مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

«کنز العمال فى سنن الاقوال و الافعال» از مهم ترین منابع و مصادر حدیثى اهل سنت است که توسط علاء الدین على بن عبد الملک ابن قاضى خان قادرى شاذلى هندى معروف به متقى هندى (888ـ975ق) نوشته شده است. او این کتاب را در مقام ترتیب و بازنویسى کتابهاى مهم جلال الدین سیوطى مثل جوامع الجامع، الجامع الصغیر، و زواید الجامع الصغیر تدوین کرده است و در مقدمه کتاب آن را اینگونه توضیح داده است: «هنگامى که کتاب جامع صغیر و زواید آن را دیدم، این دو کتاب به گونه اى بود که احادیث را آن باید از ابتدا تا انتها مورد بررسى قرار مى دادیم تا به حدیثى دست پیدا کنیم. از این رو من به ترتیب و تنسیق آن دست زدم و کتاب منهج العمال فى سنن الاقوال را تدوین کرده و احادیث فقهى را در قالب بابهاى مرسوم فقهى مرتب کردم; سپس به ذهنم خطور کرد که قسم اقوال احادیث را نیز مرتب کنم که براساس آن کتاب الاکمال لمنهج العمال را نوشتم. آنگاه این دو کتاب را تلفیق کرده و کتاب غایه العمال فى سنن الاقوال را تدوین کردم. پس با دقت و ذوق ویژه اى به مرتب کردن و باز نویسى احادیث این کتاب پرداختم تا احادیث آن قابل دسترس تر باشد و نامش را «کنز العمال فى سنن الاقوال و الافعال» نهادم. در این کتاب علاوه بر تنظیم اصل کتابهاى سیوطى، احادیثى را هم به آنها افزوده ام که در منابع معتبر دیگر وجود داشت ولى سیوطى در کتابهاى خود نیاورده بود». متقى هندى در ابتداى کتابش مقدمه سیوطى بر الجامع الصغیر و و زواید الجامع الصغیر را آورده که در آن مهم ترین منابع و مآخذ کتابش را ذکر کرده است و پس از آن، فهرست کامل منابع سیوطى براى تالیف کتاب جمع الجوامع را نقل نموده که در واقع منابع کتاب خودش نیز به شمار مى رود. او کتابش را به ترتیب حروف الفبا تنظیم کرده است و در ذیل هر حرفى چند کتاب مثل کتاب الایمان و کتاب الاذکار آورده و در هر یک از کتابها بابهایى با عناوین متعددى آورده است و در ذیل هر باب نیز چند فصل در شرح جزئیات هر باب تنظیم نموده است. البته با این عنوان یعنى کنزالعمال کتابى توسط یکى از علماى شیعه نیز نوشته شده است که کتابى فقهى است و در شرح مختصر النافع مى باشد و نام آن کنز العمال فى شرح مختصر النافع است و توسط استاد علامه مجلسى یعنى شرف الدین على بن حجه الله شولستانى نوشته شده است. کتاب متقى هندى در نزد علماى اسلام اعم از شیعه و سنى داراى منزلت والایى است و همه علماى بزرگ به آن توجه کرده و از آن بهره برده اند. با توجه به اهمیت کتاب هندى، کتابهاى متعددى بر اساس روایات آن تدوین و تالیف شده است که برخى از آنها عبارتند از: 1ـ الفتن و اخبار آخر الزمان من کتب الجمهور، تالیف شده توسط میرزا نجم الدین طهرانى عسکرى. 2ـ فاطمه(علیها السلام) عند الجمهور، که همچنین توسط میرزا نجم الدین طهرانى عسکرى تدوین شده است. 3ـ منتخب کنزالعمال که توسط میرزا محمد کشمیرى دهلوى نوشته شده است. او براى بسیارى از کتابهاى مهم اهل سنت مثل صحاح سته، و انواع سنن، طبقات، جوامع، و مسندها منتخب و مختصر نوشته است. 4ـ منتخب کنز العمال که مناوى نوشته است. 5ـ منتخب کنز العمال که محمد بن ابراهیم ابوطاهر کورانى شافعى تدوین و تنظیم کرده است. کتاب کنزل العمال منبع بسیار غنى و جامع براى علماى شیعه است که معتبرترین روایات مربوط به عقاید، تاریخ و فقه خود بر اساس منابع مورد قبول اهل سنت را در آن مى یابند و در احتجاجات خود به آن استناد و استشهاد مى کنند. این کتاب بارها در کشورهاى اسلامى مثل هند ایران، عراق، مصر و لبنان چاپ شده است.

«کنز العمال فى سنن الاقوال و الافعال» از مهم ترین منابع و مصادر حدیثى اهل سنت است که توسط علاء الدین على بن عبد الملک ابن قاضى خان قادرى شاذلى هندى معروف به متقى هندى (888ـ975ق) نوشته شده است. او این کتاب را در مقام ترتیب و بازنویسى کتابهاى مهم جلال الدین سیوطى مثل جوامع الجامع، الجامع الصغیر، و زواید الجامع الصغیر تدوین کرده است و در مقدمه کتاب آن را اینگونه توضیح داده است: «هنگامى که کتاب جامع صغیر و زواید آن را دیدم، این دو کتاب به گونه اى بود که احادیث را آن باید از ابتدا تا انتها مورد بررسى قرار مى دادیم تا به حدیثى دست پیدا کنیم. از این رو من به ترتیب و تنسیق آن دست زدم و کتاب منهج العمال فى سنن الاقوال را تدوین کرده و احادیث فقهى را در قالب بابهاى مرسوم فقهى مرتب کردم; سپس به ذهنم خطور کرد که قسم اقوال احادیث را نیز مرتب کنم که براساس آن کتاب الاکمال لمنهج العمال را نوشتم. آنگاه این دو کتاب را تلفیق کرده و کتاب غایه العمال فى سنن الاقوال را تدوین کردم. پس با دقت و ذوق ویژه اى به مرتب کردن و باز نویسى احادیث این کتاب پرداختم تا احادیث آن قابل دسترس تر باشد و نامش را «کنز العمال فى سنن الاقوال و الافعال» نهادم. در این کتاب علاوه بر تنظیم اصل کتابهاى سیوطى، احادیثى را هم به آنها افزوده ام که در منابع معتبر دیگر وجود داشت ولى سیوطى در کتابهاى خود نیاورده بود». متقى هندى در ابتداى کتابش مقدمه سیوطى بر الجامع الصغیر و و زواید الجامع الصغیر را آورده که در آن مهم ترین منابع و مآخذ کتابش را ذکر کرده است و پس از آن، فهرست کامل منابع سیوطى براى تالیف کتاب جمع الجوامع را نقل نموده که در واقع منابع کتاب خودش نیز به شمار مى رود. او کتابش را به ترتیب حروف الفبا تنظیم کرده است و در ذیل هر حرفى چند کتاب مثل کتاب الایمان و کتاب الاذکار آورده و در هر یک از کتابها بابهایى با عناوین متعددى آورده است و در ذیل هر باب نیز چند فصل در شرح جزئیات هر باب تنظیم نموده است. البته با این عنوان یعنى کنزالعمال کتابى توسط یکى از علماى شیعه نیز نوشته شده است که کتابى فقهى است و در شرح مختصر النافع مى باشد و نام آن کنز العمال فى شرح مختصر النافع است و توسط استاد علامه مجلسى یعنى شرف الدین على بن حجه الله شولستانى نوشته شده است. کتاب متقى هندى در نزد علماى اسلام اعم از شیعه و سنى داراى منزلت والایى است و همه علماى بزرگ به آن توجه کرده و از آن بهره برده اند. با توجه به اهمیت کتاب هندى، کتابهاى متعددى بر اساس روایات آن تدوین و تالیف شده است که برخى از آنها عبارتند از: 1ـ الفتن و اخبار آخر الزمان من کتب الجمهور، تالیف شده توسط میرزا نجم الدین طهرانى عسکرى. 2ـ فاطمه(علیها السلام) عند الجمهور، که همچنین توسط میرزا نجم الدین طهرانى عسکرى تدوین شده است. 3ـ منتخب کنزالعمال که توسط میرزا محمد کشمیرى دهلوى نوشته شده است. او براى بسیارى از کتابهاى مهم اهل سنت مثل صحاح سته، و انواع سنن، طبقات، جوامع، و مسندها منتخب و مختصر نوشته است. 4ـ منتخب کنز العمال که مناوى نوشته است. 5ـ منتخب کنز العمال که محمد بن ابراهیم ابوطاهر کورانى شافعى تدوین و تنظیم کرده است. کتاب کنزل العمال منبع بسیار غنى و جامع براى علماى شیعه است که معتبرترین روایات مربوط به عقاید، تاریخ و فقه خود بر اساس منابع مورد قبول اهل سنت را در آن مى یابند و در احتجاجات خود به آن استناد و استشهاد مى کنند. این کتاب بارها در کشورهاى اسلامى مثل هند ایران، عراق، مصر و لبنان چاپ شده است.

مسئله فرزندآوری و اهتمام به نسل یکی از مهم‌ترین زوایای زندگی بشر بوده است و از همین رو خداوند میل و حب به فرزند را در ذات او نهادینه کرده و در همه ادیان الهی، انسان را به تبع فطرت او به داشتن فرزند ترغیب نموده است. دین اسلام نیز، در قالب آیات قرآن و روایات معصومین(ع) امر به فرزندآوری داشته و بر محاسن بسیار آن صحه گذاشته و علاوه بر تحسین نفس عمل فرزندآوری، تعدد و تکثر آن را که پایه کمی جامعه را تشکیل می‌دهد؛ مورد توجه قرار داده و در صورت تحقق شرایط خاص آن که ناظر به فرد، خانواده و جامعه است، دستور به ازدیاد نسل و تکثیر جمعیت داده و آن را یکی از مزایای مهم جوامع اسلامی و از عوامل قدرت و اقتدار تلقی نموده است. همچنین در خلال اهتمام به ازدیاد نسل، از ارتقاء کیفی آن فروگذار نکرده و با سلسله اوامری که در منابع دینی ذکر شده است، خواستار اعتلای کمال و مطلوبیت روحی و جسمی فرزند شده است. به این ترتیب فرزندآوری و اهتمام به تعدد و تکثر آن در سایه توجه به آداب تربیتی و رشد کیفی آن، از اصلی‎ترین عوامل پیشرفت و اقتدار جامعه اسلامی محسوب شده و بی‌توجهی به آن علاوه بر عدم تأمین نیازهای ذاتی انسان، مضرات بی‌شمار اجتماعی نیز به دنبال دارد. همچنین در صورتی که شرایط تکثیر نسل فراهم نباشد، تحدید نسل از مطلوبیت نسبی برخوردار خواهد بود. این بحث در طول تاریخ همواره محل مناقشه و اختلاف نظر در بین اندیشمندان بوده و موافقان و مخالفان تکثیر نسل با برشمردن مضرات و مزایای جمعیت زیاد، بر ابطال نظر یکدیگر مصر بوده‌اند. از سوی دیگر نحوه دستیابی و حصول فرزند و به بیان دیگر روش‌های متعدد و متنوع فرزندآوری از دیگر مباحث مهم در این زمینه بوده و دین اسلام در جهت ارزیابی کیفی این روش‌ها به بیان دیدگاه‌های خود پرداخته و در صورت اتخاذ هر روش، توصیه‌هایی در جهت چگونگی آن به صورت مستقیم در روایات و یا انتزاع احکام از روایات در مسائل مستحدثه پرداخته است. یافته‌های تحقیق حاضر که به روش گردآوری و تحلیل آیات و روایات سامان یافته است، دستیابی و حصول مبانی نظری متکی به منابع اسلامی است که مبانی عملی بر اساس آن پی ریزی شدهاست و در صورت عمل به آن یکی از معیارهای جامعه اسلامی محقق خواهد شد.

چکیدهیکی از قوانین قطعی و غیر قابل انکار در طبیعت، قانون وراثت است که موضوع دانش ژنتیک می‌باشد. ژنتیک، علم نوپایی است که کمتر از 200 سال قدمت داشته و دانشمندان این علم در سال‌های اخیر با به کارگیری ابزار و رایانه‌های پیشرفته در مجهزترین آزمایشگاه‌ها توانسته‌اند اطلاعات کامل‌تری از نحوه وراثت صفات، نقش ژن‌ها و ساختار ژنوم انسان به دست آورند؛ اما قرآن و معصومین (ع) در بیش از 1400 سال پیش مبانی و مفاهیم بنیادی ژنتیک رابه زبانی ساده و با استفاده از تعابیر قابل فهم، بیان فرمودند و البته بخش قابل توجهی از دقایق علمی این دسته آیات و روایات، قرن‌ها از نظر مفسران و اندیشمندان به دور ماند تا این که در قرن اخیر با پیشرفت علم، درک آن‌ها ملموس‌تر شد؛ بنابراین حقایقی را که بشر پس از سالیان متمادی با تحمل زحمات و صرف وقت فراوان بدان رسید، قرن‌ها پیش در قرآن کریمو متون روایی معصومین (ع) درج شده بود و اکنون نیز نکته‌های ژنتیکی متعددی در کلام الهی و معصومین (ع) وجود دارد که در آینده با پیشرفت علم تفسیر و نیز پیشرفت‌های علمی و رفع ابهام از زوایای مختلف این علم، آشکار خواهد شد. در این پژوهش، نهایت سعی بر آن بوده تا آیات و روایاتی که صراحتا و یا تلویحا اشاره به نکته‌ای ژنتیکی دارند با چینشی منطقی، دسته بندی گردد و پس از مطالعه تفاسیر و تحلیل دیدگاه‌ها و با بهره گیری از دستاوردهای قطعی دانش ژنتیک، نتیجه حاصل شود؛ بر این اساس، مطالب در پنج فصل به شرح زیر تدوین و نگارش شده است: کلیات، تولید مثل، وراثت، بهسازی نسل و کاربردهای ژنتیک و این نتیجه حاصل شد که آیات و روایاتی اشاره به سلول‌های جنسی دارند و دسته‌ای دیگر موید لقاح سلول‌های جنسی بوده و آیات و احادیثی دلالت بر انتقال خصوصیات والدین به فرزندانشان دارند؛ همچنین اسلام دستورالعمل‌های فراوانی به منظور بهسازی نسل ارائه داده و بر رعایت آن‌ها تاکید فرموده است. در زمینه کاربردهای ژنتیک، نکته صریحی در ارتباط با آزمایش‌ها و مشاوره ژنتیک به دست نیامد ولی رهنمون‌های اخلاقی ارزشمندی در آموزه‌های اسلامی وجود دارد که لازم است در حوزه‌های مذکور به کار گرفته شود؛ در بحث مهندسی ژنتیک که از امور مستحدثه است، به نظر می‌رسد که فی نفسه جایز بوده و اسلام مخالفتی با اصل آن ندارد. واژگان کلیدی: قرآن، حدیث، دانش ژنتیک، وراثت، نسل

میراث حدیثی شیعه مشتمل بر یک سلسله اخباری است که بر دوگانگی آدمیان در آفرینش دلالت دارند و از پیوند ایمان و کفر با طینت انسان سخن می‌گویند. این اخبار در جوامع روایی شیعه بابی را به خود اختصاص داده‌اند. قدمت و سابقه بحث پیرامون طینت به زمان تالیف جوامع روایی شیعه باز می‌گردد. محدثینی همچون مرحوم برقی(م247ق)، صفار(م290ق)، کلینی(م329ق) و مفسرینی همچون فرات کوفی(م307ق) و عیاشی (م320ق) اخبار این باب را نقل کرده‌اند. از آنجا که شیعه از یک سو قائل به حسن و قبح عقلی است و بر اراده و اختیار انسان پافشاری می‌کند و از سوی دیگر با احادیث طینت که به ظاهر حکایت از جبر دارد مواجه می‌باشد؛ لذا محدثین، متکلمان و فلاسفه این احادیث را به چالش کشیده‌اند. برخی از آن‌ها معتقدند این احادیث از اساس مردودند؛ زیرا دارای ضعف سندی و محتوایی هستند. عده‌ای دیگر معتقدند احادیث طینت را باید حمل بر تقیه کرد. دسته‌ای دیگر قائلند که این احادیث هیچ‌گونه ضعف سندی و محتوایی ندارند و در صدد توجیه و تفسیر این احادیث برآمده‌اند. با بررسی و تحلیل دیدگاه‌های مذکور به این نتیجه می‌رسیم که احادیث طینت نه تنها اخبار واحدی نیستند، بلکه مستفیض یا در حد متواتر معنوی‌اند. این احادیث دلالت بر جبر و تبعیض ندارند، بلکه حاکی از این هستند که از یک سو اختلاف در ماده آفرینش امری طبیعی و لازمه نظام خلقت است و از سوی دیگر اختلاف در طینت به نحوی نیست که اختیار را از انسان سلب کند، بلکه تاثیر آن در حد اقتضاء است.

چکیدهفهم حدیث و درک مقصود گویندگان پاک نهاد آن ها در کناردرک و عمل به قرآن کریم ، نیاز همیشگی زندگی دینی و رهجوییبه مسیر سعادت بشر بوده زیرا مهمترین منبع برای تفسیر قرآن کریم و فقه و احکام شرعی است ، معتبرترین این احادیث را کتباربعه در بردارد.کتب اربعه شیعه ، گوهرهای گرانبهایی هستند که از ابتدای تالیف تاکنون مورد توجه علمای شیعه و اقشار مختلف قرار گرفته اندو در حقیقت بخش اعظمی از متون دینی و مکتبی تشییع در این چهار کتاب ارزشمند نهفته است . تاکنون همیشه تلاشهای علمیصورت گرفته تا روش هایی را برای فهم بهتر مقصود اصلی گوینده حدیث پایه ریزی کنند.این مبانی و شیوه های که از قواعد ادبی، اصولی و کلامی و دیگر قوانین عقلی و عقلایی استخراج شده است ما را در یافتن معنایاصلی حدیث و فهم درست و برتر مقصود آن و نیز جای دانش در یک نظام همگون یاری می رساند.یکی از مهمترین قواعد فهم حدیث ، قواعد ادبی است که شناخت فنون فصاحت و بلاغت و مفردات می باشد و هدف ما در اینپژوهش نقش این علوم در فهم احادیث و یافتن معنای باطنی کلام اهل بیت (ع) بر کتب اربعه بوده که با روشی توصیفی –تحلیلیو رویکردی روایی انجام گرفته بدین گونه که علم لغت و صرف و نحو و صورت گزینشی مباحثی از علم معانی و بیان و بدیع رابررسی کرده ایم و در هر بحث به احادیثی از کتب اربعه استشهاد شده تا اهمیت شرح و ترجمه احادیث به وسیله این علوممشخص گردد در نتیجه کسی که بدون توجه به این موضوع وارد مقوله ی شرح و ترجمه شود قطعا به مشکل برخورد خواهد کرد وشرح درستی از حدیث را ارائه نخواهد داد.

چکیده در قرآن کریم آیاتی وجود دارد که بر وفق ظهور اولیه‌ی آن‌ها، مسأله‌ رویت خداوند قابل استنباط است، عموم مفسّران اهل سنّت نیز این آیات را به ظاهر تفسیر کرده‌اند و به دلالت آن‌ها بر رویت خداوند در جهان آخرت قائل گشته‌اند. ایشان معتقدند رویت خدادر آخرت بدون جهت و بلاکیف صورت می‌گیرد، مفسّران مورد پژوهش، طبری، فخر رازی، قرطبی، ابن کثیر، شوکانی، آلوسی و ابن عاشور هستند، ایشان برای اثبات مدّعای خود به روایات واقوالی از پیامبر (ص) و صحابه نیز استناد کرده‌اند، مصدر بسیاری از روایات مزبورکتب صحیح اهل سنت است، صاحبان این کتب از نظر کلامی به فرقه اهل حدیث تعلق دارند. در بین مفسّران فخر رازی قائل به رویت پیامبر (ص) در شب معراج است. ابن‌کثیر نیز احادیثی مبنی بر رویت خدا در خواب نقل کرده و بر آن است که پیامبر (ص) در خواب خدا را رویت کرد، آلوسی هم معتقد است که خود، خدا را سه بار در خواب رویت کرده است. رویت خدا با چشم ظاهر می‌تواندکمال مطلق او را به چالش بکشد و منافی خداشناسی اصیل قلمداد گردد. این رو، در این پژوهش روایات مویّد انگاره رویت خدا از نظر سند و متن مورد بررسی قرار گرفته است، در بررسی سندی، مشکلات این احادیث از دیدگاه علمای رجال اهل سنّت بیان شده است، ایشان تعابیری نظیر «ضعیف»، «مدلّس»، «کذّاب»، «متروک‌ الحدیث» و ... را درباره بعضی از راویان این احادیث به‌کار برده‌اند. در متن روایات، گاه اضطراب و تعارض آشکار دیده می‌شود.به علاوه در تفاسیر مزبور، گاه برخی از آیات نظیر"للَّذین أحسنوا الحسنی و الزِّیاده" که بر رویت خدا دلالت ندارند موافق رویت تفسیر شده‌اند.کلید واژه هاحدیث، سند، متن، تفسیر، رویت خدا، انسان واری خدا

توحید اصل اول همه‌ی فرق و مذاهب اسلامی است. با این وجود در جزئیات این اصل میان آنها اختلافات اساسی وجود دارد. از جمله‌ی مهم‌ترین و بحث‌برانگیزترین شاخه‌های توحید، موضوع اسماء و صفات خداوند متعال است. اینکه خداوند اسم یا صفت دارد یا خیر و اگر دارد، چگونگی اتصافش به اسماء و صفات، مهم‌ترین مسائل این بحث است. یکی از گروه‌های مهم اسلامی، «مکتب اعتزال» است. عمده شاخصه‌ی این مکتب، خلاف دیگر فرق اهل سنت، توجه بسیار زیاد آن به عقل و استنباط گزاره‌های دینی از مجرای عقل و خرد است. آنچه بررسی این گروه را دارای اهمیت خاص می‌کند، ادعای آنها بر اخذ معارف در توحید و عدل از امیرالمؤمنین علی‌بن ابی‌طالب (علیه السلام) است. در این تحقیق، سعی در شناخت عقیده‌ی معتزله در بحث «اسماء و صفات» خداوند و آن‌گاه تطبیق آن با سخنان امیرالمؤمنین (علیه السلام) و ائمه‌ی معصومین (علیهم السلام) شده است تا نشان دهیم که معتزله در نقاط قوتشان وام‌دار تشیع هستند و اکثر معضلاتشان به سبب عدم پایبندی کامل ایشان در پیروی از امیرالمؤمنین (علیه السلام) است. دانشمندان معتزله در موضوع اسماء و صفات هم‌رأی نیستند. عقاید آنها در این موضوع را می‌توان طور خلاصه این‌گونه بیان کرد: 1. نفی صفات و عینیت آنها با ذات، 2. سلب اضداد از ذات خداوند 3. نظریه‌ی حال، 4. نیابت ذات از صفات. با این حال می‌توان به طور کل گفت که همه‌ی آنها هم سعی در نفی صفات و هم حفظ کمالات حق متعال داشته‌اند و این خود منجر به نظریات مختلف در این باب شده است. با بررسی روایات می‌یابیم که امیرالمؤمنین (علیه السلام) و اهل بیت (علیهم السلام)، به نفی صفات از ذات خداوند متعال قائل هستند. نکته‌ی مهم دیگر، خروج از دو حدّ تعطیل و تشبیه در مورد خداوند است. ذات خداوند دارای ترکیب و قابل تجزیه نیست و اثبات صفات برای ذات، ناچار به وادی ترکیب ذات و تشبیه آن به مخلوقات وارد می‌شود که هر دو باطل است. در دیدگاه اهل بیت (علیهم السلام)، ذات خداوند قابل شناخت و تعقل و تفکّر نیست و عقل تنها تا مرتبه‌ی اثبات و تنزیه ذات می‌تواند پیش رود. به همین دلیل این ذات نه قابل تصوّر و نه قابل وصف است، چرا که هر وصفی، تشبیهی در دل خود دارد. به طور اجمال، روایات امیرالمؤمنین و اهل بیت (علیهم السلام) معانی ثبوتی برای ذات قائل نیستند و صفات ثبوتی را به معانی سلبی باز می‌گردانند. ما دلائل عقلی و نقلی مختلف در این باره را بررسی کرده راه جمع بین قائل شدن به کمالات حق متعال و نفی صفات را نیز از زبان روایات بیان نموده‌ایم. در پایان نیز، دو دیدگاه معتزله و روایی شیعی را با هم مقایسه کرده به این نتیجه رسیدیم که تنها نظر معتزله که مطابق روایات شیعی است، نظریه‌ی سلب اضداد از خداوند می‌باشد. پس از نظریه‌ی سلب اضداد، نظریه‌ی نیابت ذات از صفات بیشترین شباهت را با بیان روایات دارد. نظریه‌ی حال نوعی تشبیه خفی است و مطابق روایات نظر صحیحی نیست. نفی صفات و عینیت صفات با ذات نیز ـ هر چند در بیان بعضی از معتزله از حیث عبارات شباهت‌هایی با روایات دارد ـ اما در مجموع با آنها تطابق ندارد.

در کتب رجال و تراجم معمولا پس از ذکر نام و معرفی مردانی که از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و ائمه معصومین (علیهم السلام) به نقل روایت پرداخته اند، از بانوانی نام برده شده است، که به نقل احادیثی از معصومین (علیهم السلام) پرداخته اند و در بعضی از مواقع ایشان را در زمره اصحاب معصومین (علیهم السلام) معرفی نموده اند. در کتب رجالی فریقین در میان هر طبقه از روات به نام و شرح حال تعدادی از این بانوان بر می خوریم، که منسوب به حب اهل بیت (علیهم السلام) می باشند. رساله حاضر به بررسی شرح حال تعدادی از این بانوان که در قرن اول زیسته و از دوستداران اهل بیت علیهم السلام بوده اند، پرداخته و با تقسیم بندی این افراد بنا بر اینکه از کدام معصوم به نقل روایت پرداخته اند، روش متفاوتی برای معرفی آنها در پیش گرفته است، که منجر به شناخت بیشتری در مورد این افراد می شود. در ضمنِ نقل شرح حال این بانوان، که بسته به میزان اطلاعات در منابع موجود کم و زیاد می شود، فضایل این بانوان نیز نقل می شود تا به جهات امتیاز و برتری آنها نسبت به دیگر محدثات مسلمین اشاره شده و فعالیتهای ایشان در زمینه خدمتگذاری به اهل بیت (علیهم السلام) (حجت های زمانشان)، و دفاع از حقوق ایشان هم اشاره شود. همچنین تحت عنوان «احادیث» به بررسی کمی روایات فرد پرداخته می شود، در ضمن اینکه اطلاعاتی از قبیل کسانی که او از ایشان روایت نقل نموده، کسانی که از او روایت نقل نموده اند و موضوعات احادیث فرد به همراه ذکر نمونه ای از احادیث راوی، در اختیار خواننده قرار داده می شود.سعی شده است که در این رساله در عین معرفی، ذکر شرح حال محدثات شیعه در قرن اول هجری، ذکر موضوعات احادیث آنها و نمونه ای از آن احادیث، به شرح فضایل این بانوان عالی قدر نیز پرداخته شود، تا رساله حاضر علاوه بر فایده تاریخی، متضمن نکاتی اخلاقی و کابردی نیز باشد و بانوی فرهیخته امروز با مطالعه این شرح حالها به نکاتی مثبت در مورد اصول خدمتگذاری به امام عصر ( عجل الله تعالی فرجه ) پی برده، با روش دینداری فعال، که مورد تائید معصومین علیهم السلام بوده است، نیز آشنا شود. به این ترتیب در رساله حاضر تعداد 49 نفر از بانوان فعال در عرصه نقل حدیث شناسائی شده و مورد بحث قرار گرفته اند.

امامت یکی از اصول اعتقادی شیعیان و از ارکان دین می باشد. قرآن کریم منبع مناسبی برای شناخت مقام امام بوده و ائمه اطهار(ع) در موارد بسیاری با استفاده از آیات قرآن به اثبات کمالات خویش پرداخته اند. در روایات تأویلی، آیات فراوانى بر مقامات ایشان تطبیق شده است .غالب فرازهایی از قرآن که بر اساس روایات تأویلی به مقام امام اشاره دارد حاوی کلماتی می باشند که با مفهوم هدایت ارتباط مستقیم دارند. هدایتی که منصب امام است راهنمائی محض نبوده و به معنای هدایت و ایصال به مطلوب به صورت ایصال تکوینی است. قرآن بر طریقیت امام در سیر و سلوک به سوی معبود تأکید داشته و صراط در اغلب آیات به ائمه و امیرالمومنین(ع) تعبیر شده است . امامت و ولایت، همان صراط مستقیمی است که خداوند برای بندگی خود گشوده است. سرنوشت انسان و خوشبختی یا بدبختی ابدی هرکس در گرو ارتباط با امامش می باشد که نشانگر اهمیت و تأثیر بى‏بدیل پیشوایان در زندگى و سرنوشت انسان در سراى جاودان آخرت مى‏باشد.