مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از آیات مرتبط با موضوع انتصاب امام علی (ع) به امامت در روز غدیرخم، آیه نخست سوره معارج است. درباره شان نزول این آیه میان مفسران اختلاف نظر است. برخی به صراحت و بعضی به اشاره، شان نزول آیه را مربوط به حادثه غدیر دانسته اند. عده ای شان نزول آیه را درباره یکی از صحابه پیامبر (ص) دانسته که به عنوان نشانه صحت جریان غدیر از خداوند درخواست عذاب نمود. در این میان گروهی به عمد به جعلی بودن روایات ناظر به این شان نزول حکم نموده اند. این مقاله ضمن بررسی دیدگاه های یاد شده از اهل سنت، به بررسی آنها و نقد شبهات پیرامون آن می پردازد و شان نزول این آیه را در ارتباط با جریان غدیرخم و تایید امامت حضرت علی (ع) می داند.

آیه 3 سوره مائده یکی از آیات مورد بحث در تفاسیر فریقین است. بررسی رویکرد مفسران در تفسیر این آیه به روشنی بیانگر آن است که مفسران برای بازکاوی و فهم مدالیل کلام الهی از روش های مختلفی بهره جسته و در این زمینه از روش و الگوی مشخصی پیروی نکرده اند بلکه هر کدام بر اساس مبانی و اصول مورد پذیرش در نزد خود به روشی روی آورده اند. این تحقیق با نگرش توصیفی - تحلیلی، به بررسی روش مفسران در تفسیر آیه اکمال در تفاسیر: التبیان، روض الجنان، البرهان و المیزان از شیعه و تفاسیر: جامع البیان، مفاتیح الغیب، روح المعانی و المنیر از اهل سنت پرداخته است. بررسی ها نشانگر آن است که در میان تفاسیر فریقین تفسیر المیزان از جهت غنای مباحث و در نظر گرفتن جوانب مختلف و نقد و بررسی آنها و ارائه نظر مختار مبتنی بر آیات قرآن جایگاه ممتازی دارد.

‫تحقيق حاضر به بحث درباره اين موضوع مي‌پردازد که: برداشت منابع زيديه و اسماعيليه از غدير و مقام ولايي امام علي(ع) و خلافت آن حضرت چه بوده؟ و نويسندگان و دانشمندان زيدي و اسماعيلي مذهب در منابع کلامي خويش و محورهاي اصلي بحث خود در باره غدير و پيام‌هاي آن چه اظهارنظرهايي کرده‌اند؟ نويسنده ضمن مطالعه منابع کلامي و تاريخي زيديه و اسماعيليه در زمينه غدير در صدد کشف و بيان مشترکات اعتقادي فرقه‌هاي زيديه، اسماعيليه و اماميه در باره غدير و پيام مهمّ آن يعني خلافت بلافصل امام علي(ع) و فرزندان معصوم آن حضرت است. اين نوشتار در سه فصل سامان يافته است. وي در فصل اوّل کلياتي از حادثه تاريخي غدير ارائه کرده و عقايد زيديه و اسماعيليه را به صورت اجمالي واکاوي مي‌کند. او در فصل دوم منابع کلامي و تاريخي زيديه از قرن دوم تا ششم (دوران حکومت فاطميان) را شناسايي کرده و ضمن معرّفي مؤلّفاني که در اين زمينه کتاب نوشته‌اند. منابع آنان در باره غدير را رصد مي‌کند. نگارنده در فصل سوم نيز به معرّفي منابع و مؤلّفان اسماعيليه در قرن هاي مذکور (دوران حکومت فاطميان) پرداخته و مفادّ اين منابع را در موضوع غدير بررسي کرده است. وي در يک جمع بندي کلّي نتيجه مي‌گيرد: زيديه و اسماعيليه، همانند شيعه اماميه قائل به افضليت و خلافت بلافصل امام علي(ع) هستند و مهم ترين دليل کلامي آن ها حديث و واقعه غدير بوده و نويسندگان آنان در اغلب کتاب‌هاي کلامي خويش با اشاره به مسأله غدير، شبهه هاي مخالفان خود و شيعه را در باره مسأله امامت و خلافت با استناد به واقعه و حديث غدير پاسخ داده‌اند و همواره از ولايت و امامت امام علي(ع) و فرزندان ايشان دفاع کرده‌اند.

گذشته چراغ راه آينده است و تاريخ، حكيم جهان ديده‌اى است كه حوادث گذشته را بازخوانى مى‌كند تا راهى براى پيمودن آينده مبهم پيش روى ما بنهد. ماه ذى‌الحجه همواره تداعى‌كننده اعياد مبارك قربان و غدير است. اين دو از ايام‌الله و شعائر الهى هستند كه بزرگداشت آن‌ها بر هر مسلمانى لازم است. اين مقاله، ترجمه و تدوين بخشى از كتاب موسوعة التاريخ الاسلامى، تأليف استاد يوسفى غروى مى‌باشد، كه درصدد برآمده است با استفاده از منابع دست اول و با اهميت دادن به منابع شيعى و اشاره به آيات اكمال، تبيلغ و ولايت كه در هنگام حجة‌الوداع نازل شده است، جريان حجة الوداع و غدير خم را بازخوانى كند تا زمينه آشنايى هرچه بيش‌تر با سيره پيامبراكرم (صلى الله عليه وآله) و اخلاق و منش و سياست‌ها و درايت‌هاى آن حضرت فراهم شود.

حديث الغدير و شبهة شكوی جيش اليمن، اثر سید محمد حسینی قزوینی است که در پاسخ به یکی از شبهات مطرح‌شده درباره حدیث غدیر و ولایت امیرالمؤمنین (علیه السلام)، به زبان عربی نوشته شده است. شبهه مذکور چنین است: پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) حدیث غدیر را به‌منظور رفع کدورت از جیش یمن مطرح کرده است؛ چراکه آن ها از حضرت علی (علیه السلام) ناراحت بودند و به نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) گله و شکایت برده بودند، لذا پیامبر(ص) برای رفع این ناراحتی حدیث «من كنت مولاه فهذا علي مولاه» را مطرح کردند. "ساختار" کتاب، فاقد باب‌بندی و فصل‌بندی است و دارای ساختار مشخصی نیست. با تتبع در مطالب کتاب می‌توان گفت بعد از مقدمه، به طرق حدیث غدیر و اختلافات در متن حدیث، اشاره شده، سپس دلالت آن بر امامت امیرالمؤمنین (علیه السلام) مورد بحث قرار گرفته است. در ادامه ماجرای سفر حضرت علی (علیه السلام) به یمن و شکایاتی که از آن حضرت شده بازگو می‌شود و در پایان شش جواب به شبهه مطرح‌شده، ارائه گردیده است.

این کتاب شامل مقدمه, حدیث ثقلین, حدیث غدیر, روایت حدیث غدیر از صحابه, غدیر در قرآن کریم, آیا سوره مائده مکی است یا مدنی؟ و در نامگذاری عید غدیر و اتمام نعمت و رضایت الهی به دین اسلام می باشد. درباره اعیاد اسلامی مسلمانان علاوه بر عید قربان و فطر, روز ولادت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم و ائمه اطهار علیهم السلام نیز یکی دیگر از اعیاد مسلمانان می باشد. اما در مورد غدیر چون روز سرنوشت آینده جامعه مسلمین و رهبر و خلیفه بعد از نبی اکرم در آن روز مشخص شد مسلمانان دنیا باید این روز را عید بزرگ اسلامی بنامند و آن را جشن بگیرند, اما اهل سنت مخصوصا وهابیون این روز را یک روز عادی جلوه می دهند و علی علیهم السلام که منصوص خدا و پیامبرش می باشد را کنار گذاشته و دیگران را برای خلیفه رسول الله (صلی الله علیه و آله وسلم) ترجیح می دهند.