مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

این پژوهش با ترجمه ی کتاب«الادب و الاسطوره» در صدد است به معرفی موضوع اسطوره و رابطه ی آن با ادبیات بپردازد. رویکرد اصلی ما در ترجمه ی کتاب رویکردی ارتباطی و معنایی بوده است با این حال سعی گردیده است به متن اصلی وفادار بماند. و با توجّه به متن اصلی آن،در پنج بخش نوشته شده است: در بخش اوّل تکیه کلام بر روی زاویه ی تئوری اسطوره است و به تعریف های اسطوره از دیدگاه های مختلف دانشمندان نوگرای غربی پرداخته شده است، در این بخش دو رویکرد در مورد اسطوره بیان می شود:یکی این که اسطوره با وجود منشعب شدن نمادهای گوناگون از آن،خود یک نماد ثابت است.دوّم این که اسطوره یک نماد پویا و مترقّی است که محدود به فرهنگ یا زبان یا قوم خاصّی نیست.چهار بخش دیگر این پژوهش،تکیه بر رویکرد دوم در بخش اوّل دارد و آن،نگاه به اسطوره از زاویه ی جدید و پیشرفته است.در این چهار بخش، نویسنده ضمن بیان دیدگاه های مدرنیسم در مورد اسطوره،به بیان و توضیح برخی از آثار و نوشته های دانشمندان نوگرای غربی و عربی پرداخته و دیدگاه های آنان را با ذکر شواهدی با هم مقایسه نموده است. نویسنده در یکی از این بخش ها به بیان دیدگاه شاعر اسطوره ساز و مدرن عرب، محمود درویش پرداخته است. علاوه بر این، نویسنده در اشاره به نمادهای کهن چشم پوشی نکرده و به مقایسه ی نمادهای انسانی و طبیعت پرداخته است و با بیان آثاری در این زمینه،به تحلیل آن پرداخته است.

تهدف هذه الدراسة الموسوعية إلى تسليط الضوء على ظاهرة الوراقة والوراقين في الحضارة العربية الاسلامية، أو ما يعرف اليوم، على الصعيد المهني ب " دور النشر"والدور التاريخي الذي اضطلعوا به، باعتبارهم صانعي أسس الثقافية العربية - الإسلامية، على الصعيد المهني والثقافي والانساني، وبنفس الوقت الإشارة الى المراكز الحضارية الإسلامية التي تبرعمت فيها بها هذه الظاهرة الثقافية، بدءاً من بغداد كعاصمة للخلافة العباسية، ومروراً بدمشق والقاهرة وأشبيلية وبلاد فارس وبقية أطراف الخلافة الإسلامية، الممتدة بين حدود الصين شرقاً وأقاصي الأطلسي غرباً، مارة بتأثيراتها على كل الإثنيات والأعراق والثقافات المتواجدة في تلك الأماكن الجغرافية، لذلك هذه الدراسة - الموسوعية - تنطلق من بغداد الى أن تصل الى تلك البقاع أو الأمصار الإسلامية المذكورة، لتؤثر بشكل إيجابي على النهوض الحضاري، في تلك الاماكن، رافدة كل ثقافات تلك البلدان "الأمصار الإسلامية" بمنهج معرفي يعلمهم أسلوب "صناعة الكتابة والكتاب" وفق شرائط مهنية وإبداعية يظهر فيها التأثير الاسلامي واضحاً، من الناحيتين العقائدية والحضارية، وبنفس الوقت يبين دور الانسان المبدع في عملية الخلق الثقافي، في شروط زمنية واجتماعية محددة، رغم اختلاف ظرفي الزمان والمكان، من بلد لآخر، ومن شخص لسواه، ولكن يبقى القلق المعرفي هو الخيط الرابط بين كل هؤلاء الوراقين، مبدعي هذا العمل الحضاري، المؤثر والفاعل في ثقافة العرب والمسلمين في العصر الوسيط، وامتداد تلك المؤثرات على آننا الحالي، وحتى هذه اللحظة. يؤرخ موضوع الدراسة الموسوعية الى فترة ظهور مدينة بغداد كعاصمة للخلافة العباسية سنة 145هـ/757م، الى سنة سقوطها على يد المغول - التتار سنة 656 هـ/1258م، كمفصل رئيسي وأساسي، إلا أن مديات البحث امتدت الى نهايات القرن 8 هـ/ 14م، حيث ظهرت هناك - في بعض الأمصار الإسلامية، (الأندلس، مصر، فارس)، استمرار للتعاطي مع مهنة الوراقة، رغم سقوط الدولة العباسية، وبداية النكوص الحضاري للثقافة العربية - الإسلامية. وقد تمركزت الموضوعات الرئيسية في هذه الموسوعة على عدة أجزاء، حيث بلغت "6 أجزاء" كلها تخص ذات الموضوع "الوراقة والوراقون" وكل جزء يتمم الآخر، وهي موزعة على النحو التالي: الجزء الأول: حمل عنوان (الممهدات التاريخية والحضارية)، الجزء الثاني: حمل عنوان "ظهور مهنة الوراقة"، الجزء الثالث: حمل عنوان: "صناعة الورق وظهور المكتبات"، الجزء الرابع: حمل عنوان: "الإفرازات الحضارية للوراقين - ظهور الخطاطين"، الجزء الخامس: حمل عنوان: "أعلام الوراقين البغداديين"، الجزء السادس: حمل عنوان: "وراقو الأمصار الإسلامية". كذلك يتضمن هذا الجزء - من الموسوعة - كشافات عامة للمدن والأسماء وقائمة كبيرة للمصادر والمراجع المعتمدة في إنجاز هذه الموسوعة، بغية اكتمال البحث الأكاديمي وفق شرائطه علمياً في مثل هذه الأبحاث التراثية، مضافاً اليها "نماذج" من خطوط الوراقين والخطاطين، مكتوبة بأقلامهم، ومن أوثق المخطوطات العربية.

چکیده ندارد.

شعر عربی از آغاز تا به امروز بستر مفاهیمی بوده که گاه، گفتن نشاید و شاعران، ترفندهایی را آزمودندکه در نهایت به فرآیند نمادگرایی انجامید. عرب‌ها از دیرباز، تجربه‌های خطاب غیرمستقیمرا به صورت پراکنده در متون عرفانی از سرگذرانده اند؛ در شعر معاصر نیز به تبعیت از غربی‌ها برآمده و برای تصویر واقعیت‌های تلخ جوامع عربی به این فن روی آوردند. آن ها رمزهایشان را از حوزه های گوناگونی چون اسطوره‌ها برگزیدند. این دسته از سمبل ها پیشینه‌ای نمادین داشته و در ناخودآگاه شخصی و جمعی مردم حضوری پویا دارند. شاعران این صنعت را در سطوح مختلف کیفی به کار گرفتند که عالی‌ترین مرتبه‌اش در تلفیق شخصیتشان با شخصیت فراخوانده‌ تجلی می یابد. شاعر مصری، أمل دنقل، از جمله مشهورترین شاعران نمادگراست که رسالت شعریش را در ارتباط با مردم می‌دانست. خاستگاه تجربه‌اش حوزه‌های دین، تاریخ، افسانه‌ها، ادبیات ملی و زندگی روزمره می‌باشد. وی با توجه به مضامین شعریش شاعر تمرد، انقلاب، آزادی و غیره نام گرفته و واقعیت‌ها را در قالبی نمادین عرضه نمود؛ تا آن‌جا که بسیاری از فنون بلاغی را نیز به خدمت طبع نمادگرایانه‌اش درآورد. او توانست بخشی از ایدئولوژی‌هایش را از ورای رمزهای غیرشخصیتی ابراز دارد؛ حجم انبوهی را نیز از زبان شخصیت‌های تاریخی یا اسطوره ای تصویر نماید. شخصیت‌های تاریخیش غالباً از میان وجوهی هستندکه در آگاهی جمعی مردم چهره‌ای آشنا بوده و به شکل جزئی یا کلی به خدمت درآمده‌اند . برخی از شخصیت‌های فراخوانده ، تصویری از وجدان و حالات روحیش هستند ؛ شماری نیز تنها برای القای مفاهیم ذهنیش مورد استفاده قرار گرفته‌اند. بیشترین نمادهای شخصیتی وی، از میان چهره‌های ملی است و این امر در کنار مضامین غالب ملیش، مصداق مناسبی برای یک شاعر ملی به شمار می‌رود . این رساله با تکیه بر این مشخصه اصلی شاعر و برخی وجوه دیگر به تحلیل نمادهای شخصیتیش پرداخته است.

علم سبک شناسی،در سالیان اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است و شاعران دورۀ بازگشت، نخستینسبک شناسان ایران هستند یا نخستین کسانی اند که بدون آن که خود بدانند به مطالعات سبکشناسی اشتغال ورزیدند و به تتبع در آثار قدما پرداختند. زیرا برای تقلید درست، مجبور بودند که به همۀ جنبه های زبانی، فکری و ادبی آثار قدما دقیق شده و آنها را بیاموزند. هر چند که این شاعران دارای سبک شخصی نیستند و تنها سبک شاعران کهن را تقلید کرده اند، یعنی روش آنان را آموخته بودند، ولی گاه با همان شیوه آثار بدیعی آفریدند و تامل در چگونگی اقتفاهای آنان از شاعران پیشین می تواند نتایجی را برای ما به ارمغان آورد. شاعران دورۀ بازگشت که وصال شیرازی یکی از مشهورترین آن ها است، از آنجا که توانست زبان فارسی را از سستی و کاستی برهاند، خدمت بزرگی به حفظ زبان و ادبیات کهن ایران انجام داده اند. در پایان نامۀ حاضر با عنوان«بررسی ویژگی های سبکی غزلیّات وصال شیرازی» اشعار او در سه سطح زبانی، فکری، ادبی تحلیل سبکی شده است.در این نگارش از کتب سبک شناسی، عروض و قافیه، دستور زبان و کتاب های بلاغت استفاده شده، ولی تکیه اصلی بر روی کتاب های بلاغی دکتر شمیسا است. فهرست منابع مورد استفاده، در بخش کتابنامه آورده شده است.فرضیه ها و پرسش ها:- غزلیّات وصال شیرازی در سطوح زبانی، فکری و ادبی تنها بر تقلیدی صرف استوار است یا ابداع ونوآوری هم در آن ها دیده می شود.- اشعار وصال شیرازی رنگی عرفانی دارد و عرفان او، اسلامی- ایرانی است.- آیا اشعار وصال شیرازی در سطح فکری بازتاب وقایع زمان خود نیز هست.در این نگا رش ابتدا دیوان غزلیّات وصال شیرازی مورد مطالعه قرار گرفت و سپس پنجاه غزل از آن ها انتخاب گردید. در گزینش غزل ها، سعی بر آن بو که از غزل های اقتفا شده از سعدی، حافظ و غزل های خود شاعر به طور یکسان انتخاب گردد. سپس مطالب مورد نظر به روش فیش برداری استخراج و در فصول مجزا تدوین گردید و در هر فصل توضیحات و نتایج به دست آمده ارائه و در نهایت بسامد آن بر روی نمودار نشان داده شده است.مبنای کار وصال شیرازی بر تقلید صرف استوار است و اندک ابداع و نوآوری در آن دیده نمی شود. هم از نظر لفظ و شیوۀ بیان و هم از نظر محتوا و مضمون و توصیف ها تنها سعی دارد تا به سرمشق های خود نزدیک گردد که البته در این راه موفق بوده است. وصال شیرازی، شاعری عارف است ولی عرفان مطرح شده در غزلیّات او نیز عرفانی تقلیدی و تکراری است.در سبک شناسی غزلیّات وصال شیرازی نتایج زیر به دست آمد. در سطح زبانی، بخش آوایی اشعار او از نظر موسیقی بیرونی، کناری و درونی مورد بررسی قرار گرفت. در دیوان وی از اوزان سنگین و مهجور خبری نیست و اوزان به کار رفته همگی از اوزان کثیر الاستعمال است.وصال اکثراً از اوزان متوسط و خفیف استفاده کرده است و اوزان او همان اوزان غزل های سعدی و حافظ است. وصال در جناس ها، سجع ها و موازنه های خود از واژه های ساده استفاده کرده است و با استفاده از مصادیق تکرار بر موسیقی کلام خویش افزوده است. در سطح واژگانی، در واژه های بسیط، مرکب، ترکیبات اضافی و وصفی از واژه های دشوار و دور از ذهن استفاده نشده و به طورکلّی وصال، شاعر واژه ساز و ترکیب پردازی نیست ودر سطح مفردات و ترکیبات هیچ گونه ابتکار و نوآوری از او دیده نمی شود واژگان شعری او همان واژگان شعری سعدی و حافظ است. نزدیک به سیزده درصد واژگان غزل ها، عربی است که البته اکثراً از واژه های معمول و متداول در زبان فارسی است. ترکیبات، جمله ها و اشعار عربی درشعراوچندان به کار نرفته است. در سطح نحوی، کاربرد ویژگی های دستوری فارسی کهن، موجب کهنگی زبان او شده است. در شعر وصال جمله بندی منظم فراوان است و در بیشتر غزل های او ارکان جمله مطابق منطق نثری درکنار هم قرار گرفته اند و شعر او دستورمند است. در سطح فکری سعی در بیان افکار دوران حافظ وسعدی است. در دیوان وصال، مسائل اجتماعی و سیاسی زمان شاعر، بیان تجارب شخصی و اندیشه های نو و تازه و ابتکار در مضمون پردازی وجود ندارد و هنر شاعری او تنها در انعکاس ماهرانۀ مضامین واندیشه های گذشتگان است. در سطح ادبی تشبیهات، استعاره ومجاز تازه در اشعار وی دیده نمی شود و اکثراً از تشبیه و استعاره های تکراری و مبتذل استفاده شده است. تشبیه حسی به حسی بیشترین کاربرد را دارد. تلمیحات به کار گرفته شده همان تلمیحات معروف قدما هستند. انبوهی تصاویر شعری به گونه ای که مفاهیم کلام او را دیریاب کند، در شعر او دیده نمی شود و از صنایع بدیع لفظی و معنوی بسیار معتدل استفاده کرده و صنایع متکلّف در شعر او وجود ندارد. تناسب، تضاد و پارادوکس در شعر او بیش از هر صنعت بدیعی دیگر به کار نرفته است.

نویسندگان و شاعران بزرگ برای زیبا و جذّاب کردن سخن خود از آرایه های مختلف ادبی استفاده می کنند. تلمیح یکی از مهمترین صناعات ادبی است که در زیبایی و عمق بخشیدن به کلام، نقش بارزی دارد و از دیرباز مورد توجّه شاعران بوده است. در شعر معاصر هم اغلب شاعران بدان توجّه داشته اند. از آنجایی که شناخت اشارات و تلمیحات یک اثر می تواند در درک مفاهیم و زیبایی های آن موثّر باشد، در این تحقیق سعی شده است تا کاربرد تلمیح در شعر نو با تکیه بر اشعار نو پنج شاعر بزرگ نو پرداز مورد بررسی قرار گیرد. از این رو ابتدا تلمیحات هر شاعر شناسایی شده و توضیحات لازم در مورد هر یک ارائه گردیده، سپس ارتباط آن با دیگر صناعات ادبی مورد بررسی قرار گرفته است و با در نظر گرفتن علم بلاغت و زیر شاخه‌های آن به سه قسمت:معانی، بیان و بدیع تقسیم گردیده است.آنگاه رابطه ی تلمیحات هر یک از شاعران مورد بحث با زیر شاخه‌های یاد شده به طور جداگانه مورد بررسی قرار گرفته است.در علم بیان بهره گیری شاعر از تلمیح، به منظور انجام تشبیه وبیان استعاری،کنایی و تمثیلی مورد توجّه قرار گرفته است.در علم بدیع چگونگی استفاده از تلمیح برای بیان اغراق آمیز موضوع و خلق آرایه های دیگر بدیعی نظیر ایهام تناسب ومراعات نظیر بررسی شده است و در قسمت معانی نحوه ی استفاده از تلمیح به منظور ایجاز و عمومیّت بخشی (تعمیم)و تأکید بر سخن در شکل استفهام و تکرار مورد بررسی قرار گرفته است و برای هر یک از موارد فوق شاهد مثال هایی ذکر گردیده است. در پایان ضمن نتیجه گیری، جدول مقایسه ی آماری ارتباط تلمیح با آرایه های دیگر ارائه گردیده است.

شخصیت‌های دینی، اسطوره‌ای، تاریخی و سیاسی به گونه‌های مختلف مورد توجه شاعران هستند و نام، اندیشه و رفتار آن‌ها دستمایه کار هنری شاعران می‌شود. شناخت و تحلیل ابعادی از اندیشه‌ها و عقاید شاعران از رهگذر بررسی و تحلیل شیوه به کارگیری این شخصیت‌ها در شعرشان ممکن می‌شود. شخصیت‌ها عمدتاً نمونه‌های برجسته‌ای برای بیان مفاهیم و اندیشه‌ها هستند. توجه به شخصیت‌ها در ادبیات دوره‌های متفاوت، کارکردهای متمایزی دارد و از آن‌جا که وجه فرهنگی و دینی در دو دوره قبل و بعد از انقلاب اسلامی آشکار است، بررسی جایگاه شخصیت‌ها و نوع تلقی شاعران از آن‌ها، امکان شناخت جریان‌های شعری در دو دوره قبل و بعد از انقلاب اسلامی را بیشتر فراهم می‌سازد.برای اندیشه‌شناسی شاعران و زمان‌شناسی آن‌ها، نگارنده این پژوهش آثار پنج شاعر قبل از انقلاب اسلامی (نیمایوشیج، احمد شاملو، مهدی اخوان‌ثالث، نادر نادرپور و سیاووش کسرایی) و پنج شاعر بعد از انقلاب اسلامی (قیصر امین‌پور، سیدحسن حسینی، نصرالله مردانی، علی معلّم دامغانی و موسوی گرمارودی) را مورد بررسی قرار داد. بعد از مطالعه آثار ده شاعر و یادداشت‌برداری، نتایج به دست آمده، مورد ارزیابی آماری قرار گرفت و به جدول ها و نمودار‌های معناداری تبدیل گردید. دستاورد نهایی این پژوهش عبارت است از این‌که هر شاعری براساس اندیشه و تفکر خاص خود از شخصیت‌های مختلف استفاده ویژه‌ای می‌کند و شباهت‌ها و تفاوت‌های معناداری در نگاه شاعران به شخصیت‌ها وجود دارد. در دستاورد دیگری به این موضوع رسیدیم که انقلاب اسلامی، نقش مهمی در تحول فکری شاعران پس از انقلاب اسلامی داشته استا

امام خمینی"قدس‌سره‌الشریف " یکی از شخصیتهای برجسته و متمایز عصر حاضر در بین تمامی رهبران جهان و اندیشمندان نهضتهای آزادیبخش و انقلابی است که دنیا در طی چند دهه گذشته پیش از انقلاب اسلامی بخود دیده است . او بود که مجد و عظمت و عزت دیرینه را به اسلام و کرامت و کیان غصب شده را به مسلمانان، آنهم پس از طی قرنها مظلومیت و استضعاف بازگرداند. از اینرو آن حضرت (ره) چه در دوران حیات پربرکت و سرشار از عشق و فداکاری و شهادت‌طلبی و ایثار و استقامت و جهاد در راه خدا و دوستی خاندان عصمت و طهارت (ع) و احیای ارزشهای دینی و مبارزه علیه مستکبران و ستمگران و چه بعد از رحلت ملکوتی خویش به نحوی از انحاء در ادبیات دنیای اسلام بخصوص ادبیات معاصر عرب بجا گذاشته‌اند بطوریکه شاعران معاصر عرب در حدود پنجاه‌هزار بیت شعر در وصف انقلاب و مدح و رثای امام(ره) با تاثر و تالم عمیق از ارتحال جانگداز و ملکوتی آن حضرت (ره) سروده و در آن به بیان ما فی‌الضمیر و عواطف پاک قلبی با بهره‌گیری از قریحه‌ها و مضمون آفرینیهای بکر و تازه آنهم در قالب مراثی پرداخته‌اند، که بی‌شک حاکی از تاثیرپذیری شاعران از اندیشه‌های متعالی و آرمانهای والای حضرت امام(ره) می‌باشد که با آفریدن نهضت رهایی بخش خود، پیام‌آور شکوفایی و احیای فرائض و سنن الهی اسلامی در تمام ابعاد جامعه‌اسلامی همچون تحرک بخشیدن به نهضتهای فکری و دینی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی شد بهمین خاطر در حرکتهایی که امروزه در کشورهای اسلامی علیه ظلم و نژادپرستی و تبعیض و اشغال و تهاجم فرهنگی غرب و شرق صورت می‌گیرد باعث گردیده تا امام راحل، طلایه‌دار حقانیت و مظلومیت اسلام و مسلمانان بشمار آیند. این تحقیق، تلاشی است در جهت تبیین و باز شناخت حجم تاثیر قیام و پیامد رحلت ملکوتی امام(ره) بر جوامع عربی و ارزیابی موفقیت شاعران معاصر عرب در میان بعد خصوصیات و صفات برجسته آن حضرت (ره) و آشنایی با دید و نگرش آنان در این زمینه و نیز تحلیل و مطالعه در بعد رابطه قیام امام‌حسین(ع) و امام‌خمینی(ره) و فرهنگ پویای عاشورا و ادب مقاومت و انقلاب است که کوشش زیاد بعمل آمده تا با سیر و تفحص در لابلای سوگ سروده‌های شاعران معاصر عرب موارد قابل طرح بگونه روشن ارائه گردد.

اين مقاله به تبيين عرفان حقيقى از عرفان هاى كاذب مى پردازد. از ديدگاه اهل بيت عليهم السلام، «عارف باللّه» كسى است كه به عالى ترين مقام معرفت بشر كه دستيابى به آن براى ايشان ممكن است، نايل آيد. همواره در طول تاريخ از عرفان تحريف هايى صورت گرفته و آن را با شاعر يكسان پنداشته اند؛ زيرا عرفا و شعرا مفاهيم معنوى و عرفانى را در قالب مفاهيم تخيلى و شعرى بيان مى كنند. اين برداشتى عاميانه و نادرست است. در قرآن نيز گاهى اوقات تعابير استعارى، كنايى و تخيلى به كار رفته اند. از اين رو، عرفان هرگز به معناى داشتن مهارت در ارائه مفاهيم معنوى در قالب شعر و يا به صورت كنايه، استعارى و تخيلى نيست. عارف باللّه كسى است كه افزون بر شناخت ذهنى خدا و اسماء و صفات او، عميقا نيز خداوند و صفات او را باور داشته باشد. اين عرفان، نشانه كامل انسان و شيعه واقعى و روح تشيع است و در پرتو تجلى نور الهى در قلب مؤمن حاصل مى شود.

آنچه در این پایان نامه مهم است، سخن مولانا و محتوای کار او در برخورد با مسائل اخلاقی است و ذکر این نکته که وی چگونه به بیان مسائل اخلاقیپرداخته است. در این پایان نامه ضمن آوردن مبانی اخلاق، یک روش عملی سیر و سلوک مورد نظر قرار گرفته تا راهی باشد، برای کمال. این روش شناخت حق است و سپس تهذیب نفس وبا عشق قدم در راه کسب فضایل نهادن است. دراین پایان نامه نخست بحث حسن و قبح عقلی و شرعی مطرح می شود،بدین ترتیب که از دیدگاه مولوی صاحبان عقول جزئی به تنهایی قادر به تشخیص حسن و قبح امور نیستند و اگر بخواهند در سیر و سلوک طریقت نزدیکترین راه را بپیمایند، چاره ای جز این ندارند که پیش استاد سر بسپارند. از دیدگاه مولانا داشتن راهنمای آگاه در زندگی به خصوص در سیر و سلوک عرفانی و تهذیب نفس از ضروریات است. سپس مولوی تنها وجود موثر را در عالم خدا می داند و علت حقیقی را می پذیرد. مولوی با توجه به اینکه حسن و قبح شرعی را می پذیرد ،اعتباری بودن گزاره های اخلاقی را هم می پذیرد. همچنین دربحث جبرواختیار مولوی قائل به تقسیم بندی جبر و اختیار به : 1- جبر مادون اختیار 2- جبر ماورای اختیار و3-اختیار می باشد.اشاعره قائل به جبر مادون اختیار می باشند اما مولوی قائل به جبر ماورای اختیار می باشد؛ یعنی جبری که به عقیده مولوی در مقوله عشق به خدا بدست می آید منکر اختیار انسان نیست. در نهایت هم اخلاق او اخلاق فضیلت می باشد لازمه این اخلاق تهذیب نفس و مرکب آن عشق است تا بتوان در راه کسب فضایل گام برداشت.