مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

این کتاب برای دانشجویان رشته فلسفه اسلامی به عنوان منبع مبنایی در کلام جدید تدوین شده و مشتمل بر دوازده فصل است . نویسنده ابتدا کلیاتی در مورد مطالعات دین پژوهی ، تعریف دین و ویژگی های آن ، انواع دین ، رابطه دین و فلسفه و ارتباط فلسفه دین با کلام جدید ارایه نموده و سپس خاستگاه دین و منشا آن و دیدگاه های مختلف در این زمینه را مطرح کرده است . در ادامه وی به اثبات وجود خدا و براهین مربوط به آن اشاره کرده و در این راستا به برهان وجودی ، برهان صدیقین ، براهین جهان شناختی مانند برهان نظم و فطرت و سایر براهین پرداخته و صفات خداوند و ابعاد گوناگون آن جایگاه شرور در نظام آفرینش و نیاز بشر به دین به جهت عطش جاودانگی که در درون اوست را مورد بحث و بررسی فلسفی و کلامی قرار داده است . مباحثی مانند زبان دین ، رابطه عقل و وحی و دین و فلسفه ، تجربه دینی ، کثرت گرایی دینی ، ابعاد اجتماعی دین و نقد سکولاریسم ( جدایی دین از سیاست و نسبت بین دین و اخلاق از دیگر مندرجات این نوشتار است . کلام جدید از سوی سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها ( سمت ) با همکاری مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ( ره ) در ۴۴۰ صفحه و در سال ۱۳۹۱ منتشر شده است. همچنین این کتاب درسنامه‌ای پژوهش‌محور در موضوع کلام جدید یا همان (فلسفه دین) است، که برای طلاب و دانشجویان، تدوین شده است. از منظر نویسنده آنچه در میان مسلمانان، دست کم از قرن دوم هجری، به «علم کلام» شهرت یافته، دانشی است که به تبیین و اثبات عقاید اسلامی و دفاع از آنها می‌پردازد. این علم – به دلیل آنکه مبانی عقیدتی و «اصول دین» (و در رأس آنها، مسئله توحید و صفات خداوند) را بررسی می‌کند – به نامهای دیگری چون «فقه اکبر» (در برابر فقه اصغر که بیان تکالیف عملی و «فروع دین» را بر عهده دارد)، «علم توحید و صفات» و «علم اصول دین» نیز خوانده شده است. از دیدگاه نویسنده در عصر حاضر گاهی وصف «جدید» را نیز به «کلام» می‌افزایند و از تعبیر «کلام جدید» استفاده می‌کنند، چرا که در آن برخی از چالشهایی را که دین در دنیای جدید ( همچون مسئله شر، عقل و وحی، تجربه دینی) با آنها روبه‌روست، بررسی می‌کند.

یکی از مهم‌ترین مسائلی که از حدود قرن ۱۷ تا کنون در جهان مطرح بوده، بحث تجربه دینی است. این پژوهش ناظر به سه نظریه‌پرداز جمله وین لای پراودفوت، لودیک ویتگنشتاین و مرتضی مطهری است که در این زمینه کمتر موزد پژوهش قرار گرفته‌اند .محور و سوال اصلی این پژوهش در زمینه دستیابی به تلقی درست از ماهیت و چگونگی تبیین تجربه دینی بر اساس نظریات پراودفوت، ویتگنشتاین و مطهری است. دستاوردهای این پژوهش منوط به سه نظریه‌پرداز است که پراودفوت تجربه دینی را امری مافوق طبیعی که مستلزم درک و تجربه فاعل شناساگر هست، می‌داند و ویتگنشتاین که نظریاتش به دو بخش متقدم و متاخر تقسیم می‌شود، در خلال نظریه بازی‌های زبانی تجربه دینی را با عنوان احساس ایمنی مطلق با تأکید بر شخصیت ایمانی یاد می‌کند. استاد مطهری هم از نظریه‌پردازان و منتقدان در زمینه تجربه دینی است که دین تجربی را مورد نقد قرار می‌دهد و معرف‌شناسی و بعد فطری را ملاک شناخت و درک دین می‌داند و معتقد است با تائید نظریه تجربه دینی نبوت و وحی به زیر سؤال خواهد رفت. در بخش آخر این پژوهش به بررسی تطبیقی تلقی، مبانی و تبیین تجربه دینی از دیدگاه سه مورد نظر پرداخته شده می‌شود که استاد مطهری با نگاهی نقادانه ماهیت تجربه دینی را در تنافی با دیدگاه معرفت شناسانه دین می داند.

دو مفهوم تجربهٔ دینی و تجربهٔ زیسته امروزه به طور گسترده در فلسفهٔ دین و علوم انسانی به کار می‌روند. با این حال، با توجه به کاربردهای کاملاً متفاوت آنها در این حوزه‌ها، ابتدائاً به نظر نمی‌رسد که نسبتی میان آنها برقرار باشد. مدعای پژوهش حاضر این است که اگر تعریف این دو مفهوم از حیث فلسفی در اندیشه‌های مبدعان آنها، یعنی به ترتیب فردریش شلایرماخر و ویلهلم دیلتای، مد نظر قرار بگیرد، وجوه اشتراک مهمی میان آنها یافت خواهد شد. چنین مطالعه‌ای با توجه به موضوع باید با کمک روش‌های تاریخی و هرمنوتیکی صورت بگیرد. با بررسی ریشهٔ مشترک آنها در فلسفهٔ استعلایی کانت و به ویژه در تحلیل آگاهی نزد کانت، می‌توان مشاهده کرد که چطور شلایرماخر و دیلتای با پیگیری لوازم تحلیل استعلایی آگاهی به دو مفهوم تجربهٔ دینی و تجربهٔ زیسته رسیده‌اند که هر دو بر نوعی آگاهی بی‌واسطه نسبت به رابطهٔ خود با دیگری ابتنا دارند و نوع خاصی از تجربهٔ درونی هستند که به سبب بی‌واسطگی خود می‌توانند مبنایی استوار برای الهیات و علوم انسانی فراهم بیاورند. در نتیجهٔ مقایسهٔ این دو مفهوم می‌توان گفت که تجربهٔ دینی نزد شلایرماخر معادل با گونهٔ خاصی از تجربهٔ زیسته نزد دیلتای است. به علاوه، با نظر به تأثیرپذیری عمیق دیلتای از شلایرماخر، این احتمال تاریخی را می‌توان در نظر گرفت که او حتی مفهوم تجربهٔ زیستهٔ خود را با بسط مفهوم تجربهٔ دینی شلایرماخر به دست آورده باشد. این یافته‌ها نشان می‌دهد که دو مفهوم تجربهٔ دینی و تجربهٔ زیسته و دو حوزهٔ فلسفهٔ دین و علوم انسانی که در بدو امر بیگانه از هم به نظر می‌رسند، می‌توانند نسبتی با هم برقرار کنند، و حتی از یک جنس باشند، که این امر می‌تواند تأثیرات مهمی در گسترش افق‌های مطالعات فلسفهٔ دین و همچنین در ایجاد پیوندی سازنده میان الهیات و علوم انسانی داشته باشد.

ارزش معرفت شناختی تجربه دینی عنوان کتابی است از کارولین فرانکس دیویس با ترجمه‌ی علی شیروانی که توسط انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در سال 1391 به چاپ رسیده است. این کتاب ترجمه‌ای است از The evidential force of religious experience. C، 1989. موضوع اصلی این کتاب تجربه دینی است. /////

فاقد پی دی اف

احساس و شناخت نزد فیلسوفان دین و عرفان، همواره به‌عنوان دو مؤلفه سازنده دین، عرفان، تجربه‌ دینی و عرفانی شناخته شده­اند. در این میان دو تن از فیلسوفان دین غربی، جیمز و هاکینگ، بیش از دیگران در سازگارنمودن این دو عامل در متن دین و عرفان نقش داشته­اند. چگونگی این تلفیق از دیدگاه این دو تن، موضوع بحث این نوشتار است. از دیدگاه جیمز سرچشمه عمیق­تر دین، احساس است. جیمز هم تجارب عرفانی را از مقوله احساسات و عواطف می‌شمرد و هم آنها را دارای حیث معرفتی می­داند؛ اما معرفت مورد نظر وی که در متن تجربه حاضر است، معرفتی بدون وساطت مفاهیم است. هاکینگ ماهیت دین را تجربه دینی و این تجربه را آمیخته­ای از احساسات دینی و ایده­های دینی می­داند. این ایده­ها در خودِ مرحله تجربه حضور دارند و به‌نحوی بارزتر، به‌عنوان نتیجه تجربه ظاهر می­شوند. تجربه، اصل ایده و استدلال را فرا می­نهد و در مرحله بعد، ذهن با بهره­گیری از آن تجربه، به رقم‏زدن مفاهیم، نظریات و استدلال‏های روشن می­پردازد تا به آنها ثبات و جایگاهی مستحکم دهد. پس هاکینگ تجربه دینی را نه­ تنها احساسی و شناختی، بلکه مفهومی و تقریباً نظری می­داند؛ به­گونه­ای که مفاهیم و نظریات در درون خود آن وجود دارند و البته به شکلی کامل­تر و روشن­تر از آن زاده می‏شوند. بدین­سان هاکینگ در انتقاد به جیمز، نه فقط معرفت غیرمفهومی را در متن دین راه می­دهد، بلکه شناخت‏های مفهومی، حتی استدلالی را ریشه­دار در خود دین و تجربه دینی می­بیند.