مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

عقايد و انديشهھاى بنیادى اسلام، كه از آنھا بهعنوان اصول عقايد ياد مىشود، پايه و اساس آيین حیاتبخش اسلام است و در شكلگیرى رفتار مسلمانان تأثیر غیرقابل انكارى دارد. زيرا بهطور كلى، رفتار انسانھا- خودآگاه يا ناخودآگاه- متأثر از اصول عقايد و به عبارت ديگر، جھانبینى است. از اين رو، براى استقرار و تثبیت نظام ارزشى و رفتارى اسلام، بايد مبانى عقیدتى آن مورد بررسى قرار گیرد. اگر دين را به درختى تناور و بارور، تشبیه كنیم، مبانى عقیدتى، به مثابه ريشهھاى آن است. اين ريشهھا بايد در پرتو عقل، در اعماق قلب انسان پابرجا گردد تا میوهھاى شیرين و گوارا (اعمال صالح) به بار آيد و سعادت و خوشبختى انسان در دو جھان تأمین شود. از آنجا كه خداى متعال، ما را به نیروى عقل و انديشه مجھز ساخته، بايد در نظام آفرينش، تأمّل و تدبّر كنیم تا به حكمت او پى ببريم. از اين رو، تحقیق و شناخت مبانى عقیدتى و دقت در محتواى دعوت پیامبران و توجه به معجزات آنان، بايد به كمك عقل انجام گیرد. تقلید از عقايد ديگران بدون سنجش عقلى، محكوم است. دانشمندان اسلامى از نخستین سالھاى ظھور اسلام، به تبیین عقايد اسلامى پرداخته و كتابھايى در علم كلام، در سطوح گوناگون، به رشته تحرير درآورده و در اختیار ھمگان قرار دادهاند. به تناسب مسائلى كه در ھر عصر مطرح بوده در میان بیشترين فرقهھاى اسلامى، متكلّمان نامدار و مشھورى ظھور كرده و به بحث و بررسى مسائل كلامى پرداختهاند. كتب و آثار بر جاى مانده از آن بزرگان، با آنكه از نظر محتوا غنى و سودمند است، اما چون مطالب آنھا دستهبندى نشده و متناسب با نیازھاى فكرى نسل جديد نیست، نمىتوان براى آموزش كلاسیك بهخوبى از آنھا بھره گرفت. بدين روى، تھیه و تدوين كتابھايى متناسب با پیشرفت علوم و نیازھاى فكرى نسل جوان، ضرورى و اجتنابناپذير است. كتاب حاضر، براى تأمین ھمین ھدف تھیه و تدوين گرديده است و سعى شده تا مطالب آن متناسب با سطح فكر و نیازھاى عقیدتى برادران عزيز پاسدار باشد.

«منشور عقاید امامیه» نام کتابی از آیت الله جعفر سبحانی است که عقاید شیعه را در قالب ۱۵۰ اصل اعتقادی به صورتی استدلالی بیان می‌ کند. هدف از نگارش این کتاب، معرفی باورهای دینی اسلام و تشیع با زبان و استدلال‌ هایی ساده به جوانان است. این کتاب اولین بار در ۱۳۷۶ ش توسط نشر امام صادق (ع) در قم به چاپ رسید.

کتاب حاضر، تصحیحی است از «هادی المضلین» منسوب به حاج ملاهادی سبزواری از متکلمان قرن سیزدهم هجری قمری، که مشتمل است بر پنج باب با این عناوین: توحید، عدل، نبوت و امامت، معاد، و آن‌ چه به تجربه ثابت شده است. (این بخش به مباحثی طبیعی اختصاص دارد که به تجربه به اثبات رسیده‌ اند، مباحثی چون چگونگی به وجود آمدن فصول چهارگانه، باران، برف، تغییرات جوی، رعد و برق، و آب و هوا). مصحح در کتاب خاطر نشان می‌ کند: «درباره‌ ی مولف هادی المضلین حکم قطعی نمی‌ توان داد. دو احتمال وجود دارد: 1- در برخی از منابع کتاب‌ شناسی مانند الذریعه و فهرست نسخه‌ های خطی، این اثر به عنوان یکی از نوشته‌ های حاج ملاهادی سبزواری معرفی شده است. از سوی دیگر نثر، شیوه‌ ی نگارش و استدلال حاجی در آثاری چون اسرارالحکم و هدایة الطالبین با هادی المضلین شباهت‌ هایی دارد. 2- اما در مقابل، در هیچ‌ یک از فهرست‌ هایی که از آثار وی ارایه شده، نامی از هادی المضلین نیست. مضافا بر این که در مباحث پایانی کتاب، نظریه‌ ی حرکت جوهری را رد می‌ کند، در حالی که او به عنوان یکی از پیروان و شارحان حکمت متعالیه به شمار می‌ آید و نظریه‌ ی حرکت جوهری از مهم‌ ترین آموزه‌ های فلسفی ملاصدرا و از مبانی حکمت متعالیه می‌ باشد. بنابراین احتمال، باید گفت هادی‌ المضلین اثر حاج ملاهادی سبزواری نیست، بلکه محصول اندیشه‌ ی یکی از شاگردان و یا متکلمان متاثر معاصر وی می‌ باشد.

کتاب آموزش کلام اسلامی ، در دو جلد به منظور ارائه متنی آموزشی برای فراگیران علم کلام در سطح متوسط نگاشته شده است که جلد اول به مباحث خداشناسی اختصاص دارد و در جلد دوم مباحث راهنما شناسی ( نبوت و امامت ) و معاد شناسی طرح شده است . مؤلف سعی کرده تا در حد امکان هندسه کلی مباحث کلامی را در انگارهای منجسم ارائه کند و در مواردی هم به پیشینه تاریخی آن پرداخته است . بیان جایگاه و ربط بين مباحث ، بیان ساده مباحث فلسفی ، ارائه خلاصه مطالب در پایان هرفصل و تاکید بر نظریه مشهور علما از دیگر ویژگی های این کتاب کلامی است . جلد اول کتاب بعد از بيان تعریف ، روش و قلمروی علم کلام در چهار بخش به مباحث خدایابی ، توحید ، صفات الهی وافعال الهی می پردازد . اهمیت ، مراتب و ضرورت بحث خداشناسی ، راه های عمومی و اختصاصی رسیدن به خدا در قالب راه فطرت ، برهان نظم و برهان وجوب و امکان از عناوین مباحث بخش اول است . در بخش دوم ، بعد از بیان معنای توحید ، اقسام و مراتب توحید ، مبانی توحید از دیدگاه قرآن و سنت و مباحث مربوط به شرک مطرح شانه است . در بخش سوم مباحثی همچون تقسیم بندی صفات ،نظریه های اندیشمندان درباره امکان شناخت اوصاف الهی ، راه های شناخت اوصاف الهی ، ابعاد مختلف علم ، قدرت ، حیات ، اراده ، کلام ، صدق ، حکمت الهی و صفات سلبی مورد بررسی قرار گرفته است . بخش چهارم از جلد اول نیز به افعال الهي اختصاص دارد که مباحثی همچون سن و قبح عقلی ، غایتمندی افعال خداوند ، عدل الهی ، قضا و قدر و جبرواختیار در آن مطرح شده است . جلد دوم کتاب نیزدرسه بخش به مباحث نبوت ، امامت و معاد می پردازد . در بخش پنجم مباحث مربوط به نبوت همچون فلسفه نبوت ، ضرورت بعثت ، راه های شناخت پیامبران ، امتیازات پیامبران و مبحث پیامبر اسلام حضرت محمد مورد بررسی قرار گرفته است . بخش ششم کتاب نیز به مباحث امامت اختصاص دارد که شامل مباحثی همچون تعریف امام و امامت ، ویژگی های امام ، امامت حضرت علی است و آیات مربوط به ولایت ایشان ، امامان دوازده گانه و امام مهدی است . در بخش پایانی مسائل مربوط به معاد از قبیل اهمیت اصل معاد در کلام ، معنای لغوی و اصطلاحی معاد ، حقیقت انسان ، مرگ ، برزخ ، معاد وشبهات مربوط به آن ، معاد در قرآن و سنت ، سیمای معاد و بهشت و دوزخ مطرح شده است . مؤسسه فرهنگی طه این کتاب را در دو جلد در سال ۱۳۹۵ نیز منتشر ساخته است .