مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

سالها قبل کتابى با عنوان «لله ثم للتاريخ: كشف الاسرار و تبرئة الائمة الطهار» از نويسنده‌اى با عنوان مستعار سيد‌‎حسين موسوى مشتمل بر شبهات و دروغهايى نسبت به اهل‌بيت عليهم‌السلام و مذهب اماميه انتشار يافت. در پاسخ به آن، على آل محسن کتاب «لله و للحقيقه» را نوشت كه به علت گستردگى مطالب، خلاصه آن را در «الرد الوجيز» ارائه نمود. آل محسن درابتدا پرده از مذهب نويسنده برداشته و با دلائل و شواهدى از كلام خود او اثبات مى‌كند كه او قطعاً سنى است و نه تنها از علماى نجف نيست بلكه از پيش پا افتاده ترين اصطلاحات رايج در مدارس علميه تشيع نيز بى اطلاع است بنابراین او دروغگو و كذاب است. همانگونه كه اشاره شد برخى از شبهات صرف اتهام بوده و ارزش علمى ندارد.در ادامه به برخى از مهمترين شبهات اشاره مى شود: - عبدالله بن سبا از شخصيتهايى است كه همانند ديگر كتب اهل سنت به آن پرداخته شده و او را اولين فردى دانسته كه امامت اميرالمؤمنين‌ عليه‌السلام را آشكار كرد. اين انتساب پس از بررسى منابع شيعى رد شده است و لذاست كه شیعیان از او تبرى جسته ودر كتب شيعه هيچ روايتى از او نقل نشده است. - نويسنده سنى با نقل احاديث ضعيف و مرسل، ناخوشنودى اهل‌بيت عليهم‌السلام را نتيجه مى گيرد. پس از بررسى سندى اين احاديث، با شيوه‌اى منطقى به برداشت نا صواب از اين روايات پاسخ داده شده است. - شبهه ديگرى كه همواره در مناظرات علماى شيعه و سنى در طول تاريخ مطرح بوده، «متعه نساء» است. در اين بحث او به علمايى غير واقعى از نجف اشرف كه بر آن مداومت دارند، اشاره مى‌كند. - مطلب ديگرى كه هشت روايت بر آن اقامه كرده است، معافيت شیعیان از پرداخت «خمس» است كه نويسنده يك به يك آنها را بررسى كرده و بر اعتقاد شيعه صحه مى گزارد. - اعتقاد شيعه به «تحريف قرآن كريم» از ديگر شبهاتى است كه با استناد به روايات ضعيف به آن تكيه شده است. نويسنده صرف نظر از اشكالات سندى، به تبيين معناى روايات می‌پردازد. - منفى جلوه دادن نگاه شیعیان به اهل سنت و تنفر عميق از آنها با استناد به رواياتى كه به ذمّ نواصب پرداخته‌اند از ديگر اتهامات بى اساس اين کتاب است كه به آن پاسخ داده شده است. - از ديگر ادعاهاى موهومى كه بخشى از کتاب را به خود اختصاص داده است طعن رواتى مانند: هشام بن حكم، زرارة بن اعين و ابوبصير است كه آنها را عناصر بيگانه مى نامد. در ادامه تعدادى از عالمان شيعى و آثار آنها را نيز مورد شبهه قرار مى دهد كه كه آل محسن با ردّ اين اتهامات حقيقت را آشكار مى سازد.

دانشنامه پیش رو؛ بخشی از یک پروژه بزرگ انجام شده توسط المرکز الاسلامی للدراسات الاستراتیجیة - العتبة العباسیة المقدسة، با هدف جمع آوری و تدوین و طبقه‌بندی موضوعی آثار کلامی شیعه است که تحت عنوان (موسوعة التراث الإمامي في علم الكلام وردّ الشبهات والمسائل الخلافية) می باشد، که این دایره المعارف در آن به‌دنبال: 1-مرتب کردن و دسته بندی آثار کلامی امامیه با توجه به موضوع و حروف الفبا. 2-تسهیل‌دسترسی‌به‌واژگان‌کلامی. 3-همه آنچه را که دانشمندان ما در مورد واژگان کلامی در یک مکان نوشتند را ببینید. 4-رعایت تاریخچه و گاه‌شمار در نقل واژگان از قدیمی ترین واژگان. 5-ایستادگی در دگرگونی و تحول کلام امامیه در طول قرن ها. 6-ایستادگی بر روش کلامی دانشمندان ما. مطالب و موضوعات مربوط به جلد اول، از حرف حاء تا حرف صاد می باشد.

اشارَةُ السّبق کتابی کلامی و فقهی به زبان عربی نوشته ابوالمجد حلبی. وی در مباحث اعتقادی به چهار رکن توحید، عدل، نبوت و امامت پرداخته و در بخش فقه به پنج رکن تکلیفی صلات، صوم، زکات، حج و جهاد می‌پردازد. در انتساب کتاب به مؤلف اختلاف است؛ هر چند برخی معتقدند که کتاب، منتسب به ابوالمجد حلبی بوده و به غیر از او صحیح نیست. از کتاب، با نام «اشارة السبق الی معرفة الحق» نیز یاد شده است. این کتاب از معدود کتاب‌هایی است که در آن هم مباحث عقائد و هم احکام فقهی مطرح گردیده است. کتاب از دو بخش کلام و فقه تشکیل شده است. مؤلف از علم کلام، تعبیر به ارکان تکلیف عقلی و از فقه با عنوان ارکان تکلیف شرعی یاد می‌کند. بخش اول: در علم کلام و شامل چهار اصل اعتقادی (توحید، عدل، نبوت و امامت) بخش دوم: در فقه و شامل پنج رکن فقهی (صلاة، صوم، زکات، حج و جهاد). چاپ این کتاب، در انتشارات جامعه مدرسین به سال ۱۴۱۴ق در قم بوده است. تحقیق این اثر با ابراهیم بهادری بوده و همراه این کتاب «رسالةٌ فی قاعدة ضِمانِ الیَد» شیخ فضل‌الله نوری چاپ شده است.

دانشنامه پیش رو؛ بخشی از یک پروژه بزرگ انجام شده توسط المرکز الاسلامی للدراسات الاستراتیجیة - العتبة العباسیة المقدسة، با هدف جمع آوری و تدوین و طبقه‌بندی موضوعی آثار کلامی شیعه است که تحت عنوان (موسوعة التراث الإمامي في علم الكلام وردّ الشبهات والمسائل الخلافية) می باشد، که این دایره المعارف در آن به‌دنبال: 1-مرتب کردن و دسته بندی آثار کلامی امامیه با توجه به موضوع و حروف الفبا. 2-تسهیل‌دسترسی‌به‌واژگان‌کلامی. 3-همه آنچه را که دانشمندان ما در مورد واژگان کلامی در یک مکان نوشتند را ببینید. 4-رعایت تاریخچه و گاه‌شمار در نقل واژگان از قدیمی ترین واژگان. 5-ایستادگی در دگرگونی و تحول کلام امامیه در طول قرن ها. 6-ایستادگی بر روش کلامی دانشمندان ما. مطالب و موضوعات مربوط به جلد اول، از حرف الف تا حرف جیم می باشد.

کتاب عقائدنا بين السائل و المجيب نوشته محمدعلی حلو درباره عقاید شیعه می باشد. مطالب کتاب که در قالب پرسش و پاسخ به زبان عربی تدوین شده این موضوعات را شامل می شود: توحید, قرآن, نبوت, عصمت, امامت, عدل, معاد, اهل بیت, شیعه, فرق و مذاهب, نماز, روزه و متفرقات.

کتاب عقیده الشیعه مجموعه ای است از هفتاد رساله کلامی مختصر در باب اصول اعتقادی پنج گانه شیعه که چندی پیش، با تدوین و تحقیق محمدرضا انصاری قمی در دو مجلد منتشر شد. هدف نامبرده از تدوین مجموعه حاضر، گردآوری و عرضه اعتقادنامه های شاخصی است که از قرن دوم تا دهم هجری قمری نگاشته شده و در آنها عقیده شیعه دوازده امامی درباره توحید، عدل، نبوت، امامت و معاد تبیین شده است. شمار قابل توجهی از رساله های نشریافته در این مجموعه، قبل از این، در صورتهای مختلف بر دست آقای انصاری قمی یا دیگر مصححان، به طبع رسیده اند و هم اکنون در کتاب عقیده الشیعه به ادعای طابع با تصحیح تازه ای بازچاپ شده اند. تعداد زیادی از آن ها نیز برای نخستین بار در این کتاب به زیور طبع آراسته شده اند. نویسنده در نوشتار حاضر مباحث انتقادی خود پیرامون کیفیت نامطبوع و نامقبول رساله های مذکور در این مجموعه در قالب سلسله مطالبی ارائه داده است. در این جستار، وی تنها به ارزیابی تصحیح و طبع یکی از رساله های آن مجموعه یعنی رساله الأبحاث المفیده فی تحصیل العقیده تألیف علامه حلی که در صفحات 614 تا 650 از جلد دوم کتاب مذکور چاپ شده، پرداخته است.

کتاب " معرفة الإمام" تعریب کتاب امام‌شناسى از مهمترين آثار علاّمۀ طهرانى بشمار مى‌رود كه در 18 جلد تدوين شده است اين كتاب مجموعه‌اى است از بحثهاى تفسيرى، فلسفى، روائى، تاريخى، اجتماعى دربارۀ امامت و ولايت به طور كلّى و دربارۀ امامت و ولايت اميرالمؤمنين (علیه السلام) ائمّۀ معصومين عليهم‌السلام بالخصوص كه به صورت درسهاى استدلالى علمى متّخذ از قرآن كريم و روايات وارده از خاصّه و عامّه و ابحاث حلّى و نقدى پيرامون ولايت مى‌باشد اين مجموعه كه شامل 270 درس است در سال 1391 هجرى قمرى در ماه مبارك رمضان براى برخى از دوستان ايمانى تدريس شده است. در "جلد شانزدهم" به مطالب زير اشاره شده است: تقدّم و تأسيس شيعه در جميع علوم از زمان امام باقر تا زمان امام عسكرى عليهم‌السلام، ارث بردن امام صادق (علیه السلام) علوم كلّيه را از رسولخدا صلی الله علیه و آله و سلم، كار امام صادق علیه السلام آفتابى نمودن اسلام حقيقى بود، برخوردهاى مختلف منصور با امام صادق (علیه السلام)، شرح حال مالك بن انس، ابوحنيفه، محمد بن ادريس شافعى و احمد بن حنبل، مذهب جعفرى قياس را باطل مى‌داند.

کتاب " معرفة الإمام" تعریب کتاب امام‌شناسى از مهمترين آثار علاّمۀ طهرانى بشمار مى‌رود كه در 18 جلد تدوين شده است اين كتاب مجموعه‌اى است از بحثهاى تفسيرى، فلسفى، روائى، تاريخى، اجتماعى دربارۀ امامت و ولايت به طور كلّى و دربارۀ امامت و ولايت اميرالمؤمنين (علیه السلام) ائمّۀ معصومين عليهم‌السلام بالخصوص كه به صورت درسهاى استدلالى علمى متّخذ از قرآن كريم و روايات وارده از خاصّه و عامّه و ابحاث حلّى و نقدى پيرامون ولايت مى‌باشد اين مجموعه كه شامل 270 درس است در سال 1391 هجرى قمرى در ماه مبارك رمضان براى برخى از دوستان ايمانى تدريس شده است. در "جلد هفدهم" به مطالب زير اشاره شده است: تقدّم و تأسيس شيعه در جميع علوم از زمان امام باقر تا زمان امام عسكرى عليهم‌السلام، ارث بردن امام صادق (علیه السلام) علوم كلّيه را از رسولخدا صلی الله علیه و آله و سلم، كار امام صادق علیه السلام آفتابى نمودن اسلام حقيقى بود، برخوردهاى مختلف منصور با امام صادق (علیه السلام)، شرح حال مالك بن انس، ابوحنيفه، محمد بن ادريس شافعى و احمد بن حنبل، مذهب جعفرى قياس را باطل مى‌داند.

هنــر آیینــی دریچه ای متفاوت برای مطالعۀ یک آیین می تواند باشــد. امامیه یا تشــیع می تواند از منظر توانمندی و دارایی های هنری و فرهنگی خود موردمطالعه قرار گیرد. فرهنگ شیعه به نمادها و نشانه های متعدد خود در زمینه های مختلف فرهنگی گره خورده اســت. زیارتگاه ها و نیز حســینیه ها و مراســم های عزاداری و ســرور، خاستگاه بســیاری از رســوم و آیین هــا هســتند کــه همــراه خــود رشــد هنــر و نشــانگان شــیعی را ارمغــان آورده انــد. تشــیع بر محور مفهــوم امامت از دیگــر مذاهب تمایــز و هویت یافته و عــزاداری و زیــارت دونقطه عزیمت اساســی در این فرهنگ هســتند. ضمن آنکه در خــود این مکتب، می توان به دنبال حکمت و ســازوکار حاکــم بر پویایی و تنوع هنری و نشــانگانی بود و بخش معظمی از حکمت هنر شــیعی را می توان از خود آیین تشــیع اســتنباط کرد. در کنار این مؤلفه های پژوهشــی، اســتاندارد دیگری هم وجود دارد که می تواند در تحلیل این پویایی به کار آید. در این مقاله سعی بر این است که حکمت هنر و نشــانگان شــیعی تحلیل شود و از هر دو ابزار پژوهشی و نیز کلامی _ الهیاتی بهره گرفته شود.