جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«اگزیستانسیالیسم» جریانی فکری فلسفی است که انسان را محور هستی می داند و از این لحاظ نوعی «اومانیسم» است. این مقاله به بررسی بخش هایی از شاهنامه از منظر فلسفه اگزیستانسیالیسم سارتر می پردازد؛ فلسفه ای که معتقد به «اصالت بشر» است.فلسفه «اصالت بشر» سارتر شاهنامه را که صحنه نبرد خیر و شر و اهورا و اهریمن است و بشر تنها، تماشاگر این نبرد به چالش می کشد و این دو نیرو را درهم می شکند و قدرت سوم و برتری را که «انسان» است، بر سر کار می آورد. فلسفه سارتر شاهنامه ای را که کوشش آدمی را در سرنوشت خود بی تاثیر می داند و انسان را چونان بازیچه ای در دست سرنوشت می انگارد، مردود می داند. او «انسان» را تنها سازنده سرنوشت خود می داند. در فلسفه سارتر، هیچ کس «قهرمان» یا « زبون» (ضدقهرمان) زاده نمی شود اما در شاهنامه همه قهرمانان، قهرمان و همه زبونان، زبون زاده می شوند. «انتخاب» و «دلهره» از کلمات کلیدی فلسفه سارتر است. سارتر، قهرمانان داستانهای خود را همیشه در موقعیت «انتخاب» و «دلهره» قرار می دهد. موقعیتی که قهرمانان شاهنامه بارها و بارها -در داستانهایی چون رستم و سهراب، رستم و اسفندیار، سیاووش و ...- در آن قرار گرفته اند. به طور کلی فلسفه سارتر در اصول خود با شاهنامه مخالف است و در برخی جزییات همگام با آن.

تاثیرپذیری برخی آثار هدایت از اگزیستانسیالیسم سارتر موضوعی است که بسیار مورد توجه پژوهشگران بوده و از میان آثار او در داستان سگ ولگرد نمود یافته است. این داستان کوشیده است تا رنج و بیچارگی انسان را در این جهان با نگاهی اگزیستانسیالیستی به نمایش بگذارد و با تاکید بر مبانی اندیشگی سارتر زندگی رنج آور پات را به عنوان نمادی از زندگی انسان در این جهان به تصویر کشد؛ به گونه ای که داستان سگ ولگرد نوستالژی را به عنوان مهمترین عامل نابودکننده زندگی و وجود آدمی معرفی می کند. این مقاله کوشیده است تا نمود اندیشه های اگزیستانسیالیستی و معنای خاص نوستالژی از دیدگاه سارتر را در این داستان بازنماید.

سارتر با پذیرش مفهوم «روی آورندگی» در فلسفه هوسرل اظهار می دارد که آگاهی عبارت است از آگاهی از چیزی. آگاهی همواره دارای متعلق است و به چیزی اشاره می کند که شناخته شده است. او، به واقعیتی به نام نومن که در پس فنومن ها یا پدیدارها قرار دارد معتقد نیست؛ و از سوی دیگر، پدیدارها را متکی به آگاهی یا فاعل شناسا نیز نمی داند. پدیدارها، خود تکیه گاه خود هستند. بدین ترتیب ما با دو نوع وجود مواجه می شویم: یکی آگاهی و دیگری متعلق های آگاهی یا پدیدارها. سارتر نوع اول را وجود لنفسه و نوع دوم را وجود فی نفسه می نامد. در این مقاله، پس از بررسی رهیافت پدیدارشناسانه سارتر، به ویژگی های وجود لنفسه از جمله عدم بودن و آزاد بودن؛ و همچنین به برخی از ساختارهای این نوع وجود مانند غیرشخصی بودن، غیرجوهری بودن و فقدان و میل، پرداخته می شود.

ترجمه ماشینی: ژان پل سارتر شاید مشهورترین اگزیستانسیالیست و تا حد زیادی مشهورترین فیلسوف دوران پس از جنگ باشد. سارتر نویسنده و متفکری بسیار پرکار بود و کنکاش در رمان‌ها، نمایشنامه‌ها، داستان‌ها، مقالات و خاطرات او می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. بیشتر کتاب‌های سارتر تنها بر یک حوزه از عقل حیرت‌انگیز او تمرکز می‌کنند - یا رساله‌های فلسفی‌اش یا هجوم او به داستان. Enter Sartre Explained، راهنمای جامعی برای کار همه کاره سارتر، و همچنین مروری ارزشمند از زندگی و زمینه علمی او. این راهنما با جزییات مفاهیم فلسفی مرکزی تمام آثار سارتر، از جمله قطعات داستانی او، منبعی ضروری برای هر کسی است که به طیف کامل استعدادهای سارتر علاقه دارد.

ترجمه ماشینی: به نظر می رسد که سارتر از آغاز تا پایان فلسفه پردازی خود به «سوء نیت» توجه داشته است - تمایل «طبیعی» ما برای فرار از آزادی و دروغ گفتن به خود. عملاً هیچ جنبه ای از سیستم یادبود او توجه بیشتری را به خود جلب نکرده است. با این حال سوء نیت دچار سوءتعبیر و سوء تفاهم شده است. در عین حال، مفاهیم همبستگی سارتر از «حسن نیت» و «اصالت» مورد غفلت یا توجه ناکافی قرار گرفته است، یا توسط محققان سارتر، حتی خود سارتر، اشتباه گرفته شده و به اشتباه شناسایی شده است. رونالد ای. سانتونی چالش تمایز این مفاهیم و نشان دادن اینکه آیا هر یک یا هر دو "نگرش" وجودی امکان رهایی از جهنم بد ایمانی سارتر را دارند به عهده می گیرد. او اولین تحلیل، بازسازی، و تمایز این شیوه‌های وجود را در مقیاس پر کردن ارائه می‌دهد که در آثار اولیه سارتر (1937-1947) توسعه می‌یابند. اگرچه سانتونی تلاش می‌کند مفهوم ناچیز سارتر از حسن نیت را بازخرید کند، اما سانتونی هشدار می‌دهد که نباید به جای اصالت به آن نگاه کرد. علاوه بر این، سانتونی در یکی از قدیمی‌ترین و پایدارترین مطالعات کتاب‌های سارتر برای یک اخلاق که به زبان انگلیسی موجود است، نشان می‌دهد که چگونه یادداشت‌های منتشر شده پس از مرگ سارتر برای «اخلاق نجات» تمایز و استدلال او را تأیید می‌کند. سانتونی اصرار دارد که راه خروج از جهنم سارتری اصالت است - زندگی "با وفاداری" به آزادی غیرقابل توجیه خود و بر عهده گرفتن مسئولیت آن.

هستی و نیستی: (به انگلیسی: Being and Nothingness) مقاله ای دربارهٔ هستی‌شناسی پدیدارشناختی (به فرانسوی: L'Être et le néant: Essai d'ontologie phénoménologique)، که گاهی با زیرنویس مقاله‌ای پدیدارشناختی دربارهٔ هستی‌شناسی منتشر می‌شود، کتابی از فیلسوف ژان پل سارتر است. در این کتاب، سارتر با پشتیبانی از اگزیستانسیالیسم خود، با پرداختن به مباحثی مانند آگاهی، ادراک، فلسفه اجتماعی، خود فریبی، وجود «هستی»، روان‌کاوی و پرسش از اراده آزاد، روایتی فلسفی را ارائه می‌دهد. سارتر در حالی که در سال‌های ۱۹۴۰ و ۱۹۴۱ اسیر جنگی بود، کتاب "هستی و زمان" (۱۹۲۷) از مارتین هایدگر را خواند، که از روش پدیدارشناسی هوسرل به عنوان دریچه‌ای برای بررسی هستی‌شناسی استفاده می‌کند. سارتر سیر تحقیقات فلسفی خود را ناشی از مواجهه با این اثر دانست. اگرچه متأثر از هایدگر بود، اما سارتر نسبت به هر اقدامی که بشریت بتواند به نوعی حالت تحقق شخصی قابل مقایسه با "برخورد مجدد" هایدگری با فرضیه هایدگری برسد، کاملاً بدبین بود. از نظر سارتر، انسان موجودی است که توسط چشم‌انداز "تکمیل" (آنچه سارتر آن را ens causa sui می‌خواند، به معنای واقعی کلمه "موجودی که خود را ایجاد می‌کند") است، که بسیاری از ادیان و فلاسفه آن را خدا می‌دانند. فرد در واقعیت مادی بدن خود متولد شده، در یک جهان مادی، خود را در وجود خود فرومی‌برد. مطابق با تصور هوسرل مبنی بر اینکه آگاهی فقط می‌تواند به عنوان آگاهی از چیزی وجود داشته باشد، سارتر این ایده را توسعه می‌دهد که هیچ شکلی از خود نمی‌تواند در درون آگاهی پنهان باشد. بر این اساس، سارتر در ادامه به نقد فلسفی نظریههای زیگموند فروید می‌پردازد، بر اساس این ادعا که آگاهی اساساً خودآگاهی است. هستی و نیستی رساله‌ای دربارهٔ هستی‌شناسی پدیدارشناسانه از نظر بسیاری از فیلسوفان و ناقدان مهم‌ترین کار فلسفی سارتر است. برخی آن را یکی از برجسته‌ترین آثار فلسفی سدهٔ بیستم دانسته‌اند. آندره گرز به درستی گفته که کتاب هستی وچیستی هدفی تازه در پیش رو داشت که حتی پدیدارشناسی آلمانی نیز به آن بی‌توجه مانده بود. سارتر می‌خواست پدیدارشناسی واقعیت ویژهٔ آگاهی را بیان کند. هستی در فلسفه به معنای شیء یا موجودی که موجود است اما چیستی در رابطه با هستی به شی یا موجود زنده ای که وجود دارد اشاره می‌کند، به صورت خلاصه می‌توان گفت چیستی به همان شی یا موجود زنده ای (هستی) اشاره می‌کند که نمی‌دانیم چیست. برای مثال یک کودک زمانی که به همراه خانواده به باغ وحش می‌رود، شیر را گربه خطاب می‌کند اما در واقع نمی‌داند که آن شیر است تا زمانی که خانواده اش او را آگاه می‌کنند. ودر اینجا پی می‌بریم که کودک از وجود شیر باخبر بود اما نمی‌دانست که آنچه موجودی است که او را گربه خطاب کرد. سارتر از دو نکته در هستی و زمان هایدگر تأثیر گرفته بود. یکی اهمیت بنیادین مفهوم هستی در فلسفه و دیگری اهمیت تحلیل دازاین. این دو نکته مرکز مباحث قرار دارند. هستی و نیستی که حتی نام آن هم یادآور عنوان کتاب هستی و زمان هایدگر است رابطه‌ای بین متنی با شاهکار هایدگر دارد. شاید بتوان گفت که عنوان کتاب سارتر اشاره‌ای هم به تک‌گویی مشهور هملت بودن یا نبودن دارد. عنوان دوم کتاب روشن‌گر جهت‌گیری فلسفی و منطق روش‌مندانهٔ آن است رساله‌ای دربارهٔ هستی‌شناسی پدیدارشناسانه. یعنی رساله‌ای دربارهٔ هستی‌شناسی که روش کار در آن پدیدارشناسی است. هستی‌شناسی دربارهٔ هستی هستندگان تحقیق می‌کند و هستی‌شناسی پدیدار شناسانه می‌تواند چنین تعریف شود: توضیح ساختار هستی هستندگان چنان‌که این هستندگان نمایان (پدیدار) می‌شوند.

ادبیات نمی تواند فلسفه را نادیده بگیرد زیرا انجام یک پژوهش جدی درباره برخی از مفاهیم و معانی اساسی در ادبیات، بدون در نظر گرفتن آن مفاهیم و تحول آنها در فلسفه، امکان پذیر نیست.برای مثال، ارایه زمینه پژوهش در مورد مفهوم آزادی انسان در آثار نویسندگان و شعرا، بررسی تحلیلی - انتقادی این مفهوم را در افکار و آثار فیلسوفان می طلبد.در این مقاله کوشش شده است تحلیلی موشکافانه از مفهوم آزادی انسان در فلسفه دکارت، با در نظر گرفتن تحول آن در افکار و آثار اسپینوزا، ارایه شود. دکارت اراده انسان را آزاد، مطلق و بخش ناپذیر می داند. از دیدگاه او ماهیت اراده آزاد انسان همان آزادی انتخاب بین دو متضاد است. آزادی مطلق و بدیهی اراده، مورد نظر دکارت، در فلسفه اسپینوزا رنگ می بازد تا سرانجام به نوعی برداشت حکیمانه از جبر ردای آزادی، منجر شود.

فیلسوفان اعم از دینی و غیردینی،خدا باور یا ملحد،در اندیشه خود به مساله تعالی پرداخته و درباره آن نظرات مختلفی را ارائه داده‌اند.از این میان، فیلسوفان اگزیستانسیالیست توجه بسیاری به امر تعالی داشتند. تعالی به تناسب اهمیت خود بحث‌هایی را در تاریخ فلسفه در پی داشته است که پرداختن به آنها به ما در فهم دقیق‌تر از تعالی کمک می‌‌کند.از جمله این مباحث،بحث جبر و اختیار و بحث آزادی انسان است. تعالی زمانی مطرح است که انسان را در صیرورت کامل و با اختیار و آزاد،تصور کنیم. هم‌چنین در پرتو این کنکاش ما درک بهتری از مساله تقدم وجود انسان بر ماهیت که اکثر فیلسوفان اگزیستانسیالیست بر آن اتفاق نظر دارند،پیدامی‌کنیم. اگزیستانسیالیست‌ها عقیده داشتند "انسان خود ارزش‌هایش را خلق می‌کند".تعالی در انسان، با درک وجود آدمی امکان‌پذیر است. ارتباط، حرکت صعودی، اصیل بودن، قائم به ذات بودن، بیرون از خود بودن، همدلی و هماهنگی و تمام آنچه جزء اصطلاحات مهم و ضروری برای فلسفه اگزیستانس است در یک اصطلاح به تمامی یافت می‌شود و آن«تعالی» است. درک هستی و آگاهی نسبت به آن با تصور تعالی معنا می‌گیرد.هدف از نگارش این تحقیق، بررسی و تبیین «تعالی»در اندیشه‌ی دو فیلسوف اگزیستانس یعنی کارل یاسپرس و ژان پل سارتر است.هر دو فیلسوف انسان را وجودی دارای صیرورت واختیارمی‌دانند. هر دو به این قائلند که بنیاد هر حرکت و صیرورتی داشتن آزادی است. هر دو وجود «دیگری»را جزءمقوم زندگی هر انسان می‌دانند. در نگاه سارتر، ارتباط همچون نبردی خصمانه است. «دیگری» مزاحم است «جهنم دیگری است»و این «دیگری »سدی بر سر آزادی.اما در اندیشه یاسپرس ارتباط نوعی از خودگذشتگی و احترام متقابل است.تعالی در یاسپرس هم به خدا به عنوان امر متعالی و هم به اوج گرفتن و فراتر رفتن انسان به عنوان استعلا اشاره دارد.در اندیشه سارتر خدا امری متناقض و ناممکن است واز تعالی به استعلا و فراروی تعبیر می‌شود.واژه‌های کلیدی:اگزیستانس،سارتر،یاسپرس،آزادی،تعالی

میتوان گفت نوع نگرش و چشم انداز انسان به هستی و جهان سر منشأ بسیاری از تحولات تاریخی زندگی وی بوده است و بررسی دقیق این دیدگاه ها و جهان بینی ها لازمه فهم تغییراتی است که در طول تاریخ زندگی بشر صورت گرفته است. هنر یکی از حوزه هایی است که از دوران اولیه، در سیر ادواری تحول خود تغییرات گوناگونی را تحت تأثیر نگرش های موجود در محیط پیرامونی تجربه کرده است. شناخت، تجزیه و تحلیل این شرایط برای نزدیک شدن به هنرمند و درک عمیق تجربه هنری در هر دوره اهمیت بسزایی دارد.این رساله به بررسی فلسفه ابسوردیسم از منظر آلبرکامو و دیگر متفکران ابسورد (به عنوان یکی از نگرش های انسان غربی به هستی و جهان و تأثیرات آن بر زندگی، به ویژه پس از جنگ دوم جهانی) می پردازد و برخی از مهم ترین مولفه های آن را با توجه به آراء متفکران و هنرمندان این دیدگاه معرفی می کند و زمینه های فکری و هنری موثر در ظهور آن را نشان می دهد. همچنین برای فهم بهتر تأثیرات جهان بینی ابسوردیسم بر هنر معاصرش، به بررسی مولفه های آن در مصداق هایی از هنر غرب [تئاتر،نقاشی،عکاسی، مجسمه، چیدمان و هنر مفهومی] به ویژه پس از دهه 1960 پرداخته می شود که هدف از این بررسی، یافتن نگرشی نوین در نقد و تحلیل آثار هنری و فهم بهتر هنر این دوران است. در ادامه برای دریافت میزان گستردگی و تأثیرگذاری این دیدگاه بر هنرمندان ایرانی، برخی از آثار دو تن از هنرمندان تجسمی [بهمن محصص و حسینعلی ذابحی]، مورد مطالعه قرار می گیرد. این رساله تلاش دارد به چیستی دیدگاه ابسوردیسم و ویژگی های خاص آن و چگونگی شکل گیری بستر مناسب برای ظهور آن بپردازد؛ نقش آلبر کامو را در این زمینه نشان دهد و در نهایت تأثیرات این نگرش را بر آثار هنری دوران ظهور ابسوردیسم بررسی کند.روش تحقیق در این رساله، روشی توصیفی، تطبیقی در راستای پژوهشی بنیادی است. در این راستا برای دست یابی به شناختی جامع از تفکر مورد نظر به بررسی آراء چند متفکر تأثیر گذار وجستجوی نمونه هایی از آثار هنری چند هنرمند (موردکاوی) پرداخته می شود. روش یافته اندوزی (روش گردآوری داده ها) به صورت مطالعه کتابخانه ای و فیش برداری از کتاب های مربوطه، مصاحبه و جمع آوری اطلاعات اینترنتی است که در این راه موضوعبصورت توصیفی و تطبیقی مورد پژوهش قرار گرفته است.در نهایت این نتیجه حاصل می آید که نگرش ابسوردیسم تحت تأثیر بسیاری از تحولات فلسفی، اجتماعی و سیاسی به صورت آشکار یا پنهان توانسته است بسیاری از مولفه های خود را در برخی از انواع هنری نیمه دوم قرن بیستم در غرب، به نمایش بگذارد. در ضمن باید توجه داشت که اگرچه برخی از انواع هنری در غرب می توانند مصداق عینی تفکر ابسورد در هنر باشند اما در باب دو هنرمند ایرانی مورد نظر در این رساله این مسئله با قدری مسامحه صورت می گیرد. در حقیقت در باب ایشان تنها مشاهده مولفه ها کافی نبوده و برای بررسی بهتر به مطالعه زندگی ایشان توجه شده است، چرا که ایشان تجربه فلسفی ابسورد را نه به عنوان فلسفه ای برآمده از جهان بینی ای موجود در جامعه، بلکه به صورت شخصی در طی بروز برخی حوادث در زندگی شان، تجربه کرده اند.

گوریل پشمالوی یوجین انیل را می توان به عنوان یک نمایشنامه ی فلسفی در نظر گرفت. ینک قهرمان داستان، در حاشیه جامعه زندگی می کند. او سعی می کند که هویت واقعی خود را بیابد تا بر اساس آن امیدها و آرزوهایش را دنبال کند، اما در نهایت به ورطه ی نا امیدی و یاس سقوط می کند. مسئله ای که ینک با آن رو به رو می شود، مسئله ای است که انسان در هستی شناسی سارتردر طول زندگی خود با آن رو به رو می شود. اگرچه این نمایشنامه محصول بخش اول از زندگی انیل به عنوان یک نویسنده است، یعنی زودتر از زمانی که هستی شناسی به عنوان یک جنبش مستقل و متحد فلسفی، فرهنگی و ادبی به طور سراسری شناخته شد، اما می توان گفت که این نمایشنامه یکی از آثاری است که منعکس کننده ی جهان بینی هستی شناسانه، به خصوص هستی شناسی سارتر می باشد. تحقیق حاضر به گونه ای جامع به بررسی نمایشنامه ی گوریل پشمالو در سایه ی هستی شناسی سارتر می پردازد که در آن مفاهیم کلی هستی شناسی سارتر به طور جداگانه برای مطالعه ی نمایشنامه به کار برده شده اند.