مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از مباحث مهم در تاریخ کلام و فلسفه اسلامی نقش عقل در هدایت انسان است. نقش عقل در هدایت انسان از مسائل پیچیده ای است که تا به امروز ذهن بشر را به خود مشغول ساخته است. این جستار کنکاشی است تطبیقی پیرامون رویکرد ملاصدرا به نقش عقل در هدایت و میزان تاثیرپذیری وی از آموزه های قرآنی. در این تحقیق پس از معرفی «عقل» و «هدایت» و بررسی انواع آن، به واکاوی این دو، از منظر قرآن و ملاصدرا پرداخته شده است. سپس با بررسی آثار ملاصدرا، نظر این فیلسوف در مورد مفاهیم مذکور مورد مداقّه قرار گرفته است. علاوه بر این برای تکمیل و تعمیق بحث، از طرفی دو عامل اصلی موثر در «هدایت»، یعنی «ایمان» و «عمل صالح» و از سوی دیگر مفهوم «سعادت» که جزو مفاهیم اصلی و نزدیک به هدایت است در این تحقیق مطمع نظر قرار گرفته و نسبت آن‌ها با عقل در قرآن و آثار ملاصدرا مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به بررسی آیات قرآن این یافته حاصل شد که عقل صرف نمی تواند هدایت حقیقی بشر را به عهده بگیرد و بعثت انبیا و وجود وحی امری ضروری است. با بررسی آثار ملاصدرا نیز مشخص شد که وی منظری مشابه آیات قرآن به نقش عقل در هدایت انسان دارد. در موضوع سعادت رویکرد قرآن کریم، توجه فراوان به همراهی ایمان و عمل صالح در نیل به سعادت است. اما از دیدگاه صدرالدین شیرازی بزرگ ترین وسیله دستیابی به فوز و سعادت اخروی علم و معرفت است، او محصول عقل نظری را کمال به حساب می آورد. در واقع می توان بیان کرد که ملاصدرا از آموزه های قرآنی در زمینه نقش عقل عملی در سعادت و رستگاری انسان تاثیر کمی پذیرفته است.

متون مختلف ازگذشته با یکدیگر ارتباط وتبادل زبانی و معنایی داشته‌اند. این ارتباط بین متون، دستاورد جدیدی نیست بلکه ازدیربازمطرح بوده‌است. نمونه این تبادلات درکلام و آثار پیشینیان قابل مشاهده است. اما این دیدگاه(بینامتنیت) به صورت رسمی توسط ژولیا کریستوا و بعدها با همراهی گروهی از اندیشمندان و ادبای روسی مطرح شد. براساس این نظریه، هر متنی با متون قبل (وحتی بعد) از خود پیوندی ناگسستنی دارد، به گونه‌ای که به آن معنا می‌بخشد و این سیر طبیعی نگارش متون ادامه دارد که هر متنی از متون ما قبل خود تأثیر می‌پذیرد ومطمئناً بر نوشته‌های بعد از خود نیز مؤثر است. کتب دینی از جمله قرآن ونهج‌البلاغه نیزاز این قاعده مستثنی نیستند. اگرچه قرآن کتابی وحیانی و آسمانی است، اما پیرو قواعد زبان‌شناختی وزیبا‌شناسی است ونهج‌البلاغه نیزکه کلام فصیح و بلیغ حضرت امیر است، تأثیر شگرفی ازقرآن پذیرفته‌است وبه جرأت می‌توان گفت مباحث مرتبط با انسان وارتباطات او شامل ارتباط با خود، خدا، طبیعت ودیگری جزء مباحث مهم واصولی در این دو کتاب می‌باشد. حال در این مجال، با دیدی تازه و از دریچه شناخت تعاملات انسانی با در نظر گرفتن بینامتنیت قرآن و نهج‌البلاغه با هدف تربیت انسانی پرداخته می‌شود. مطمئناً ثمره توجه به روابط گوناگون انسانی در این دو کتاب، با روش بینامتنی به جهت تنظیم صحیح وعقلایی کلیه ارتباطات انسانی است که به تربیت ورسیدن به رشد و تعالی منجرمی‌شود. ضرورت این امر به لحاظ تربیت‌پذیری انسان در همه شئون ودر تمام روابط، خود دلیل قاطع و محکمی است که اهمیت موضوع را می‌رساند. روش مورد استفاده در این تحقیق، روش‌کتابخانه‌ای است که با استفاده از کتب اخلاقی و انسان‌شناسی و تربیتی مطالب گردآوری شده‌است. نتایج حاصله از این پژوهش گشوده‌شدن دریچه‌هایی جدید به مقوله شناخت روابط فردی و اجتماعی انسان است که در سایه پیوند عمیق و جاودانه قرآن و نهج‌البلاغه بدست‌می‌آید و این شناخت زمینه را برای تربیت ورشد و بالندگی هرچه بیشتر فراهم می‌کند.

چکیدهاین رساله با عنوان برررسی, ترجمه و تحلیل احادیث تفسیری امام صادق (ع) در جزئ بیست و هشت قرآن ودر سه فصل تنظیم شده است که در فصل اول به کلیات بحث پرداخته شده است و مفاهیم و اصطلاحات به کار رفته در این تحقیق تعریف شده است در فصل دوم احادیث تفسیری امام صادق (ع) از کتب تفسیری جمع آوری و سپس منبع یابی شده است در مرحله بعد احادیث ترجمه شده و سند آنها مورد بررسی رجالی قرار گرفته است و همچنین متن این احادیث نیز شرح داده شده است در شرح متن حدیث نیز از آیات قرآن, احادیث پیامبر و ائمه طاهرین و کتب لغت و همچنین کتب شرح الحدیث استفاده شده است و در فصل سوم رجال احادیث به کار رفته در این رساله مورد بررسی رجالی قرار گرفته اند. در مجموع 205 حدیث مورد بررسی قرار گرفته است که از میان آنها 16 حدیث از لحاظ سندی صحیحمی باشد. مابقی جزئ احادیث ضعیف طبقه بندی می شوند و به غیر از10 حدیث مابقی احادیث از لحاظ متن, استوار و متقن می باشند

‫چکيده : اين پايان نامه، ترجمه و تحقيق بخشي از کتاب مبادي اخلاق در قرآن تأليف آيت ‌الله عبدالله جوادي آملي است، که به بررسي مباني عقلي و نَقلي اخلاقي برگرفته از قرآن کريم و راهکارها و موانع سِير و سلوک اخلاقي در آموزه‌هاي قرآني و روايي مي پردازد. در بخش اوّل رابطه جهان‌بيني و اخلاق؛ در بخش دوم ارتباط انسان و اخلاق؛ و در بخش سوم اهمّيت و آثار اخلاق، بررسي و بيان مي شود. در بخش اوّل به ترتيب، تأثير متقابل جهان‌بيني و علم اخلاق از ديدگاه نويسنده، خاستگاه احکام اخلاقي، کمال آدمي از منظر اسلام و آموزه‌هاي قرآني، تأثير گناه در جلوگيري از کمال و نقش شيطان در ممانعت کردن از پيشرفت و تکامل انساني تبيين شده و از تلاش براي رسيدن به کمال اخلاقي به جهاد اکبر تعبير مي گردد. نويسنده حرکت به سوي کمال اخلاقي را در راستاي توحيد عملي ارزيابي کرده و با اشاره به سعادت انسان، نسبتِ بين روح و بدن در حکمت متعاليه را تبيين مي کند. وي در بخش دوم نخست به اخلاق گرايي در انسان اشاره کرده و مباني گرايش آدمي به اخلاق و تغيير پذيري خُلق و خوي انسان‌ها و تأثير و تأثّر اخلاقي را با استفاده از آيات قرآن کريم بررسي مي کند. او در همين زمينه به نقش انبيا در رساندن بشر به کمال اخلاقي و تغيير در رفتار اخلاقي اشخاص پرداخته و اخلاق را نعمتي الهي و فطري برشمرده است. وي تغيير در اخلاق، گرايش به فضايل اخلاقي و دوري از رذايل را نيز نوعي جهاد اکبر مي خوانَد و تلاش شيطان براي تقويت رذايل و تضعيف فضايل اخلاقي را ترسيم مي کند. جاودانگي اخلاق، نقش شناخت، اراده و ميل انسان در اخلاق، ويژگي‌هاي معلّم اخلاق و متعلّم اخلاقي، از ديگر مباحث بخش سوم محسوب مي شود. بخش چهارم نيز به اهمّيت علم اخلاق،نياز انسان‌ها به اخلاق، اهمّيت تهذيب نَفس و شناخت آن و ضرورت طهارت روح اختصاص دارد.