جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب معنا و منزلت عقل در کلام امامیه، تألیف آقای دکتر جعفر رضایی از سوی پژوهشکده کلام اهل بیت علیهم السلام، به زبان فارسی، در قطع رقعی، در ۳۰۰ صفحه به نگارش درآمده است و در سال ۱۳۹۶با همکاری انتشارات دارالحدیث منتشر شده است. نوشتار حاضر در چهار فصل تدوین شده است: فصل اوّل: کلیات و مفاهیم فصل دوم: ریشه‌ها و سرچشمه‌های عقلانیت شیعی (از آغاز تا پایان سدۀ نخست) فصل سوم: ظهور متکلمان و تأثیر آن در عقل‌گرایی امامیه (سدۀ دوم هجری) فصل چهارم:خیزش نوین کلام امامیه در سدۀ چهارم و تعامل عقل‌گرایی امامیه و معتزله.

در آغاز هر تحقیق فلسفی، شناسایی منابع آن تحقیق اهمیت ویژه‌ای دارد. این مقاله کوشیده است با دسته‌بندی منابع تحقیقاتی در زمینه‌های مختلف، اعم از نگارش رساله یا مقاله، و ترجمه یا تصحیح متون، برداشتن گام نخست در راه تحقیق را آسان‌تر کند. این مقاله به نحوی نگاشته شده است که لازم است هر بار با توجه به حیطه مد نظر خود، به بخشی از آن مراجعه کنید. در اکثر بخش‌های این مقاله، سعی شده است تمامی منابع فارسی گزارش شود، اما در حیطه منابع خارجی، فقط به ذکر برخی از مهم‌ترین منابع اکتفا شده است.باید توجه داشت که تحقیقات مرتبط با مباحث فلسفه اسلامی معمولاً با چند حیطه مختلف دیگر ارتباط دارد که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: کلام، منطق، عرفان، قرآن و حدیث، ادبیات، تاریخ و ادیان؛ بدین‌جهت در مواردی لازم است به منابع موجود در این حیطه‌ها نیز مراجعه شود. همچنین، برخی از دانشمندان، همچون ابوریحان بیرونی، به نحو رسمی جزء فلاسفه به شمار نمی‌آیند، اما نظرات ایشان در برخی تحقیقات فلسفی مهم است. در این منبع‌شناسی، به این دانشمندان نیز به نحو تبعی توجه شده است و به صورت خاص، محل توجه قرار نگرفته‌اند. بر این اساس، باید توجه داشت که منبع‌شناسی حاضر تمامی این حیطه‌ها را پوشش نمی‌دهد و تمرکز آن بر منابع فلسفی است، محققان می‌توانند با ایده‌گرفتن از این منبع‌شناسی، منابع مد نظر خود در حیطه‌های دیگر را نیز بیابند. از آن‌جایی که بیشتر منابع معرفی‌شده در این مقاله از کتاب‌های مرجع است، مشخصات کتاب‌شناختی آن‌ها فقط در حد لزوم بیان شده‌ است.

دانش وقف و ابتدا از تأثیرگذارترین دانش‌ها در زمینه علوم و فنون قرائات است. توجه به تدوین و تألیف در این‌باره از ابتدای قرن دوم به بعد کاملاً مشهود است. نویسندگان و دانشمندان اسلامی در حوزه‌های مختلف مانند علوم قرآن، قرائات، و تجوید از پرداختن و توجه به این دانش غافل نبوده‌اند. بیش از صد تألیف مستقل در این حوزه به ثبت رسیده است. توجه به گونه‌های مختلف تألیفات در این‌باره، زمینه استفاده بهتر برای دانش‌پژوهان را فراهم می‌نماید. نگارنده در این مقال بر آن است تا با بررسی منابع متعدد این علم، به گونه‌شناسی و رویکرد دانشمندان اسلامی در این حوزه بپردازد. در این‌باره چهار نوع تقسیم‌بندی منابع بر اساس اختصاص داشتن به حوزه وقف و ابتدا، مراحل تاریخی، کتب مشهور و کتب منظوم در این‌باره ارائه گردیده، سپس مورد بررسی واقع شده است.

کتاب تفسیر صافی تألیف ملامحسن فیض کاشانی است که بیشتر با جنبه روایی و نقلی نوشته شده است. این کتاب شامل دوازده مقدمه می‌باشد که اینمقدمه‌ها را به عنوان مقدمات تفسیری خود ذکر می‌کند مولف در این کتاب، از منابع معتبر و اصیل و غیر آن از کتب شیعه و غیرشیعه، احادیث را گردآوری کرده و در تفسیر خود سعی کرده است تفسیری پیراسته از اندیشه‌های گوناگون عرضه کند، ولی اسناد این روایات را نقل ننموده است.