جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

آموزه گناه نخستین یکی از اصول اعتقادی مسیحیان است. بر اساس این آموزه طبیعت بشری به جهت گناه آدم، گناه آلود بوده، لذا برای نجات، مرگ عیسی (ع) لازم است. منشاء طرح این آموزه، سفر پیدایش است. بعد از سفر پیدایش، نامه پولس به رومیان، اساس این آموزه را تشکیل می‌دهد. آگوستین یکی از بزرگترین متفکران مسیحی است که با استناد به سفر پیدایش و رسائل پولس، این آموزه را با دیدی تاریخی و روانشناختی مطرح کرد. براساس اعتقاد آگوستین، آدم مرتکب گناه شد و مرگ، مجازات گناهش است. به دلیل حضور انسان‌ها در آدم همه در گناه وی شریکند و نیازمند نجات هستند که این فرآیند با مرگ عیسی(ع) عملی می‌شود. البته این آموزه از همان ابتدا مدافعان و مخالفانی داشته است. علامه طباطبایی به عنوان مفسر جهان تشیع معتقد است که زندگی آدم در بهشت برنامه خدا بوده تا اینکه آنها مدتی را در بهشت سپری کنند و برای زندگی دنیوی آماده شوند. و همینطور مقام خلیفه اللهی آدم محرز گردد. وی عمل آدم را ترک اولی تلقی کرده‌اند که با عصمت انبیاء منافاتی ندارد، زیرا نهی آدم از درخت ممنوعه نهی ارشادی بوده و در بهشت صادر شده بود و بهشت هم جای تکلیف نیست. از نظر علامه گناه آدم لازم لاینفک او و ذریه‌اش نمی‌باشد، زیرا مفسده نافرمانی آدم (ع) و حوا تنها خود آنها را در برگرفت که همان خروجشان از بهشت و فرود آمدنشان بر زمین بوده است و آدم بعد از نافرمانی توبه کرد و خداوند هم توبه او را پذیرفت. طبق آیات قرآنی، گناه هر کسی تنها خودِ فرد را در بر می‌گیرد و شامل افراد دیگر نمی‌شود، از نظر عقلی نیز مجازاتِ شخص بی گناه به جرم گناهِ دیگری قبیح است. به نظر علامه مرگ انسان‌ها مجازات گناه آدم نیست زیرا خداوند انسان را برای جاودانگی خلق نکرده بود بلکه اساس آفرینش به گونه‌ایی است که انسان حیاتی محدود دارد که دارای لوازمی است و مرگ و میر هم یکی از آنها است. بنابراین مرگ انسان همچون حیاتش تقدیری از سوی خداوند است که در زمانی معین فرا می‌رسد تا انسان در نزد خالقش قرار گیرد و در مورد او داوری شود.

به منظور تحقیق و بررسی در مورد حقیقت و ماهیت زمان این پایان نامه بر آن است که ماهیت زمان در آرای مالصدرا و آگوستین را مورد مداقه قرار دهد و به نقاط اشتراک و افتراق میان آنها بپردازد. روش تحقیق نگاشته شده، به صورت توصیفی و بر اساس تطبیق و مقارنه آراء دو فیلسوف الهی در مساله زمان است؛ نتایج بدست آمد از این تحقیق این است که هم مالصدرا و هم آگوستین در مبحث زمان، افقی تازه گشوده و راهی نو آغازیده اند. آگوستین مساله "زمان" را جنبه ی از جوانب "نفس انسانی" تلقی می کرد و بر این باور بود که با تفحص در سه جز زمان می توان به تحلیل عقلی از زمان رسید؛ که با تمرکز به جز حال از اجزا سه گانه زمان، به وجود زمان پی می برد. مالصدرا هم با الهام گرفتن از نظرات فیلسوفان قبل از خود به تبیین حقیقت زمان پرداخته است؛ وی در نظام فلسفی خود که بر بنیاد وجود استوار شده است، تعریفی از زمان ارائه می دهد؛ او زمان را امتداد و کشش یا بعد چهارم از وجود مادی و جسمانی دانسته است.

هدف اصلی این مقاله بررسی دیدگاه‌های آگوستین دربارة آموزش و ارتباط آن با زبان در دیالوگ آموزگار با طرح سه مدل آموزش بر مبنای یادآوری، اشاره و اشراق است. در این مقاله با روش توصیفی استنتاجی ابتدا به شرح دیدگاه آگوستین دربارة نقش زبان و کلمه در آموزش پرداخته و سپس نتایج حاصل از آن در نحوة آموزش مورد بحث قرار گرفته است. به عقیدة آگوستین آموزش به معنای معمول آن با محوریت کاربرد کلمات به عنوان نشانه‌‌های واقعیت آغاز می‌شود اما در ادامه باید از نشانه‌های کلامی به سوی واقعیت نهفته در پشت آن‌ها به عنوان هدف اصلی آموزش حرکت کرد. در نتیجة پژوهش نشان داده شده است که بر اساس نگرش آگوستین در مدل اشراق آموزش و یادگیری واقعی نه از راه زبان بلکه با درک درونی و به مدد نوعی قوه بینش و اشراق صورت می‌گیرد. در واقع از نگاه آگوستین آموزش به معنای دقیق کلمه تنها بر عهدة خداوند است و آموزگار انسانی نمی‌تواند به کسی چیزی بیش از آنچه که با آن آشنا بوده‌اند، بیاموزد. در ادامه دو نقد مهم بر این نگرش از سوی ویتگنشتاین و شفلر مورد بررسی قرار گرفته و نشان داده شده است که با فهم دقیق‌تر نظریة آگوستین می‌توان نقدهای مطرح شده را پاسخ گفت.

آغاز فلسفة قرون‌ وسطی عموماً به سنت‌آگوستین بازمی‌گردد، او در آموزة «من گناهکارم، پس هستم» حقیقت و هستی انسان را برای نخستین بار در گرو یک کنش انسانی و غیرالهی تعریف می‌کند. مطالعة سیر اندیشه از عبارت مذکور سنت‌آگوستین تا «من فکر می‌کنم، پس هستم» دکارت، از یک‌سو نشاندهندة چالش طولانی در حل رابطة میان فهم و حقیقت است و از سوی دیگر، ریشه‌های نوگرایی را در برخی آرای قرون‌ وسطایی مشخص می‌کند. در مقالة حاضر با نگاهی به کلیدی‌ترین آرای اندیشمندان قرون‌ وسطی کوشش می‌شود از طریق توضیح نظریة شک آبلار به‌عنوان ابزار دستیابی به حقیقت، تبیینات سن‌فرانسیس در خصوص اینکه حقیقت بیش از آنکه در بالا باشد، در پایین و درون انسان است، همچنین باور به اصالت اراده و اصالت فرد که توسط اکام و اوتریکور طرح گردید و ... چگونگی ظهور عقل انسانی عصر مدرن و روند شکل‌گیری گزارة «من فکر می‌کنم پس هستم» روشن شود. تحقیق به‌صورت تحلیلی ‌ـ توصیفی بوده و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها به شیوة استقرایی صورت گرفته است. طبق یافته‌های پژوهش، روشن می‌شود که اساس فلسفة دکارت، به‌عنوان پدر فلسفة مدرن، مقتبس از اندیشة سنت‌آگوستین است؛ به‌عبارت ‌دیگر نه‌تنها قرون وسطی بلکه عصر جدید را نیز باید با سنت‌آگوستین آغاز کرد..

از آغاز مسيحيت، برخورد دوگانه‌اي نسبت به فلسفه وجود داشت و حتي در خود انجيل‌ها هم اين دوگانگي ديده مي‌شود. مسيحيت در درجه اول، يک دين است و آموزه‌هاي آن، درباره رستگاري و عشق به خداوند است و به‌صورت يک نظام نظري انتزاعي به سبک نظام‌هاي فلسفي يوناني درنمي‌آيد. درحالي‌که ادعاي سنت فلسفي يونان، دانش عقلاني متکي بر منطق استدلالي است. اين مقاله با پذيرش اين مسئله که تصوري عقلاني از ايمان، زمينه مشترکي براي بسياري از فلاسفه قرون وسطي بوده است، درصدد بررسي اين مهم است که چگونه معرفت متافيزيکي بشر که از راه وحي بدان رسيده، با معرفت طبيعي که از راه حواس و عقل بدان دست‌يافته، مرتبط مي‌شود.

بحث تطبیقی بین ادیان در حهان امروزی از ضروریات علمی است، و این پایان‌نامه که به دیدگاه‌های کلامی ادیان بزرگ جهان؛ اسلام، مسیحیت و یهودیت پرداخته شد، از همین بحث می‌باشد.اصول سیزده‌گانه موسی ابن میمون یک اصول عقیدتی نظام‌مند بوده که بر بحث‌های توحید، نبوت و معاد شمولیت دارد. افکار ابن میمون با دیدگاه‌ها سن آگوستین و شیخ صدوق مورد بررسی و تطبیق قرار گرفته تا اشتراکات و افتراقات بین هر سه شخصیت به دست آورده است.توحید در دین یهودیت اشترکات زیادی با اسلام دارد. ابن میمون حتی در بعضی از استدلالات خود در بحث وجود، وحدانیت و تجرت خداوند از براهین کلامی متکلمان اسلامی بهرمند شده بود. و اما سن آگوستین، با اینکه خودش و جهان مسیحیت امروزی معتقد به یگانگی خداوند است، اما بحث اقانیم سه‌گانه را آورده است. اشتراکات دیگر در بحث توحید بین این سه ادیان بزرگ در بحث معبودیت و سرمدیت خداود دیده می‌شود، که خداوند تنها معبودی است که باید پرستش شود و او آغاز و سرانجام ندارد.بحث نبوت نسبت به بحث توحید یک مقدار جالب‌تر است. هر سه تا شخصیت از حکمت اصلی بعثت انبیاء بر انسان‌ها یک دیدگاه دارند، که خداوند باید انبیاء را بفرستد تا مردم را به سوی خود راهنمایی کنند. لاکن، از همین اصل به افتراقات زیادی منتهی می‌شود. نزد یهودیت حضرت موسی () بهترین و سرور انبیاء است. اسلام این دیدگاه را تا جایی قبول کرد که حضرت موسی یکی از پیامبران اولو العزم شمدره شده است، اما مقام و درجه حضرت محمد ابن عبدالله (9) از تمام انبیا بالاتر است. مسیحیت حضرت عیسی () را به عنوان کاملترین انسان معرفی کرده است و آن حضرت تجسد خداوند است که انسان‌ها را نجات بدهد.بحث معاد از ضروریات ادیان ابراهیمی است و هیچکدام مخالف این اصل نیستند. همه قبول دارند خداوند حکیم است و هر نیکوکار وارد بهشت می‌شود و پاداش می‌گیرد، و بدکاران به وارد جهنم می‌شوند و مورد عقاب و عذاب قرار می‌گیرند. اما نسبت به امور جزئی معاد و فرجام‌شناسی، افتراقاتی وجود دارد. در تعیین مصداق نجات دهنده بشریت، مسیحیت معتقد است که حضرت عیسی () همان مسیح است. اسلام لقب مسیح را به حضرت عیسی () داده و نقش منجی بشر مشروط به حضور حضرت قائم المهدی () است. یهودیت اصلاً تعیین نمی‌کند چه کسی منجی بشر می‌شود و در چه زمانی باید بیاد، و حتی کسانی که آمدن مسیح را پیشبینی کرد مورد لعنت خداوند خواهد شد.

مدینه فاضله فلسفی و دینی، چه در غرب و چه در سنّت اسلامی به دنبال تحقق قابلیتهای انسانی برای بهتر زیستن و رساندن افراد انسانی به سعادت حقیقی است و در این راستا فلاسفه غربی و مسلمان تحقق فضایل چهارگانه اخلاقی معقول مانند حکمت، شجاعت، خویشتنداری و عدالت را راهکاری مناسب برای طرح مدینه فاضله می دانند.برهمین اساس مهم ترین فرضیه این رساله بررسی امکان تأسیس چنین مدینه ای بر محور اندیشه توحیدی است. در دو رویکرد غربی و اسلامی، میتوان قرابت بسیاری میان آراء افلاطون و فارابی در باب مدینة فاضله به عیان دید.اگرجه مدینه فاضله فارابی ، افلاطونی نیست چراکه ویژگیها یی که فارابی برای مدینه فاضله، رئیس و مردم این مدینه ذکر می کند، با واقعیات جوامع اسلامی پیوندی وثیق داشته و همان آرمان شهر واقعی شیعی است و مدینه های جاهله همان حکومتهای مستقر آن دوره اند که نه دولت هایشان با فضیلت نسبتی دارند و نه مردمانش حکمت و سعادت حقیقی را می شناسند. در واقع فارابی آغازگر اندیشه فلسفی شیعی درباره حکومت است که با سهروردی(شیخ اشراق) شکوفا می گردد.از سوی دیگر، در حوزة دینی، با مقایسة میان آراء آگوستین در سنّت مسیحی در قرون وسطی با سهروردی در سنّت اسلامی به وجوه مشترک و تمایز این حوزة فکری پرداخته شده است سهروردی رهیافت سیاسی خود را با ابتنا بر اندیشه اشراقی و در واکنش به غزالی و با بازسازی اندیشه فارابی و ابن سینا تدوین می‌کند. مهم‌ترین شاخص طرح سیاسی سهروردی، اندیشه شیعی - ایرانی است و کتاب بسیار ارزشمند «هیاکل النور» مهم‌ترین منبع این رویکرد محسوب می‌شود. به باور نگارنده، با بررسی دیدگاههای این چهار حکیم هم از حیث هستیشناسانه و هم از حیث معرفتشناسانه امکان تحقّق مدینة فاضله معطوف به عصر حاضر برای زمینهسازی جهت ورود به عصر ظهور در جهان مدّ نظر است و تدقیق در معنی و حقیقت مدینه فاضله غربی و مدینة فاضلة اسلامی میتواند رهگشای ما باشد.

دو عنصر اساسی ادیان، شناخت خدا و تبیین سعادت بشر است. عرفان نیز مدعی شناخت حقیقی خدا و نمودن راه سعادت به بشر است. بی گمان سروده های حافظ یکی از عارفان شاخص مسلمان بیانگر عرفان، اندیشه، احساسات درونی و تفکر او نسبت به خداست. سَنت آگوستین نیز که یکی از برجسته ترین عارفان مسیحی است، نگرش، اندیشه و احساسات خود درباره رابطه خود و خدا و سعادت بشر را در کتاب اعترافات منعکس کرده است. بررسی آثار این دو شخصیت برجسته می تواند هماهنگی و همدلی ارواح و جان های این دو عارف را گرچه در فواصل زمانی و مکانی دور از هم می زیسته اند، آشکار کند و نشان دهد که جان عارفان یگانه است و تلقّی آنها از خدای واحد و زیبا وسعادت بشر مشابه است. اگرچه زمان و مکان بین آنها فاصله اندازد. در این پژوهش سعی شده است تا مقایسه ای بین برخی از مشخصه های عرفانی این دو عارف مسلمان و مسیحی درباره جلوه های خدا ومفهوم سعادت صورت پذیرد. محدوده ی پژوهش، دیوان غزلیات حافظ شیرازی و کتاب اعترافات سنت آگوستین انتخاب شده است. به نظر می رسد تاکنون پژوهشی مستقل درباره ی این موضوع انجام نشده است.

طراحی شهر خدا نزد آگوستین کاملاً بر محور فرشتگان و اهریمنان صورت گرفته است. به زعم وی خدا به همة فرشتگان، طبیعتِ خیر عطا کرده است و آن‌چه که باعث لغزش برخی از آن‌ها می‎شود عبارتست از روی گردانی از محبتخدا و روی آوردن به جایگاه شخصی خود فرشتگان. در واقع، تکبر اولین گام در ایجاد شکاف بین فرشتگان است که آن‌ها را به دو دسته فرشتگان مقدس و فرشتگان شرور (اهریمنان) تقسیم می‎کند و دو شهر را شکل می‎دهد، شهر خدا در مقابل شهر زمینی. این دیدگاه آگوستین باعث طرح مسئله چگونگی انحراف اراده در فرشتگان و شکل‎گیری مفهوم شهر خدا می‌شود. به نظر می‎رسد که آگوستین برای حل این مسئله با تکیه بر آموزه‎های کتاب مقدس به دو مفهوم «تمسک به خدای متعالی» و «تکبر»در ساحت فرشتگان متوسل می‎شود و انحراف اراده را نیز در تقریر نهایی دیدگاه خویش محفوظ می‎دارد. در این مقاله با بررسی آثار آگوستین و تحلیل نظرات او، جایگاه اهریمنان و فرشتگان را در شکل‎گیری مفهوم شهر خدا و شهرزمینی بررسی می‌نماییم.

ویتگنشتاین پژوهش‌های فلسفی را با نقد و تحلیل نگرش آگوستین دربارۀ زبان آغاز می‌کند. او مدعی است که نظریۀ آگوستین مبتنی بر درکی محدود و به گفته او ابتدایی از زبان است که آن را در قالب ارتباط و تصویرگری عالم واقعیت تعریف کرده است. مساله پژوهش این است که چرا ویتگنشتاین در نقد نظریه تصویری معنا از آگوستین به عنوان نماینده برجسته این دیدگاه سخن گفته است؟ در این پژوهش با روش کیفی استنتاجی و با بهره‌بردن از یکی از آثار کاملا تخصصی و فلسفی آگوستین یعنی دیالوگ آموزگار نشان داده شده که نقدهای ویتگنشتاین بر نظریه تصویری زبان،‌ ملاک معناداری زبان و نظریه آموزش و تعریف اشاری اگرچه نه کاملا اما تا حد زیادی مبتنی بر برداشت محدود از مواضع زبان‌شناختی آگوستین است. لذا یافته پژوهش حکایت از آن دارد که نقدهای ویتگنشتاین بر دیدگاه آگوستین به روایت آثار او تنها محدود به کتاب اعترافات بوده و از آن‌جایی که این اثر خودزندگینامه‌ای بیشتر برای مخاطب عام نگاشته شده است و هدف آگوستین در آن طرح مسائل بغرنج و پیچیده زبان و فلسفیدن درباره آن‌ها نبوده است، فهم ویتگنشتاین از جغرافیای اندیشه آگوستین را به شدت مورد تردید قرار می‌دهد.