جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

امروزه با گسترش تحقیقات و تعمّق‌های علمی در میراث گرانبهای ادبیات فارسی، اذهان اغلب جویندگان علم و ادب، فرصت را برای پیگیری و ادام? مطالعات تطبیقی و مقایس? این آثار از جنبه‌های مختلف مغتنم می‌شمرد. نگارنده نیز در این تحقیق در پی مقایس? محتوایی دو اثر ارزشمند و مهم در زمین? ادبیات عرفانی، یعنی حدیقه‌الحقیق? سنایی غزنوی و مرصادالعباد نجم‌الدین رازی بوده است. از انگیزه‌های اصلی انجام این پژوهش از سویی باید به بررسی روند تحوّلات مربوط به موضوع عرفان و تصوّف در زمان تقریبی یک قرن (اوایل قرن ششم تا اوایل قرن هفتم) اشاره کرد و از سوی دیگر نیز باید تأثیر ساختار نظم و نثر در نحو? بیان موضوعات عرفانی و به عبارت بهتر، تأثیر ساختار ظاهری بر معنا و مفهوم یک اثر را مطرح نمود.نگارنده معتقد است با مقایسه این دو اثر می‌توان چنین نتیجه‌گیری کرد که سنایی از دیدگاه معرفت‌شناسانه، حدیقه‌ را می‌سراید و نجم‌الدین بر پای? مبانی هستی‌شناسی به تألیف کتاب خود می‌پردازد. گرایش هر دوی اینها در تصوّف، گرایش به مکتب بینابین عابدانه و عاشقانه است. بنا بر ساختار منظوم، حدیقه، زهدگریزتر و بنا بر ساختار منثور، مرصادالعباد زهدپذیرتر به نظر می‌رسد. تمایل سنایی به بیان موعظه‌های حکیمانه بیشتر از تمایل نجم دایه به این امر است. ابوالمجد به شدّت طرفدار آموز? بی‌تعصّبی در دین است و نجم رازی سخت گرفتار تعصّبات بی‌جای مذهبی. سنایی در موضوع پیروی از مُراد، از پیری روحانی که سرشار از معنویت‌های درونی است، سخن می‌گوید و نجم‌الدین، از شیخی که بیشتر درگیر رعایت موازین مذهبی و خانقاهی است یاد می‌کند. در باب مرید و تعلیمات راه سلوک مفاهیم مطرح شده از جانب نجم رازی، دقیق‌تر، جزئی‌تر و منظم‌تر است. در پایان در نتیج? انجام مقایس? محتوایی بین این دو اثر، نگاه قلندری و آزادمنشان? سنایی در ارائ? عرفانی همه‌پسند، کارآمد و مطابق با زندگی روزمره را درک کردیم و در مقابل؛ با رویکرد خانقاهی، مدرسی و سرشار از چارچوب‌های جزئی نجم دایه برخورد نمودیم.

«تفسير قرآن به قرآن» روش علامه طباطبايي براي تفسير کتاب الهي است. در اين روش در فهم الفاظ قرآن، به عرف و فهم عامه تنها به عنوان امري ابتدايي براي تحقق موضوع تخاطب نگاه مي شود و ملاک اصلي در فهم، آيات ديگر هستند؛ به گونه اي که به قرآن به عنوان مجموعه اي واحد نگاه مي شود و تمامي آيات ناظر به يکديگر در نظر گرفته مي شوند و بر اين اساس، لفظ، معنا و يا مصداق خود را مي يابد. البته ممکن است از نگاه عرف، معنا و يا مصداق لفظ متفاوت باشد كه پس از آن مسئلة تطبيق مطرح مي شود. بر اين اساس، مفاهيم آيات قرآن منطبق بر مصداقي خاص مي شوند که در اين بخش روايات اهل بيت عليهم السلام نقش ويژه پيدا مي کنند. بنابراين مي توان گفت روش علامه مشتمل بر دو بخش تفسير و تطبيق است و تبيين آن مي تواند ارائه دهندة روشي ممتاز در تفسير قرآن باشد. نوشتة حاضر با بررسي مقدمات تفسير قرآن به قرآن، به تبيين اين مسئله در روش تفسيري علامه مي پردازد.

چکیده در سیرۀ تربیتی امام هشتم، علی‌بن‌موسی الرضاA اشاره‌هایی لطیف و متفکرانه دربارۀ مؤلفه‏های اخلاقی انسان کامل می‏توان یافت که نشان‏دهندۀ ژرف‏نگری و ثبات اندیشه‏های الهی امام است و جامعۀ اسلامی باید همچنان نسبت به فراگیری آن عطشناک و آزمند باشد. بنابراین، این روایت‌های پربار یکی از منابع غنی در پرورش نسل اسلامی است. در شعرهای ابی‏العتاهیه، شاعر عهد عباسی، نیز شعرهایی با محتوای اخلاقی می‏بینیم که علاوه‌بر بازتاب موقعیت سیاسی و اقتصادی و فرهنگی جامعه، تداعی‏گر معانی آیات قرآن کریم و انعکاس‌دهندۀ اندیشه‏های ناب و کلام ائمۀ معصومDهستند. هدف این پژوهش تطبیقی که با روش تحلیلی‌توصیفی انجام شد، بررسی رویکرد‏های اخلاقی انسان کامل در پرتو سخنان گوهربار رضوی و اشعار شاعر زهد و حکمت، ابی‏العتاهیه بود.

بهترین و متقن‌ترین راه برای شناخت اهل‌بیت(علیهم السلام) شناخت قرآنی ایشان است. چرا که نور را با نور می‌توان دید. تبیین و تحلیل سخنان امام حسین(ع) پیش از نهضت و تطبیق آنها با آیات قرآن معلوم خواهد کرد که نهضت حسینی ناگهانی نیست، بلکه زمینه‌های پیشین دارد. جز این معلوم خواهد شد که پیش از قیام، امام چگونه موضع و برخوردی با مسائل جامعه و انحرافات عصر معاویه و آغاز حکومت یزید داشته است. تحقیق حاضر از سه بخش تشکیل شده است که: بخش اوّل شامل کلّیّات، بخش دوّم مربوط به تجزیه و تحلیل داده‌ها و بخش سوم شامل نتیجه‌گیری و پیشنهادها، ارائه شده است.بخش دوّم به چهار قسمت تقسیم شده است: سخنان امام حسین(ع) در زمان پیامبر(صلی الله و علیه و آله و سلم)، سخنان امام حسین(ع) در زمان حضرت علی(ع)، سخنان امام حسین(ع) در زمان امام حسن(ع) وسخنان امام حسین(ع) در زمان امامت خودشان.نتیجه این تحقیق روشن می‌سازد که امام حسین(ع) در دوران کودکی و نوجوانی و جوانی از منظر گفتار و کردار معصوم بوده و سخنان وی کاملاً مبنا و استناد قرآنی دارد. نکته‌ی دوّم آن‌که، معلوم می‌سازد قیام امام حسین(ع) از عصر معاویه آغاز شده و سخنان امام در عین وفاداری به پیمان صلح برادر روشنگرانه و بیداد ستیزانه است. کلید واژه‌ها: سخنان امام حسین(ع) قبل از نهضت عاشورا، تطبیق، قرآن، حدیث.

تعبیر «نُزِلَت» ـ که در روایات تفسیری ذیل آیات مهدویت آمده ـ گاهی به معنای تطبیق آیه بر مورد غیر شأن نزول، گاهی به معنای تأویل و بطن آیه و گاهی نیز به معنای تفسیر آیه است.<br /> روایات تفسیری مهدویت در ذیل سیصد و بیست و چهار آیه آمده است. این آیات را می‌توان چهار دسته کرد: آیاتی که تفسیر آن در مورد مهدویت است، مثل: آیات اظهار دین (توبه / 33) و آیه رفع فتنه از جهان (انفال / 39)؛ آیاتی که بر اساس روایات تفسیری، بر مهدویت تطبیق شده است، مثل: ایام الله (ابراهیم / 5) و بقیةالله (هود / 86)؛ آیاتی که تأویل و بطن آن در مورد مهدویت است، مثل: حروف مقطعه حم، عسق (شوری / 1 و 2)؛ آیاتی که بر اساس احادیث تفسیری، مرتبط با مهدویت است، مثل: تشبیه جریان مهدویت به جریان طالوت و جالوت. (بقره / 249)<br /> از بررسی آیات و روایات این نتیجه به دست می‌آید که آیات و روایات تفسیری مهدویت دلالت و اعتبار یکسانی ندارند و گاه به موضوع‌های مختلف سیاسی، نظامی، اقتصادی و تاریخی مهدویت اشاره دارند.

سوء‌ظن(بدگمانی) به عنوان یک رذیله از گناهان قلبی و بیماری های روانی و سبب ارتکاب بسیاری از گناهان است. سوء‌ظندر منابع اسلامی وروانشناسی به نوعی خارج شدن از حالت اعتدال و دید منفی و یا همان بدگمانی است که در روانشناسی به اختلال شخصیت پارانویا موسوم است. این رساله به بررسی علل و انگیزه‌های سوء‌ظن در منابع اسلامی و روانشناسی و تطبیق آنها با یکدیگر می پردازد. علل ارثی، ژنتیکی، محیطی، تربیتی، روانی، ضعف ایمان، کم خردی ، غرور، خودمحوری، خیانت و پستی از جمله مواردی است که در منابع اسلامی و روانشناسی با تفاوت هایی جزئی بیان شده است. نا امیدی، احساس عدم رضایت از زندگی،انگیزش بر شرور، زوال امنیت، عدم اعتماد به دیگران و ...از جمله پیامدهای مشترک این مشکل در هر دو منابع اسلامی و روانشناسی می باشد. درمان سوء‌ظن در منابع اسلامی و روانشناسی نیز نقاط مشترک قابل توجهی مانند روان درمانی ( توجه به مفاسد و آثار سوء‌ظن) دارد. نقطه افتراق این دو روش در دارودرمانی و مراقبت های پرستاری این اختلال شخصیت در روانشناسی است که از راههای درمان این رذیله در منابع اسلامی نمی باشد. این تحقیق به روش کتابخانه‌ای ، توصیفی، تحلیل محتوا و تطبیق صورت گرفته است که می‌تواند مورد استفاده فردی و نیز مراکز مشاوره جهت اصلاح این ویژگی منفی قرار گیرد.کلمات کلیدی:تطبیق، اخلاق، سوء‌ظن، منابع اسلامی(قرآن و روایات)،روانشناسی، پارانوئید،علل،آثار.

نقش قواعد فقه در تنظیم اندیشه فقیه و توان او بر استنباط احکام انکارناپذیر، و از این رو در خور اهتمام است. علی رغم فعالیتهای با ارزشی که در این زمینه صورت گرفته است هنوز تا کار بایسته و شایسته فاصله زیادی وجود دارد و جا دارد که پژوهشگران عرصه علوم اسلامی با همتی والا به ابعاد مختلف آن بپردازند تا بستری برای تبدیل آن به رشته ای از علوم اسلامی فراهم گردد و از عرصه تالیف و نگارش به صحنه تدریس و تحقیق در حوزه های علمیه و دانشگاهها پا نهد. در این نوشتار تفاوت قواعد فقه با قواعد اصول از دیدگاه صاحب نظران مورد بحث و نقد قرار گرفته و در پایان دیدگاه امام خمینی به عنوان نگاه برتر برگزیده شده است.

از بایسته های حدیث پژوهی، چگونگی طبقه بندی احادیث ذیل آیات قرآن کریم است. پیش از علامه طباطبایی، عالمان قرآن پژوه و حدیث پژوه به بیان نکاتی در باب فهم احادیث ذیل آیات پرداخته و بخشی از مباحث مربوط را بازگفته اند؛ اما هیچ یک از آنان به تفصیل و در حد و اندازه المیزان سخن نگفته اند. روش پژوهش حاضر توصیفی تحلیلی بوده، هدف از آن ارائه تعاریفی نسبتا جامع از جری و تطبیق و باطن و تأویل با بازخوانی احادیث جری و بطن و تأملی بر مباحث روایی المیزان به منظور شناسایی احادیث بیانگر جری و باطن قرآن است. حاصل پژوهش اینکه جری عبارت است از: بیان مصداق های آیه اعم از مصداق برتر و روزآمد و غیر آن، که در زمان نزول مخفی بوده است و باطن نیز عبارت است از بیان معانی توسعه یافته فراتر از ظاهر الفاظ و عبارات آیات و نیز بیان لایه های معنایی (معانی دقیق تر و مخفی) آیات قرآن. با این تعاریف می توان برخی احادیث مندرج در تفاسیر روایی را به لحاظ نسبت آن با تفسیر قرآن، سنخ شناسی و طبقه بندی کرد.

قواعد تفسیر از دیرباز در تفاسیر و کتب علوم قرآن فریقین مطرح بوده است. یکی از این قواعد «قاعده جری» است که اجرای آن در تفسیر آیات، یکی از راهکارهای تداوم حیات و جاودانگی قرآن است. نویسنده بر آن است که با استفاده از دلایل عقلی، آیات قرآن و احادیث اهل بیت (ع)، این قاعده را اثبات کند. البته در این راستا مستندات حدیثی قاعده، مورد بررسی سندی و دلالتی قرار گرفته، سپس مرز آن از قواعد همخوان جدا شده و کاربردهای این قاعده با مثال های قرآنی و حدیثی روشن گشته است. نویسنده در این نوشتار از دیدگاه های دانشمندان شیعه و اهل سنت استفاده کرده، تلاش نموده است قاعده جری را به صورت مقارنه ای مورد بررسی قرار دهد.