جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابچه مختصر حاضر درباره سوره عبس و تولی و اینکه این آیه آیا درباره رسول الله (ص) است یا کس دیگری است و تفاسیر مربوط به این آیه و سوره در این کتابچه حاضر بررسی می شود.

آلاءُ الرَّحمن ‎فی ‎تَفْسیر الْقُرآن، تفسیری ناتمام به زبان عربی شامل سه سوره اول قرآن مجید یعنی فاتحه ‎الکتاب، بقره، آل عمران و قسمت کمی از سوره نساء است. نویسنده این تفسیر محمد جواد بن‎ حسن بلاغی نجفی (۱۲۸۰-۱۳۵۲ق)، مفسر، فقیه و متکلم امامی قرن ۱۴ هجری قمری است. بلاغی، انگیزه و چگونگی نگارش این تفسیر را در نامه‎ای به شاگرد خود، میرزا علی اردوبادی غروی، بدین شرح بیان کرده است: به توفیق خدا... از ذیحجه ۱۳۴۹ق تألیف تفسیری درباره قرآن کریم، موافق اصول علم و مذهب شیعه را شروع کردم، زیرا که من دیدم اَهّمِ تفاسیر نزد ما، مثل تبیان و مجمع‎ البیان، در لغت و صرفِ کلمه و قرائات، و تفاسیر امثال عطا و مجاهد... و اشباههم بسیار بیانات کرده‎اند و... بحرانی... احادیث را بدون تحقیقی در آنها نقل می‎کند و در مزایای قرآن شریف بیاناتی نمی‎نماید. او با توجه به این دیدِ انتقادی، تلاش کرده است تا در عین اختصار، حق مطلب را در تبیین و تفسیر مفاهیم و معارف قرآنی ادا کند. رآن بر دیگر معجزات از جهات گوناگون (تاریخی، استدلالی، نداشتن تضاد و تناقض، تشریع یک نظام اجتماعی عادلانه، اشتمال آن بر اخلاق و علم غیب و جز آن)، چگونگی جمع آوری قرآن در یک مصحف و زمان آن، عدم تحریف لفظی قرآن به ‎ویژه از دیدگاه شیعه امامی، اختلاف قرائات، نیاز به تفسیر قرآن و شرایط و شئون آن، نقد تفسیرهایی چون الدُّر المنثور. بخش دوم که شامل تفسیر سوره نساء تا آیه ۵۸ است. در پایان جزء دوم، به تفسیر آیه ۶ سوره مائده اختصاص دارد. بخش دوم این تفسیر در ۱۴۹ صفحه نگارش شده است.

تَفسیرُ الصّافی یکی از آثار ملامحسن فیض کاشانی(۱۰۰۷ق -۱۰۹۱ق) در تفسیر قرآن است که بیشتر از روش تفسیر روایی (تفسیر آیات به کمک روایات) بهره گرفته و به علت اختصار و جامعیت، در زمان‌های مختلف مورد توجه بوده است. فیض در این اثر سعی کرده، تفسیری پیراسته از اندیشه‌های گوناگون عرضه کند و از این رو نام «الصافی» را برای آن برگزیده است./ این تفسیر، مباحث کلامی، عرفانی و ادبی را نیز در بر دارد و مؤلف در تفسیر الاصفی آن را خلاصه کرده است. / روش مؤلف: فیض در تفسیر صافی، تأثیر شدید و نمایانی از تفسیر بیضاوی دارد تا جایی که اگر روایتی در تفسیر آیه نباشد اصل عبارت بیضاوی را نقل می‌کند و گاه با اندک تغییری آن را می‌آورد. / فیض کاشانی قبل از آغاز تفسیر، بعد از مقدمه‌ای، دوازده مقدمه را به عنوان مقدمات تفسیر خود ذکر می‌کند که به تعبیر محمد هادی معرفت در التفسیر و المفسرون، از بهترین مقدمات تفسیری است که در ابتدای تفسیر آورده شده و مصنف به بهترین وجه مطالب ضروری را که هر مفسر باید بیان نماید، ذکر کرده است. / مطالب مقدمات به قرار ذیل است: مقدمه اول، در فضل قرآن و وصیت به تمسک به آن از روایات اهل بیت و در مذمت دشمنان آنان. مقدمه دوم، در بیان این که علم قرآن، نزد اهل بیت بوده و ظاهر و باطن همه قرآن را آنان می‌دانند. مقدمه سوم، در بیان این که کل قرآن در شأن اولیاءاللّه و دشمنان آنان وارد شده است. مقدمه چهارم، در بیان وجوه معانی آیات از تفسیر و تأویل، ظاهر و باطن، محکم و متشابه، ناسخ و منسوخ و... که بخشی از مطالب علوم قرآن را تشکیل می‌دهند. مقدمه پنجم، در بیان مفهوم تفسیر به رأی و نهی از آن می‌باشد. مقدمه ششم، در عدم تحریف قرآن. مقدمه هفتم، در بیان این که قرآن تبیان همه چیز است، و اصول معارف دینی و قواعد شرعی در آن مطرح شده است. مقدمه هشتم، در بیان قرائات مختلف و میزان اعتبار آنها. مقدمه نهم، در نزول دفعی و تدریجی قرآن. مقدمه دهم، در شفاعت قرآن و ثواب تلاوت و حفظ آن. مقدمه یازدهم، در تلاوت قرآن و آداب آن. مقدمه دوازدهم، در بیان اصطلاحات و روشی که در تفسیر بر آنها تکیه داشته است. / دیدگاه‌ها پیرامون تفسیر صافی: تفسیر صافی از جمله تفاسیری است که همه متأخرین در کتب خود بدان تکیه کرده‌اند؛ از جمله علامه طباطبایی در تفسیر المیزان که به آن استشهاد نموده‌اند. کسی که در تفسیر المیزان تتبع کند این حقیقت را به وضوح در می‌یابد. این امر دلالت بر اهمیت و منزلت تفسیر صافی و اعتماد بر مؤلف آن دارد. / محمد هادی معرفت می‌نویسد: تفسیر صافی در مجموع از تفاسیر نفیس و ارزشمند و فراگیر است که نزدیک به همه روایات اهل بیت در ارتباط با تفسیر یا تأویل آیات در آن گردآمده است؛ گرچه در مواردی سره و ناسره را با هم در آمیخته است./ سید محمد علی ایازی می‌گوید: این تفسیر در مقایسه با دیگر تفسیرهای قرآن مختصر است و در گذشته مورد استقبال علمای حوزه و همواره مورد بهره‌برداری دانش پژوهان قرار کرفته است؛ تا آنجا که متن درسی طلاب حوزه علمیه بود. / محمد حسین ذهبی نیز می‌نویسد: تفسیر صافی کتابی است که صاحب آن قرآن را طبق اصول مذهب امامی تفسیر می‌کند. مقام و موقعیت آن همانند موقعیت همه کتابهای تفسیری در پیشگاه مذهب امامیه اثناعشری است که معتقدند اهل بیت آگاه‌ترین مردم نسبت به اسرار قرآن و داناترین آنان نسبت به معانی قرآن هستند.

مختصر الأمثل في تفسير كتاب الله المنزل، تلخيص تفسيرالأمثل نوشته آيت‌الله مكارم شيرازى با همكارى جمعى از فضلاء و پژوهشگران قرآن مى‌باشد. تفسير مذكور با اهتمام احمدعلى بابايى در پنج جلد خلاصه شده است. / در جلدهاى پنج‌گانه كتاب به ترتيب سوره‌هاى ذيل آمده است: جلدا- سوره‌هاى فاتحه، بقره، آل عمران، نساء و مائده؛ جلد2- مشتمل بر 10 سوره از انعام تا حجر؛ جلد3- مشتمل بر 15 سوره از نحل تا روم؛ جلد4- مشتمل بر 22 سوره از لقمان تا طور؛ جلد5- مشتمل بر 62 سوره از نجم تا ناس./ آيت‌الله مكارم شيرازى در مقدمه‌اش بر كتاب به درخواست بسيارى از مردم به تلخيص «التفسير الأمثل» اشاره كرده و اينكه شيخ احمدعلى بابايى اين امر مهم را با اشراف ايشان به عهده گرفته است. اين كار از ديدگاه ايشان شرح كاملى از آيات شريفه قرآن از جهتى و تفسير مختصرى است براى كسانى كه خواستار يك مطالعه تفسيرى سريع هستند./ احمدعلى بابايى به جهت رعايت امانت، تنها خلاصه «الأمثل» را بدون هرگونه دخل و تصرف و اظهار نظر به خواننده ارائه نموده است.

این تفسیر در هفت مجلد به زبان عربی و فارسی شامل تمامی قرآن کریم از آغاز تا انجام است. دارای مقدمه مبسوط در چهل طرفه. مؤلف ابتدا بحث خویش را به کلیات قرآن مجید اختصاص داده سپس به تفسیر از سوره الحمد شروع نموده است. شیوه او استدلالی است و از روایات و احادیث خاندان نبوت و طهارت (علیهم‌السّلام) نیز بهره گرفته است./ مفسر محترم پس از نقل آيات، ابتدا به تفسير فارسى مى‌پردازد و آنگاه مطالب را به‌گونه مفصل به زبان عربى بيان مى‌كند./ تقريباً يك چهارم مجموعه كتاب را بخش فارسى آن به خود اختصاص داده است. / مؤلف گرانمايه، قبل از ورود به تفسير، مباحثى از علوم قرآن را به عنوان مقدمه و با نام «طرفه» بيان كرده است كه مجموع آن به چهل بحث مى‌رسد. اهم آن مباحث عبارتند از: اعجاز قرآن، نزول قرآن، جمع‌آورى قرآن، نام‌هاى قرآن، صيانت قرآن از تحريف، ترتيب و تقسيم‌بندى و نام‌هاى سور، محكم و متشابه و تفسير و تأويل، حروف مقطعه، نسخ در قرآن، ظهر و بطن قرآن، رفع تناقض در آيات، برترى قرآن بر ساير كتب آسمانى، تعليم و تعلّم، تلاوت و حفظ قرآن، برترى برخى سور و..../ مفسّر گرانقدر همانند تفسير صافى، آيات را با بيانات تفسيرى پيوند داده و در هر يك از قسمت‌هاى آيه، به تناسب از بحث‌هاى ديگر استفاده كرده است./ ‌این تفسیر در چهار مجلد بین سال‌های ۱۳۵۷ - ۱۳۷۰ ق در تهران به چاپ سنگی و قطع رحلی طبع گردیده است.تأليف كتاب در چهار جلد در سال 1369ق به پايان رسيده و در سال 1370ق چاپ آن كامل گرديده است.

در این تفسیر مؤلف به بیان فضیلت هر سوره و خواص آن، بیان غرض هر سوره و هدف آن، شأن نزول و ترتیب نزول سوره ها و آیات آن و وجوه قرائت پرداخته است. وجه وقف و وصل در آیات قرآنی، بحث لغوی و نحوی، بحث عمیق فصاحت و بلاغت آیات قرآن، وجه اعجاز هر سوره، وجه تکرار قصص آیات و کلمات، تناسب بین سوره از لحاظ نزول و بین آیات آن، بیان ناسخ و منسوخ، محکم و متشابه، تحقیق در اقوال و بیان مختار آن، تفسیر قرآن به قرآن، بیان تأویل، بحث روایی با امعان نظر در جوانب روایات، بحث فقهی به طور اجمالی، بحث مذهبی با ذکر عقاید و اختلاف آراء، بیان حکم قرآنی و معارف اسلامی به صورت مفصّل شیوه این تفسیر می باشد. این تفسیر در شصت جلد می باشد ولی تاکنون جلدهای ۳۱، ۳۳، ۴۰ و ۶۰ آن توسط چاپخانه اسلامیه قم در سال ۱۴۱۳ هـ .ق به چاپ رسیده است.

قرآن کلام خدا و معجزه بشریت است. کلامی که اعجاز همگان را برانگیخته است و شامل آیات محکم و متشابه است. در تفسیر قرآن کریم برخی از آیات تفسیرشان سنگین است و این بر کسی پوشیده نیست. گاهی تفاسیر نصوص قرآنی با مشکل مواجه است و اختلاف برانگیز برای برخی ، به همین خاطر رجوع به صاحب اصلی تفسیر قرآن یعنی ائمه اطهار علیهم السلام واجب و ضروری است تا تفسیر واقعی قرآن را بیان و اختلافات را حل کنند. کتاب حاضر به بررس همین موضوع پرداخته و راه حل برخی از مشکلات تفسیر نصوص قرآنی را از طریق اهل بیت حل کرده است و راه حل قطعی و حقیقی هم همین است و بس.

ِاِحْقاقُ الحَقّ و اِزْهاقُ الباطِل مشهور به احقاق الحق کتابی کلامی نوشته شهید قاضی نورالله شوشتری (متوفای ۱۰۱۹ هجری قمری) عالم شیعه است. شوشتری این کتاب را در دفاع از تثبیت ولایت و امامت امیرمؤمنان و تبیین اندیشه‌های کلامی شیعه و در ردّ کتاب ابطال نهج الباطل و اهمال کشف العاطل نوشتۀ فضل الله بن روزبهان عالم شافعی نوشته است. قاضی نورالله به علت نگارش این کتاب، شهید شد. پژوهش‌های متعددی در حوزه ترجمه و شرح پیرامون این اثر صورت گرفته است.

ِاِحْقاقُ الحَقّ و اِزْهاقُ الباطِل مشهور به احقاق الحق کتابی کلامی نوشته شهید قاضی نورالله شوشتری (متوفای ۱۰۱۹ هجری قمری) عالم شیعه است. شوشتری این کتاب را در دفاع از تثبیت ولایت و امامت امیرمؤمنان و تبیین اندیشه‌های کلامی شیعه و در ردّ کتاب ابطال نهج الباطل و اهمال کشف العاطل نوشتۀ فضل الله بن روزبهان عالم شافعی نوشته است. قاضی نورالله به علت نگارش این کتاب، شهید شد. پژوهش‌های متعددی در حوزه ترجمه و شرح پیرامون این اثر صورت گرفته است. محتوای مجلد حاضر بیان اوصاف امیرالمومنین علی علیه السلام از زبان مبارک پیامبر اسلام (ص).