جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
جستجو در برای عبارت
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
تولید، زمینه سازی مجدد و انتقال عمومی گفتمان دینی: در مورد الهیات رهایی بخش و جوامع  مسیحی در سانتیاگو، شیلی.[پایان نامه انگلیسی]
نویسنده:
John Wolfgang Swope
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
کلیدواژه‌های اصلی :
چکیده :
ترجمه ماشینی : از سال 1968، جوامع اساسی مسیحی (BCCs) توسط سلسله مراتب کاتولیک شیلی به عنوان یک واکنش نهادی دفاعی به افزایش نارضایتی مذهبی و افزایش افراط‌گرایی سیاسی در میان کاتولیک‌های به حاشیه رانده شده، در چارچوب وسیع‌تری که هم اصلاحات نهادی کلیسای کاتولیک و هم اصلاح‌طلبی را نشان می‌دهد، ترویج شده است. تغییرات اجتماعی در شیلی این جو اصلاحات در کلیسای کاتولیک به طور کلی باعث افزایش انعطاف پذیری در زمینه های نهادی و آموزشی شده است، و به طور خاص باعث قدردانی مثبت از گفتمان و عمل مذهبی رایج شده است، همانطور که در ظهور الهیات رهایی بخش و BCC دیده می شود. در برابر این پیشینه تاریخی، هدف این پایان نامه توصیف و درک ابزارهای غیررسمی انتقال فرهنگ دینی است که توسط طیف وسیعی از شیوه های آموزشی در یک نمونه بسیار منتخب از BCC ها تحقق یافته است. در بخش آغازین، موضوع این تحقیق معرفی شده و دیدگاه های اصلی تحقیق مورد بحث قرار گرفته است. مفاهیم اصلی یک زبان برای تحلیل جامعه‌شناختی تولید، بازمتن‌سازی و انتقال غیررسمی مردمی فرهنگ دینی تعریف می‌شود. مسائل نظری مهمی در پرتو ادبیات تحقیق مربوطه مورد بحث قرار می گیرد. یک گزارش تاریخی مختصر از کار میدانی و بحث گسترده‌تر در مورد روش‌شناسی، بخش اول را پایان می‌دهد. بخش دوم سه حوزه اساسی را در نظر می‌گیرد: حوزه تولید گفتمان الهیات، حوزه بازمتن‌سازی و حوزه تمرین آموزشی BCC. تحلیلی از قوانین سطح عمیق (کدهای الهیاتی) در زمینه های نهادی و آموزشی در هر زمینه، همراه با بحث در مورد نقش انیماتور ساخته شده است. بحث در مورد مرتبط بودن زمینه ها قسمت دوم را به پایان خواهد رساند. بخش سوم بر تجزیه و تحلیل هشت Bcc متمرکز است که به عنوان نمونه هایی از انواع انتخاب شده اند که بر اساس موقعیت طبقه اجتماعی اعضا و جامعه پذیری مذهبی قبلی متفاوت است. این تحلیل به شکل شرح مفصلی از بیست و دو (22) نشست BCC است که جهت گیری الهیاتی اشکال مشارکت، بازنمایی روابط اجتماعی و راهبردهای تغییر را بررسی می کند. فصل پایانی شباهت‌ها و تفاوت‌های میان کدهای الهیاتی، و ارتباط آن‌ها با گفتمان دینی و عملکرد رایج در شیلی معاصر را مورد بحث قرار می‌دهد.
بررسی ارتباط آیات سوره‌ احقاف
نویسنده:
پدیدآور: امل دریس ؛ استاد راهنما: محمدحسین برومند ؛ استاد مشاور: امیر جودوی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
چکیده :
این پایان نامه جستجوی ارتباط شبکه‌ای آیات را در سوره احقاف عهده‌دار شده است تا فارغ از بررسی‌های نظری، عملاً کیفیت ارتباط آیات این سوره به تصویر کشیده شود. به این منظور، از رهگذر استخراج موضوعات آیات و سازماندهی آنها در سوره، هفت خط اصلی- ارتباطی که عبارتند از: توحید، انذار، حقایق و قوانین تکوینی، معاد، نبوت و رسالت، مخالفان حق، مؤمنان، شناسایی شده است. آنگاه ضمن دقت در نحوه جا‌‌ به‌ جایی بین خطوط یاد شده و یافتن نقاط ظاهراً منقطع و نحوه اتصال آنها از طریق استخراج ساختار سوره بر اساس هدف سوره و آیه کلیدی و در نهایت با کشف و شناسایی نکات تازه گامی برای پدیدار ساختن شبکه ارتباطی آیات در این سوره برداشته شده است.
بررسی تطبیقی ترجمه تشبیه در قرآن (ترجمه‌های علی ملکی و علی کرمی)
نوع منبع :
رساله تحصیلی , مطالعه تطبیقی
چکیده :
تشبیه یکی ازعناصر بلاغی است که اساس بلاغت بشمار می‌آید چرا که بلاغی ترین مولفه بلاغت را بسیاری از بلاغیون استعاره شمرده اند چراکه اساس استعاره تشبیه است.با توجه به اینکه تشبیه امر مشترکی بین زبانها وفرهنگهای ملل مختلف است وهمچنین بسیاری از ساختارهای تشبیه نیز مشترک است اما نباید از نظر دور داشت که نوع تشبیه وانتخاب مشبه به‌ها امری مشترک بحساب نمی‌آید براین اساس در بسیاری از موارد با توجه به اختلاف فرهنگها، محیط و...اختلافات ریشه‌ای بچشم میخورد.وبا توجه به قرابت دوزبان عربی وفارسی،جستجوی نقاط مشترک وموارد اختلافی بین دو زبان مطمح نظر پژوهشگران قرار گرفته است. در این راستا وبا توجه به جایگاه بی مانند قران بین مسلمانان، تمایل به ترجمه قران بعد از انقلاب اسلامی افزایش یافت ومترجمان بسیاری قران را ترجمه نمودند که خالی از نقد نیست. نگارنده براساس علاقه به موضوع ترجمه وبلاغت،دو ترجمه از ترجمه‌های معاصر را انتخاب نموده وترجمه تشبیه از منظرادبیات تطبیقی را مورد بررسی قرار دادم.شایان ذکر است که نقد وبررسی مذکور براساس شیوه توصیفی- تحلیلی صورت گرفته است.در نتیجه مطالعه ترجمه‌ها به نتایج جالب دست یافتم که اجمالا می‌توان گفت: بر ترجمه قرآن آقای ملکی با وجود امتیازات فراوانی که دارد، از آسیب در امان نمانده است. این کاستی‌ها در بخش مفردات، نحو، صرف، بلاغت، تعابیر و اصطلاحات و ایهام به چشم می‌خورد. بررسی چند مورد از اشکالات ترجمه آقای ملکی: اشکال در برداشت‌های لغوی مترجم در برداشت معانی لغوی قرآن به زبان فارسی دارای اشکالاتی است که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌شود؛ 1. تفاوت ایمان و اسلام در ترجمه آیه (وَ بَشِّرِ الَّذِینَ آمَنُوا أنَّ لَهُمْ قَدَمَ صِدْقٍ عِنْدَ رَبِّهِمْ قالَ الْکافِرُونَ إِنَّ هذا لَساحِرٌ مُبِینٌ) (یونس،2) آمده است: «... در عبارت «یَتُوبَ عَلَیْهِمْ»، فاعل یتوب، «خداوند» است و معنای آن چنین می‌شود که «مگر این که خدا بخواهد آنها را ببخشد یا به خاطر ستمی که کرده‌اند مجازاتشان کند»؛ اما مترجم به فاعل بودن خداوند توجهی نداشته و کافران را «فاعل» دانسته است؛ باید توجه داشت که عبارت «تابَ عَلَی» اشاره به پذیرش توبه یا رجوع خداوند به مردم است، یعنی خداوند به او توفیق توبه داد (منتصر،1380، ذیل واژه تاب) یا توبه او را پذیرفت (راغب اصفهانی، 1416، ص169) زمانی که توبه منتسب به خدا می‌شود، با حرف «علی» می‌آید و ملازم رحمت و عطوفت است (مصطفوی،1430، ج1، ص431) و «تابَ الی» اشاره به توبه مردم و رجوع آن‌ها به خداوند است، یعنی برگشت از معصیت با تصمیم عدم ارتکاب به آن‌ (قرشی، ج‌1، ص285). (نبوی و شاهمرادی، 1395، ص17) در بسیاری از آیات قرآن جملاتی شبیه به هم وجود دارد که مترجم باید به آن‌ها توجه داشته باشد و آن‌ها را یکسان ترجمه کند، نمونه‌هایی از این اشکال ارائه می‌گردد: عبارت (ما قَدَرُوا اللَّهَ حَقَّ قَدْرِه( که در سه آیه (الحج،74 و الزّمر،67 و الانعام،91) آمده است و مترجم آن‌ها را به صورت‌های مختلف ترجمه کرده است ونقدهای دیگر...ترجمه علی کرمی نیز با وجود مزایای بسیاری از جمله روشمند بودن وروانی نگارش در واژه گزینی دچار لغزش هایی شده است. شایان ذکر است که نقد وبررسی مذکور براساس شیوه توصیفی- تحلیلی صورت گرفته است.
فرایند تأثیر گناه بر تباهی جامعه از دیدگاه قرآن و سنت با رویکرد جامعه‌شناسانه
نویسنده:
پدیدآور: مهدی رفیعی موحد؛ استاد راهنما: هادی صادقی ؛ استاد مشاور: سیدحسین شرف‌الدین
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
چکیده :
جوامع در طول تاریخ، پیوسته با گونه‌های مختلف تباهی همانند محرومیت‌ها و بحران هویت وپایمال شدن کرامت انسانی و فجایع بشری و فروپاشی خانواده و سلطه وبهره‌کشی زورمداران رو به رو بوده‌اند. در میان دیدگاه‌های گوناگونی که درتوضیح علل پیدایش این وقایع ارائه شده، متون اسلامی می‌گویندمصائب اجتماعی، به‌ویژه تباهی جامعه، بازتاب گناه در سطح جامعه می‌ باشد. گناه همانند همه‌ی پدیده‌‌ها آثاری دارد و آن آثار می‌تواند فردی و اجتماعی باشد. این رساله در پاسخ دادن به این سئوال است که گناهان مردم طی چه فرایندی، جامعه را تباه می‌کند. برای یافتن پاسخ، اطلاعات لازم با روش مروری کتابخانه‌ای از قرآن و سنت ومنابع علوم اجتماعی جمع‌آوری‌و در قالب سه فصل ارائه می‌شود. در فصل اول مفاهیم گناه، جامعه، تباهی، فرایند تأثیرگذاری ومفاهیم مرتبط، در فصل دوم با استناد به آیات و روایات، مفهومی به نام حیات خبیثه و معیشت ضنک به عنوان معیارهای تباهی جامعه معرفی می‌شوند و درنتیجه اگر گناه به صورت مستمر توسط اکثریت جامعه صورت گیرد، شاخص‌های تباهی محقق می‌شوند. در فصل سوم پس از معرفی قواعد و سنن اجتماعی، مراحل أثر گذاری گناهان مردم بر تباهی جامعه تبیین می‌گردد و روشن می‌شود که مطابق قانون علیت و دیگر قواعد اجتماعی و سنن الهی، وقتی از سوی توده‌ی مردم، خواص و نهاد حکومت و تحت تأثیر عوامل بسترساز (ترک امربه معروف و نهی ازمنکر، ضعف کارکرد دین، تهاجم فرهنگی، رفاه‌زدگی،...) گناهانی به صورت همگانی وپیوسته در جامعه واقع می‌شوند، درپوشش‌عوامل تشدیدکننده (روی‌گردانی از خدا، بی‌حیایی اجتماعی، فقدان بصیرت، قباحت‌زدایی،...)، مرحله به مرحله وبه صورت شبکه‌ای در همه‌ی سطوح جامعه از شهری و روستایی، زن و مرد، خرد و کلان و نیز در همه‌ی حوزه های اجتماعی از فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و امنیتی نفوذ می‌کنند. آنگاه هر یک از گناهان در هر مرحله، مضرات وعوارض تخریبی و آثار وضعی ویرانگرگوناگون و مضرات خاص خود را بر جای می‌گذارند. با فزونی یافتن وجمع شدن وتثبیت این آثار، جامعه دچار عقب ماندگی و زندگی سخت (معیشت ضنک) گشته و ناکارآمد و تباه می‌شود.
بررسی آموزه‌های هدایتی سوره آل‌عمران (صد آیه اول) با تکیه بر تفسیر المیزان
نویسنده:
پدیدآور: نجمه اخلاقی ؛ استاد راهنما: ریحانه سادات هاشمی شهیدی ؛ استاد مشاور: ریحانه سادات هاشمی شهیدی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
چکیده :
بسیاری از موانع و رهنمون های رشد و هدایت انسان در ابعاد مختلف حیات فردی و اجتماعی در قرآن انعکاس یافته است، ازین رو، واکاوی آموزه‌های هدایتی و تربیتی آیات قرآن، مهمترین راهبر استخراج رهنمودها و راهبردهای هدایتی قرآن در مسایل اعتقادی، اجتماعی، اخلاقی و تربیتی حیات بشر است. تفسیر گرانسنگ «المیزان فی تفسیر القرآن»، با محوریت تفسیر قرآن به قرآن و تلاوت و تدبر در آیات وحی، توجه به سیاق آیات و روح کلی حاکم بر قرآن کریم در این جهت می‌باشد. از آن جایی که، یکی از شیوه‌های قرآن، هدایت از طریق بیان سرگذشت اقوام و انبیاء گذشته است، در این تحقیق، آموزه‌های هدایتی و تربیتی سوره آل عمران در ابعاد مختلف اعتقادی ، اخلاقی، تربیتی و اجتماعی مد نظر است که با روش کتابخانه‌ای و رویکردی توصیفی از منظر علامه طباطبایی مورد بررسی قرار گرفت. محور اصلی سوره بر شریک قائل نشدن برای خداوند، وحدانیت خداوند و توحید است، بلکه توجه و تفکر در اسما و صفات الهی خصوصاً «حی، قیوم، عادل و مالک بودن الله» توحید را نتیجه می‌دهد. همچنین، معجزه بودن قرآن، اثبات حقانیت پیامبر اسلام خصوصاً مباهله، همسنگ بودن اطاعت پیامبر و ولی با اطاعت الله و الگو قراردادن آل‌عمران از فاکتورهای دخیل در نبوت است. تمسک به خدا و رسول، وفای به عهد و تقوا داشتن، توبه و داتن بصیرت موجب هدایت انسان و رشد اخلاقی وی می‌شود. توجه به عاقبت عهد شکنان، عذاب الهی که همان نگاه نکردن و صحبت نکردن خدا با انسان است، در پیش نگرفتن شیوه ظالمان که همان دروغ بستن به خدا است، را می‌توان از جمله عومل بازدانده از اخلاق ناشایست که در سوره آمده است، بیان کرد. در سبک زندگی فردی و عرصه اجتماعی توجه ویژه سوره آل عمران به بصیرت و دشمن-شناسی، عدم پذیرش ولایت و دوستی با کفار اعم از مشرکین و یهود و نصاری است که عمل به آنها دوستی خدا و بهشت محبت خدا و اولیای الهی را در معاد، پی خواهد داشت.
أطروحة علم المبدأ عند المفكر اللبناني محمود حيدر (التأسيس لميتافيزيقا جديدة)
نویسنده:
حازم رعد
نوع منبع :
مقاله , رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
نهج الاعتزال في الاتجاهات الفكرية المعاصرة
نویسنده:
ظافر بن سعید شرقه
نوع منبع :
کتاب , رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ریاض - عربستان: دار الوعی للنشر والتوزیع,
کلیدواژه‌های اصلی :
نقد و بررسی تحلیلی تقریرهای وحدت وجود در نزد اندیشمندان مسلمان
نویسنده:
پدیدآور: سید محسن هندی استاد راهنما: حبیب الله دانش شهرکی استاد مشاور: سید احمد فاضلی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
چکیده :
وحدت یا کثرت موجود و همچنین نحوه ارتباط واحد با کثیر از جمله مسائلی است که از دیر باز ذهن بشر را به خود مشغول ساخته است. این مبحث از اهم مباحث فلسفی و عرفانی است که در قالب دینی آن تحت عناوینی چون توحید حق و همچنین رابطه میان خالق و مخلوق قابل طرح بوده، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. گروهی از اندیشمندان مسلمان- اعم از شیعه و سنی- در تبیین این رابطه به نظریه‌ای موسوم به وحدت وجود معتقد شده‌اند که در نگاه بدوی به نظر دارای تقریرات متعددی است، ولی روح تمامی این تقریرات که در متن حاضر به نحو مبسوط تبیین گردیده به یک تقریر واحد راجع است و آن انکار خلقت اشیاء و موجوداتی حقیقتاً مغایر با حق متعال است که به نظر می‌رسد راز این وحدت رویه در تبیین مسئله وحدت وجود یا موجود چیزی جز اعتقاد به عدم تناهی وجودی حق متعال نیست. در این تحقیق ضمن تبیین اهم تقریرهای وحدت وجود و اثبات این مدعا که روح اغلب تقریرها به یک چیز است؛ در مقام اثبات، ضمن پذیرش عدم تناهی وجود حق متعال روشن گردیده هیچ تلازمی میان غیرمتناهی بودن حق و انکار غیر برای حق متعال نیست، بلکه در عین پذیرش عدم تناهی حق مشخص خواهد شد که ماسوا حقیقتاً موجودند به ایجاد حق و لازمه قبول وجود آن‌ها تهدید و تحدید وجود حق نیست. این رساله مشتمل بر چهار فصل است: در فصل اول کلیات مباحث و برخی مبادی تصوری و تصدیقی بحث مشخص می‌شود. فصل دوم تقریر برخی عرفا مطرح می‌گردد که در آن تقریر بزرگانی چون ابن‌عربی، قونوی و علاءالدوله سمنانی طرح و بررسی می‌شود. در فصل سوم تقریر حکمایی چون صدرالمتالهین، آقاعلی مدرس، قاضی سعید قمی، علامه طباطبایی، آیت‌الله جوادی آملی، مصباح یزدی، عشاقی و فیاضی طرح و بررسی می‌گردد. راز طرح تقریر بزرگان یاد شده علاوه بر شهرت آنها برخی نکات بدیع و نوآورانه در کلمات آنها بود که باعث شد نظریه آنها به طور مجزا بازنگری شود. در فصل پایانی نیز نظریه مختار به نحو نسبتاً مبسوطی تبیین می‌شود. در این دیدگاه ضمن اثبات غیریت محض میان خداوند سبحان با مخلوقات، و همچنین رد تعطیل و تشبیه در شناخت متعال، به لوازم این دیدگاه همچون بینونت وصفی خالق با مخلوق، خلق لامن شئ ، ربط حادث به قدیم و ... اشاره شده است. روش نگارنده در ارائه تقریرات روش تحلیلی ، توصیفی است ضمن آنکه تک تک انظار مورد نقد و بررسی نیز قرار گرفته است و در ادامه( مقام اثبات ) با بهره گیری از دقیق ترین ادله که در متون وحیانی تبیین گردیده تلاش شده نظریه برگزیده به عنوان نظریه بدیل به نحو کاملا مستدل ارائه شود. واژگان کلیدی: وحدت کثرت محدود غیر محدود متجزی احدیت زمان مکان
سرّ فاش: نقد ادله قرآنی و روایی وحدت وجود
نویسنده:
محمدعلی صابری؛ مقدمه: محمد محمدرضایی
نوع منبع :
رساله تحصیلی , کتابشناسی(نمایه کتاب)
کلیدواژه‌های اصلی :
چکیده :
چاپ دوم کتاب «سرّ فاش: نقد ادله قرآنی و روایی وحدت وجود» نوشته محمدعلی صابری و مقدمه محمد محمدرضایی، در ۶۴۰ صفحه توسط مجموعه مطالعات شیعی و انتشارات مکتبه الصدیقه الشهیده منتشر شد. چاپ نخست کتاب تابستان ۱۴۰۰ به بهای ۱۶۰ هزار تومان منتشر شده بود. «سرّ فاش» در اصل رساله دکتری محمدعلی صابری با عنوان «بررسی ادله قرآنی و روایی وحدت وجود با تکیه بر آرای دانشمندان شیعه» است که شهریور ۱۳۹۷ با راهنمایی پرویز رستگار از آن دفاع شد. نویسنده تحقیق و تتبعی مهم پیرامون مستندات قرآنی و روایی مورد استفاده فلاسفه و عرفا انجام داده و در آن ضمن غور در اقوال ایشان به بررسی سندی و متنی، و معناشناسی این مستندات می‌پردازد. کتاب حاضر جامع‌ترین نوشتاری است که تاکنون در موضوع بررسی مستندات قائلین به وحدت وجود منتشر شده است. کتاب شامل ۶ فصل به ترتیب با این عناوین است: «کلیات؛ تعریف وحدت وجود و نتایج آن»، «بررسی مستندات قرآنی وحدت وجود»، «بررسیِ اسناد روایات مورد استناد در وحدت وجود»، «معناشناسی روایات مورد استناد در وحدت وجود»، «نقد دیگر ادله وحدت وجود» و «تبیین توحید در برابر وحدت وجود». کتاب با نتیجه‌گیری مهم نویسنده و فهرست آیات و روایات مورد استناد وحدت وجودیان به پایان می‌رسد. نویسنده در مقدمه کتاب نوشته است: «وحدت وجود یعنی در دار هستی یک وجودِ حقیقی بیشتر نیست که همان خداست چنان که گفته‌اند: لیس فی الدّار غیره دَیّارٌ؛ و هرچه غیر او در نظر آید چیزی جز تجلی و نمایش ذات او نیست. پیدا است که با چنین نگاهی به هستی، «خود» عارف که انسان کاملش نیز نامند همان خداست که بدین قالب ظهور و تجلی کرده است. این انگاره که گذشته‌ای بسیار کهن در سرزمین‌هایی چون هند دارد، پس از ظهوری جسته و گریخته در عالم اسلامی به وسیله کسانی چون حلاج و بایزید، با ابن عربی (م ۶۳۸ ق) _‌که پدر عرفان اسلامی‌اش خوانند_ و کسانی از پیروان مکتب او همچون سید حیدر آملی بازتابی بسیار گسترده در آثار عرفانی دوره اسلامی یافت، تا اینکه با ظهور ملاصدرا (م ۱۰۵۰ ق) و حکمت متعالیه‌اش، _‌که زبانی علم‌نماتر از عرفان داشت_ فلسفه را نیز به‌گونه تمام فتح نمود؛ و هسته مرکزی عرفان و فلسفه اسلامی، وحدت وجود و خودخدابینی شد و بس! تا جایی که گفته‌اند: تاریخ تعقل اسلامی، پانوشت بر «أناالحق» منصور حلاج است. هر چه هست با اینهمه گفتارها و نوشتارهای اهالی عرفان در گذر این قرن‌ها به ویژه در روزگار ما و نیم قرن اخیر دیگر نباید وحدت وجود را سرّی از اسرار دانست! آن‌هم سرّی والا که در بیان نیاید و بر قلم نشاید! که اگر این بود این‌همه فاش‌گویی و این‌همه شرح و بیان آن از سوی صاحبانش، با زبانی عامی‌فهم و عالِم‌دوست، در قالب نظم و نثر و از همه مهمتر با آویختن به کتاب خدا و درآمیختن با روایات منسوب به حجت‌های خدا روا نبود… به هر روی، حال که این «سرِّ فاش» را بی‌پروا گفتند و نوشتند، گریزی نیست از اینکه نقدهای بی‌پرده آن را نیز بشنوند و ببینند. امید که جویندگان معرفت را گوارا افتد!» نویسنده پژوهش و تتبع جدی در متون روایی انجام داده و مستندات قائلان به وحدت وجود را با ادله‌ای محکم رد می‌کند. صابری اشاره کرده که ۹ آیه از آیات کلام الله مجید مورد استناد قائلان به وحدت وجود است که تفسیر هیچکدام از آنها وحدت وجود را اثبات نمی‌کند. او درباره احادیث مورد استناد آنان از جمله «کنز مخفی»، رَأَیتُ اللهَ فیه»، «لا هو إلا هو»، «حبل»، «وَ هُوَ الآن کَما کان»، «قرب نوافل» و «بخش دوم دعای عرفه» نویسنده مباحث مفصلی دارد. به عنوان مثال نویسنده درباره اعتبارات اسنادی این احادیث نوشته است: حدیث «کنز مخفی»: در هیچیک از منابع روایی شیعه و سنی گزارش نشده، بلکه اولین بار در رسائل اخوان الصفا و سپس در کتب صوفیه و عرفا متداول گشته، به آثار برخی عالمان از غیر عرفا نیز راه یافته است. حدیث «رَأَیتُ اللهَ فیه»: در هیچیک از آثار حدیثی فریقین وجود ندارد. در کتب متصوفه به محمدبن‌واسع، حلاج، امیرالمؤمنین، خلفای سه‌گانه و دیگران منسوب است. حدیث «لا هو إلا هو»: در کتب روایی شیعه همچون توحید صدوق با سند بسیار ضعیف، و در مکارم الاخلاق طبرسی و مهج الدعوات ابن‌طاوس بی‌سند نقل شده است. عبارات آن نیز همبستگی عمیقی با کلمات برخی صوفیان دارد. حدیث «حبل»: در منابع امامیه نیامده، و در منابع سنی با الفاظ متفاوت گزارش شده است که در هیچ‌یک از این منابع سندی قابل اعتبار و بدون خدشه ندارد. حدیث «وَ هُوَ الآن کَما کان»: در هیچیک از منابع شیعه و سنی روایت نشده است. بخش اول آن در روایاتی آمده است اما بخش دوم آن مجعول و اضافه شده است و برخی عالمان سنی به این مطلب تصریح کرده‌اند. البته بخش دوم به تنهایی و بدون بخش اول در روایتی از شیعه آمده، اما در میان متنی است که معنایی دور از مدعای وحدت‌وجودی‌ها افاده می‌کند. حدیث «قرب نوافل»: در منابع شیعه و سنی روایت شده است و در مجموع از جهت سندی قابل اعتبار و اطمینان است. بخش دوم دعای عرفه: مناجاتی معروف از ابن‌عطاء‌الله اسکندرانی از صوفیان قرن هفتم است که به اشتباه یا عمد در برخی نسخه‌های اقبال سید-بن‌طاوس در انتهای دعای عرفه امام حسین علیه‌السلام اضافه گشته و ناروا آن را جزء دعای آن حضرت دانسته‌اند. روایات «داخل فی الأشیاء»: در منابع روایی شیعه روایت شده‌اند و هر چند سندی صحیح بنا بر اصطلاح پسینیان برای تک‌تک این احادیث یافت نمی‌شود، اما با توجه به تعدد طرق و حضور در کتب معتبری هم‌چون کافی و توحید، در مجموع به صدور مضمون آن از معصوم اطمینان می‌کنیم. روایات «ظلّ»: در منابع شیعه روایت شده‌اند. اسناد آنها دچار اشکال است هر چند پذیرش سند کلینی بنا بر برخی مبانی رجالی بعید نیست.
ارزیابی روایات فتوحات مکیه در باب توحید
نویسنده:
مصطفی آذرخشی
نوع منبع :
کتاب , رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
چکیده :
نویسنده در پیشگفتار این اثر نوشته است: بدون تردید محی الدین ابن عربی در تصوف و عرفان نظری از جایگاه ویژه برخوردار است؛ او در مفصل ترین کتاب خویش یعنی الفتوحات المکیه، به بسط نظرات عرفانی خود به ویژه در موضوع توحید پرداخته و در مواضع مختلف استشهاداتی به آیات قرآن کریم و روایات نبوی دارد. از آن جهت که این کتاب، جامع تمام آراء و نظریات ابن عربی در حوزۀ عرفان نظری است، تأثیر چشمگیری بر عرفان و تصوف و فلسفه بر جای گذاشته است؛ آنچنان که تمامی عرفای بعد از خود را تحت تاثیر قرار داده است و در اشعار صوفیان و فلسفه صدرایی نیز بازتاب قابل ملاحظه دارد. تاثیر گذاری این کتاب در فرهنگ اسلامی، ضرورت بررسی مستندات قرآنی و روایی آن را آشکار می کند. زیرا اقبال بسیاری از اهل اسلام به مطالب عرفانی این کتاب، از آن روست که ابن عربی تلاش کرده مکاشفات خود را با استناد به آیات و روایات، موجه نماید. در این راستا کتاب حاضر عهده دار بررسی احادیث توحیدی کتاب فتوحات مکیه از نظر متن و سند است. کتابی که پیش رو دارید، با اندکی تغییرات، پایان نامه کارشناسی ارشد اینجانب در رشته الهیات و معارف اسلامی است که در سال ۱۳۸۹ در دانشگاه تهران از آن دفاع کردم. از این پایان نامه چهار مقاله علمی پژوهشی و دو مقاله علمی ترویجی چاپ شده است که عناوین آنها به شرح ذیل است: ١- مقاله «جایگاه حدیث قرب نوافل در منابع فریقین و بررسی تطبیقی رویکرد عرفا و محدثان نسبت به آن» این مقاله در مجله پژوهش نامه قرآن و حدیث به چاپ رسید. ۲ – مقاله «جایگاه احادیث نبوی در فتوحات مکیه ابن عربی» که در مجله تحقیقات قرآن و حدیث متعلق به دانشگاه الزهراء به چاپ رسید. 3 – مقاله تحقیق در متن و اسناد حدیث ان الله خلق آدم على صورته» که در مجله پژوهشهای قرآن و حدیث دانشگاه تهران چاپ شد. ۴- مقاله «بررسی حدیث تجلی خداوند در قیامت به صور مختلف و نقد برداشت ابن عربی از آن» که در مجله پژوهش دینی منتشر شد. ۵ و ۶ – دو مقاله «معناشناسی حدیث لاتسبوا الدهر فان الله هو الدهر» و «معناشناسی حدیث لو دليتم بحبل الى الارض لهبط على الله» که در مجله سفینه به چاپ رسید. در فصلی از کتاب حاضر، رویکردهای علم الحدیثی ابن عربی مورد کنکاش قرار گرفته که تا حدودی مواضع او را در خصوص روایات اعتقادی مشخص می سازد؛ آنگاه روایات مورد استناد وی، به ترتیب فراوانی استعمال، مورد بررسی قرار گرفته است. در بررسی هر کدام از روایات توحیدی، ابتدا به ما خذ و نظرات محدثان درباره سند آن حدیث پرداخته ام و سپس به موضوعات متنی و فقه الحدیثی روایات مذکور اشاره شده است و دست آخر، برداشتهای ابن عربی از روایات توحیدی ارزیابی شده است. تلاش حقیر در سطر سطر این نوشته ها آن بوده است که نقد و بررسی علمی را وجهه همت خویش قرار دهم و قلم را به ظلم و هتک آلوده نسازم، به این امید که مقبول نظر اهل خرد و ایمان افتد؛ آرزویی والاتر آنکه چشم همیشه بیدار ولی زمان حضرت مهدی ال را که سلسله جنبان امر هدایت و مقتدای ارباب معرفت است، به خود جلب نماید. إِلَهِي إِنْ كُنْتُ غَيْرَ مُسْتَأْهِلٍ لِمَا أَرْجُو مِنْ رَحْمَتِكَ فَأَنْتَ أَهْلٌ أَنْ تَجُودَ عَلَى الْمُذْنِبِينَ بِسَعَةِ رَحْمَتِكَ