جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ابن سینا, حسین بن عبدالله (Ibn Sina؛ Avicenna؛ شیخ الرئیس، فیلسوف مشهور مشائی، شیعه و ایرانی), ۳۷۰ق/359ش./981م. (افشنه بخارا) ۴۲۸ق/416ش./1038م. (همدان)

جستجو در برای عبارت

مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو

خروجی چاپ نتایج

انتخاب همه

133 134 135 136 137 138 139 140 141 142

تعداد رکورد ها : 3104

عنوان :

تحلیل و بررسی نظر ابن سینا درباره فاعلیت تحریکی بر اساس مبانی وجود شناختی او

نویسنده:

زهره یوسفی منش، حسین زمانیها

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

فلسفه بوعلی , خداشناسی(الهیات بالمعنی الاخص)

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ابن سینا: ابوعلی سینا

چکیده :

فاعل تحریکی تعبیری است که ابن‌سینا پس از آن‌که علیت به معنای اعطای وجود را از مقام فاعل‌های موجود در عالم طبیعت سلب می‌کند، به‌منظور توجیه تأثیرات آن‌ها به کار می‌گیرد. لیکن تأملی دقیق در معنا و نحوۀ وجود حرکت حاکی از این است که در نظام فکری ابن‌سینا، حرکت ازجمله امور ممکن و از عوارض لاحق بوده و لذا در پیدایش خود نیازمند علت مستقلی است که آن را ایجاد کند. بنابراین فاعل طبیعی که در ابتدا مفید حرکت فرض شده بود، اکنون با این توضیح به‌عنوان معطی الوجود مطرح می‌شود. بر همین اساس این پرسش‌ها شکل می‌گیرد که بالاخره نقش فاعل طبیعی چیست؟ و اینکه گفته می‌شود فاعل طبیعی حرکت می‌بخشد، به چه معنا است؟ آیا تفاوتی بین ایجاد حرکت با ایجاد سایر موجودات هست که به ابن‌سینا اجازه می‌دهد علیت به معنای ایجاد حرکت را منسوب به فاعل طبیعی بداند؟ در این مقاله، پس از ارائه و تحلیل موضع ابن‌سینا در دو بخش علت ایجادی و علت تحریکی، ضمن اشاره به تناقض ظاهری موجود در کلام ابن‌سینا، تلاش می‌شود که از «نظریۀ میل» او به‌عنوان راهی برای حل این تناقض استفاده شود.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 81 تا 101

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی و تحلیل نسبت خودآگاهی با مبانی متافیزیکی در فلسفه ابن‌ سینا

نویسنده:

اسماء اسحاقی نسب، حسین زمانیها

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

تمایز وجود از ماهیت , ابن ‌سینا , دکارت , فلسفه اسلامی , فلسفه بوعلی , خودآگاهی

کلیدواژه‌های فرعی :

اتحاد عاقل و معقول , آگاهی , برهان انسان معلق درفضا , کوژیتو , ماهیت , نفس انسان ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ابن سینا: ابوعلی سینا

چکیده :

مسأله خودآگاهی یکی از مهم‌ترین مسائلی است که فلاسفه در طول تاریخ با رویکردهای مختلفی به آن پرداخته‌اند. ابن‌سینا از جمله اولین فیلسوفانی است که با رویکردی فلسفی و نه صرفاً اخلاقی- دینی این بحث را مطرح می‌کند. او در انسان معلق در فضا، موقعیتی شهودی را فراروی ما قرار می‌دهد. بسیاری از ابن‌سینا‌پژوهان با مقایسه انسان معلق در فضای ابن‌سینا و کوجیتوی دکارت سعی کرده‌اند تا بین این دو، نوعی قرابت نشان دهند و حتی برخی با تتبع در پیشینه تاریخی کوجیتوی دکارت، بر تأثیر غیرمستقیم انسان معلق در فضای ابن‌سینا بر کوجیتوی دکارت تأکید دارند. ما در این مقاله نشان می‌دهیم که انسان معلق در فضای ابن‌سینا ارتباطی وثیق با مهم‌ترین مبنای هستی‌شناختی فلسفه وی، یعنی تمایز متافیزیکی وجود و ماهیت دارد و از این منظر ابن‌سینا توانسته است ساحتی از «خود» را فراروی ما قرار دهد که تا پیش از وی به آن توجهی نشده بود؛ ساحتی که ابن‌سینا از آن به انیت یاد می‌کند و آن را در مقابل ماهیت قرار می‌دهد و ما آن را ساحت وجودی می‌نامیم. از آنجا که در فلسفه دکارت ما با چنین تمایزی بین ساحت وجود و ماهیت در ذات خودآگاه مواجه نمی‌شویم؛ لذا می‌توان گفت ابن‌سینا در تحلیل خودآگاهی از دکارت فراتر رفته است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 41 تا 60

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

اثبات ذات و تبیین وحدت وعلم باری تعالی: بررسی وریشه یابی دردیدگاه ابن سینا

نویسنده:

علی یوسفی جوجاده

نوع منبع :

رساله تحصیلی , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

چکیده

وضعیت نشر :

پایگاه اطلاع رسانی حوزه: ,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

فلسفه بوعلی

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ابن سینا: ابوعلی سینا

چکیده :

هدف از این پژوهش ، بررسی اثبات ذات و تبیین وحدت و علم باری تعالی از دیدگاه ابن سیناست. لذا سعی در پاسخ یابی به سوالاتی از این قبیل دارد که به چه دلیل ابن سینا از روش امکان و وجوب استفاده کرده است؟ آیااو جهت اثبات ذات وامدار نظام های فلسفی پیشین یا مبانی دینی است یا خیر؟ درباره صفات، او متاثر از کدام مبانی دینی و فلسفی است؟ براساس فرضیه های تحقیق: ‎۱) ابن سینا در عین اثرپذیری از فلسفه های یونانی و اسکندرانی با ابداع و ابتکار شخصی و متاثر از فضای دینی برهان امکان و وجوب را صورت بندی کرده است. ‎۲) برهان های ارسطویی در اثبات خدایی که اسلام معرفی می کند کافی نیست ‎۳) با توجه به اهمیت بحث صفات در اندیشه کلامی طبیعی است که ابن سینا در مبحث علم خصوصا" نوعی موضع گیری مثبت یا منفی در قبال آراء پیش گفته داشته باشد. تحقیق حاضر که به روش کتابخانه ای انجام یافته، مشتمل بر دو فصل می باشد. درفصل اتول به بیان اجمالی اثبات واجب الوجود و تبیین ذات باری از منظر و روش ابن سینا و اثبات ذات از طریق برهان امکان و وجوب به روش سینوی و ارزیابی اهل نظر از این برهان و برهان حرکت و ملاک صدیقین بودن برهان از نظر ملاصدرا و وجود این ملاک در عبارات شیخ پرداخته می شود. فصل دوم، اختصاص به تاریخچه بحث صفات حق تعالی، نگاه اجمالی به صفات و صفات خداوند از دیدگاه ابن سینا و چگونگی علم واجب الوجود به اشاء دارد. براساس یافته های تحقیق، ابن سینا از طرق گوناگون جهت اثبات ذات حق استفاده نموده است که برهان امکان و وجوب یکی از آنهاست که مبتنی بر تحلیل امکان ذاتی ماهیات است. شیخ برهان دیگری هم دارد به نام برهان وجود که او ادعا می کند این برهان صدیقین است. ابن سینا مدعی است تصور وجود به تنهایی به شناسایی واجب الوجود بذاته منجر می شود. منظور شیخ از وحدت خداوند، وحدت حقه حقیقه می باشد. اهمیت صفت علم خداوند در فلسفه مشاء بدین دلیل است که علم حق را عنایی می دانند که آن علمی است که سبب وجود معلول در خارج می شود لذا آن را علم متبوع نیز می نامند. علم خداوندبه ذات خود علم فعلی ذاتی و به همه موجودات هم علم حضوری است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تحلیل دیدگاه ملاصدرا درباره سعادت در پرتو حرکت جوهری

نویسنده:

حسین هوشنگی، مهران رضایی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه امام صادق (ع),

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

ملاصدرا , سعادت , موانع سعادت , حرکت جوهری , انسان شناسی صدرایی

کلیدواژه‌های فرعی :

اتحاد عاقل و معقول , لذت عقلی , عقل فعال , مراتب سعادت(مقابل مراتب شقاوت) , مقام انسان کامل(اثباتی) , علم حضوری(مقابل علم حصولی) , عقل(قوه عاقله) , عقل نظری((مدرک مربوط به نظر)، مقابل عقل عملی) , عقل عملی((مدرک کلیات مربوط به عمل)، مقابل عقل نظری)Alʿaql al-ʿamalī(practical intellect) , عقل بالملکه , عقل مستفاد , سعادت عقلی ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , ابن سینا: ابوعلی سینا

چکیده :

صدرالمتالهین همت گمارد تا با حفظ اصول مکتب خویش، مساله سعادت را - که در طول تاریخ همواره از موضوعات بحث برانگیز بوده است، تشریح نماید. پرسش این است که بر مبنای حرکت جوهری - که از مهمترین اصول مکتب ملاصدراست - به چه نحو می توان الگوی سعادت انسان را از دیدگاه صدرالمتالهین استخراج و بازتعریف نمود که مبتلا به عدم انسجام درونی نباشد. سعادت، به عنوان نهایت کمال انسانی از جنس عقلی می باشد. ملاصدرا حقیقت سعادت را حرکت و تکامل در مسیر توسعه عقل نظری می داند و در عین ذومراتب دانستن جنبه عملی، آن را از باب کمک به جنبه نظری، بسیار موثر در رشد انسانی لحاظ می نماید؛ به گونه ای که به نوعی تناظر بین مراتب مختلف عقل نظری و عملی باور دارد. در این مقاله، مدلی مفهومی از الگوی ملاصدرا در باب سعادت ارائه شده که در آن، تناظر مراتب عقل نظری و عقل عملی نیز لحاظ شده است.حضور و تاثیر حرکت جوهری، در بحث پیرامون مبانی و ماهیت سعادت به وضوح قابل فهم است؛ چنان که نگاه تشکیکی به امور، در بحث موانع سعادت نیز قابل ملاحظه است. شایان ذکر است که تبیین سعادت بر مبنای حرکت جوهری، لوزامی در پی دارد که ما را در فهم نکات مهم انسان شناسی صدرایی یاری می نماید.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 29 تا 46

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

مکاشفه عرفانی در اندیشه سهروردی

نویسنده:

حسین هوشنگی، عباس احمدی سعدی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: انجمن علمی عرفان اسلامی ايران,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

سهروردی , اشراق , اتصال با نور , برهان تجربه دینی (مسائل جدید کلامی) , قرب الهی , حکمت اشراق the School of Illumination , فلسفه عرفان (فرا عرفان) , فنا

کلیدواژه‌های فرعی :

مراتب مکاشفات عرفانی , عقول طولیه , مکاشفه عرفانی , سالک , نور الانوار , عالَم خیال(مقابل عالَم حقیقت) , خیال(معرفت شناسی) , نور سافل , ذات گرایی در تجربه دینی , ساخت گرایی در تجربه دینی ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ابن سینا: ابوعلی سینا

چکیده :

یکی از مسائل مهم فلسفه عرفان، ماهیت کشف و شهود و یا تجارب عرفانی است. در این باره دو دیدگاه از اهمیت بیشتری برخوردار است: ذات گرایی و ساخت گرایی.در این نوشتار دیدگاه شیخ درباره ماهیت تجربه عرفانی مورد تحقیق قرار می گیرد. فرضیه ما در اینجا آن است که مکاشفات عرفانی نزد سهروردی با وجود تنوع گسترده ای که دارند دارای اوصاف مشترکی هستند که در سنت ها و آیین های مختلف در طول تاریخ به وقوع پیوسته اند، از این رو دیدگاه وی به ذات گرایی نزدیک تر است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 151 تا 168

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

امکان انتزاع مفاهیم کثیر از حیثیت واحد در مسئله توحید صفات از دیدگاه صدرالمتألهین

نویسنده:

محمد حسین وفائیان، حسن ابراهیمی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه تهران,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

ملاصدرا , توحید ذات , توحید صفات , توحید صفاتی , توحید نظری , حکمت متعالیه , توحید(الهیات بالمعنی الاخص)) , توحید صفاتی(فلسفه)) , انتزاع مفهوم کثیر

کلیدواژه‌های فرعی :

کثرت اسما و صفات , عینیت , معقول ثانی , عینیت اسماء الله با ذات , مفهوم , مصداق , رابطه مفهوم و مصداق , کثرت اسمایی و صفاتی , نسب اربع , هلیات بسیطه , حیث تعلیلی , حیث تقییدی , عینیت صفات ذاتیه , معقول ثانیة فلسفی , کثرت اسماء و صفات , کثرت صفات , معقولات ثانیه منطقی(مقابل معقولات ثانیه فلسفی) , معقولات ثانیه فلسفی(مقابل معقولات ثانیه منطقی) , معقولات ثانیه((خاص)، مقابل معقولات ثالثه) , هلیه بسیطه(مقابل هلیه مرکبه) , انتزاع مفهوم کثیر , حیثیت اطلاقیه , حیثیت حکایتگری , کثرت مجازی ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی , مرتضی مطهری , ابن سینا: ابوعلی سینا

شاپا (issn):

2008-9422

چکیده :

عینیت و توحید صفات الهی در کلمات صدرالمتألهین، برپایه انتزاع مفاهیم متعدد از حیثیت واحد بنا نهاده شده است. این انگاره با مسئله اتحاد مفهوم با مصداق و همچنین حیثیِت حکایتگری آن به راحتی سازگار نمی افتد. در این نوشتار، توحید صفات و ذات، اصلی مفروض در برابر پرسش از امکان انتزاع مفاهیم متعدد از حیثیت واحد قرار داده شده و معیار صدرالمتألهین شیرازی در پاسخِ بدان تبیین می گردد. از این روی، در این جستار ابتدا دیدگاه او درباره ارجاع صفات الهی به معنا و حیثیت واحد بیان گردیده و سپس به تشریح مناقشه انتزاع کثیر از واحد و تناقضی که صدرا نیز بدان ملتفت است، پرداخته می شود. در ادامه با مداقه در حیثیات اطلاقی و تعلیلی و تقییدی و انواع آن ها از منظر حکیم ملاصدرا، امکان انتزاع مفاهیم کثیر از واحد بما هو واحد در بحث صفات باری تعالی، به شیوه ای تحلیلی توصیفی اثبات گردیده و کثرتِ صفات در خارج، به کثرتی مجازی با حیثیتی واحد در خارج، ارجاع داده شده است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 147 تا 160

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

عدم ضرورت «قضیّه ضروریّه بتّاته سهروردی»

نویسنده:

سردار دکامی، حسن ابراهیمی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه تهران,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

حکمت اشراق the School of Illumination , ضرورت منطقی از نظر سهروردی , قضیه ضروریه بتاته

کلیدواژه‌های فرعی :

حکمت اشراق , علوم حقیقی , منطق موجهات , جهت , قضیه موجهه , التلویحات اللوحیّة و العرشیّة , ضروریت جهت , معنای اسمی جهات , دخول سلب ضروری در ایجاب ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , خواجه نصیرالدین طوسی , ابن سینا: ابوعلی سینا

شاپا (issn):

2008-9422

چکیده :

سهروردی در منطق حکمة‌الاشراق در یک نوآوری تمام جهات را به ضرورت برمی‌گرداند. وی جهات سه‌گانه ضرورت، امتناع، و امکان را جزء محمول قرار داده و بر آن است که در این صورت جهت در همه‌ قضایا ضرورت می‌شود. از آن‌جا که بحث از جهت در دیگر مباحث منطقی، مانند تناقض، عکس، و قیاس‌ها نیز به میان می‌آید، طبعاً این نوآوری در این مباحث تأثیرگذار است. سهروردی بدین نکته واقف بوده و این تأثیرها را نشان داده است. به فرض تمامیّتِ این نوآوری، این نوشتار بر آن است که خواه مراد سهروردی اختصار در بحث باشد یا ضروری کردن قضایا در علوم حقیقی یا برهانی، اساساً نیازی بدین ضروری‌سازی و فرو کاستن همه‌ جهات در ضرورت نیست و این نوآوری مشکلی را حلّ نمی‌کند. لذا از سوی اکثریّت منطق‌دانان بعد از سهروردی مورد غفلت قرار گرفته است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 95 تا 110

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

مطالعه تطبیقی مساله صدور کثرت از وحدت از دیدگاه ابن‌سینا، سهروردی و صدرالمتالهین

نویسنده:

باقر حسینلو

نوع منبع :

رساله تحصیلی , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

ایرانداک,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

فلسفه و منطق , کثرت , علوم انسانی , صدور , تبیین (منطق) , وحدت , کیفیت , حکمت اشراق the School of Illumination , فلسفه و منطق , ابن سینا، حسین بن عبدالله , سهروردی، یحیی بن حبش , صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم , صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم , ابن سینا، حسین بن عبدالله , وحدت , کثرت , صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم , سهروردی، یحیی‌بن حبش , ابن‌ سینا، حسین‌بن عبدالله , سهروردی، یحیی‌بن حبش

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , ابن سینا: ابوعلی سینا

چکیده :

مساله صدور کثرتاز وحدتاز جمله مسائل فلسفی استکه بدون تردید می‌توان آن را در ردیفمسائل دسته اول یا دوم ذهن کنجکاو انسان به حسابآورد و پرسشی استکه علم و فسلفه و عرفان و دین همواره در صدد پیدا کردن پاسخی برای آن بوده‌اند. از زمانی که انسان خود و جهان را شناخته با مشاهده این همه کثراتو موجوداتگوناگون به فکر فرورفته و از خود پرسیده است : این جهان با این همه نقشو نگار و کثرتچیست ؟ آیا خالق و آفریننده‌ای دارد یا از ازل و آغاز وجود داشته است ؟ آیا علم و آنچه در آن هست ، ثابتو باقی‌اند یا گذرنده و فانی؟ به عبارتدیگر، آیا این عالم که جهان تکثر است ، حادثو مخلوق استیا غیرمخلوق و قدیم؟ اگر حادثو مخلوق است ، خالق آن کیست ؟ و چه صفاتی دارد؟ و اگر قدیم و غیرمخلوق است ، کثراتموجود در آن از کجا سرچشمه می‌گیرد. اگر به افکار و عقاید اندیشمندان و فلاسفه نظری محققانه افکنیم و آثار آنها را مطالعه نمائیم متوجه خواهیم شد که حل این معما و معضل فلسفی از دیرزمان استکه نظر فلاسفه را به خود مشغول کرده تا بتواند راز و کلید این معما را بیابند. ابن‌سینا، سهروردی و صدرالمتالهین هم به عنوان سه فیلسوفصاحبمکتبدر این میان بی‌نقشنبوده‌اند و هر کدام به نوبتراه حلی را برای تبیین فلسفی مساله صدور کثرتاز وحدتارائه نموده‌اند. ابن‌سینا مساله صدور کثرتاز وحدترا تنها از طریق عقول طولی تبیین می‌کند ولی سهروردی علاوه بر عقول طولی به عقول عرضی نیز قائل می‌شود و از کثراتموجود در عالم محسوساتبه کثراتموجود در عالم معقولاتدستمی‌یابد. اما لطیف‌ترین راه‌حل که ارائه شده، راه‌حل صدرالمتالهین است . ایشان برای تبیین مراتبطولی عالم معتقدند که از واجبتنها یکشیء صادر می‌شود و این یکشیء آن قدر تنزل پیدا می‌کند که از حالتتجرد خارج شده به موجودی مادی تبدیل می‌شود و از این موجود مادی کثراتبسیاری لازم می‌آید، زیرا ماده و موجود مادی هیچ‌گاه خالی از کثرت ، حرکتو دگرگونی نیستو به این طریق کثراتعرضی عالم را نیز تبیین می‌نماید.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر