مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

روایات معصومان (ع) ، دومین میراث گرانسنگ فرهنگی ، و منبعی برای آگاهی از معارف الهی ودین شناسی هستند . بهره مندی از این منبع غنی در جهت تبیین ارزش ها و احکام دینی ، نیازمند به شرح و تفسیر متون و فهم دقیق مراد و مقصود معصوم (ع) است . از همین رو، تبیین راهکارهای چگونگی فهم حدیث و استخراج قواعد فقه الحدیثی ، امری ضروری می نماید . اما پیامبر(ص) و ائمه اهل بیت (ع) ، خودنخستین کسانی هستند که به شرح و تبیین مراد احادیث و مبانی و روش های فهم متون آن ها توجه نموده و رهنمودهای ارزشمندی در این خصوص ، ارائهفرموده اند . این پژوهش در پی کشف و استخراج اصول و مبانی فهم حدیث در کلام معصومین (ع) است ، و نگارنده در قالب شانزده اصل ، به معرفی و توضیح برخی از این اصول و مبانی پرداخته و کوشیده است دلالت اخبار و احادیث رادر مورد هریک ، بررسی نماید .

نام خانوادگی:صحرائیان جهرمینام :فاطمهرشته وگرایش:الهیات و معارف اسلامی(علوم قرآن و حدیث)

در تمام عصرها هر ملتی به دنبال حیات فردی و اجتماعی خود هست و در این مسیر به روش های مختلف دست می زند . اما باید ببینیم چه راه کارهایی را می توانیم از قرآن و روایات اهل بیت علیهم السلام بدست بیاوریم که ما را در این طریق به مقصد برساند . در این تحقیق به شناخت عوامل ، راه کارها و قانون مندی حیات و مرگ ملت ها از دیدگاه قرآن و احادیث پرداخته ایم ، حیات و مرگ مادی و معنوی . چند علت از حیات و تعالی ملت ها را بیان می کنیم 1 – پیروی از رهبران دینی جامعه 2 – عدل و داد 3 – جهاد و اخلاص 4 – عبرت گرفتن از فانی شدن ملت های گذشته 5 – خوش رفتاری ، و اما عوامل سقوط و مرگ ملت ها 1 – عدم شناخت حق از باطل 2 – جدایی و اختلاف 3 – خودرأیی 4 – دنیاگرایی سران ملت 5 – فقر و تهیدستی 6 – برخورد ناشایسته 7 – گذاشتن بار سنگین بر دوش مردم . هر چند ممکن است عوامل دیگری هم وجود داشته باشد که با تحقیق بیشتر یا گذشت زمان به آن دست یابیم ، که با تبعیت از دستور قرآن و روایات به حیات انسانی دست خواهیم یافت .

در نقد و بررسی حدیث ، نقد محتوایی آناز اهمیت وحساسیت ویژه‌ای برخوردار است.اولین و مهم‌ترین معیار در نقددرونیحدیث ،عرضه حدیثبر قرآن است . راجع‌به این ملاک، در منابع رواییشیعه واهل سنت،روایات زیادی وجود دارد ، که مضمون کلی آن بر این نکته دلالت دارد:هر حدیثی باید بر قرآن عرضه گردد.اکثریت شیعه و بخشی از اهل سنت، این روایات را پذیرفته‌اند ، اما برخی دیگر بر این باورکه نیازی نیست حدیث بر قرآن عرضه شود، دلایلی را ارائه کرده‌اند.هدف ما در این پژوهش آن است که به پاسخ‌گویی شبهات و اشکالات مخالفان بپردازیم .و تبیین سازیم حدیث را که در طول زمان عوامل تحریف و تغییربر آنعارض شده است ، لازماست کهبر قرآن عرضه شود تا صحت صدور حدیث از معصوم اثبات شود ، وسنت بودنش قطعی گردد. همچنین بر آنیم که جایگاه عرضه حدیث بر قرآن کریم را در دانش فقه الحدیث بررسی کرده و نگاه روایات به آن را مورد دقت قرار دادهو شرایط وضوابط عرضه یک حدیث رابر قرآن استخراج کنیم .در این پژوهش که به روش تحلیلیو با رویکرد کتابخانه‌ای به سامان رسیده است، علاوه بر متون روایی،برداشت عالمان دینی و شارحان حدیثی ونیز دانشمندان و نویسندگان رشته فقه الحدیث از منابع اصلی پژوهش بوده ،مورد مطالعه وبررسی قرارخواهد گرفت.

چکیده: پیوند ناگسستنی قرآن و سنّت و نقش بی‌بدیل پیامبر اکرم (ص) و عترت ایشان در دستیابی به فهم معارف قرآن، شناخت احادیث معصومین (ع) را امری ضروری می‌سازد. در این راستا کتاب نهج‌الفصاحه یکی از مجموعه‌های روایی عصر حاضر است که با گردآوری بخشی از میراث عظیم نبوی در قالب روایات و کلمات قصار حضرت رسول اکرم (ص)، از اهمیّت بسزایی برخوردار است. این مجموعه که به همّت مرحوم ابوالقاسم پاینده گردآوری و تدوین شده، مشتمل بر 3227 حدیث و 16 خطبه از پیامبر (ص) است. مولف این کتاب، با تکیه بر منابع متقدم و متأخر از کتب روایی اهل سنّت و شیعه به گردآوری این احادیث پرداخته؛ لکن تلاش وی بیشتر به جمع‌آوری آن‌ها معطوف گشته و جنبه‌های دیگر از جمله توجه به اسناد روایات و ذکر آن‌ها مغفول واقع شده است. پایان ‌نامه‌ی حاضر ضمن تبیین واژگان غریب برخی احادیث، به تطابق و مقابله‌ی روایات منتخب با منابع اصلی و مآخذ متقدم و بیان شباهت‌ها و اختلافات این متون پرداخته است. هم چنین اعتبار و صحّت استناد این احادیث به پیامبر اکرم (ص)، با استخراج و بررسی اسناد و طرق این روایات، مورد ارزیابی قرار گرفته است. بر اساس بررسی‌های صورت گرفته، متن بسیاری از این احادیث که غالباً با مضمون اخلاق و مباحث تربیتی نقل شده‌اند، در منابع دست اول و معتبر روایی اهل سنّت مشاهده می‌شود؛ لکن منبع اساسی استخراج این روایات، دو کتاب «الجامع الصغیر» جلال‌الدین سیوطی و «کنزالعمّال» متقی هندی است. در اکثر موارد روایات تقطیع شده و این امر سبب تکرار احادیث کتاب گشته است. در بین روایات منتخب، احادیث مرفوع، موقوف، مرسل، حسن، صحیح و ضعیف نیز دیده می‌شود. در صحّت برخی از احادیث به دلیل تفاوت دیدگاه‌های رجال شناسان اختلاف‌نظر وجود دارد. هم چنین برای برخی از احادیث سندی یافت نگردید.

این پژوهش با عنوان « امامت در روایت های فضل بن شاذان نیشابوری» ، با هدف إحیاء نام این عالم در سه فصل نگارش یافته است که قبل از فصول، مقدمه و روش تحقیق بیان شده است؛ که شامل بیان مساله، پیشینیه ی موضوع، سوالات و فرضیه های پژوهش و... می باشد.در ادامه فصل اول نگاهی گذرا به شهر نیشابور شده و آن شهر از لحاظ علمی و فرهنگی در طی اعصار مورد بررسی قرار گرفته است در بخش دیگر این فصل به بیان شخصیت فضل بن شاذان پرداخته و موضوعاتی نظیر شرح حال زندگی وی، اساتید و شاگردان ایشان، سفر های فضل ، کتاب های وی و... بیان شده است. در آخر نیز به موقعیت آرامگاه فضل اشاره شده است.فصل دوم شامل چهار حدیث از کتاب "إثبات الرجعه" فضل بن شاذان می باشد که از لحاظ رجالی و سندی و نص حدیث مورد بررسی قرار گرفته است.فصل سوم به بیان اعتقاد برخی فرق منحرف و نقد آن با توجه به احادیث بیان شده، پرداخته است.که در ادامه ی آن تصویر آرامگاه فضل به همراه نسخه خطی إثبات الرجعه که در کتابخانه آستان قدس رضوی موجود است، آمده است

بشر امروز در گیرودار پیشرفت فناوری، و هیجانات ناشی از آن خود را اسیر ناآرامی‌ها کرده است. روان‌شناسان برای کاهش رفتار پرخطر و متعاقب آن آرامش بخشی به انسانها مهارت‌هایی را ارائه می‌دهند. برای اولین بار دانشمند آمریکایی« گیلبرت بوتوین» آموزش مهارت‌های زندگی را برای کاهش بزهکاری در جامعه، و قدرت انتخاب راه صحیح را برای جوانان در موضوعات مختلف اجتماعی طرح کرد، پس از استقبال و اهمیت یافتن موضوع مهارت‌آموزی، سازمان بهداشت جهانی با کمک اساتید روانشناس، ده مهارت اصلی را برای زندگی خوب معرفی کرد. هر چند این ده مهارت به عنوان مهارت‌های اصلی شناخته می‌شوند ولی دانشمندان معتقدند که، مهارت‌های زندگی از انواع متنوعی برخوردارند. یکی از دسته‌بندی‌های موجود درباره‌ی مهارت‌های زندگی، تقسیم مهارت‌ها به پنج محور، از نظر موضوع و ماهیت است. محور مهارت‌های فکری و ذهنی، که شامل تفکرنقاد و خلاق، تصمیم‌گیری و حل مسأله است، در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است.در فصول شش‌گانه این پژوهش این نکات مشاهده می‌شود در فصل اول و در موضوع کلیات، دو موضوع مهارت و تفکر بررسی شده است. در قرآن وحدیث، همه‌ی نشانه‌های تعیین شده در مسیر زندگی تابلوی آرامش و نشاط هستند. شناخت این نشانه‌ها، که حاکی از وجود مهارت‌های فراوان است تا کنون از نگاه مهارت‌آموزی دینی کمتر مطالعه شده‌ است. تفکر نیز در قرآن دارای تعریفی ساده است و گویا در یک مقایسه بدست می‌آید که قرآن کتاب تفکر است. در فصول بعدی بعدی اشاره می‌شود که دین مبین اسلام مبنای فکری پیروانش را بر اساس تفکری نقادانه در مواجهه با آراء و موضوعات فکری موجود در جامعه‌ی بشری تعریف کرده و در رفتار رهبران دین که الگوی صحیح در جامعه‌یبشری هستند سراسر خلاقیت و نوآوری مشاهده می‌شود. در فصل چهارم تفاوت نوع تصمیم‌گیری در روانشناسی و فرهنگ اسلام در نگاه و روش است، چرا که انسان در دیدگاه روانشناسی سودمدار و منفعت طلب و در آموزه‌های دینی اجتماع‌نگروحق مدار ، در فصل پنجم حل مسأله از دیدگاه قرآن پس از روانشاسی تقسیم‌هایی منطقی و نو را به ارمغان می‌آورد. به طور کلی می‌توان گفت، این پژوهش سعی دارد ضمن تدبر در آیات قرآن و روایات معصومین «سلام‌الله علیهم اجمعین» با روش کتابخانه‌ای از طریق، مراجعه به تفاسیر و کتب حدیثی، ضمن تدبر در آیات و روایات تبیینی دیگر از مهارت‌های فکری و ذهنی را ارائه دهد.

پژوهش حاضر نوری است مقتبس از مشکاه دومین پیشوای جهان شیعه، امام حسن مجتبی (ع) دربرابر معاویه و دشمنان اهل بیت (ع) می باشد. این پایان نامه تحت عنوان ((بررسی احتجاج امام حسن مجتبی (ع) با معاویه در باب امامت از منظر قرآن و حدیث)) در پنج فصل تنظیم و تدوین گردیده است.براساس متن احتجاج 155 طبرسی از امام حسن مجتبی (ع)، ابتدا عبدالله بن جعفر بن ابی طالب (ع) به بیان اولویت حضرت علی (ع) در امر امامت و ولایت امت با اشاره به حدیث نبوی به مقایسه ائمه دوازده گانه معصوم با خلفاء دوازده گانه اهل ضلالت می پردازند و سپس عبدالله بن عباس با بیان مشا بهت عملکرد بنی اسرائیل با وصی حضرت موسی (ع)، نسبت به عملکرد منحرفانه اکثریت امت اسلام با وصی پیامبر (ص) با استناد به حدیث غدیر و سریه موتهبر امامت علی (ع)و ائمه معصومین (ع)تاکید می نمایند و آنگاه امام حسن (ع) با بیان محوریت و انحصار علم لدنی و افاضه ای ، کتاب جامعه علی (ع) و مصداق راسخین در علم، فقط در اهل بیت (ع) ،مردمان را به 3 گروه تقسیم می نمایند که فقط محبین ولایت نجات یافته اند.

دانشمندان علوم قرآن هر كدام به تعابير گوناگونی به تعريف سبب نزول پرداخته اند. البته همه ي اين تعاريف مشابه و مكمل هم مي باشند. به طور كلي مي توان گفت: اسباب نزول، عبارت است از این كه در پي حوادثی یا پرسش های مردم، خداوند آياتي را نازل كرده است، كه در چنين مواردي رسول خدا منتظر نزول وحي مي ماندند، تا دستور از جانب حق تعالي برايشان نازل شود. علم اسباب نزول از ديرباز مورد توجه محققان و دانشمندان علوم قرآن بوده است،از این رو محققان با بررسي روايات، محتوا و سند حديث، شناسايي رجال حديث، روايات صحيح را از روايات جعلي بازشناخته، و با همتي كه در اين زمينه مصروف مي دارند، سبب نزول صحيح آيات را مشخص مي سازند.مهمترین راه شناخت سبب نزول روایاتی است که از طریق صحابه و تابعین بیان می گردد. صحابه ای که شاهد نزول وحی بوده اند، و خود مستقیماً سبب نزول را شنیده و نقل کرده اند. و پس از صحابه، ماخذ مهم شناخت سبب نزول، روایات تابعین می باشد که از صحابه نقل کرده اند. در اسباب النزول پنج جزء دوم، صحابه ای که بیشترین روایات سبب نزول را نقل کرده اندعبارتند از: ابن عباس، جابر، ابن مسعود و انس بن مالک را نام برد، و از تابعین می توان مجاهد، سدی، قتاده، حسن بصری، محمدبن کعب قرظی و سعیدبن جبیر اشاره نمود. محقق با مراجعه به روایات و بررسی در منابع روایی درمی یابد که روایات سبب نزول نیز مانند سایر روایات در برخی موارد دارای تناقض هستند، و مواردی وجود دارد که محقق در شناخت سبب نزول با دشواری های بسیاری روبروست. چه بسا یک آیه چند سبب نزول داشته باشد، یا اینکه یک سبب نزول برای چند آیه نقل شده باشد. بنابراین بررسی سند رجال حدیث، و تحلیل محتوا و درنظر گرفتن ارتباط آن با سیاق آیات، لازمه ی کار روایی است، و این امر اجتناب ناپذیر است. از آنجایی که شناخت اسباب نزول داراي اهميت فراواني است، از جمله به فهم آيات قرآن كريم كمك شاياني مي كند، و همچنین در شناخت احكام دين و تشريع موثر است. بنابراين يكي از علومي كه مفسر بايد نسبت به آن آگاه باشد علم اسباب نزول است، تا در زمينه تفسير آيات دچار لغزش و اشتباه نشود.

حضرت هادی ? همچون پدران بزرگوارشان در زمینه های متعددی سخنان و رهنمودهایی دارند که به شکل روایات متنوعی گزارش شده و به دست ما رسیده است.روایاتی که از امام هادی? در باب امامت نقل شده است، 120 روایت می باشد که با حذف موارد تکراری 70 روایت قابل بررسی است، در این پژوهش سعی بر این است روایاتی که از امام هادی ? پیرامون مبحث امامت به یادگار مانده ،گردآوری شود که نهایتا 49 روایت از این تعداد مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است، این مجموعه از روایات به موضوعات جزئی تری قابل تقسیم است که می توان به موارد زیر اشاره نمود:روایات پیرامون اهل بیت پیامبر? ، شخص امام هادی? ، نشانه ها و براهین امامت حضرت هادی?، تصریح بر امامت فرزند خویش امام حسن عسکری ? و امام زمان ? و دوران غیبت ایشان. پس از تقسیم آن ها به موضوعات فوق ، بررسی دلالی آن ها را مورد توجه قرار داده شده است، بر اساس موازین فقه الحدیثی به توضیح و شرح و در صورت نیاز، به نقد و ارزیابی آن ها پرداخته شده و دیدگاه های مختلف ذیل هر مبحث را بیان شده ،با تتبع در معجم رجال خویی و رجال شیخ طوسی، سند روایات از نظر مسند بودن، مورد بررسی قرار گرفته و در صورت ارسال، علت آن را به اختصار بیان شده است.- در این پایان نامه مجموعا 49 روایت از امام هادی? درباره امامت مورد بررسی دلالی و سندی قرار گرفته است که پس از بررسی این روایات به 9 روایت صحیح دست یافتیم.- روایات حضرت هادی ? درباره ی امامت مشتمل بر موضوعات مختلفی می باشد که این مباحث عبارت اند از؛ روایات امام هادی ? پیرامون خاندان و اهل بیت پیامبر? ، روایات حضرت هادی? در مورد شخص امام هادی? روایات دال بر نشانه ها و براهین امامت حضرت هادی? ،روایات امام در مورد تصریح بر امامت فرزند خویش و سرانجام روایات مرتبط با امام زمان? و دوران غیبت ایشان.- مجموعه روایات مربوط به خاندان و اهل بیت پیامبر ? ، از سیری مشخص برخوردار است به این ترتیب که برخی از آن ها دلالت بر علم موهبتی و لدنی ائمه اطهار ?دارد کهدر حقیقت، از ذات حق تعالی و خزینه ی علم الهی سرچشمه می گیرد. این امر، مرجعیت علمی ائمه ? – در رفع ابهامات مطرح نزد شیعیان – را در پی دارد که دسته ای از روایات به این مهم اشاره نموده اند، بنابر آنچه بیان گشت، اکرام ائمه ی اطهار ? به عنوان والدین معنوی ضروری به نظر می رسد که بعضی از روایات نیز دال بر این مطلب است.- روایاتی که مربوط به شخص امام هادی ? می شود ، بخشی از آن ها مشتمل بر سخنان امام در مورد خانواده ی خویش است، برخی دیگر بیانگر محل زندگی حضرت و دسته ای از این اخبار دال بر اوصاف اخلاقی - معنوی پیشوای دهم شیعیان است و نهایتا بخشی از آن ها به چگونگی ارتباط امام با شیعیان و رفع نیاز آن ها اشاره نموده اند.- روایاتی که دال بر نشانه ها و براهین امامت حضرت هادی? می باشد را می توان در چهارگروه عمده جای داد، آگاهی امام از علم غیب، تکلم حضرت هادی? به زبان های بیگانه،کرامات و معجزات این امام معصوم و نهایتا، روایاتی که موقعیت حقیقی امامان معصوم? را شرح می دهد.- روایات مربوط به جانشینی امام هادی? را می توان در چندگروه عمده جای داد:روایات بیانگر جانشینی فرزند ارشد امام هادی? که بر بیش از یک تن قابل انطباق است، روایات بیانگر امامت وجانشینی ابوجعفر محمد، پسر امام هادی? ، روایات بیانگر وقوع بدا در جانشینی ابوجعفر محمد، پسر امام هادی? و روایات بیانگر امامت وجانشینی ابومحمد حسن عسکری? پسر دیگر امام هادی? .