مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

در احادیثی از معصومان علیهم‏السلام، عرضه روایات بر قرآن کریم یکی از راه‏های بازشناسی روایات صحیح از غیر آن شمرده شده است. این احادیث با عنوان «روایات عرض» شناخته می‏شوند. این مقاله با روش مطالعه تحلیلی و با هدف تبیین مفاد روایات عرض، به بررسی متن روایات یاد شده می‏پردازد و با تحلیل متن روایات و دیدگاه دانشمندان در این زمینه، به برخی سؤالات پاسخ می‏دهد. با توجه به متن روایات عرض، مراد از «کتاب» که معیار سنجش روایات قرار گرفته، قرآن است و شامل سنّت و برهان‏های عقلی نمی‏شود. روایتی در ترازوی قرآن وزن سنگین‏تری دارد که مخالف قرآن نباشد. بر اساس یافته‏های این مقاله، اقسام روایت مخالف با قرآن بر سه دسته‏اند: 1. مخالفت به صورت تباین؛ 2. مخالفت با اصول کلی مستخرج از آیات قرآن؛ 3. مخالفت به تباین جزئی که قسم اخیر، مخالف محسوب نمی‏شود. عرضه حدیث بر قرآن، اختصاص به صورت تعارض دو خبر با یکدیگر ندارد، بلکه هر حدیثی را باید به قرآن عرضه کرد. اخبار عرض به لحاظ مضمون نیز دو دسته‏اند: بیانگر انکار صدور روایت مخالف کتاب از معصومان علیهم‏السلام و بیانگر نفی حجّیت روایات مخالف کتاب.

تفسیر موضوعی به رغم داشتن پیشینه دیرینه، اصطلاح جدیدی است. مفسّر در تفسیر موضوعی، مسئله یا سؤالی را به قرآن عرضه می‏کند و با جمع‏آوری و بررسی تمام آیات مربوط به آن، نظر قرآن درباره آن را به دست می‏آورد. تفسیر موضوعی به دو شکل جزءنگر و کل‏نگر است. در شکل نخست، تلاش می‏شود نظر قرآن در یک یا چند موضوع به دست آید. اما در شکل کل‏نگر دیدگاه قرآن در تمام موضوعات قرآنی استخراج می‏شود. در این شکل، باید موضوعات را به شکل منطقی تقسیم و مرتب کرد. در تفسیر موضوعی پس از عرضه موضوع به قرآن، باید با مطالعه دست‏کم یک بار از اول تا آخر قرآن، آیات مربوط جمع‏آوری گردد و سپس این آیات دسته‏بندی و هریک در جایگاه خود فهم شود و در نهایت، مجموع آیات با توجه به آیات دیگر و تمام قراین تفسیر گردد. تفسیر موضوعی ذومراتب است و در شکل کامل آن باید مسئله موردنظر با مجموع نظام‏ها و موضوعات دیگر ملاحظه شود.

امام معصوم(علیه السلام) حجت خدا و داناترین مردم است. بر این اساس گستره دانش او افزون بر کتاب و سنّت، دیگر کتابهای آسمانی را نیز دربر میگیرد. استدلالهای امام رضا(علیه السلام) به تورات، انجیل و زبور در مناظره با علمای اهل کتاب، از نمونههای شنیدنی در این زمینه است. مواردی از کتاب مقدّس، که امام(علیه السلام) در ارتباط با برخی مسائل بدان استناد جستهاند، از حیث انطباق با نسخههای موجود آن و نیز دلالت بر مدعای آن حضرت، چند دسته هستند: بخشی کاملا روشن و گویاست و در کتاب مقدّس موجود نیز آمده، برخی دیگر دارای مفهوم کلی، ولی با قراین موجود مدعای امام را تأیید میکند. دسته دیگر، دارای زبانی نمادین است، و تنها با تفسیر امام، بر مدعای ایشان دلالت دارد. برخی نیز در ترجمههای فارسی و عربی یافت نمیشوند. بخشی نیز در متن کتاب مقدّس مورد استناد قرار نگرفتهاند، ولی به صورت مبسوط در عهد قدیم، جدید و قرآن روایت شدهاند. این مقاله، نمونههای مهمی از موارد یاد شده را در نسخههای فارسی و عربی موجود از عهدین بررسی میکند.

هر چند خدای متعال قرآن کریم را برای هدایت انسان‌ها نازل کرده است و لذا فی‌الجمله، برخی امور انسانی در این زمینه مورد عنایت بوده است، اما قرآن کریم مستقل از امور انسانی بوده و هیچ امر انسانی در آن تأثیر نداشته و هیچ مطلب یا فرهنگ غلطی از زمان نزول، در آن منعکس نشده است؛ زیرا وجود مطالب غیر واقع در قرآن با هدف اصلی آن یعنی هدایت مردم منافات دارد. البته چون خداوند قرآن را برای هدایت فرو فرستاده، به برخی از امور انسانی عنایت داشته و از آنها استفاده و به‌گزینی کرده است. قرآن به زبان قوم است و از مثال‌ها، تعبیرات، استعارات، کنایات و لغات دخیلِ رایج در بین مردم بهره جسته و مصلحت مخاطبان را رعایت نموده است. استقلال قرآن کریم از امور انسانی یکی از مبانی تفسیر به شمار می‌آید.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده : دعا درلغت :دعا همیشه به معنای فراخوان نیست بلکه گاهی به معنای درخواست ،کمک خواستن طلب حاجت وگاه برای حضور درخوردن غذا ودیگر بار برای تقاضای خیر وزمانی برای نفرین است .دعا دراصطلاح :به معنای نیایش ومناجات ویاد صفات جمال وجلال خداوند است .قرآن کریم انوا عی از دعاهای انبیاء را نقل می کند : همه پیامبرا ن ،حوایج معنوی ،وحوایج مادی مانند درخواست فرزند وجانشین ،در دعا های خود داشته اند ،وازبرخی ازانبیاء درقرآن مجید دعاهای صرفا معرفتی وفاقد هرگونه درخواست نقل شده است وبه برخی از آنان یکسره دعا هایی را خداوند تعلیم وآموزش داده است ،که جایگاه خاص خودش رادارد ،وعموما در دعا های انبیاء ازجانب خدای متعال تأ کید براستجابت دعا درقرآن وجود دارد ،که ازاین رو دعا های انبیاء قطعا به اجابت رسیده اند. انبیاءعظام درحوایج معنوی شان ما نند طلب رحمت ومغفرت برای خود ،پدر ومادر ،اقارب وهمه مومنان به صورت فرازمانی وفرامکانی دعاکرده اند ،وهمچنین انبیاء برای طلب علم وحکمت ،درخواست شرح صدر ،ملحق شدن به شایستگان وبهشت را به ارث بردن دعا می نمودند .برخی ازانبیاء برای تداوم مقام نبوت ،درآیندگان نیز دعا کرده اند ،پناه بردن به خدا ازهمه شرور مخصوصا ازشرشیا طین نیز در دعا های انبیاء وجود‌‌‌ دارد ،ونهایتا درخواست عذاب ونفرین درحق دشمنان دین نیز در دعا ها ی انبیاء درآخرین مرحله پس ازیأس ازهدایت آنان به چشم می خورد .درقرآن یکی ‌از‌ ادب انبیاء در دعا های شان اینکه حوایج مادی رامعمولا به کنایه بیان می‌کردند ،ومقدم داشتن واژه های «رب ،ربی ،ربنا»‌ ازاسامی‌خداوند از آداب برجسته دیگری دعا های انبیاء(ع) درقرآن مجید است وخدا را به اسامی وصفات مناسب خواندن قبل ازدعا ودر اثنای دعا درمقام درخواست حاجت ازدیگر ادب دعا های انبیاء برشمرده شده است ،همچنین برخوردار ساختن دیگران را ازدعا های خود ،ودر خواست حاجت به غرض مشروع وتوسل به بخشندگی عام الهی و... ازموارد رعایت ادب در دعا های ا نبیاء دا نسته شده اند .سوال برانگیز بودن دعا های انبیاء به خاطرطلب مغفرت در دعا های شان ،تعلیمی بودن برخی ازدعا های انبیاء مانند پناه بردن به خدا از شرور وشیاطین ،وتعلیم دعا های سراسر معرفتی به برخی ازانبیاء ازویژه گی های این دعاها ست .کلید واژه: قرآن ، دعا ، انبیا ، رب واللهم.

اعتقاد به عالم برزخ یکی از مسائل قطعی دین مبین اسلام است که در قرآن کریم و احادیث مطهره به صراحت پیرامون آن سخن به میان آمده است . این اعتقاد با بقای روح پس از مرگ دردنیا استوار می باشد ، که این اعتقاد در ادیان الهی و غیرالهی نیز بعنوان یک اصل مهم شمرده می شود، بطوریکه دینی یافت نمی شود مگر اینکه برای انسان بقا و حیات طولانی تر از عمر این جهان قائل است و پیروان خود را به آنسوی دنیا دعوت می نماید و نسبت به حساب و کتاب آن انذار می دهد . شاید معدود انسانی را بتوان یافت که مرگ را پایان زندگی بداند و از درون به آن راضی باشد چنانچه در مکاتب غیرالهی نیز حیات دنیوی را مدت کوتاهی از زندگی جاویدان بشر مطرح می کنند.

با مقایسه شخصیت عیسی مسیح(ع) در عهد جدید و قرآن کریم نکات و اختلافات فراوانی بدست می‌آید که از جمله آنها: 1- مریم (س) در عهد جدید جایگاه برجسته ای جزاینکه فرزندی موعود را به دنیا آورده است، ندارد و در عقد شخصی به نام یوسف بوده است.امّا در قرآن کریم، مریم جایگاه ویژه ای دارد و از جمله اینکه، خداوند مریم را برگزید، پاک ساخته و برتمام زنان عالم برتری داده است. 2- عهد جدید؛ مسیح را با نامهایی چون پسر خدا و خداوند ذکر می کند که قرآن کریم به شدت آن را رد می نماید. 3 – بعضی از معجزاتی که در عهد جدید به عیسی مسیح (ع) نسبت داده شده است؛ مانند تبدیل آب به شراب و خشک کردن درخت سبز با سیمای ملکوتی و قرآنی عیسی (ع) در تضاد است. 4 -تناقضات آشکاری در عهد جدید وجود دارد ؛ تناقض در نسب نامه عیسی (ع) تا..... که اگر کتابی که منسوب به وحی است، دارای تناقض باشد فاقد اعتبار خواهد بود. 5-رفتارهای غیر اخلاقی؛ ظالمانه و خلاف عقل در عهد جدید به عیسی (ع) نسبت داده شده است؛ مانند رفتار نادرست با مادرش و شاگردانش و....... که مورد تایید قرآن نیست. 6 – از نظر عهد جدید عیسی (ع) دستگیر و مصلوب شد و بعد از سه روز زنده شد و به آسمان صعود کرد. اما از نظر قرآن کریم ؛ عیسی (ع) دستگیر و مصلوب نشد؛ بلکه به قدرت الهی امر بردشمنان عیسی (ع) مشتبه شد و خداوند عیسی (ع) را به سوی آسمان بالا برد.

خانواده یکی از مهمترین پایگاههای اجتماعی در دین مبین اسلام است که انبیاء و اولیای الهی در تعالیم الهی خویش به طور خاص به آن پرداخته اند و در شریعت مقدس اسلام به عنوان کاملترین دین ،به آموزش حقوق ،قواعد و احکام آن توجه خاصی شده است و کاملترین مرجعی که به طور جامع به فقه خانواده پرداخته است ، قرآن کریم است که با دقتی شایسته به کلیه زوایا و جوانب این نهاد مقدس پرداخته است . قوانین و احکام اسلامی در دین مبین اسلام مستند به منابعی است که به اتفاق فریقین شامل قرآن کریم و سنت پیامبر (ص) است ، که جزء مصادر اولیه تشریع احکام می باشند . قرآن کریم دارای حدود پانصد آیه ، مربوط به احکام فرعیه عملیه و به اصطلاح احکام فقهی است که در طول دوران رسالت حضرت رسول اکرم (ص) بر وی نازل شده است و یکی از مهمترین این آیات ،آیات الاحکام مربوط به خانواده است . خانواده دارای جایگاهی بس والا و عظیم در نظام مقدس اسلام است و اهمیت بررسی فقه خانواده، از آن جهت است که خانواده اولین نهادی است که انسان در آن قدم می گذارد و به رشد و بالندگی دست پیدا میکند و در سعادت و شقاوت فرد نقش اساسی دارد و تشریع احکام و حقوق بی مانند قرآن کریم مربوط به خانواده را که از اتقان و جامعیت کامل برخوردار است ضروری مینماید که تا سعادت را فرا روی بشر قرار دهد .در این تحقیق ضمن بررسی احکام فقهی و حقوق خانواده در اسلام جامعیت این تشریعات بررسی خواهد شد و مباحثی چون حقوق ، اصول حاکم بر نظام خانواده و همچنین به احکام فقهی والدین ، فرزندان و همسران پرداخته خواهد شد .