مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

هجرت در لغت به‌معنای مفارقت بوده، و در اصطلاح به‌معنای مهاجرت از سرزمین کفر به سرزمین اسلامی است؛ سرزمینی که مهاجر بتواند با کتاب و سنت پیامبر اسلام( آشنا شود و به آن عمل نماید. بر این اساس، هجرت در لسان قرآن و روایات، به‌عنوان یک اصل سازنده که دارای ابعاد مختلف اخلاقی، سیاسی، مذهبی، فرهنگی، علمی، تربیتی و اقتصادی می‌باشد، مطرح شده است. با توجه به پیامدهای مثبت هجرت می‌توان گفت که هجرت می‌تواند هم تکامل معنوی و هم تکامل مادی را در پی داشته باشد. هجرت دارای اقسامی است؛ هجرت اخلاقی و رهایی‌بخش؛ هجرت از سرزمین کفر و شرک و محیط آلوده برای حفظ دین و جان؛ هجرت علمی برای کسب علم و معرفت و فراگیری احکام الهی؛ هجرت تبلیغی به‌منظور تبلیغ دین اسلام و رساندن پیام دین به سایر انسان‌ها؛ هجرت عبرت‌انگیز برای عبرت گرفتن از سرنوشت اقوام پیشین؛ و هجرت اقتصادی با هدف بهبود بخشیدن به وضع اقتصادی. از سوی دیگر، هجرت از آثار و فواید معنوی و مادی نیز برخوردار است، که آمرزش گناهان و رفتن به بهشت، جزء آثار معنوی آن به‌شمار می‌رود. اموری از قبیل گشایش در زندگی را نیز می‌توان جزء آثار مادی هجرت دانست. در قرآن کریم از هجرت ابراهیم(، هجرت موسی(، هجرت اصحاب کهف، و هجرت پیامبر گرامی اسلام( نام برده شده است. بررسی تاریخ صدر اسلام نیز نشان می‌دهد که بنای نخستین مسجد در اسلام، تاسیس حکومت دینی، ایجاد اخوت بین انصار و مهاجرین و اذن جهاد، از مهم‌ترین پیامدهای هجرت مسلمانان صدر اسلام به‌شمار می‌رود. مسأله هجرت در قرآن از ویژگی‌هایی همچون ایمان، جهاد و صبر برخوردار است. در حقیقت، هجرت از صفات مومنین واقعی بوده، و موجب تحمل سختی‌ها گردیده، و عامل اصلی پیروزی اسلام در برابر دشمنان دین می‌باشد.

سعادت انسان، هدایت و رسیدن به مقام والای انسانیت، نجات از قید و بند اسارت، دست یافتن به مقام عبودیت و یکتا پرستی جز در پرتو هدایت ائمه معصومین و قبول ولایت آن ها ممکن نیست؛ از این رو شناخت ائمه معصومین از دیدگاه قرآن یکی از مهم ترین و لازم ترین کارها در این زمینه است. این پایان نامه با موضوع « امامت در قرآن از دیدگاه فریقین» در چهار فصل ارائه شده است: در فصل اول، پیشینه تاریخی بحث امامت، ضرورت موضوع، معنای لغوی و ا صطلاحی امام، موارد استعمال کلمه امام در قرآن، اهمیّت امامت نزد فریقین، جایگاه امامت در قرآن و برتری آن بر نبوّت و فرق بین نبوت و امامت بررسی شده است. در فصل دوم، علم امام درقرآن، ضرورت آگاهی رهبری جامعه اسلامی از نظر قرآن، دیدگاه امامیه درباره علم امام، دیدگاه اهل سنّت درباره علم امام و نقد آن، ادّله جواز تقدیم مفضول بر فاضل و نقد آن معرفی راسخین در علم، مراد از اتوالعلم در آیه شریفه 49 عنکبوت و تنها مصداق من عنده علم الکتاب(رعد_43) مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل سوم به بررسی عصمت امام در قرآن، ضرورت عصمت برای مقام امامت، معنای لغوی و اصطلاحی عصمت، دیدگاه اهل سنّت درباره عصمت، بررسی دیدگاه اهل سنّت پیرامون آیه شریفه 124 بقره و دیدگاه امامیه پیرامون آیه شریفه 59 نساء پرداخته شده است. فصل چهارم به بررسی راه های تعیین امام و بررسی آیات مربوط به ولایت و امامت علی (ع) از دیدگاه فریقین پرداخته است. انسان کامل از منظر قرآن و روایات موسوی، سید حسن شهاب. کارشناسی ارشد فقه و معارف اسلامی. مدرسه عالی فقه و معارف اسلامی. استاد راهنما: قدردان قرا ملکی، محمد حسن. استاد مشاور: حسینیان، محمدجعفر. 1380.103 صفحه. تعداد منابع: 27. کلید واژه انسان، کامل، فلاسفه، مکاتب، افلاطون، ارسطو، ژان پل سارتر، نیچه، ابوعلی سینا، صدر المتألهین، عرفا، ابن عربی، مولوی، ملکوتی، حیوانی، پیامبر|، امیرالمومنین(ع)، خود شناسی، آزادی، حق، تواضع، امام حسن×، زیاده طلبی، جهالت، سکوت، ابراهیم(س)چکیده این تحقیق با عنوان « انسان کامل از منظرقرآن و روایات» در پنج فصل تنظیم شده است: فصل اول به بررسی کلیات، ضرورت موضوع، هدف و روش تحقیق، تعریف انسان و انسان شناسی اختصاص دارد. نویسنده هدف از این تحقیق را آگاهی از تفاسیر مکاتب و دانشمندان بزرگ آن ها درباره انسان کامل و آشنایی با تفسیر انسان کامل از منظر قرآن مجید و روایات معرفی کرده است. فصل دوم به بررسی دیدگاه ها، آرای فلاسفه مغرب زمین(افلاطون، ارسطو، ژان پل سارتر و نیچه)، آرای فلاسفه اسلامی( ابوعلی سینا، فلاسفه قدیم و صدرالمتألهین)، آرای عرفا (ابن عربی و مولوی) و تحلیل و بررسی آرا و بیان نظریه مختار، پرداخته است. فصل سوم، انسان کامل از منظر قرآن مجید را طی سه گفتار ( ابعاد ملکوتی انسان، ویژگی های انسان کامل و ابعاد حیوانی انسان مورد بررسی قرار داده است. فصل چهارم به بررسی انسان کامل و صفات آن از منظر پیامبر اکرم|، امیرالمومنین(ع) (خود شناسی، آزادی خواهی، گفتار حق، رفتار با تواضع، گوش دادن به دانش های سودمند و...) و امام حسن مجتبی(ع) ( بی اهمیّت بودن دنیا در نظر او، پرهیز از زیاده طلبی، دوری از جهالت، سکوت حکیمانه و...) اختصاص یافته است. در فصل پنجم، ابعاد کمالی حضرت ابراهیم (س)، پیامبر اکرم| و امیر المومنین علی (ع) پرداخته شده است.

بررسی مبانی، روش و قواعد تفسیر از جمله پژوهش های مهم در حوزه مباحث علوم قرآنی به شمار می آید. در عصر تدوین تفسیر، از دوره تابعین به بعد، برخی مفسران بدون تدوین و شفاف سازی این قبیل مباحث ، به تفسیر قرآن اهتمام ورزیده و برخی دیگر به اجمال به ویژه در مقدمات خود یا در فراز و فرودهای تفاسیرشان به این مقولات پرداخته اند. در دوران معاصر و در پی رو به فزونی نهادن تدوین آثاری که موضوع آن اصول و قواعد و روش تفسیر قرآن است، مطالعه و تحلیل علمی موضوع مذکور، توجه محققان را به خود معطوف داشته است. شیخ مفید را می توان از زمره مفسرانی دانست که در امر تفسیر دارای مبنا و روش است و برای نیل به تفسیر صحیح آیات قرآن به قواعد و اصولی ملتزم بوده است. پایبندی این مفسر و متکلم شیعی به مبانی صدوری و دلالی، نظیر وحیانی بودن کلام خدا، اعجاز کلام الهی و تحریف ناپذیری آن در بخش مبانی صدوری و هم چنین قابل فهم بودن آیات الهی، در بخش مبانی دلالی، انکارناپذیر است. شیخ مفید گرچه اثر مستقل تفسیری ندارد اما براساس همان اندیشه های تفسیری و یا آراء وی که به صورت پراکنده در برخی آثار وی منعکس شده، در تفسیر قرآن دارای روشی عقلانی و برهانی است که با تمسک به قواعد و اصول تفسیر؛ بدان دست یافته و در عین حال در روش خود از آیات و روایات نیز بهره گرفته است. تأثیر جریانات عصری در روش تفسیری او به مثابه حافظ مبانی کلامی شیعی انعکاس تام دارد. این قبیل تأثیرات را در انواع مناظرات و جدلیات و پاسخ به سوالات تفسیری گروه ها و جریانات فکری قابل مشاهده است. در این قبیل مناظرات و مباحثات آنچه به عنوان محوری اساسی تلقّیمی شود، دفاع از آراء تفسیری شیعه است؛ به خصوص در بخش هایی که با آموزه های کلام اهل بیت? همراه است.

توجیه چگونگی آفرینش جهان درهرملیتی ریشه در دین و باورهای آنان داشته است و پیروان ادیان گوناگون هرکدام برپایه اعتقادات خود به بیان آفرینش جهان و تحلیل آن پرداخته اندو داستان آفرینش باشباهتهای چشمگیری در متون ادیان گوناگون گنجانده شده است و در تمامی ادیان العی وجود یک آفریننده قدرتمند در رأس آفرینش دیده میشود.قبل از پیدایش ادیان نیزبشرماقبل تاریخ معمای خلقت را به وسیله اسطوره های خویش که بنا به نظرالیاده و برخی دیگر همان دین انسان باستانی و نیز زیربنای اعتقادات و ادیان گوناگون میباشد،بازگوکرده و همواره آفرینش را به ایزد یا ایزدانی نسبت داده است؛زیرا این مسأله اهمیت و تأثیربسزایی در اهتقادات و باورهای انسان در طول تاریخ داشته است و علت اینکه در این تحقیق دین اسلام با آیین زرتشتی یکجابررسی شده شباهتهاو هم محوربودن آنهاست.ونیز دلیل پرداختن اسطوره در کنار ادیان الهی این است که اساطیرملل همواره دربردارنده مسائل مربوط به آفرینش اند ودرواقع مهمترین واصلی ترین موضوع اسطوره،چگونگی خلقت جهان وموجودات می باشد که مورد توجه مورخان و مذهب شناسان قرارگرفته شدع است.نتایج به دست آمده از این پژوهش این است که بین داستان آفرینش در قرآن با داستان آفرینش در آیین زرتشتی شباهتهایی در موضوعاتی چون:اعتقاد توحیدی و وجود یک منشأآفرینش،وجوددونوع آفرینش مادی دمعنوی،آفرینش تدریجی جهان در دوره های متوالی،تسبیح و قداست عناصرطبیعی وعناصراربعه،مسأله زمین-مادر، مقام زن،اوصاف پایان جهان و وجود منجی و سوشیانت،زندگی پس ازمرگ و عوالم سه گانه پس ازآن،وجودپل صراط و چینوت و بالاخره رستاخیزی و بازگشت جاودانه نزد خالق وجوددارد و ازجمله تفاوتهای بنیادین میان آنهامواردی است که در قرآن به وضوح و باصراحت تمامآمده است درحالیکه درآیین زرتشتی هیچ اشاره ای به آنها نشده است،قرآن که نور و کتاب مبین است حقایق را به صورت ناب و تاحدممکن صریح و شفاف در دسترس همگان قرارداده،و قرآن همواره ازنابترین و بزرگترین حقایق سخن میگوید ازجمله این موارد:وجودحکمت و فلسفه آفرینش،وجود دستور تکوینی در امرآفرینش،هدفمندی آفرینش،نبود تعطیلی در امر آفرینش،خلافت و جانشینی انسان و هبوط او و وجود عنصرمتعالی ایمان در امرقربانی میباشند.و محوری ترین نتیجه این تحقیق آناست که زنده بودن اساطیر وریشه در واقعیت داشتن آن براحتی از طریق قرآن قابل اثبات است و طبق اعتقاد ما مسلمانان قرآن که حقیقت محض است نه تنها با اسطوره درتضادنیست بلکه شاهدعینی و الهی برای تأیید اسطوره هاست و قرآن هرگز برروی ادیان و اساطیر دیگر ملل خط بطلان نکشیده است و اساطیر در بیشتر موارد با آیات قرآنی مطابقت دارند.

چنین به نظر می رسد ، توجه به معنویات و اخلاق در نسل جوان رو به کاهش باشد . بنابراین یافتن راهها و شیوه هایی که موجبات گرایش و جذب آنان را به سوی دین و عوالم روحانی بیشتر گرداند ، ضرورت می یابد .در این تحقیق ، به شناخت انسان در اسلام پرداخته شد و نیز به عوامل گوناگونی که در تربیت او دخالت دارند ، اشاره گردید . سپس به ویژگی های جوان و شناسایی او در ابعاد مختلف روحی و روانی ، عاطفی و اجتماعی اهتمام ورزیده و در خاتمه ، با بهره مندیازقرآن و سیره عملی پیامبر (ص) و ائمه اطهار (ع) در ابلاغ و پیام رسانی مکتبشان و هدایت افراد ، با برخی از صفات ویژه پیامبر (ص) آشنا شده و آداب و روش های صحیح تبلیغ در اسلام مورد شناسایی قرار گرفته است و برخی از موانع و آسیب ها در این طریق مطرح گردیده است.از آنجا که پیامبر اکرم (ص) به دلیل هدایت الهی ، دارای برترین و موثرترین خصوصیات یک مبلغ واقعی بوده و با تبلیغ عملی و گفتاری پیام خویش بالاترین تأثیرها را بر افراد ، چه مسلمان و چه غیر مسلمان داشته است ، در نتیجه به همه پیروانبه ویژه مربیان تعلیم و تربیت آموخته است که با تبعیت از آداب و روش هایی که در اسلام برای پیام رسانی وجود دارد ، می توانندبه موفقیت های فراوانی در زمینه جذب افراد نائل شوند . از طرف دیگر ، توجه ویژه آن حضرت به جوانان ، ثابت کرده است که آنان به خاطر فطرت پاک و سالم ، برای هدایت و راهبری شایسته ترندو آسان تر و سریع تر به سوی معنویت و دینو اجرای دستورات آن تمایل نشان می دهند .کلید واژه ها :قرآن ، معنویت ،شیوه های جذب ،حدیث ، جوان .

در این پایان‌نامه دیدگاه شیعه و سنی درباره غیبت امام عصر ع از منظر قرآن و سنت مورد بررسی قرار گرفته و حتی‌الامکان از منابع معتبر شیعه و سنی استفاده شده است. در بخش اول به مفهوم‏شناسی غیبت پرداخته شده است. ابتدا معنای لغوی و نظرات لغویّن را مطرح و سپس معنا و مفهوم اصطلاحی غیبت را بیان نموده‌ایم. جایگاه ایمان به غیبت امام عصر ع نزد شیعه و سنی بحثی دیگر است که آن را تحلیل نموده و در ادامه، اقوال علمای شیعی و سنی درباره ولادت امام و سپس دیدگاه کلّی علمای اسلام درباه غیبت امام عصر ع را مطرح کرده‌ایم و در انتها نتیجه این دیدگاه‏ها را بیان نموده‌ایم.بخش دوم به بحث درباره اثبات غیبت امام عصر ع اختصاص دارد. در فصل اول به امکان اصل غیبت و در فصل دوم به اثبات غیبت امام عصر ع پرداخته شده است. ‏در بحث امکان اصل غیبت به آیات قرآن کریم و روایات معصومین س استدلال کرده‌ایم؛ ابتدا آیاتی که امکان غیبت از آنها استفاده می‏شود و سپس آیاتی که بر غیبت انبیا و اولیا دلالت دارند را بیان کرده‌ایم. در بحث روایات نیز به ذکر احادیثی که راجع به غیبت انبیای الهی است پرداخته‌ایم.در فصل دوم نیز به دو دسته از آیات و روایات استناد شده است: دسته اولِ آیات بر وجود امام عصر ع دلالت دارند و دسته دوم آیاتی هستند که به غیبت امام عصر ع تأویل یا تفسیر شده‌‏اند. در بحث روایی نیز ابتدا احادیث را به دو دسته عام و خاص تقسیم نموده‌ایم و به بررسی آنها پرداخته‌ایم. در ادامه اقرار و اعتراف علمای اهل‏سنت درباره غیبت امام عصر ع مطرح و در انتها نتیجه‌گیری شده است.بخش سوم درباه اقسام، علل و آثار غیبت است. در این بخش به پاسخ یک سوال مهم پرداخته شده است و آن این‌که چرا امام غائب شده و علت و حکمت غیبت آن حضرت چیست؟ در پاسخ به این پرسش، حکمت‌هایی که در روایات از ائمه هدی س ذکر شده است را بیان کرده‌ایم.بخش چهارم به فواید غیبت آن حضرت اختصاص دارد. در این بخش به دو بحث پرداخته شده است: اول این‌که با تکیه بر آیات و روایات اثبات کرده‌ایم که بر ایمان به غیب فوایدی مترتب است و ‏در بحث دوم به ذکر فواید وجود امام غائب پرداخته‌ایم؛ ابتدا فواید عمومی را بیان داشته‌ایم که تمام جهانیان چه زنده و چه غیرزنده را دربر می‌گیرد و سپس به فواید خصوصی غیبت که تنها مخصوص شیعیان است اشاره کرده‌ایم.بخش پنجم در رابطه با شبهات و سوالات مباحث مهدویت است. در این بخش، ‏شبهات را به سه دسته تقسیم کردیم: دسته اول مربوط به عقیده مهدویت و غیبت حضرت است، ‏دسته دوم مربوط به مصداق مهدی است ‏و دسته سوم مربوط به طول عمر آن حضرت می‏باشد. در مرحله بعد، ‏چگونگی ارتباط با آن حضرت در عصر غیبت مطرح و پاسخ داده شده است و در انتها جمع‌بندی و نتیجه‌گیری نموده‌ایم.

انگاره‌های انسان‌شناختی یکی از مقولات بنیادی در اندیشه معاصر است . پژوهش حاضر پس از معناشناسی «کرامت» و «انسان» در قرآن ، می کوشد به معنای دقیق «کرامت انسان» در نظام معنایی قرآن دست یابد. بررسی آراء قرآن پژوهان و مفسران نشان از آن داردکه در بحث کرامت انسان در قرآن ، نگاه یکسانی وجود ندارد . این پژوهش در صدد است تا 1) معنایی دقیق از کرامت انسان در قرآن کریم را ارائه دهد؛ 2)مبانی قرآنی کرامت انسان را تبیین کند؛در این بخش با بیان هفت مورد از مبانی کرامت ذاتی ( دارا بودن روح الهی ، خلافت الهی ، اختیار و اراده انسان ، تسخیر جهان هستی ، مسجود فرشتگان بودن ، امانت دار الهی بودن ، فطرت الهی داشتن ) به تبیین کرامت اکتسابی انسان پرداخته شد 3)موانع فرا روی انسان در دستیابی به کرامت را مورد تحلیل قرار دهد و موانع فردی و اجتماعی کرامت انسان را اعم از : درک نادرست از انسان ، صفات و خلقیات ضد ارزشی ، ، ظلم و بی عدالتی ، استبداد و استبداد زدگی ، حاکمیت طاغوت ، تهدیدهای امنیتی ، آسیب ه رسانی به حیثیت اجتماعی افرادو نابرابری و تبعیض بیان نماید . ایت تحقیق به این نتیجه رسیده است که از دیدگاه قرآن ، انسان بما هو انسان دارای کرامت الهی است . از این رو ، لوازم این کرامت نیز باید به عنوان موهبت های الهی برای انسان به رسمیت شناخته شود . با این قرائت از کرامت انسانی ، تمام آموزه های اسلامی کاملا با کرامت انسانی سازگار است.

ازجمله مسائل مورد تحقیق از نگاه قرآن کریم ، عوامل خطاست.خطا یعنی اشتباه، خلاف، تقصیر، غلط، نادرست ، ناراست ، سهوو فعلی است که بدون اراده از مکلف صادر شود که به آن بازخواست نمی شود.عوامل خطای انسان از نگاه قرآن به معرفتی ، اخلاقی ، روانی و روش شناختی قابل تقسیم است.1 - عوامل معرفتی : مجاری معرفتی انسان عبارتند از: حس، عقل ودل که تمام آنها به نحوی خطا پذیر هستند .حس به دلیل جزئی ومحدود بودنش، شناخت را سطحی می کند و یقینبا آن حاصل نمی شود.عقل نیز به دلیل محدودیت آن به درکامور کلی، نمی تواند به تمام حقایق دست یابد. گاهی نیز به سبب نشستن غبارهایی برروی آن دچار خطا می شود.خطا پذیری دل نیز به دلیل نشستن غبارهایی از جمله هوی نفس برروی آن است.2- عوامل اخلاقی: برخی رذایل اخلاقی همچون تکبر پرده‏اى ظلمانى بر فکرانسان مى‏اندازد و قدرت تشخیص را از او مى‏گیرد، قلبش همچون یک ظرف مهر شده، مى‏گردد. ونیزپیروی از هوای نفس ، مانع به کارگیری صحیح قوای درک کننده انسان می شود. غفلت هم عارض برقوای ادراکی انسان شده و آن را مختل نموده ،کارایی آن را از بین می برد و راه را برای نفوذ شیطان باز می نماید.3 – عوامل روانی : عجله یکی از عوامل روانی خطاست که مراد از آن انجام کار به مجردخطور آن به ذهن و بدون تامل است. عجله موجب می شود که انسان نتواند میان خیر و شر فرق‏گذارد. همچنین مانع قضاوت صحیح می گردد. وابستگی مفرط به دنیا جزعوامل روانی است که سبب عدم تشخیص راه درست می شود. آرزوی طولانی واشتغال بیش از حد بدان ، سبب ازدسترفتن قوه تشخیصو قرین شدن با شیطان است. تعصب که وابستگی غیرمنطقی به شخص یا عقیده خاصی است و حجاب ضخیمى بر دیده عقل انسان مى افکند و سبب محروم شدن از درک حقایق می گردد. تقلید بی دلیل ازدیگران وپذیرفتن رأى آنان بدون درخواست برهان، از دیگر عوامل روانی خطا است. زنجیرى که اندیشه انسان را به بند مى کشد و به آدمى اجازه نمى دهد که درباره عقاید خود بیاندیشد. شخصیت گرایی یعنی پذیرش بی چون و چرای بعضی از اندیشه ها بدون مبنای علمی و عقلی، نیزسبب دربند کشاندن اندیشه ، اراده و زوال قدرت بصیرت و باز داشتن از حق گرایی می گردد. سیطره عوامل محیطی نیز بر انسان قدرت درست فکر کردن وگزینش راه درست را از وی سلب می کند. اثر پذیری ازشیطان که با سلاح وسوسه انجام می گیرد،درمقوله روانی می گنجد.این امر، سبب تصرف اندیشه و خیال انسان و مختل ساختن قوه تشخیص اومی گردد.4- عوامل روش شناختی : اعتماد به جهل درتقابل با علم وعقل ، سبب عدم تشخیص ارزش ها از ضد ارزش ها درانسان می گردد. اعتماد به ظن، موجب از دست دادن قدرت بصیرت، دوری از علم می شود. اعتماد به شک نیز، سبب مشتبه شدن در امور، مانع ادراک صحیح و تفکر، فقدان بصیرت و نفوذ شیطان درانسان است.

در این پایان‌نامه که با هدف بررسی عکس‌العمل‌های رفتاری بنی‌اسرائیل در برابر دعوت حضرت موسی تنظیم یافته است با استفاده از روش‌های توصیفی و تبیینی؛ با مطالعه‌ی کتاب‌های تفسیری، روایی، تاریخی، اجتماعی و سیره به تحلیل و تبیین رفتارهای بنی‌اسرائیل پرداخته شده است.این پژوهش در پنج فصل تدوین شده است: که در فصل اول کلیات پایان‌نامه اعم از موضوع تحقیق،سئوال اصلى و فرعی، پیشینه‌، روش تحقیق و... مطرح شده است. فصل دوم از دو مبحث تشکیل شده است که در مبحث اوّل مفهوم شناسی واژه‌های رفتار شناسی، عبرانیان، بنی‌اسرائیل، یهود، اهل کتاب، اسباط، دعوت، موسی و قرآن بررسی شده و در مبحث دوم به تاریخچه‌ی بنی‌اسرائیل پیش از حضرت موسی(ع) اعم از حضرت ابراهیم، حضرت اسحاق، حضرت یعقوب، حضرت یوسف آمده است. فصل سوّم به رابطه‌ی بنی‌اسرائیل با موسی اختصاص یافته که در آن به دوران کودکی موسی، هجرت از مصر به مدین، نبوت و پیامبری، بازگشت به مصر و مبارزه با فرعون، هلاکت فرعونیان و نجات بنی‎اسرائیل، ورود موسی همراه بنی‎اسرائیل به بیت‏المقدّس و درگیری‌های موسی با بنی‌اسرائیل تا وفات موسی(ع) اشاره شده است. فصل چهارم به رفتار شناسی موضوعاتِ: پیمان‌شکنی، کفر، نژاد‌پرستی، دنیاگرایی، سنگ‌دلی و... مربوط می‌شود که به سه مبحثِ برتری بنی‌اسرائیل در قرآن و تورات و آیات مربوط به آن، علل مغضوب شدن بنی‌اسرائیل مثل: عهد شکنی، تجاوز به حقوق مردم، تجاوز به حدود الهی، دلبستگی به لذایذ دنیوی،‏ کشتن پیامبران و صالحان، نسبت ناروا به خداوند و پیامبران و... و اندیشه و صفات اخلاقی بنی‌اسرائیل از دیدگاه قرآن کریم مثل: کفر، نژاد پرستی، دنیا گرایی، لجاجت‌ و بهانه‏گیرى، سنگ دلی و...می‌پردازد. در فصل پنجم، خلاصه مباحث و پیشنهادها ارائه مى شود

رویکرد اصلی در تعالیم وحی بر اساس اهداف غایی دین، وصول به مقام قرب و رضوان الهی است که در سایه مصونیت انسانها از لغزش و گناه پدید می آید. در این راستا فرد موحد با اختیار و اراد? آزاد، علی رغم وجود تمایلات طبیعی و غریزی گوناگون درونی و پرتگاه‌های لغزش و گناه بیرونی، با تکیه بر ایمان حقیقی خویش دست به گزینش زده است و بدین واسطه طریق تقوا و پرهیزکاری را پیش می‌گیرد، و این ایمان فرد موحد حقیقی، برخاسته از قلب و جاری بر زبان و جلوه‌گر در اعمال و رفتار اوست. تقوای الهی، متناسب با ظرفیت هر یک از افراد، در مراتبی متفاوت نمایان می‌شود و ایشان را از گناه و معصیت باز می‌دارد، می‌توان بالاترین مراتب تقوا را در انبیاء و معصومین? و علما به عنوان موحدان شاخص ملاحظه کرد و آنها را در مسیر پرهیزکاری، الگوی خویش قرار داد؛ و پایین ترین مراتب تقوا را در شیطان ملاحظه نمود که بعد ازشش هزار سال عبادت، استکبار ورزید و دچار لغزش شد. آسیب‌های لغزش موحد در تعالیم وحی، مجموعه‌ای از برنامه‌ و ساز و کارهای فردی و اجتماعی است که پیوستگی بیمارگونه ایجاد می نماید که بر اساس آسیب شناسی متناسب، این مجموعه به ساز و کارها و برنامه های منطقی در راستای رضایت الهی مبدل می شود و بدین وسیله هدف اصلی نظام تعلیم و تربیت اسلامی را که صیانت فرد در برابر لغزش و گناه است، محقّق می نماید. در این نوشتار تلاش گردیده است که از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه آسیب های وارده از لغزش موحد مورد بررسی قرار گرفته که در این صورت شخص موحد با شناخت آسیب و پیامدهای زیانبار ناشی از لغزش، سعی در برطرف نمودن و ترمیم آن می نماید و بدین ترتیب راه سعادت، کمال و توحید واقعی را می پیماید.