمگیر است. وی بیست و هفت واژه قرآن را فارسی دانسته است. در چند دهه اخیر کتب و مقالات بسیاری در این باب نوشته شده است. با این همه به نظر می رسد که بررسی های موجود درباره سه واژه «صهر، صک و اوزار» ناقص و اشتباه است. سیطره سنت واژه شناسی، سنت ترجمه و تفسیر و شباهت های رهزن شکلی و وزنی و دیگر ویژگی ها، اسباب این اشتباهات اند. سعی ما دراین تحقیق این است که با مرور فرهنگ ها و ترجمه ها و تفاسیر و تامل در ساخت این واژه ها وجوه مغفول آنها را باز می نماییم.
صفحات :
از صفحه 133 تا 152
نقدی بر نظریه بنت الشاطی در عدم ترادف میان واژه های قرآن
نویسنده:
سیدمحمود طیب حسینی
نوع منبع :
مقاله , نقد دیدگاه و آثار(دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات) , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
اراک: دانشگاه اراک,
چکیده :
بنت الشاطی از محققان پرآوازه معاصر مصری است که دیدگاه وی در حوزه اعجاز بیانی قرآن مشهور است. وی از برجسته ترین دانشمندان معاصر است که وجود کلمات مترادف در قرآن کریم را انکار کرده و آن را یکی از پایه های اعجاز بیانی قرآن قرار داده است. اصلی ترین معیار و داور تعیین معنای دقیق واژه ها که آنها را از کلمات مترادفشان جدا می کند، از نظر وی قرآن کریم است. وی با تکیه بر همین معیار به شرح مسائل نافع بن ازرق پرداخته و در تمایز کلمات مترادف بسیار موفق ظاهر شده است. به طوری که روش وی الگوی بسیار مناسبی برای محققان است. اما با همه تلاشی که کرده در مواردی هم ناموفق مانده است. در مقاله حاضر ضمن معرفی نظریه و روش بنت الشاطی در رد ترادف میان الفاظ، نظر وی در چهار محور به نقد گرفته شده است.1- ناتوانی از بیان تفاوت میان بعضی کلمات مترادف. 2- ناشناخته بودن بعضی معانی بیان شده برای اعرابی که قرآن به زبان آنها نازل شده است. 3- بی ثمر و اثر بودن بعضی تفاوت های بیان شده در تفسیر قرآن. 4- عدم قبول انکار ترادف در کلمات متعلق به دو لهجه.
صفحات :
از صفحه 61 تا 78
تحلیل زیبایی شناختی تصویر های هنری در قرآن (مطالعه موردی سوره فصلت)
نویسنده:
سیدحسین سیدی ,حسن خلف
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
اراک: دانشگاه اراک,
چکیده :
قرآن کریم منشوری آسمانی است که سرشار از جلو ههایی زیبا، جذاب و پویاست؛ یکی از این جلوه ها، صحنه ها و تصویرهای هنری شگرف و نفیس آن است که هر یک به روشنی، پرده از جمال خالق همه زیبایی ها بر می دارد. این مصحف شریف با به کارگیری یک رشته الفاظ و تعابیر ظاهراً ساده، گاه صحنه هایی باشکوه و تصاویری زیبا ارائه می دهد که می تواند ضمن برانگیختن احساسات و عواطف آدمی، عقل و اندیشه وی را نیز به تکاپو وا دارد؛ این الفاظ و تعابیر چنان زنده و تأثیرگذار است که انسان به جای آنکه خود را در مقام خواننده الفاظ بیابد؛ خود را بیننده تابلوها و صحنه هایی زنده و سرشار از حرکت و پویایی می یابد. آن چه سبب پیدایش این تصاویر هنری در قرآن کریم شده است از یک سو کار رفت برخی فنون بلاغی از جمله: استعاره، کنایه تشخیص و تجسیم (مجسم سازی) است و از سویی دیگر حاصل ترکیب عناصری همچون تقابل صحنه ها، محاوره و گفت و گو و غیره. این پژوهش بر آن است تا ضمن بررسی مفهوم تصاویر هنری و مصادر آن، به تحلیل زیبایی شناختی این تصاویر در سوره فصلت بپردازد.
صفحات :
از صفحه 117 تا 142
نگاهی به کاربرد «حتی» در زبان عربی
نویسنده:
احمد پاشازانوس
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه شهید بهشتی,
چکیده :
«حتی» در زبان عربی، حرفی از حروف معانی است، و به جهت افاده معانی مختلف، تعداد زیادی از نحوی های بصره و کوفه به تبیین معانی آن پرداخته و از مشکلات و تعدد وجوه و تشعب اقوال در مورد آن شکایت کرده اند: تا جایی که در مورد «حتی»‌ گفته شده: «حتی حتحت قلوب النحویین» «حرف حتی، دل و دماغ نحوی ها را به درد آورده است» و نقل کرده اند که: «مات الفراء و فی نفسه شی من «حتی» (بایستی 448:1992) «فراء» مرد و حال آن که مجهولاتی از حتی در ذهنش بود»، این حرف دارای سه معنای حقیقی بوده و در زبان عربی - همان طور که خواهد آمد به معنای انتهای غایت، تعلیل و استثنا می آید و در این زبان وحیانی، با سه عنوان نحوی متفاوت استعمال می شود (طبق نظر نحوی های بصره): 1- حرف جر؛ 2- حرف عطف؛ 3- حرف ابتدا و نحوی های کوفه عنوان چهارمی به این تقسیم اضافه کرده اند که «حتی» حرف نصب است و به فعل مضارع نصب می دهد، و هر کدام از این عناوین دارای احکام مخصوص به خود می باشند که ذیلا به آن ها اشاره می شود.
صفحات :
از صفحه 11 تا 30
مبانی رویکرد‌ ادبی در تفسیر سید مرتضی و شیخ طوسی با تکیه بر "الامالی" و "التبیان"
نویسنده:
شادی نفیسی، زهرا عماری
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
اراک: دانشگاه اراک,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
رویکرد ادبی در تفسیر قرآن بر مباحث لغت، صرف، نحو و بلاغت استوار است؛ چنان‌که مکتب ادبی معاصر علاوه بر این مبانی، اصول دیگری از جمله اصالت دادن به فهم ادبی محض از قرآن را نیز در نظر دارد. با مقایسۀ مبانی رویکرد ادبی سید مرتضی و شیخ طوسی در دو کتاب امالی و التبیان، جنبه‌های گوناگون تفاوت آنها با مکتب ادبی معاصر و از سوی دیگر شباهت تنگاتنگ مبانی این دو مفسّر و البتّه برخی تفاوت‌های آنان در تفسیر ادبی قرآن نمایان می‌شود. شیخ طوسی و سید مرتضی بر خلاف مکتب ادبی معاصر، تفسیر ادبی را پیش‌نیاز و ابزار فهم قرآن دانسته‌اند نه هدف اصلی آن؛ چنان‌که وجود ترادف معنایی و وجود تأویلات ضروری در قرآن، اعتقاد به چند معنایی برخی آیات از دیگر تفاوت‌های مبنایی آن دو با مکتب ادبی معاصر محسوب می‌شود. استناد به آیات قرآن در جایگاه مهم‌ترین منبع لغوی و بهره‌برداری از سیاق آیات، استناد به روایات،‌ تقدیم نظر مفسّران متقدّم بر اقوال لغویان، استناد به اشعار عرب در کشف معنای واژگان و تأیید فهم محتوای آیات، بهره‌گیری از عرف و استعمالات نثر عرب، مخاطب‌شناسی و توجّه به فضای عصر نزول از مبانی مشترک این دو مفسّر در تفسیر لفظی به شمار می‌رود. برخی روش‌های خاص و متفاوت سید مرتضی نیز با شیخ طوسی عبارتند از: پردازش اندک به تشابهات و فروق لغوی، بهره‌گیری اندک از روایات تفسیری و تقدّم نظرات مفسران متقدم بر اقوال لغویان بر خلاف شیخ طوسی که ترتیب ذکر آراء لغویان و مفسّران را بر اساس معنای اصحّ واژه انتخاب کرده است.
صفحات :
از صفحه 103 تا 137
بررسی سبک هنری قرآن کریم در به کار گیری انواع کنایه و عدول از لفظ قبیح به حسن
نویسنده:
علی طاهری
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
اراک: دانشگاه اراک,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
کاربرد کنایه به عنوان یک محور بیانی سابقه ای طولانی در تاریخ زبان شناسی اقوام و ملل مختلف دارد . کنایه یکی از برجسته ترین ترفند های هنری در زبان و نشانگر قدرت تعبیر و تأثیر سخن و نفوذ و اثر بخشی کلام است. قرآن کریم نیز به دلایل بلاغی و رعایت عرف رایج گفتمانی مخاطبان خویش، مشحون از تعابیر کنایی است و درک معانی گسترده آن که فراتر از محدوده ظاهری الفاظ است، جز با دریافت ظرائف و نکات ادبی و بلاغی آن، به ویژه کنایه، امکان پذیر نمی باشد، لذا مقاله ی حاضر ضمن بررسی اجمالی مفهوم کنایه نزد علمای بزرگ بلاغت و ارائه آماری تقریبی از کنایات قرآنی و انواع مختلف آن بر مبنای متون بلاغی و تفسیری ، نمونه هایی از هر نوع ذکر نموده و با بیان دلایل بلاغی کاربرد کنایه در قرآن کریم، به این نتیجه می رسد که استعمال لفظ نیکو و اعراض از کلام ناشایست، از مهم ترین اسباب این سبک هنری در قرآن است، و در نهایت نوع یا عنوان جدیدی از کنایه را در زبان عربی برای بررسی و تعیین دقیق کنایات قرآنی پیشنهاد می نماید.
صفحات :
از صفحه 93 تا 114
پژوهشی در واژگان دخیل در قرآن
نویسنده:
سید عبدالرسول حسینی زاده
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
واژه‏های دخیل قرآن، آن دسته از کلمات غیرعربی وارد شده به زبان عربی است که با تغییراتی در قرآن آمده است. بحث از این موضوع اهمیت دارد؛ چراکه گمان شده است وجود واژگان دخیل در قرآن با عربی بودن آن، که آیات متعددی به آن تصریح می‏کند، ناسازگار است و بهانه‏ای برای شبهه‏افکنی برخی از مستشرقان شده است. در این مقاله تلاش شده است با نقد و بررسی و تحلیل دیدگاه‏های مختلف این نظر ثابت گردد که وجود واژگان دخیل در قرآن کریم با توجه به اینکه اصل این واژگان بیگانه است، پذیرفتنی است هرچند از آن‏رو که این واژگان پس از عربی‏شدن در قرآن آمده است، می‏توان گفت قرآن خالی از واژگان بیگانه است. به این دلیل، آمدن این‏گونه واژگان با عربی بودن قرآن ناسازگاری ندارد. همچنین همانندی برخی از واژگان قرآنی با دیگر کتاب‏های آسمانی، ناشی از وحدت منبع و سرچشمه وحیانی آنهاست، نه برگرفتن قرآن کریم از آنها، آن‏گونه که برخی مستشرقان پنداشته‏اند.
  • تعداد رکورد ها : 2474