در جامعه قالب‌های هنجارهای برای رفتارهای انسان‌ها تعریف شده است. اخلاق یکی از آن قالب‌های هنجاری است. تبیین ارتباط میان دین و اخلاق در واقع به معنای تبیین حوز
... زه‌‌ای به نام اخلاق دینی است. بررسی حوزه اخلاق دینی در بحث ما متمرکز بر دو فیلوسوف غرب یعنی ایمائول کانت و فردریش نیچه بود. دلیل انتخاب این دو فیلسوف برای مقایسه، نقدهایی بود که به هنجارهای مسیحی حاکم بر جامعه خود می¬کردند. در این نقدها ما با شباهت¬ها و تفاوت¬هایی در دیدگاه این دو فیلسوف مواجه شدیم. مداقه در اخلاقی دینی و تبیین دقیق رابطه میان دین و اخلاق، یکی از ضرورت‌ها نظری جامعه امروز ماست. هنوز جامعه ایرانی به عنوان یک جامعه دین‌دار و البته سنتی محسوب می‌شود و وظیفه متفکرین و نظریه‌پردازان اخلاق بر این است که آشفتگی حاکم بر رابطه بین اخلاق، دین و رویه‌های سنتی را در جامعه ایرانی روشن کنند. در این مسیر تجربه غربیان و تلاش‌های آنها برای تبیین این رابطه بسیار مفید خواهد بود. لذا این پژوهش تلاش کرد با روشن‌تر کردن نظرات کانت و نیچه، مسیری را برای بحث‌های آتی در ارتباط با اخلاق دینی در کشور ایران باز کند. پژوهش به شکل تحلیلی-انتقادی انجام شد. با توجه به اینکه هر تحلیل مستلزم توصیف دقیق نیز بود، بنابراین بخشی از کار به توصیف دیدگاه‌های کانت و نیچه اختصاص یافت. در ادامه این توصیف، رویکرد آنها به اخلاق دینی تحلیل شد و نشان داده شد که ریشه دیدگاه‌های این دو فیلسوف چه بودند. در پایان هم به بررسی انتقادی و همزمان نظرات هر دو پرداخته شد. روش کار ترکیبی از توصیف، تحلیل و با محوریت رویکرد انتقادی بود. نتایج نشان داد کانت تلاش می کرد که چهار نگره اصلی ایمان مسیحی را مستدل کند، تفسیر خود را از دین اخلاقی ارائه دهد. کانت بر این عقیده بود که قواعد اخلاقی به نوعی تضمین‌کننده و توجیه کننده ایمان هستند. نیچه بر این باور بود که هر نظام اخلاقی دربردارنده دو جز توصیفی و هنجاری است. در جنبه توصیفی، نظام‌های اخلاقی پیش‌فرض‌های خاصی در ارتباط با نوع انسان خواهند داشت، به این معنا که انسان چگونه موجودی است و البته برخی دیدگاه‌های متا فیزیکی نیز در این حوزه مطرح می شود. همچنین در جنبه هنجاری، هر سیستم اخلاقی خواهد کوشید منافع بخشی از مردم را عمدتا با تحمیل هزینه بر بخش دیگری از مردم تامین کند و در نگاه او در دین مسیحیت ضعفا، اقویا را به بند می‌کشیند.
بیشتر