جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نماز بزرگ‌ترین عبادت برای خدا، و مهم‌ترین سفارش انبیای الهی است، که نقش موثری در ساختار شخصیتی انسان‌ها دارد. در دوران نوجوانی و جوانی که مهم‌ترین دوره شکل‌گیری شخصیت انسان به‌شمار می‌رود، علاوه بر این‌که دوره بلوغ و تغییرات جسمی و روحی بوده، و همچنین مرحله انتقال از دوران کودکی است، دوره شخصیت‌طلبی، اثرپذیری، علاقه‌مندی به مذهب و بهترین دوره تربیت و هدایت نیز محسوب می‌شود. در این مرحله، عواملی از قبیل خانواده، مربیان، دوستان، محیط زندگی و برنامه‌های تربیتی در شکل‌گیری شخصیت بسیار اثرگذار هستند. در این راستا، نماز به‌عنوان یک برنامه تربیتی مهم می‌تواند آرامش روانی، تنفر از بدی‌ها و رهایی از دام و کید شیطان را به‌همراه داشته باشد. حتی مقدمات نماز مانند وضو نیز اثرات ارزشمندی مانند طهارت روحی و جسمی را در پی دارد. نقش نماز در کیفیت‌بخشی به سایر اعمال، ریزش گناهان، سعادت‌مندی، و صبر و استقامت، از اهمیت بالای آن حکایت می‌کند. برای گرایش جوانان به نماز، عوامل متعددی ذکر شده است؛ خانواده با داشتن مسئولیت آموزش نماز به فرزندان، و واداشتن آنان به اقامه نماز همراه با ایجاد احساسی خوشایند در آنان، زمینه‌سازی برای تربیت دینی و آشنایی فرزندان با شرایط و عوامل موثر در تربیت، الگوسازی برای فرزندان، آموزش و نظارت در معاشرت‌ها و تکالیف دینی، و همچنین آسان‌گیری در عبادت، نقش عمده‌ای در این زمینه دارد. جامعه نیز با وظیفه راهنمایی، زمینه‌سازی تعلیمات مذهبی، و مدارا و برادری، در این زمینه نقش‌آفرینی می‌کند. دوستانی که خود گرایش به عبادت داشته باشند؛ حاکمان با ایجاد محیط سالم و داشتن سیره خوب؛ علما با تبلیغ دین حق؛ مدارس با برگزاری نماز جماعت و آموزش مسایل دینی؛ رسانه‌ها با ارایه مفاهیم دینی در قالب فیلم؛ امام جماعت با ارشاد و راهنمایی، عدم ممانعت از ورود کودکان به مسجد و ایجاد جذابیت در فضای مسجد؛ همگی در گرایش جوانان به نماز موثر می‌باشند.

در این پژوهش حاضر سعی شده است، جنبه‌های مختلف زمامداران حکومت اسلامی از دیدگاه امیرالمومنین (ع) با استفاده از سخنان آن حضرت در سایر کتب بالخصوص در نهج‌البلاغه بیان شود. و این کار طی چند فصل صورت گرفته است امام علی (ع) در گفتار و رفتار مفهوم حکومت و شیوه ای حکم راندن را به ما آموخته است.از نگاه حضرت امیر(ع) حکومت بمعنی مدیریت، هدایت و خدمت به مردم است ایشان وجود یک زمامدار عالم، عادل و مقتدر را برای نظام بخشیدن امور اجتماعی مردم اجرای قانون الهی و رفع نیازهای مردم، ضروری می‌داند و برای حاکم شرائط و خصوصیاتی قائل است که از جمله آن داشتن ایمان، عقل و درایت، علم و آگاهی، عدالت و دادگری است.از نگاه امیرالمومنین(ع) نفس حکم راندن بر مردم هدف نیست بلکه حکومت وسیله‌ای است برای تحقیق و اجرای احکام الهی و ایجاد نظام عادلانه اسلامی- لذا آن حضرت وظایف و کار ویژه‌های حاکم و زمامدار را ایجاد عدالت، تأمین امنیت و نظم، تأمین رفاه و آسایش، قضاوت و اجرای احکام ذکر می‌کند. امام علی (ع) حکومت و مردم را دارای حقوق متقابل می‌داند که مساوی برای، تأمین رفاه عمومی، تعلیم و تربیت و به وجود آوردن آزادی عقیده و بیان را از جمله حقوق مردم بر حکومت بیان فرموده. و اطاعت از دستورات زمامدار حکومت اسلامی، حمایت از او در امور اداره کشور وفاداری به عهد و پیمان و خیرخواهی نسبت به زمامدار را جزء حقوق زمامدار حکومت اسلامی بر مردم شمرده است.با استناد به کلام حضرت امیر المومنین(ع) در نحوه ویژگیهای زمامداران حکومت اسلامی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.به این نتیجه می رسیم که وحدت، امنیت آزادی سیاسی و اجتمتعی اجرای احکام الهی ... از وظایف زمامدار حکومت اسلامی و همچنین تأمین عدالت و رفاه معیشت مردم، مبارزه با فقر از وظایف اصلی زمامدار حکومت اسلامی و دولت اسلامی باید در این مورد توجه خاص داشته باشد.

شعر عربی از آغاز تا به امروز بستر مفاهیمی بوده که گاه، گفتن نشاید و شاعران، ترفندهایی را آزمودندکه در نهایت به فرآیند نمادگرایی انجامید. عرب‌ها از دیرباز، تجربه‌های خطاب غیرمستقیمرا به صورت پراکنده در متون عرفانی از سرگذرانده اند؛ در شعر معاصر نیز به تبعیت از غربی‌ها برآمده و برای تصویر واقعیت‌های تلخ جوامع عربی به این فن روی آوردند. آن ها رمزهایشان را از حوزه های گوناگونی چون اسطوره‌ها برگزیدند. این دسته از سمبل ها پیشینه‌ای نمادین داشته و در ناخودآگاه شخصی و جمعی مردم حضوری پویا دارند. شاعران این صنعت را در سطوح مختلف کیفی به کار گرفتند که عالی‌ترین مرتبه‌اش در تلفیق شخصیتشان با شخصیت فراخوانده‌ تجلی می یابد. شاعر مصری، أمل دنقل، از جمله مشهورترین شاعران نمادگراست که رسالت شعریش را در ارتباط با مردم می‌دانست. خاستگاه تجربه‌اش حوزه‌های دین، تاریخ، افسانه‌ها، ادبیات ملی و زندگی روزمره می‌باشد. وی با توجه به مضامین شعریش شاعر تمرد، انقلاب، آزادی و غیره نام گرفته و واقعیت‌ها را در قالبی نمادین عرضه نمود؛ تا آن‌جا که بسیاری از فنون بلاغی را نیز به خدمت طبع نمادگرایانه‌اش درآورد. او توانست بخشی از ایدئولوژی‌هایش را از ورای رمزهای غیرشخصیتی ابراز دارد؛ حجم انبوهی را نیز از زبان شخصیت‌های تاریخی یا اسطوره ای تصویر نماید. شخصیت‌های تاریخیش غالباً از میان وجوهی هستندکه در آگاهی جمعی مردم چهره‌ای آشنا بوده و به شکل جزئی یا کلی به خدمت درآمده‌اند . برخی از شخصیت‌های فراخوانده ، تصویری از وجدان و حالات روحیش هستند ؛ شماری نیز تنها برای القای مفاهیم ذهنیش مورد استفاده قرار گرفته‌اند. بیشترین نمادهای شخصیتی وی، از میان چهره‌های ملی است و این امر در کنار مضامین غالب ملیش، مصداق مناسبی برای یک شاعر ملی به شمار می‌رود . این رساله با تکیه بر این مشخصه اصلی شاعر و برخی وجوه دیگر به تحلیل نمادهای شخصیتیش پرداخته است.

"شخصیت" در روانشناسی عبارت است از مجموعه ای از خصوصیات خلقی-مزاجی و خلقی – رفتاری که امکان پیش بینی پاسخ های فرد به محیط را فراهم می آورد. شاکله نفس قلب صدر فواد و مرء از دیگر واژگان معادل آن در قرآن می باشد.مبحث تشکیل و رشد شخصیت در ابعاد متفاوت رشد اجتماعی شناختی اجتماعی و اخلاقی از دیگر مباحثی است که در این پایان نامه بدان پرداخته شده است. در بخش فرآیند رشد شناختی تمامی مطالب حاکی از انطباق نکات روانشناسان با آموزه های قرآنی دارد. ولی در زمینه رشد اجتماعی قرآن علاوه بر پذیرش تاثیر گذاری وراثت ومحیط –که روانشناسان بر آن تاکید دارند-عامل سوم یعنی اراده و انتخاب آگاهانه را برجسته ساخته به گونه ای که قادراست عوامل دوگانه مذکور را تحت الشعاع قرار داده و از محیطی فاسد شخصیتی سالم به بار آورد.همچنین در زمینه رشد اخلاقی عواملی نظیر توبه عبادت محبت مراقبه (مدیتیشن) و کار مورد توجه قرارگرفته است که هر یک نمادی از رشداخلاقی می باشند و تطابق آن ها به ویژه درعبادت (باتلقین) مراقبه (با مدیتیشن)به طور همزمان در دو حوزه قرآن و روانشناسی صرفا جنبه ظاهری و نه ارزشی به خود گرفته است. اما قرآن علاوه بر موارد مذکور-چنانچه از جنبه صرفا روانشناسان هخارج شوند- از عوامل موثر دیگری نظیر توبه محبت و کاردر حیطه رشد اخلاقی یاد می کند.مبحث تیپ شناسی و شخصیت که اصلی ترین مبحث موجود در پایان نامه است به بررسی انسان ها با محوریت ویژگی های بدنی رفتار های معین حالات و یا روابطی که میان رفتار و صفات بدنی آن ها موجود است در علوم پزشکی ( بر مبنای مزاج) در زیست شناسی (بر مبنای گروه خونی) در روانشناسی بر مبنای نظریه شلدون و یونگ و نوع Aو Bمی پردازد. از بررسی تطبیقی علوم مذکور با قرآن چنین بر می آید که اساس تشکیل تیپ در این علوم حالات و صفاتظاهری و رفتای شخص می باشد حال آن که قرآن مهمترین عامل تعیین تیپ شخصیتی رانگرش و بینش فرد معرفی می نماید. بدین معنا که بر اساس نگرش و بینش به دسته بندی صفات و حالات و رفتار شخصیت های سالم و ناسالم در سه تیپ مومن کافر و منافق پرداخته آن گاه عملکرد هر یک را در حوزه های صفاتی حالاتی و رفتاری مورد امعان نظر قرار می دهد.نکته مهم آن که در بررسی شخصیت های سالم و ناسالم در دو حوزه قرآنی و روانشناسی روانشناسان به انتخاب گزینشی و براساس هست ها و نیست ها به بیان الگوهای شخصیت سالم می پردازندو الگوهایی نظیر الگوی شخصیتی" انسان بالغ" آلپورت " انسان با کنش کامل" راجرز انسان بارور" فروم" خواستاران تحقق خود" مزلو " انسان از خود فرا رونده" فرانکل و" انسان این مکانی و این زمانی" پرلز را مطرح ساخته اند در حالی که قرآن شخصیت سالم و معیار تشخیص آن را ایمان و عوامل موثر بر آن نظیر: علم اعتماد به وعده های الهی عبرت پذیری همنشینی با اهل ذکر که خود در بردارنده خصائص صفاتی همچون آرامش و امنیت روانی سلامت روانیاعتماد به ارگانیسم خودصبر خودآگاهی نرمخویی و خصائص رفتاری نظیر خیرخواهی شکرگزاری اهل ذکر بودن و بخشندگی است معرفی می نماید.اما در مورد شخصیت ناسالم روانپزشکان اختلالات روانی در حیطه شخصیتی را به 14 مورد اختلالی نظیر: اختلال شخصیت پارانوئید اسکیزوئیداسکیزوتایپال نارسیستیک و امثال آن و تحت 4 طبقه عمده ساماندهی نموده اند ولی در قرآن فرآیند شکل گیری شخصیت های ناسالم پیش گفته اغلب بر اساس طرز تفکر ناشی از جهانبینی کفر یا نفاق گونه ایشان و مبتنی بر عواملی نظیرجهل غفلت تبعیت از هوای نفس فوبی یا ترس خشم تابو یا تعصب و خرافات صورت می پذیرد به نحوی که شخصیت های کافر یا منافق در ابعاد صفاتی از خصائصی نظیر کبرورزی سنگدلی حسادت بدبینی نادانی و در بعد رفتاری از ویژگی هایی نظیر: افراط در امور ناتوانی در اخذ تصمیم صحیح خودآزاری ارتکاب جرائم فسق و فجور اغواگری و فساد گری برخوردارند. در مجموع می توان گفت: در بررسی تطبیقی شخصیت از دیدگاه روانشناسی با آموزه های حقیقی قرآن روشن می شود که قرآن کریم افزون بر مطالب مطروحه در روانشناسی از جامعیتی بی بدیل درابعاد مختلف نیازهای روحی فرد اعم از نیاز های ارزشی -عبادی عاطفی اخلاقی و اجتماعی برخوردار است. افزون بر آن در تعیین معیار ارزیابی شخصیت و رشد آن و ارائه معیارهای تشخیص راهی نو پیموده و دیدگاه جدیدی پیش رو دارد.

عظمت شخصیت فاطمه زهرا(س) همواره مورد توجه مسلمانان بوده است و پژوهش حاضر کوشیده است تا شخصیت آن حضرت را از میان منابع تاریخی و روایی اهل سنت مورد بررسی قرار دهد. روایات زیادی در منابع اهل سنت وجود دارد که اصل خلقت فاطمه‌( را از میوه‌ای بهشتی می‌داند که پیامبر اسلام(ص) در شب معراج تناول نموده است. همچنین فاطمه‌( در رحم مادر با او سخن می‌گفت و ولادت او با حضور ساره، آسیه، مریم و دختر حضرت موسی واقع شده است. همچنین روایت شده که آن حضرت، فاطمه نامیده شد زیرا خداوند او و دوست‌دارانش را از آتش جدا نموده است. فاطمه علاقه شدیدی به پدر داشت و پیامبر(ص) نیز به او علاقه بسیاری داشت به‌گونه‌ای که هرگاه عازم سفر بود، در آخرین مرحله با فاطمه‌( دیدار می‌کرد و زمانی که بازمی‌گشت ابتدا به دیدن فاطمه می‌آمد. از پیامبر اسلام نقل شده که "هرگاه مشتاق بهشت می‌شوم گلوی فاطمه را می‌بوسم". به‌دلیل این همه فضایل و کمالات بود که مردان بسیاری، مشتاق همسری فاطمه بودند، اما پیامبر همه را رد می‌کرد و تنها علی را برگزید. علی(ع) در توصیف همسر خود، او را مونس و یاور خود در عبادت معرفی کرده است. سخت‌کوشی فاطمه ( در امر خانه‌داری هم در بسیاری از روایات ذکر شده است. قرآن کریم در آیات مباهله، تطهیر، ابرار و مودت، دلایل قاطع خود را بر فضیلت و برتری فاطمه، بیان نموده است. پیامبر هم رضایت و خشم فاطمه را رضایت و خشم خود دانسته است. آن حضرت از فعالیت‌های اجتماعی هم به‌دور نبوده و نقش بزرگی در صیانت از دین داشته است. اما بعد از رحلت پیامبر، مصیبت‌های بسیاری بر او وارد شد و پس از تلاش نافرجام برای احقاق حق خود درباره فدک، بیمار شد و به‌عنوان قهر و اعتراض، دیگر با ابوبکر سخن نگفت و با خشم و غضب نسبت به ابوبکر و یارانش از دنیا رفت.

باور و اعتقاد به پیامبران، دومین اصل اعتقادی دین اسلام است و بدون تردید شناخت ابعاد شخصیت پیامبران که والاترین انسان‌ها و دگرگون‌سازترین چهره‌های تاریخ بشر هستند، از ضروری‌ترین شناخت‌های انسانی می‌باشد. خداوند متعال در قرآن کریم به گوشه‌هایی از داستان‌های این بزرگواران اشاره می‌کند تا سنت خدا را در بین بندگان خود روشن سازد و کسانی را که مشمول عنایت الهی شده‌ و توفیق کرامت او را یافته‌اند از آن پند گیرند.پایان نامه حاضر که تحت عنوان "ویژگی‌های شخصیتی پیامبران در قرآن"، به رشته‌ی تحریر درآمده است، توصیفی- تحلیلی بوده و به تحقیق و تحلیل ابعاد گوناگون شخصیت ایشان می‌پردازد.

چکیده ندارد.

صداقت در لغت به معنای راستی، راست گفتن، مطابقت حکم با واقع، اخلاص.......می باشد و در نگاه آیات و روایات و علمای اخلاق عبارت است از هماهنگی قول و عمل. دارای دو نوع کاربرد می باشد، از جمله صدق گفتاری و صدق رفتاری. کلامی که مطابق با واقع است، رفتاری که تصدیق کننده ی گفتار و اعتقاد انسان است. صدق و راستی در تمامی اقسامش دارای اهمیت است و برای فرد، نتایج شایسته ای را به همراه دارد. راستگویی از لوازم و نشانه های صفاتی همچون وفای به عهد و امانت داری است، و نفاق از واژگان متضاد آن است. چرا که منافق کسی است که باطن و ظاهرش یکی نیست و با هر کس که ملاقات می کند از او تعریف و تمجید می کند و در غیاب او به تکذیب و غیبتش می پردازد. البته نفاقی که در این بحث مطرح است، نفاق در خصوصیات اخلاقی است. کسانی که روزه می گیرند، نماز می خوانند اما در امانت خیانت می کنند، دروغ می گویند و به وعده های خویش عمل نمی کنند. بدین ترتیب رفتار غیرصادقانه مترادف با نفاق است. صداقت در زمره ی فضایل اخلاقی و سبب نجات و رستگاری انسان می باشد. فضیلتی راسخ در نفس آدمی که در فرد ملکه شده و جزو سجایای اکتسابی اوست و مقتضی توافق ظاهر و باطن فرد می گردد تا بدین وسیله آدمی دارای رفتاری پایدار گردد. از دیدگاه علمای اخلاق صداقت دارای مولفه هایی از قبیل آگاهی، نیت، اختیار، اراده، قدرت... می باشد.. صداقت تنها یک ویژگی انسانی نیست بلکه در مرتبه ی اولی به خداوند اختصاص دارد، چنانچه خداوند بارها در قرآن به آن اشاره فرموده است که من از صادقین هستم و به وعده هایی که داده ام عمل خواهم کرد. صداقت علاوه بر اقسامی که بیان شد عبارت است از، صدق در نیت و اراده، صدق در عزم، صدق در وفای به عزم. ایمان به خدا، غیب، قیامت، ملائکه صدق در نیت و انفاق صدق در عزم و جهاد، صبر، هجرت، پرهیزکاری صدق در وفای به عزم است. با مطالعه ی در سیره ی انبیاء نیز به پایبندی آنان به صداقت برخورد می کنیم. چنانچه در بعضی ازموارد با واژه ی صدّیق معرفی شده اند. از جمله حضرت ادریس، ابراهیم، موسی، اسماعیل . اهمیت صداقت علاوه بر دلایل نقلی با دلایل عقلی و تجربی نیز به اثبات رسیده است. عقل هم به تناسب شرایط مختلف، ممکن است به ارزش مثبت یا منفی بودن حکم کند. به تجربه نیز در می یابیم که انسانی که با دیگران یکرنگ نباشد، در برابر وجدان خویش نیز آرام نخواهد بود. رفتار صادقانه علاوه بر آثار فردی، دارای آثار اجتماعی نیز می باشد.

تحقیق حاضر در مقام پاسخ‌گویی به سوال اساسی است که نگاه علما و سیره‌نویسان اهل سنت به شخصیت حضرت فاطمه چگونه است. و تفاوت آن به نظر سیره ‌نویسان شیعه در کجا نهفته است. در این تحقیق، با استفاده از منابع روایی و تاریخی اهل سنت، تاریخچه‌ای از زندگانی کوتاه حضرت فاطمه زهرا(س) ارائه شده و فضایل و کرامات آن حضرت و وقایع مهم زندگانی ایشان، به ویژه بعد از زمان رحلت پیامبر اسلام(ص) بیان گردیده است. نویسنده در مقام پاسخ‌گویی به این سوال اساسی است که نگاه علما و سیره نویسان اهل سنت به شخصیت حضرت زهرا(س) و تفاوت دیدگاه‌های سیره نویسان شیعه و اهل سنت در این مورد و نیز در زمینه وقایع زندگی آن حضرت در کجا نهفته است. وی در چهار فصل به بررسی ابعاد شخصیت حضرت فاطمه زهرا(س) و فضایل معنوی آن حضرت از منظر اهل سنت پرداخته است. در فصل اول، افزون بر طرح گوشه‌هایی از زندگانی و فضایل آن حضرت در دوره حضور ایشان در خانه پدر بزرگوار خویش؛ به دوره تکوین شخصیت فاطمه(، معانی اسامی آن حضرت، معجزات مربوط به ولادت ایشان، دوران نوجوانی فاطمه(، حضور ایشان در شعب ابی‌طالب، هجرت فاطمه( به مدینه پرداخته شده است. در فصل دوم، ابعادی از زندگانی فاطمه زهرا(س) در خانه شوهر بزرگوار خویش، مطرح شده است و در ادامه خانه‌داری، شوهرداری، بچه‌داری، نحوه ازدواج، حضور فاطمه زهرا(س) در برخی از جنگ‌ها، مانند فتح مکه، تربیت فرزندان، سفارش پیامبر(ص) به فاطمه در روزهای آخر عمر، حضور فاطمه در حجه الوداع و غدیر خم، بیماری فاطمه و شهادت آن حضرت تشریح شده است. در فصل سوم، ضمن ترسیم فضایل و ارزش‌های متعدد فاطمه زهرا(س) از منظر مفسران، مورخان و محدثان اهل سنت و نیز عفاف و عبادت آن حضرت، محوریت خشم و رضای ایشان برای خشم و رضای خداوند متعال، الگوی کامل بودن ایشان برای مردان و زنان عالم و برتری ایشان بر همه فرزندان پیامبر اسلام(ص) بحث و بررسی شده است. در فصل چهارم، به معرفی فرهنگ فاطمی پرداخته شده و مسأله فدک و حقانیت حضرت فاطمه زهرا(س) در این زمینه به اثبات رسیده است. راز مطالبه فدک از سوی فاطمه(، جریان فدک در دوران بنی‌امیه و بنی‌عباس، اختلاف نظر علمای اهل سنت در این زمینه، از دیگر مندرجات این فصل است.

چکیده ندارد.