جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

سیاست مدن، همواره از مباحث جدی فلاسفه بوده است و آنان پابه پای انبیا، به این اندیشه توجه کرده اند. باید خاطرنشان کرد که انبیا به صورت نظری و عملی، و فلاسفه به صورت نظری به این مسئله پرداخته اند. از میان فلاسفة یونان، فیلسوفان پیش از سقراط به مسئلة سیاست توجه داشته و افلاطون و ارسطو، بسیاری از آثار خود را به این بحث اختصاص داده اند. در فلسفة اسلامی نیز فارابی لقب «فیلسوف سیاست» را یافته است، گو ابن سینا هم بخشی از رسالة خود را به سیاست مدن اختصاص داده است. فلاسفة دیگر همچون ملاصدرا، پس از این دو، نکته ای جدید را در این باره نیفزوده اند و می توان گفت که تنها به تفصیل و بسط مباحث مجمل ِ فارابی و ابن سینا همت گماشته اند.

چکیده تعاریف ملاصدرا از ایمان در آثار او متنوع و متکثر و گاهی به ظاهر متعارض اند. این تکثر و تعارض، جستجوی روش وی در این مسأله را ضروری می نماید. ملاصدرا به دسته بندی آراء گذشتگان در تعریف ایمان می پردازد. او عناصر مطرح شده در تعاریف را تفکیک می کند و مفهومی محوری در میان آنها جستجو می کند. این مفهوم محوری از نظر وی «علم» است. در مرحله بعد او علم و سایر عناصر تفکیک شده را در شبکة مفهومیِ منسجمی تلفیق می کند. وی با بهره گیری از ابزارهای معنی شناختی نظرگاه ها را تلفیق می کند و فرا دیدگاهی نو از مفهوم ایمان ارایه می کند. این روش در مطالعه مفهوم ایمان آثار ملاصدرا قابل کاربرد است. چنین مطالعه ای در بررسی روابط مفهومی ایمان با علم به کشف شبکه گستردة مفهومی ای متشکل از علم، معرفت، کفر، جهل، حکمت، عقل، تصدیق، یقین، برهان و حیات می انجامد. در بررسی روابط مفهومی ایمان و عمل نیز، اعمال جوارحی و اعمال جوانحی همچون زهد، حبّ، عدالت و شرح صدر، شبکه معنایی مرتبط دیگری را تشکیل می دهند. بررسی مبانی و نتایج انسان شناختی ایمان تکمیل کنندة اضلاع مختلف مطالعة «ایمان از دیدگاه ملاصدرا» است. از نظر ملاصدرا ایمان و معرفت نفس لازم و ملزوم اند. سعادت و شقاوت انسان ارتباط مستقیم با ایمان دارند. ایمان اختیاری و موهوبی است. حرکت ایمانی و حرکت جوهریِ نفسِ انسان یک حقیقت اند. و مراتب انسان متناظر با مراتب ایمان است

موضوع این رساله، تحت عنوان انسان شناسی ملاصدرا است. لذا ابتدا به جایگاه انسان شناسی، حوزه های مختلف آن و مبانی انسان شناسی ملاصدرا پرداختیم و رهاورد این بحث چنین شد که انسان شناسی ملاصدرا در حوزه های دینی، عرفانی و فلسفی می باشد. آنگاه ساحات وجودی انسان و این که انسان تلفیقی از نفس و بدن است، مورد مطالعه قرار گرفت. در ادامه ویژگیهای نفس انسانی بدین نحو از دیدگاه صدرا بیان می شود که در فلسفه وی، نفس انسانی جوهری بسیط و مجرد است که جسمانیه الحدوث و روحانیة البقاء می باشد واین حرکت جوهری است که زمینة تکامل نفس را فراهم می سازد. در مرحله بعد به بحث از قوای ادراکی انسان، پرداخته شد که از نظر صدرا تمام قوای ادراکی انسان مجردند لذا فناناپذیرند. سپس سخنی از عوامل سازندة انسان به میان آمد که همان علم و عمل و ملکات می باشند و در پایان به مساله سعادت انسان پرداختیم و به این نتیجه رسیدیم که از نظر صدرا سعادت به دو قسم حقیقی وغیر حقیقی تقسیم می شود و سعادت حقیقی همان مرحلة فناء فی الله می باشد که پس از جدایی نفس از بدن حاصل می شود.

چکیده (فارسی): در این رساله موضوع انسان و ابعاد وجودی او ، از دیدگاه صدرالمتألهین و کرکگور مورد بررسی قرار گرفته است ، ابتدا مبانی انسان شناسی دو متفکر بیان شده و سپس نتایج حاصله از آن ارزیابی گردیده است. انسان شناسی صدرا مبتنی بر دیدگاههای چهارگانه علمی ، فلسفی ، عرفانی و دینی در حکمت متعالیه است. تعاطی این چهار دیدگاه در مباحث متعددی ، نظریات جدیدی را پدید آورده است. نمونه روشن آن ، ترکیب و تلفیق مبانی چهارگانه در مبحث علت و معلول ، وحدت وجود و انسان کامل است ، اساس نظریه صدرا در مورد انسان ، در این سه مبحث به خوبی بیان گردیده و کاملاً از نظر مبانی حکمت متعالیه در باب انسان ، مباحثی ابتکاری است. از نظر صدرا شناخت انسان همانند شناخت پدیده های موجود این جهان هم ممکن است و هم ضروری و از راههای مختلف می توان به آن دست یافت. از راه علم حصولی و علم حضوری می توان انسان را شناخت ، شناخت انسان از نظر صدرا تک بعدی و از یک زاویه نیست ، بلکه شناخت او ابعاد مختلفی را شامل می شود ، از جمله : شناخت بعد مادی و جسمانی ، بعد نفسانی و بعد عقلی انسان که سه ساحت وجودی انسان را تشکیل می دهند ، ساحت نفسانی پس از ساحت عقلی مهمترین ساحت وجودی انسان است که خود دارای سه عرصه علم و ادراک ، تمایلات و افعال می باشد ، صدرا اختیار و آزادی انسان را می پذیرد و همزمان بر حاکمیت مشیت و تقدیر و قضا و قدر الهی بر جهان ، انسان و افعال انسان تأکید می کند و نهایتاً انسان را مجبور بر اختیار می داند ، صدرا به حقوق اجتماعی انسان نیز توجه داشته و مباحثی چون لزوم اجتماع و قانون ، آزادی های انسان و مفهوم سیاست و دیانت را مطرح ساخته است ، در کنار مباحث نظری انسان شناسی ، صدرا مبانی عملی برای انسان شناسی مطرح کرده که نشان از اهمیت آن در شناخت انسان دارد و راههای وصول به کمال ، عوامل و موانع آنها را خاطر نشان کرده است. صدرا علیرغم داشتن اندیشه ها و تمایلات عرفانی قوی ، عقل و فلسفه را بسیار تکریم کرده و از موضع آن دفاع کرده است و به هبچ وجه حاضر به پذیرش امر خلاف عقل نیست ، حتی در حوزه عرفان نیز این امر را رد می کند ، صدرا در تبیین و تحکیم مبانی دینی از جمله ایمان ، از عقل و فلسفه کمک می گیرد و هرگونه محال و تناقضی را بشدت رد می کند و پذیرش اصل امتناع تناقض را اساس همه معرفت ها و معلومات بشری می داند.