مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

«الصراط المستقيم إلى مستحقي التقديم»، نوشته علامه زين الدين على بن يونس نباطى بياضى، متوفاى 877 ق است. اين كتاب، به زبان عربى و در موضوع اثبات اصول عقايد خصوصا امامت ائمه اطهار (ع) مى‌ باشد. موضوع اصلی این کتاب، کلام و عقائد است ولی به منظور اثبات امامت و خلافت بلافصل علی بن ابیطالب (ع) بخشی از فضائل و مناقب ائمه را ذکر می‌ کند. این اثر که سبب شهرت بیاضی گردیده است درباره مسائل مهم کلامی مانند: اثبات واجب الوجود و صفات او، جبر و تفویض، وجوب بعثت، عصمت انبیا، معجزه، اثبات وصی و صفات او، اثبات امامت علی (ع)، وجوب عصمت امام، نص پیامبر (ص) بر امامت علی (ع) و اولادش، علائم ظهور امام مهدی (عج)، رد شبهات وارد شده بر شیعه امامیه بحث کرده است.

«لأكون مع الصّادقين»، اثر سيد محمد تيجانى سماوى، به زبان عربى در زمينه پاسخ‏ گويى به تفاوت انديشه‏ هاى شيعه و اهل سنت مى ‏باشد. «مؤلف مى‏ نويسد: پس از انتشار كتاب «ثم اهديت» از من درخواست شد كه مسائل اختلافى ميان مسلمانان سنّى و شيعى را بيش از پيش توضيح دهم تا پرده‏ ها برداشته شود و براى كسى كه خواهان تحقيق و رسيدن به حقيقت مطلب است هيچ گره و مشكلى نماند، از اين روى اين كتاب را با همان سبك نگاشتم تا پژوهشگران به آسانى و از نزديكترين راه حقيقت را دريابند.» مؤلف بعد از مقدّمه و پيش‏گفتار وارد مباحث اصلى مى‏ شود كه عبارتند از: 1- قرآن نزد اهل سنّت و شيعه‏ 2- سنّت پيامبر از نظر اهل سنّت و شيعه‏ 3- عقايد نزد شيعيان و اهل سنّت: برخى از مهم ‏ترين موارد اختلاف عقايد هر دو مذهب درباره خداى متعال، نبوت، امامت در قرآن و سنت و خلافت آمده است‏. بحث بعدى اختلافى است كه اهل سنّت با شيعه در مساله قضا و قدر دارند كه نظريه هر دو گروه بازگو مى‏ شود، بحث ديگر اختلاف سنى و شيعه در سنت نبوى است كه دو مورد فروع فقهى خمس و تقليد از ديدگاه هر دو به چالش كشيده مى‏ شود. و در بحث آخر اعتراضاتى است كه اهل سنّت بر برخى از عقايد و فروع فقهى شيعه دارند و آن را تقبيح مى ‏كنند، موضوعات عصمت، تعداد و علم امامان، بداء، تقيه، ازدواج موقّت، تحريف قرآن، جمع بين دو نماز، سجده بر خاك، رجعت، غلو و مهدى منتظر (ع).

«الشیعۀ هم أهل السنۀ»، اثر محمد تیجانى سماوى، به زبان عربى در جهت مقایسه اعتقادات شیعه و اهل سنت مى باشد. و این پژوهشى است، در زمینه برخى دیدگاه هاى شیعه به عنوان پیروان واقعى سنت پیامبر اسلام (ص) و قرآن و براى همین پیروى واقعى از پیامبر (ص) نام کتاب «الشیعۀ هم اهل السنۀ» گذاشته شد که بعد فرهنگى آن مد نظر است، نه بعد سیاسى و تاریخى آن، زیرا به غیر از این جنبه اهل سنت در موارد متعدد با سنت پیامبر و قرآن مخالفت کرده اند. تیجانى با روش توصیفى تاریخى و با استفاده از آیات و احادیث شیعه و سنى به معرفى و مقایسه دیدگاه هاى این دو مذهب مى پردازد، از مهم ترین آنها ذکر سه حادثه اى که موجب تقسیم مسلمانان به شیعه و سنى شد، راز انتشار مذاهب چهارگانه سنى، حدیث ثقلین نزد شیعه و اهل سنت، منابع تشریع نزد شیعه و اهل سنت، تقلید و مرجعیت نزد هر دو مذهب، خلفاء راشدین نزد شیعه و اهل جماعت، تحریف کیفیت صلاة على محمد و آله نزد اهل سنت؛ بعد از این بخش، ابتداء مخالفت صحابه نظیر ابوبکر، عمر، عثمان، طلحه، زبیر، سعد بن ابى وقاص، عبدالرحمان بن عوف، عائشه، خالد بن ولید ابوهریره و عبداالله بن زبیر با سنت پیامبر اشاره مى شود و سپس عدم مخالفت شیعه با قرآن و سنت پیامبر را به اثبات مى رساند. دکتر تیجانى بعد از این دیدگاه اهل سنت و جماعت و شیعه را نسبت به صحابه بیان مى دارد و در ادامه از اختلاف شیعه و اهل سنت درباره نظام حکومت در اسلام، اهل بیت (ع)، صلوات ناتمام اهل سنت، عصمت پیامبر (ص) و تاثیر آن بر اهل سنت سخن مى راند و در آخر در مورد کتاب «الشیعۀ» و «التصحیح» که نویسنده آن دکتر موسى موسوى است، بحث مى شود که ثابت مى کند تمام عقاید شیعه صحیح است، زیرا همه آنها را از قرآن و سنت نبوى اخذ نموده است.

«الشيخ نصيرالدين الطوسي و سقوط بغداد» از آثار آيت‌ الله سيد على حسينى ميلانى است كه در آن، ادعاى ابن تيميه در مورد نقش خواجه نصيرالدين طوسى در حمله و پيروزى مغول و انقراض دولت عباسيان و سقوط بغداد در سال 656 ق را به صورت علمى بررسى كرده است. وى در اين اثر ثابت كرده است كه مدعاى او و نقش تخريبى و توطئه‌ آميز خواجه در انقراض خلافت عباسى، تخيلى و نظر شخصى ابن تيميه است و از نظر تاريخ اسلام، هيچ سند و اعتبارى ندارد.

کتاب «الاقوال الذهبیه» در میان کتابهای حمیدالدین مقامی بس والا و ارجمند دارد. این کتاب ردی بر آراء محمد بن زکریای رازی و بویژه طب روحانی اوست، که در آن اقوال محمد بن زکریا را به نحو اختصار ذکر، پس از رد و نقض آن، عقیده خود را بیان کرده است. کتاب «الاقوال الذهبیه» در دو باب و هر باب آن مشتمل بر شش قول است. باب اول رد و ابطال آراء محمد بن زکریای رازی و طب روحانی او و باب دوم اثبات حقیقت نفس و طب روحانی از دیدگاه حمیدالدین است.

«الغدیر» اثر گرانبهاى علامه امینى، در این مجموعه یازده جلدى زیر نظر دکتر علیرضا میرزا محمد، ترجمه، ویراسته و عرضه شده است. هر جلد از این اثر، توسط یک یا دو مترجم به فارسى برگردان شده که به ترتیب عبارتند از: جلد اول: محمدتقى واحدى؛ دوم: محمدتقى واحدى و على شیخ‌ الاسلامى؛ سوم: سید جمال موسوى؛ چهارم: محمدباقر بهبودى؛ پنجم: زین‌ العابدین قربانى؛ ششم: محمد شریف‌ رازى؛ هفتم و هشتم: اکبر ثبوت؛ نهم و دهم: جلال‌ الدین فارسى و جلد یازدهم: جلیل تجلیل. ویراستار کتاب، به بررسى اجمالى متن ترجمه پرداخته و پس از مراجعات مکرر به متن اصلى، در مقام مقایسه و تطبیق برآمده و دریافته است که ترجمه حاضر، با تمام محاسن و ویژگى‌ هاى خود، نه‌ تنها نیاز جدى به ویرایش اساسى و پر دامنه دارد و باید با متن اصلى مقابله و سنجیده شود، بلکه لازم است کاستى‌ ها و نادرستى‌ هاى نحوى و زبانى آن اصلاح گردد و افزون بر این، رعایت قواعد خط نگارى، نشانه‌ گذارى، سند آورى و صفحه‌ آرایى در دستور کار قرار گیرد. بر این اساس، ایشان سه ویرایش محتوایى، زبانى و فنى در مورد این اثر، انجام داده است که با توجه به ترجمه بیست‌ و دو جلدى کتاب، در بیش از هفت هزار صفحه و به قلم نه تن از مترجمان، کارى سترگ و وقت‌ گیر و توان فرسا مى‌ باشد، به‌ ویژه که درک علمى و شیوه نگارش مترجمان این اثر، در ترجمه با یکدیگر متفاوت بوده است، چنانکه برخى از آنان ترجمه‌ اى متین و شیوا و روان ارائه داده‌ اند و برخى دیگر ترجمه‌ اى نه چندان مناسب و مطلوب؛ به همین جهت، در برخى مجلدات پاره‌ اى از عبارات و فقرات آنچنان آشفته و درهم و برهم ترجمه شده است که ویرایش آنها جز با ترجمه مجدد یا تغییر در ساختار امکان‌ پذیر نبوده است. در تفاوت شیوه مترجمان این ترجمه، همین بس که ترجمه‌ اى به خاطر حفظ امانت، بیش از حد تحت‌ اللفظى شده است و ترجمه‌ اى در اثر گرایش به فارسى‌ نویسى، موجب نامفهوم آمدن بعضى جمله‌ ها گردیده است و کاربرد تعبیرات عامیانه ناخوشایند نیز در ترجمه‌ اى دیگر به اعتبار آن خدشه وارد کرده است و برعکس، تبحر همراه با دقت نظر برخى از مترجمان، حاصل کارشان را ارزشمند جلوه داده است. البته، مخفى نماند که عموماً متن ترجمه‌ ها در تمامى مجلدات از جهت صورى هماهنگ و یکدست نبوده و در آرایش صفحات ذوق و سلیقه به کار نرفته بوده است. در هر حال، ویراستار محترم به لحاظ حجم زیاد غیر متعارف کتاب و کثرت مترجمان و نیز به منظور تسریع در کار، تصمیم گرفته است تا از همکارى ویراستارانى در ویرایش فنى بهره گیرد تا لااقل به حک و اصلاح رسم الخط فارسى و رعایت ضوابط نقطه‌ گذارى و تنظیم ارجاعات و مواردى از این قبیل اهتمام ورزند. ایشان در این اثر، اقدام به ویرایش اساسى پر دامنه محتوایى و زبانى با تمام دشوارى‌ ها و پیچیدگى‌ هاى آن نموده و بدین‌ منظور، کار خود را از مقابله متن ترجمه با اصل عربى آن آغاز کرده و همزمان به ویرایش زبانى مطالب پرداخته است که گویا در اثناى کار، با ناهماهنگى در عملکرد همکاران و اعمال سلیقه‌ هاى گوناگون مواجه گردیده و لذا خود را ملزم دیده است تا به موازات ویرایش محتوایى و زبانى، در رفع نقایص و تکمیل نواقص نوظهور همت گمارده و با عزمى جزم، کار را به گونه اى سامان دهد که حتى‌ المقدور نثر ترجمه از نظر فنى یکدست و یکنواخت گردد.

«الغدیر» اثر گرانبهاى علامه امینى، در این مجموعه یازده جلدى زیر نظر دکتر علیرضا میرزا محمد، ترجمه، ویراسته و عرضه شده است. هر جلد از این اثر، توسط یک یا دو مترجم به فارسى برگردان شده که به ترتیب عبارتند از: جلد اول: محمدتقى واحدى؛ دوم: محمدتقى واحدى و على شیخ‌ الاسلامى؛ سوم: سید جمال موسوى؛ چهارم: محمدباقر بهبودى؛ پنجم: زین‌ العابدین قربانى؛ ششم: محمد شریف‌ رازى؛ هفتم و هشتم: اکبر ثبوت؛ نهم و دهم: جلال‌ الدین فارسى و جلد یازدهم: جلیل تجلیل. ویراستار کتاب، به بررسى اجمالى متن ترجمه پرداخته و پس از مراجعات مکرر به متن اصلى، در مقام مقایسه و تطبیق برآمده و دریافته است که ترجمه حاضر، با تمام محاسن و ویژگى‌ هاى خود، نه‌ تنها نیاز جدى به ویرایش اساسى و پر دامنه دارد و باید با متن اصلى مقابله و سنجیده شود، بلکه لازم است کاستى‌ ها و نادرستى‌ هاى نحوى و زبانى آن اصلاح گردد و افزون بر این، رعایت قواعد خط نگارى، نشانه‌ گذارى، سند آورى و صفحه‌ آرایى در دستور کار قرار گیرد. بر این اساس، ایشان سه ویرایش محتوایى، زبانى و فنى در مورد این اثر، انجام داده است که با توجه به ترجمه بیست‌ و دو جلدى کتاب، در بیش از هفت هزار صفحه و به قلم نه تن از مترجمان، کارى سترگ و وقت‌ گیر و توان فرسا مى‌ باشد، به‌ ویژه که درک علمى و شیوه نگارش مترجمان این اثر، در ترجمه با یکدیگر متفاوت بوده است، چنانکه برخى از آنان ترجمه‌ اى متین و شیوا و روان ارائه داده‌ اند و برخى دیگر ترجمه‌ اى نه چندان مناسب و مطلوب؛ به همین جهت، در برخى مجلدات پاره‌ اى از عبارات و فقرات آنچنان آشفته و درهم و برهم ترجمه شده است که ویرایش آنها جز با ترجمه مجدد یا تغییر در ساختار امکان‌ پذیر نبوده است. در تفاوت شیوه مترجمان این ترجمه، همین بس که ترجمه‌ اى به خاطر حفظ امانت، بیش از حد تحت‌ اللفظى شده است و ترجمه‌ اى در اثر گرایش به فارسى‌ نویسى، موجب نامفهوم آمدن بعضى جمله‌ ها گردیده است و کاربرد تعبیرات عامیانه ناخوشایند نیز در ترجمه‌ اى دیگر به اعتبار آن خدشه وارد کرده است و برعکس، تبحر همراه با دقت نظر برخى از مترجمان، حاصل کارشان را ارزشمند جلوه داده است. البته، مخفى نماند که عموماً متن ترجمه‌ ها در تمامى مجلدات از جهت صورى هماهنگ و یکدست نبوده و در آرایش صفحات ذوق و سلیقه به کار نرفته بوده است. در هر حال، ویراستار محترم به لحاظ حجم زیاد غیر متعارف کتاب و کثرت مترجمان و نیز به منظور تسریع در کار، تصمیم گرفته است تا از همکارى ویراستارانى در ویرایش فنى بهره گیرد تا لااقل به حک و اصلاح رسم الخط فارسى و رعایت ضوابط نقطه‌ گذارى و تنظیم ارجاعات و مواردى از این قبیل اهتمام ورزند. ایشان در این اثر، اقدام به ویرایش اساسى پر دامنه محتوایى و زبانى با تمام دشوارى‌ ها و پیچیدگى‌ هاى آن نموده و بدین‌ منظور، کار خود را از مقابله متن ترجمه با اصل عربى آن آغاز کرده و همزمان به ویرایش زبانى مطالب پرداخته است که گویا در اثناى کار، با ناهماهنگى در عملکرد همکاران و اعمال سلیقه‌ هاى گوناگون مواجه گردیده و لذا خود را ملزم دیده است تا به موازات ویرایش محتوایى و زبانى، در رفع نقایص و تکمیل نواقص نوظهور همت گمارده و با عزمى جزم، کار را به گونه اى سامان دهد که حتى‌ المقدور نثر ترجمه از نظر فنى یکدست و یکنواخت گردد.