جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هر عملی که انسان انجام می دهد ضرورتا مبتنی بر یک نظام ارزشی و اخلاقی است که بر آن اساس تصمیم گیری می کند. گرچه ما اغلب به معیارهای کلیِ اخلاقیِ یکسان معتقدیم، ولی تطبیق معیارها با شرایط جزئی در فعالیت‌هایمان، با مشکلات زیادی مواجه می شود؛ و در نتیجه دست به تصمیم های متفاوتی می‌زنیم که ناشی از شرایط آن فعالیت است ولی با تجزیه و تحلیل دقیق تصمیم‌هایمان اغلب با مغایرت آن با معیارهای اخلاقی مواجه می‌شویم و کاری را که اخلاقی نیست اخلاقی دانسته، و یا کاری که اخلاقی است به وجه اخلاقی آن توجه نمی‌کنیم. بدین جهت عالمان اخلاق تلاش می‌کنند با هم‌فکری و تجزیه و تحلیلِ شرایط خاصِ یک فعالیت، وظایف اخلاقی ما را تنظیم کرده و متناسب با نقشی که در آن فعالیت داریم دستور‌العمل‌هایی اخلاقی تنظیم نمایند تا بر آن اساس سایر افراد بتوانند در یک نظام معیار، زیستِ اخلاقی داشته باشند. به این دستورالعمل‌ها، «مرامنامه اخلاقی» یا «کدهای اخلاقی» یا «دستورالعمل‌های اخلاقی» برای آن فعالیت می‌گویند.

پاسخ به پرسش از معنای زندگی دغدغه بسیاری فیلسوفان و اندیشمندان بوده است. برخی همچون نیچه، شوپنهاور و سارتر معنایی برای زندگی قائل نبوده اند. ولی بسیاری دیگر سعی کرده اند به این پرسش پاسخهای متفاوتی بدهند و با استدلال نشان دهند دیدگاه آنها می تواند بهتر معنای زندگی را تبیین کند. در این مقاله در نظر است ابتدا، دیدگاههای عمده ای که در این زمینه مطرح شده است (همچون خدامحوری، روح محوری، طبیعت گرایی، ذهن گرایی و عینی گرایی) به همراه پشتوانه های استدلالی شان و همچنین نقدهایشان از دیدگاههای رقیب نشان داده شود. سپس با ارزیابی نقاط قوت و ضعف این دیدگاهها، نشان داده شود که یک نظریه فراگیر برای معنای زندگی چه ویژگی هایی را باید داشته باشد. در نهایت دیدگاه جامع و جدید نویسنده ارائه خواهد شد و دلایل ترجیح این دیدگاه بر دیدگاههای رقیب نشان داده خواهد شد.

در این مقاله نشان داده می‌شود که همچنان که مردم اکثر باورهای خود را از طریق بسیاری وسائط بیرونی به معرفت مبدّل می‌کنند، نمی‌توان معرفت را منحصر در باور موجهی دانست که توجیه آن به صورت درونی حاصل شده باشد. اگر این باورهای مردم را معرفت ندانیم، گذشته از آن که گرفتار شک‌گرایی فراگیر خواهیم شد، بلکه با واقعیتِ معرفت‌های بشری نیز مغایرت خواهد داشت. پس برای کسب معرفت‌هایمان لزومی ندارد از درون‌گرایی استفاده کنیم. برون‌گرایی نیز امکانات جدیدی را در اختیارمان قرار می‌دهد که می‌توان از آن در فلسفه دین استفاده کرد. سپس به چهار جریانی که از برون‌گرایی معرفتی استفاده کرده‌اند و به توثیق باورهای دینی پرداخته‌اند اشاره می‌شود. همچنین نشان داده می‌شود معرفت‌شناسی دینیِ مبتنی بر شنیده‌های اطمینان‌یافته در ادامه مسیر جان گرکو در معرفت‌شناسی دینی است که راهی مطمئن را برای توجیه باورهای دینی فراهم می‌آورد. اما اگر از طریق شنیده‌های اطمینان‌یافته توجیهی برای باورهای دینی داشته‌باشیم، تمامی ادیان می‌توانند ادعا کنند که پیروانشان از این طریق به باورهای دینیِ مخصوص خود باور داشته‌اند، لذا باید موجّه باشند و در نتیجه تمامی ادیان معرفت‌های راستینی را باید به دست دهند و این چیزی جز تکثرگرایی نیست. نشان داده می‌شود اگر رهبران اولیه توجیه درستیِ آموزه‌های خود را به قرائتی که خود از امور قدسی دارند مبتنی کنند، به این سادگی‌ها نمی‌توان به ترجیح یک دین بر دیگری حکم کرد. اما اگر آموزه‌های رهبر اولیه یک دین به یک حقیقت وجودی مثل خداوند مبتنی باشد، می‌توان از حقانیت آن دین نسبت به سایر ادیان سخن گفت.

آن‌چه پیش‌رو دارید، مشروح مذاکرات دو جلسه از سلسله‌ کرسی‌های نقد و نظریه‌پردازی است که با حضور اساتید و صاحب‌نظران برگزار گردید. موضوع اصلی این نشست، تصور یا تصدیق‌بودن علم و نحوه تکون تصور و واقع‌نمایی تصور است که توسط جناب آقای دکتر احمدی تبیین می‌گردد؛ همچنین اساتید دیگر نیز به ارائه دیدگاه‌های خود می‌پردازند که در ادامه خواهد آمد.

هدف از برگزاری این جلسات آشنایی با آراء مهم متفکرین غرب در سه عرصه فلسفه، دین و علم و ارتباط بین آنها در طول تاریخ و همچنین شناخت واقعی‌تر چالش‌های این سه حوزه و راه‌های برون‌رفت از آن می‌باشد. این درسگفتار به همت جمعی از طلاب حوزه‌های علمیه تهران و حمایت خانه طلاب تهران برگزار شده است که در آن طی چهارده جلسه و به‌صورت مختصر به اهم مسائل موجود در غرب‌شناسی پرداخته شده است.

کاپوتو در کتاب در باب دین اعترافی پست‌مدرن سر می‌دهد مبنی بر دین‌داری بدون دین. دین بدون دینِ کاپوتو شرح ایمان دینی مردمان امروز است. در دنیایی که خدا مرده دین هنوز زنده و پابرجاست و کاپوتو در پی پاسخ به چرایی همین امر است. نظریه اصلی کاپوتو در خصوص دین در این کتاب آمده، بنابراین در آشنایی با آرای دینی او این کتاب اهمیت کلیدی دارد. پژوهش حاضر شامل دو بخش مقدمه و ترجمه کتاب مزبور است. در مقدمه سعی شده مبانی محوری مباحث کاپوتو در این کتاب مشخص شود و با به دست دادن خوانش متفاوتی از متن، جنبه‌های واسازانه و پست‌مدرن آن مورد توجه ویژه قرار گیرد. در بخش‌های دیگر مقدمه به ریشه‌های کیرکگوری اندیشه کاپوتو و نیز تأثیرپذیری وی از افکار دریدا پرداخته شده . در ادامه ترجمه متن چهار فصل اول کتاب ارایه شده. در فصل اول، کاپوتو با تعریف دین به «عشق به خداوند» آن را به حوزه امر سوبژکتیو می‌برد. کاپوتو مفاهیم «امر ناممکن»، «آینده مطلق» و «آن راز» را مبنای بحث خود قرار می‌دهد. در فصل دوم کاپوتو با ارایه دسته‌بندی‌ای متفاوت از تاریخ فلسفه دین نحوه شکل‌گیری دوره پست مدرن و نیز ویژگی‌های آن را بیان می‌کند. فصل سوم شرح همزیستی دین و دنیای تکنولوژیک و پساصنعتی است. در فصل چهارم کاپوتو با تأکید بر اعتقاد نداشتن به حقیقت مطلق، به نتایج اخلاقی پای‌بندی به این دین سوبژکتیو می‌پردازد.

دکارت در تبیین فلسفیِ علت خطاهای ما به محدود بودن فاهمه و نامحدود بودن اراده و حکم کردن ذهن ما بر اساس اراده آزاد و نامحدودش درباره اموری که فاهمه بطور واضح و متمایز درنیافته است می داند. او برای انی مطالب استدلالهای فلسفی را پیش می کشد که در این مقاله درنظر است چند اشکال فلسفی به تبیین های او نشان داده شود. مهم ترین اشکال آن است که که استدلال دکارت مبنی‌بر نامحدود بودن اراده، یعنی بساطت اراده، از جهتی می­تواند بر نامحدود بودن فاهمه نیز صدق کند. و استدلال او بر محدود بودن فاهمه چون از جهت متعلقات فاهمه است بر متعلقات اراده نیز می تواند دلالت کند و در نتیجه از این جهت اراده نیز محدود است. اشکال دیگر استنتاج نامحدود بودن اراده بخاطر بساطت آن است در حالی که از آن فعلیت محض اراده (یا فاهمه) و در نتیجه مجرد بودن آن نتیجه می شود نه نامحدود بودن آن. در نتیجه تبیین دکارت از خطا و خاستگاه آن، در تفاوت دامنه اراده و فاهمه دانستن، چندان موجه به نظر نمی­رسد.