جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب وحشت از خدا؛ عطار،‌ ایوب و شورش متافیزیکی ترجمه انگلیسی اثر نوید کرمانی با عنوان آلمانی Schrecken Gottes Der است که در سال ۲۰۰۵ در انتشارات ورلاگ سی.اچ.بک اوج در شهر مونیخ آلمان منتشر شد. نوید کرمانی نویسنده کتاب، پژوهشگر اسلام و نویسنده صاحب نام ایرانی مقیم آلمان است. او در ۱۹۶۷ در زیگن آلمان متولد شد ودر رشته فلسفه، شرق شناسی و تئاتر در کلن و بن در آلمان و قاهره در مصر تحصیل کرد. تز دکتری او در انگلستان با عنوان خدا زیباست: تجربه زیبایی شناختی قرآن به انگلیسی منتشر شد. او پست دکترای خود را از دانشگاه بن گرفت و هم اکنون عضو آکادمی علوم هامبورگ در رشته زبان و شعر است. کرمانی مقالات و نوشته های زیادی با موضوع ادیان و عرفان به زبان آلمانی دارد و برای کارهای ادبی و علمی‌اش جوایزی دریافت کرده است که آخرین بار برنده جایزه صلح در ۱۸ ژوئن ۲۰۱۵ در فرانکفورت از طرف انجمن نشر و کتاب آلمان شد. هیات امنای انجمن نشر و کتاب آلمان کرمانی را صدایی مهم در جامعه امروز آلمان توصیف کردند و دلیل انتخاب او را این دانستند که آثارش به زندگی صلح آمیز انسان‌ها از نژادها و مذاهب مختلف کمک می‌کند. کتاب وحشت از خدا در رده کتابهای الهیات رادیکال در دسته کتابهای الهیات اعتراض می گنجد و به شهرت زیادی رسیده است و به چندین زبان ترجمه شده است.

این کتاب در دفاع از کتاب «الإبانة» ابوالحسن اشعری نوشته است

مقالات الشيخ أبي‌الحسن الأشعري إمام أهل السنة، اثر محمد بن حسن بن فورک (406ق)، کتابی است که آراء و نظرات ابوالحسن اشعری (260-324ق) درباره اصول مذهب را که در کتب او پراکنده است، گردآوری نموده است. این اثر توسط احمد عبدالرحیم سایح تحقیق شده است. این اثر یک جلدی، شامل دو مقدمه از محقق و نویسنده و متن در شصت‌وپنج فصل است. در مقدمه محقق، به بیان زندگی‌نامه و آثار ابن فورک پرداخته شده است. نویسنده در مقدمه خویش آورده است: من بر درخواست شما مبنی بر شدت نیازتان به اصول مذهب ابوالحسن اشعری و آنچه ادله و حجج او در برابر مخالفین بر آن نهاده شده و جمع آن اصول و ادله، که در کتب وی به‌صورت متفرق بود، مطلع شدم. درخواست شما را آن‌گونه که مناسب با اصول و قواعد وی بود، اجابت نمودم. ما در این اثر با توجه به اصول و قواعد ابوالحسن اشعری، مطالبی را برای شما عرضه کردیم و سعی نمودیم آن اصول و قواعد را برای شما معرفی کنیم. در صورت مغایرت بین اصول و قواعد او، هر آنچه به مذهب و اصول ایشان نزدیک‎تر بود را انتخاب نمودیم؛ بنابراین ما با دقت فراوان، مطالب را گردآوری کردیم و آن را به‌صورت باب‌باب درآوردیم تا در صورت نیاز به‌راحتی به آن دست پیدا کنید. بنابراین سخن را با کلامی درباره علوم و مدارک و اقسام آن و... آغاز نمودیم و هیچ‎یک از مذاهب مخالفین را در این‌باره ‎نیاوردیم. همان‎ طور که بیان شد نویسنده، شصت‌وپنج اصل و عقیده ابوالحسن اشعری را ذکر کرده است و ما در اینجا به برخی از آنها اشاره می‌کنیم: اشعری معتقد است که عقل به معنای علم است؛ زیرا لغویان زمانی که می‌گویند: «عقلت كذا و لم أعقل كذا»، آن را به معنای علم اخذ نموده‌اند. همچنین خلیل در کتاب «العين» خود می‌گوید: «إن العقل نقيض الجهل» و منظور از نقیض، ضد منافی است و آنچه با جهل منافات دارد، علم است. ابوالحسن اشعری، معتقد به رؤیت خداوند به‌وسیله چشم (بصر) بوده است؛ به این معنا که انسان به‌وسیله چشم سر خداوند را می‌بیند و فرقی بین کافر و مؤمن، مکلف و غیر مکلف و... نیست... اما درباره کیفیت دیده شدن خداوند، چون خداوند دارای اجزای مرکب نیست، پس دیده شدن وی، کیفیت ندارد؛ همان گونه که معلوم شدن وی بلاکیفیت است. ایشان معتقد است که مؤمن واقعی کسی است که با توجه به علم خداوند متعال بر عاقبت امر اشخاص، او با ایمان از دنیا رود و خداوند از او راضی باشد و این همان موافاة است (به این معنا که بنده چگونه پروردگارش را در قیامت ملاقات می‌کند، در حال کفر یا در حال ایمان)؛ بنابراین چه‌بسا شخصی در نظر ما مؤمن باشد، ولی عاقبت او ایمان نباشد و شخص کافری که عاقبت او ایمان باشد. پس ممکن است شخصی نزد ما مؤمن باشد و نزد خداوند کافر و همچنین شخصی در نظر ما کافر باشد و نزد خداوند مؤمن بشمار آید... بنابراین نباید کسی را به‌یقین مؤمن یا کافر خطاب نمود، ابوالحسن اشعری معتقد بود: توبه از تمام گناهان اعم از کفر و فسق و... بر هر انسانی واجب است و هر زمان شخصی توبه کند و به آن عهدش (توبه) وفا کند، هرچند پذیرش و قبول آن بر خداوند عقلا واجب نیست، ولی نقلا خداوند به‌خاطر فضل و کرمش آن را می‌پذیرد؛ زیرا اوست که بنده را از معصیت به طاعت متوجه می‌کند و او را بر ترک گناه و معصیت هشدار می‌دهد و بر اطاعتش تشویق می‌کند. از دیگر معتقدات او درباره توبه این است: توبه از فلان گناه با اصرار بر غیر آن صحیح است... به‌وسیله توبه تمام حقوق خداوند ساقط می‌شود (خداوند از حق خود درمی‌گذرد)، اما نسبت به حقوق انسان‌ها تا زمانی که حق آن‌ها ادا نشده و برائت ذمه حاصل نگردد، پذیرفته نیست. ایشان در موضوع روح معتقد است که روح به معنای ریح و باد است؛ به این معنا که روح جسمی لطیف است که در اعضای انسان ساری و جاری است و انسان با حیات زنده است، نه با روح؛ هرچند تا زمانی که زنده است بدن و جسم او محلی برای روح است. اینکه قوام بدن به‌وسیله روح است یک مسئله معمولی است؛ همچون قوام بدن به غذا و آب. همچنان‌که بدون آب و غذا نمی‌توان زنده بود، بدون روح هم نمی‌توان زنده بود و شرط وجود حیات، وجود روح و غذاست. از دیگر مباحث کتاب، مطالبی درباره علم و مسائل مرتبط با آن، اسماء و صفات خداوند، اراده، قدر و خلق اعمال، استطاعت، آجال، رزق، وعد و وعید، عذاب قبر و مسائل مرتبط با آن، بقا و فنا، عرض و جوهر، جدل و احکام آن و... است.

به نظر می رسد که اساساً بحث تاثیرپذیری شیعه از معتزله و مسئله قائل بودن هشام به تجسم، از طریق معتزله طرح شده و سپس به آثار و منابع کلامی راه یافته و سرانجام به مستشرقان رسیده است. تاکنون طریقی غیر از معتزله که قائل به تأثیر شیعه از معتزله یا اهل تشبیه بودن شیعه را مطرح کند، در اختیار نیست؛ البته آنچه جای تعجب دارد؛ این است که اهل حدیث و اشاعره با این که معتزله را در صف مشرکان و کفار و مرتکبان کبائر قرار می دهند، بااین حال، سخنان معتزله را درباره شیعه قبول کرده و آنها را تکرار کنند.

التوحيد، تألیف ابومنصور ماتريدى، اولين مرجع كلام ماتريديه به شمار مى‌رود و پيوسته مورد توجه اساتيد و شاگردان مكتب ماتريدى بوده است. مؤلف در بيان مسائل، ابتدا از برهان عقلى بهره برده، سپس به بيان روايات منقول توسط صحابه و تابعين در اثبات مراد خويش مى‌پردازد.