جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع پایان نامه حاضر « امامت از دیدگاه شیعه» است و نگارنده در صدد است به بررسی دیدگاه شیعه امامیه نسبت به مسأله امامت بپردازد و در سایه آن به سؤالات طرح شده پاسخ دهد. در این تحقیق مسأله امامت بیشتر از دید کلامی، تفسیری و روایی مورد توجه قرار گرفته است تا از این رهگذر حقانیت امامت به صورت مستدل با استمداد از آیات و روایات به اثبات برسد و همچنین با ارائه مطالب علمی با قلمی روان دیگران را در درک حقیقت امامت یاری کند. در جمع آوری مطالب مجموعه حاضر از منابع معتبر و دست اول کلامی، تفسیری، حدیثی، مقالات متعدد و مجلات و سایت های مختلف اینترنتی و CD های معجم فقهی عقایدی، جامع الاحادیث، جامع التفاسیر، پرسمان و در ترجمه آیات از ترجمه آیت الله مکارم شیرازی ( حفظه الله) استفاده شده است. نتایج حاصل از این تحقیق به این شرح است: الف: امامت در اصطلاح متکلمان شیعه امامیه استمرار منصب نبوت است و امام به عنوان جانشین پیامبر تمام وظایف آن حضرت ( به جز وحی) را به عهده دارد. علاوه بر آن امام وظیفه هدایت به معنای ایصال الی المطلوب را نیز بر عهده دارد به این معنا که امام علاوه بر نشان دادن راه به انسان ها دست آنها را گرفته و به مقصد می رساند. ب: وجود امام به عنوان انسان کامل و حجت خدا در زمین ضرورت دارد دلایل عقلی و نقلی فراوانی این ضرورت را به اثبات می رساند. پ: امامت از اصول مذهب شیعه می باشد نه از اصول دین البته این نظریه ای است که برخی از متفکران شیعه ارائه داده و دلایلی هم بر آن اقامه کرده اند بر اساس این نظریه منکران اصل امامت کافر محسوب نمی شوند و مسلمان هستند. ت: امام نزد شیعه امامیه انسان کاملی است که دارای مقام عصمت از گناه و خطا و علم لدنی و الهی است و افضل از همه انسان ها و منصوب از طرف خدا است. ث: مهم ترین بعد امامت از نظر شیعه امامیه همان ولایت امام است. امام ( ع) از طرف خداوند مأذون به تصرف تکوینی و تشریعی در جهان و موجودات آن است و بر اساس آن تصرف در دل انسان ها نفوذ کرده آنها را به تقرب الهی رهنمون می شود. واژگان کلیدی: امام، امامت، شیعه، شیعه امامیه.

مباحث پایان نامه در سه بخش تدوین شده است.بخش اول به بررسی امامت عامه اختصاص دارد وشامل موضوعات ذیل است: مقایسه نبوت و امامت،امامت از اصول دین است، ضرورت امامت، وجوب تعیین امام به حکم شرع است، شرایط امامت، طریقه تعیین امام، آیا تعدد امامت در یک زمان جایز است؟ارزش و مقام امامت. بخش دوم درباره امامت خاصه است و مطالب ذیل را در بردارد: دلایل عقلی و قرآنی در اثبات امامت، احادیث نبوی و اجماع درباره امامت علی (ع)، دلایل امامت سایر ائمه (ع) در بخش سوم به بررسی ولایت فقیه پرداخته شده و از تاریخچه ولایت فقیه، ضرورت ولایت فقیه، ادله اثبات ولایت فقیه،صفات و شرایط ولی فقیه و نقش مردم در تعیین ولی فقیه بحث به میان آمده است.

پژوهشی است پیرامون امامت از دیدگاه علامه طباطبایی در کتاب های مختلف ایشان خصوصاً تفسیر المیزان. این پژوهش در چهار فصل تنظیم شده است. نویسنده ابتدا «امامت از دیدگاه علامه طباطبایی» را مورد بحث قرار داده و در پنج بخش به عناوینی همچون معنی و مفهوم امامت، خلافت، وصایت، حکومت و فرق امامت با نبوت پرداخته است. وی فصل دوم را به «ضرورت وجود امام» اختصاص داده و در فصل بعدی «صفات امام» را مورد مطالعه قرار داده که شامل مباحثی مانند علم امام، عدالت امام، عصمت امام و افضلیت امام است. در فصل پایانی نیز از «شئون امامت» سخن گفته و از ولایت تکوینی امام، مرجعیت دینی امام و رهبری سیاسی امام بحث شده است. از قول علامه نقل شده است: کسی که رهبری امتی را به امر خدا به عهده دارد، هم چنان که در مرحلة اعمال ظاهری رهبر و راهنما است، در مرحله حیات معنوی نیز راهنما است و علاوه بر ارشاد و هدایت ظاهری، نوعی هدایت و جذبه معنوی دارد که از سنخ عالم تجرد است و بوسیله این نورانیت باطن، ذاتش در قلوب شایسته مردم تصرف می نماید و آن ها را به کمال می رساند

طی این تحقیق، انواع شناخت هایی که در طول تاریخ، نسبت به امام علی(ع) بوجود آمد مورد بررسی قرار گرفت. این شناخت ها عبارت است از: 1 نگاه معتدلان، این شناخت میتنی بر گفتار و رفتار پیامبر(ص) درباره امام علی(ع) است. در این نگاه بر اساس آیات الهی و روایات نبوی، خلیفه پیامبر(ص) شخصی است، معصوم و صاحب علم ویژه، لذا خداوند او را به مقام امامت و ولایت جامعه اسلامی منصوب می کند، بنابراین اطاعتش واجب است. پیامبر(ص) از یوم الانذار، امام علی(ع) را با عنوان وزیر، وصی و خلیفه خود معرفی کرده و همین خط را تا پایان عمر شریف خود ادامه داد. رسول خدا (ص) در غدیر خم نیز امام مردم و خلیفه خود را به مسلمانان نشان داد. ضمنا امام علی(ع) در این نگاه پس از رسول خدا (ص) افضل از همه مردم است. 2 نگاه مقصران، شناخت و روش اهل سنت همان نگاه مقصران است که در آن امام علی(ع) از مقام امامت در حد یک صحابی ممتاز و برجسته تنزل داده شده است و نهایتا امام علی(ع) را خلیفه چهارم شمرده اند، در نتیجه خلفای سه گانه را از آن حضرت، افضل می دانند. در این نگاه بر اساس روایات نبوی در کنار عمل صالح، حب امام علی(ع) و فرزندانش از حضرت فاطمه(س) را تضمین ورود به بهشت می دانند. 3 نگاه معاندان، گروه های مختلفی در دوران حیات امام علی(ع) نسبت به آن حضرت عناد و دشمنی داشتند. لازم به ذکر است که ریشه اغلب این دشمنی ها از عصر پیامبر(ص) بود. گروه های معاند عبارتند از:منافقین، غاصبان خلافت، اصحاب جمل، بنی امیه و خوارج. در این میان، بنی امیه به ویژه معاویه بن ابی سفیان، بیشتر از همه در فرهنگ سازی این نگاه نقش داشت. در این نگاه امام علی(ع) حتی از مقام یک صحابی برجسته پایین تر آورده شده، مورد سب و لعن و دم قرار داده و احادیث زیادی به منظور انحراف افکار مردم از ان حضرت صادر شده است. 4- نگاه غالبان، این شناخت در اثر تقابل با معاندان بوجود امد. غالبان شامل دو گروه بزرگ جاهلان و شیادان بودند. آنها برای امام(ع) ادعای الوهیت و علم غیب مطلق کرده، فضایل عجیب و غریبی برای امام(ع) جعل کردند. غالبان در واقع دشمنان اهل بیت(ع) و تشیع بوده، لذا ائمه اطهار(ع) به شدت آنان را از خود طرد و مورد لعن و نفرین قرار دادند.

بحث درباره واقعیت های هستی، ارتباط پدیده ها با یکدیگر، نیاز پدیده ها به علت هستی بخش، ذرات، صفات و افعال علت هستی بخش و ... از اساسی ترین مباحث در زندگی بشر بوده، هست و خواهد بود. مجموعه این مباحث که فلسفه الهی را تشکیل می دهد به دلیل آنکه نقشی اساسی و زیربنایی را در شناخت امور واقعی از امور غیرواقعی، تحکیم اصول و مبانی جهان بینی دینی و تثبیت باورها دارد و با ارائه قویترین و عمیق ترین براهین و استدلالهای عقلی می تواند از حریم دین و مسائل اساسی آن به بهترین وجه ممکن دفاع کند، مورد توجه ادیان آسمانی بوده و توسط رهبران این ادیان مورد گوشزد قرار گرفته است . دین اسلام نیز که آخرین و کاملترین دین الهی است به این نوع از فلسفه توجه خاصی داشته و در کتاب آسمانی خود و توسط رهبران معصومش به مهمترین مباحث مطرح در این زمینه پرداخته است . در این راستا پیشوای هشتم اسلام، حضرت رضا علیه السلام به دلیل شرایط خاص سیاسی و فرهنگی زمان خود و نیز به دلیل شروع نهضت ترجمه در آن دوران و ورود فلسفه یونان به جهان اسلام، بیشترین مباحث را در زمینه فلسفه الهی مطرح کرده اند. به همین خاطر از جمله گامهای موثر در آشنایی هر چه بیشتر با فلسفه الهی و مسائل اساسی اش با د بدانیم دیدگاه آن حضرت در این زمینه چیست ؟ و چه نظراتی را در رابطه با مسائل خاص فلسفه الهی ابراز کرده اند؟ تا با بهره گیری از سخنان گهربار و حکیمانه ایشان که سرچشمه اصلی معارف الهی اند، بتوانیم تصویری هر چه صح حتر و جامع تر از فلسفه الهی داشته باشیم. بر این اساس، لازم است ابتدا منابع معتبر روائی را که سخنان آن حضرت در آنها ثبت شده است، شناسایی کرده و پس از استخراج سخنان و نظرات بلند ایشان در زمینه مهمترین و اساسی ترین مسائل مربوط به فلسفه الهی به تجزیه و تحلیل و تبیین آنها بپردازیم. ./

کتاب خاندان پیامبران در کتاب مقدس و قرآن در قالب چهار گفتار به بازار نشر عرضه شده است. نخستین گفتار کتاب به «کلیات پژوهش» اختصاص دارد که در آن مواردی همچون زمینه پژوهش، بایستگی پژوهش، پرسش‌های کلیدی پژوهش،‌ فرضیه پژوهش و ‌تنگناهای فراروی پژوهش مطرح شده است. «روش‌شناسی پژوهش» موضوع دومین گفتار کتاب است که با نگاهی گذرا به بررسی‌های تاریخی و تطبیقی در حوزه الهیات، جایگاه کتاب مقدس در دستگاه اندیشه یهودی و مسیحی، چیستی مقایسه قرآن و کتاب مقدس، پیشینه و چیستی بینامتنیت، بازیابی پیشینه رهیافت تفسیری بینامتنی میان قرآن و کتاب مقدس و رهیافت تفسیری بینامتنی میان قرآن و کتاب مقدس را بررسی کرده است. نویسنده در سومین گفتار با محوریت «گردآوری و پردازش داده‌ها» که بیشترین حجم کتاب را به خود اختصاص داده، به مباحثی مانند پیامبری و پیامبران، سازوکارهای انتقال جایگاه و کارکردهای پیامبران در کتاب مقدس و قرآن، خانواده و پیوندهای خویشاوندی از نگاه جامعه‌شناسی و روان‌شناسی، نگرش کتاب مقدس و قرآن به پیوندهای خویشاوندی خدا-انسان، نگرش کتاب مقدس و قرآن به پیوندهای خویشاوندی انسان-انسان، خاندان پیامبران مشترک میان قرآن و کتاب مقدس و خاندان پیامبران ویژه قرآن پرداخته است. «سازوکارهای انتقال جایگاه و کارکردهای پیامبران در کتاب مقدس و قرآن» یکی از موضوعات این فصل است که در صفحه 162 در تشریح آن آمده است: «در ادیان ابراهیمی، با پدیده‌ای روبه‌رو می‌شویم که می‌توان آن‌را انتقال جایگاه و کارکردهای پیامبران، خواند؛ گویی از راه برخی سازوکارها، جایگاه و کارکردهای پیامبران، پس از مرگ ایشان، به دیگران منتقل می‌شود؛ هرچند این «دیگران»، تنها به خاندان پیامبران محدود نمی‌شود. در این بخش، به بررسی سه سازوکار کلی برای این پدیده، می‌پردازم: برکت، وراثت و وصایت. نقش پیوند خویشاوندی با پیامبران، به‌ویژه پیوند پدر – فرزند، در دو سازوکار نخست، بسیار برجسته است؛ اما در سازوکار سوم، این نقش تا اندازه‌ای کاهش می‌یابد.» نویسنده کتاب در ادامه مباحث این بخش، موضوع «خاندان پیامبران مشترک میان قرآن و کتاب مقدس» را مطرح کرده است. در این زمینه درباره «خاندان پیامبران ابراهیمی در قرآن و کتاب مقدس» می‌خوانیم: «پدیده پیامبری و جایگاه خاندان پیامبران، با ابراهیم (ع) رنگ دیگری به خود می گیرد و برای نخستین‌بار، پیامبری در خاندان ابراهیم (ع) نهادینه و ماندگار می‌شود. قرآن و کتاب مقدس، هر دو این باور را پذیرا هستند. دست‌کم سه آیه قرآن، به این موضوع اشاره مستقیم می‌کنند. در آیه 26 سوره حدید نیز به این‌که خدا، نبوت و کتاب را هم در ذریه نوح (ع) و هم در ذریه ابراهیم (ع) گذاشته، اشاره می‌شود. شاید بپنداریم این آیه، نشان‌گر نهادینه شدن پیامبری در خاندان نوح (ع) است؛ اما در حقیقت از سویی،‌ذریه نوح (ع) هم‌معنی خاندان وی نیست و از سوی دیگر، ذریه نوح (ع) همه بازماندگان پس از توفان هستند که دست‌کم در آن سرزمین توفان‌زده، جز ایشان کس دیگری زیست نمی‌کند؛ هر که بود و هر که هست، از ایشان است. اما در روزگار ابراهیم (ع) چنین نیست؛ خدا از میان همه مردم، این خاندان را برای سپردن پیامبری خود برمی‌گزیند.» گفتار پایانی این کتاب نیز به جمع‌بندی مباحث اختصاص دارد.