جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
...جستجوی هوشمند
مرور > مرور کلید واژه ها
>
قضا
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 21
مسئله جبر و اختیار در رویکرد های میانه گرای غربی و اسلامی
نویسنده:
فخرالسادات علوی,محمدعلی اژه ای
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
چکیده :
مسئله جبر و اختیار از مسائل بنیادین تاریخ اندیشه بشری، و محل مواجهه آرا متنوع و بعضاً متضاد انواع مکاتب جبرگرا، اختیارگرا و سازگارگرا بوده و هست. آنچه در پیش رو دارید، حاصل بررسی و تأملی در اهم رویکرد های جبرستیز نیم قرن اخیر فلاسفه غربی و نیز راهبرد خاص ملاصدرا در عالم اسلامی به منظور دفاع از اختیار است؛ این رویکرد ها تلاش می کنند تا با بررسی و تأمل مجدد پیرامون معنا و لوازم جبر و اختیار به بازخوانی مسئله و حل آن بپردازند.
مشخصات اثر
بررسی تطبیقی جبر و اختیار در آثار سنایی و متکلمان مسلمان
نویسنده:
حسین حیدری
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
چکیده :
گستره و قلمرو مجبور بودن یا مختار بودن آدمیان در برابر اراده، قدرت و خواست خالق هستی و مدبر آن، از مناقشه آمیزترین و دیرپای ترین موارد اختلاف در بین پیروان ادیان بزرگ بوده است. در عالم اسلام فرقه های معتزله، زیدیه، اسماعیلیه، امامیه، ماتریدیه، اشاعره و جبریه خالص به ترتیب از بیشترین تا کمترین حوزه اختیار را برای انسان ها قایل بوده اند.این مقاله با بررسی اشعار حکیم سنایی غزنوی (پیشرو شعر عرفانی فارسی) در پی اثبات این مدعاست که برخلاف باور بسیاری از محققان، موضع سنایی در این مبحث و بسیاری از مباحث مرتبط با آن، همسوی با ماتریدیه و تا حدودی شیعه امامیه است و با اشاعره و معتزله فاصله بسیار دارد.
صفحات :
از صفحه 91 تا 122
مشخصات اثر
نگاهی به فقه امام علی (ع) با تاکید بر عناصر احکام حکومتی، رویکرد قضایی و شذوذات روایی
نویسنده:
بهرامی بهرام, ناصری مقدم حسین
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
چکیده :
چیرگی و تضلع امام علی (ع) به دانش خاصی محدود نیست. با این حال، نمود علمی آن حضرت در قلمرو فقه بسیار درخشنده و بارز است. روایات فقهی فراوانی از آن حضرت، میراث فقهی ما - و حتی اهل سنت - را سیراب کرده است و فقیهان سترگی چونان ابن عباس از خرمن دانش فقه او، خوشه برگرفته اند.فقه امام علی (ع) از دیرباز مورد علاقه و توجه فقه پژوهان بوده است، چه به لحاظ سنجش آن با فقه خلفای راشدین و چه از منظر آبشخور بودنش برای فقه امامان بعدی. با آن که عناصر متعددی در فقه امام علی (ع) نمود دارند، اما سه عنصر بیش از همه مهم و قابل بحث جلوه می کند: نخست، احکام حکومتی آن حضرت که با توجه به تشکیل حکومت از جانب ایشان و اجرای برخی تصمیمات که به ظاهر با احکام اولی در تعارض بود، اهمیت می یابد. دوم داوری ها و قضاوت های آن جناب که در پاره ای موارد نیازمند توجیه و واشکافی است و سوم روایت هایی است که به ویژه از طرق عامه به ایشان انتساب می یابد ولی عالمان امامی آنها را تلقی به قبول نمی کنند.
صفحات :
از صفحه 9 تا 48
مشخصات اثر
قضا و قدر در آئینه آیات و روایات
نویسنده:
مهدیه امامیان
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
چکیده
وضعیت نشر :
پایگاه اطلاع رسانی حوزه: ,
چکیده :
قضاء و قدر یکی از مهمترین حقایق هستی به شمار می روند که همواره ذهن بشر را به خود مشغول کرده است. با ظهور اسلام و تعالیم قرآن و سنت، این مسأله به طور عمیق و جدی توسط مسلمانان به طور اعم و اندیشمندان به طور اخص مطرح گردید. این مسأله از یک طرف ریشه در اعتقادات و مسائل ماورائی ( غیب) دارد و از طرف دیگر باعث اثرگذاری در زندگی مادی و معنوی انسان می شود. ما برآنیم که رابطه این دو را کشف کنیم؛ بنابراین تلاش خود را ابتدا جهت مفهوم قضاء و قدر، مراتب و اقسام آن گذاشته سپس به رابطه افعال انسان با " قضا و قدر" یا همان " جبر و اختیار" می پردازیم. یعنی اینکه اعتقاد به قضا و قدر چه اثری در فعل انسان دارد، آیا باعث اجبار او در کارهایش می شود؟ و آیا قضا و قدر نوعی سلب اختیار از انسان است؟ در حالی که، خواهیم گفت که اعتقاد به این مسائل موجب سلب اختیار از او نمی شود، چون او مکلف است و عقاب و ثواب دارد و سپس به مسأله مهم " بدا" و رابطه اش با قضا و قدر پرداخته، و اینکه آیا قضای الهی حتمی است و هیچ تغییری در آن صورت نمی گیرد؟ اگر تغییر صورت می گیرد؟ آیا علم خداوند جهل نخواهد شد؟ در صورتی که حقیقت بدا یکی از مسلّمات اعتقادی شیعه است و روایات فراوانی در این زمینه وجود دارد و بیان می کنیم که مقدرات الهی، علت تامه وقوع شیء نیست، و در تمام امور، حق بدا و تغییر و تبدل برای خداوند محفوظ است. و اراده الهی و خواست او علت تامه نیست. و بعد از گذر از این مسأله، به بحث رابطه قضا و قدر با زندگی معنوی و مادی انسان می پردازیم که این مسأله چه تأثیری در زندگی فردی و اجتماعی انسان گذاشته و چگونه اعتقاد به قضا و قدر بر آینده انسان و نجات او از بحرانهای روانی مؤثر است، و باعث نشاط روحی او می گردد. در این سیر ما از منابع اصیل اسلامی چون قرآن کریم – این کتاب هدایت گر و روشنگر – و روایات گهربار معصومین ( علیهم السلام) و اقوال و بیانات ارزشمند اندیشمندان و علمای اسلامی – که قلم آنها با فضیلت تر از خون شهدا و وجودشان وارثان انبیاء است – بهره برده ایم.
مشخصات اثر
معناشناسی قضای الهی بر مبنای تفسیر حکمت متعالیه
نویسنده:
علیرضا خواجه گیر
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
چکیده :
قضای الهی از نظر تطبیقی با عوالم کلی وجود، همان مرتبه صور عقلی محسوب میشود که وراء صور طبیعی و نفسانی است. این صور که بصورت دفعی و بلازمان از واجب تعالی صادر میشوند ـ بعنوان مرتبهیی از مراتب علم الهی تلقی میشوند که قضای علمی نامیده میشود و در مرحله بالاتر به علم ذاتی الهی منتهی میگردد. از طرف دیگر نظام عِلّی و معلولی عالم هستی و انتساب این عالم به علت تامه و هستیبخش خود که منشأ ضرورت و پیدایش عالم هستی است ـ همان قضای عینی است. بنابرین قضای الهی مبین انتساب همه» عالم هستی در دو مرتبه» علمی و عینی به حق تعالی است.تبیین و تحلیل حقیقی مسئله قضای الهی باید با توجه به هر دو مسئله علم الهی از یک طرف و ضرورت نظام جهان هستی از طرف دیگر صورت گیرد، زیرا قضای الهی هردو مسئله را تبیین میکند و توجه به یکی از ایندو و غفلت از دیگری، حقیقت مسئله قضای الهی را بر ما آشکار نخواهد کرد. این مقاله درصدد است مسئله قضای الهی را در نظام فلسفی حکمت متعالیه ـ با تأکید بر آثار ملاصدرا و علامه طباطبایی تبیین و تحلیل نماید.
مشخصات اثر
نظریه نفس کلی و نفوس افلاک و تأثیر آن در فهم صدرا از آیات قرآن
نویسنده:
علی ارشد ریاحی
نوع منبع :
مقاله , نقد دیدگاه و آثار(دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات)
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه تهران,
چکیده :
نظریه «نفس کلی و نفوس افلاک» در این مقاله با توجه به بطلان مبانی آن که از طبیعیات قدیم گرفته شده، ابطال گردیده و تأثیر آن بر فهم صدرا از آیات قرآن مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. به این منظور، با بررسی تمام کتب تفسیری و فلسفی صدرا، مواردی که او آیات قرآن را بر نفس کلی و یا نفوس افلاک منطبق کرده، جمع آوری شده است. سپس با توجه به سایر آیات، روایات، معنای ظاهری و سیاق آیات و قرائن موجود در آنها، معنای آن آیات به دست آمده و با توجه به خصوصیاتی که برای نفس کلی و نفوس افلاک در فلسفه ذکر شده، صحت و سقم انطباق آن آیات بر این نظریه، معلوم و این نتیجه به دست آمده است که نمی توان هیچ یک از چهارده موردی را تأیید کرد که صدرا آیات قرآن را بر این نظریه تطبیق کرده است.
صفحات :
از صفحه 161 تا 178
مشخصات اثر
قضا در فلسفۀ صدرا: نقدی بر تلقی علامه طباطبایی
نویسنده:
مهدی عظیمی
نوع منبع :
مقاله , نقد دیدگاه و آثار(دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات) , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه تهران,
چکیده :
ملاصدرا در عبارتی از اسفار می‌گوید که قضا صورت‌هایی علمی است که (1) لازم ذات واجب‌الوجود، (2) نامجعول، (3) بیرون از عالَم، (4) عاری از امکان واقعی، (5) قدیم بالذات، و (6) باقی به بقای خداوندند. علامه طباطبایی در نهایةالحکمة بر آن است که «لازم» در (1) نمی‌تواند به معنای «بیرون از ذات» باشد وگرنه (1) با (2) تا (6) در تناقض خواهد افتاد. افزون بر این، اگر آن صورت‌های علمیْ بیرون از ذات خدا باشند، آن‌گاه اگر معلومِ حضوری او باشند نظریۀ مُثُل، و اگر معلومِ حصولی او باشند نظریۀ صور مرتسمه صادق خواهد بود؛ درحالی‌که ملاصدرا هر دو را کاذب می‌داند. پس این صورت‌های علمی عین ذات واجب‌الوجودند و قضا نزد صدرا همان علم ذاتی خدا به تفاصیل خلقت است. به رای ما، اما، هم این مدعا ناروا است و هم آن دلایل نارسا. زیرا در فلسفۀ صدرا صورت‌های علمیِ یادشده با عقول مجرّد این‌همانی دارند و عقول مجرّد به هر شش صفت یادشده موصوف‌اند بی‌آن‌که تناقضی پدید آید. هم‌چنین ملاصدرا، برخلاف ادعای عجیب علامه، وجود مُثُل را به عنوان محل قضای الهی می‌پذیرد.
صفحات :
از صفحه 83 تا 98
مشخصات اثر
تبیین علم الهی در مرتبه قضاء از دیدگاه ملاصدرا و علامه طباطبایی
نویسنده:
علیرضا خواجه گیر
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
اصفهان: حوزه معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه اصفهان,
چکیده :
علم الهی و سلسله مراتب آن در نظام حکمت صدرایی از اهمیت زیادی برخوردار است، بطوریکه هم خود ملاصدرا و هم پیروان او مباحث فراوانی پیرامون آن مطرح کرده اند. مسئله قضاء در این سلسله مراتب بسیار قابل توجه است. زیرا قضاء الهی از نظر تطبیقی با عوالم کلی وجود همان مرتبه صور عقلی محسوب می شود که ورای صور طبیعی و نفسانی است، که بصورت دفعی و بلا زمان از واجب تعالی صادر می شوند و بعنوان مرتبه ای از مراتب علم الهی که همان قضاء علمی است ، نامیده می شود و در مرحله بالاتر به علم ذاتی الهی منتهی می شود. از طرف دیگر نظام علّی و معلولی عالم هستی و انتساب این عالم به علت تامه و هستی بخش خود که منشاء ضرورت و پیدایش عالم هستی است، نیز قضاء عینی نامیده می شود . بنابراین قضاء الهی مبین انتساب همه عالم هستی در دو مرتبه علمی و عینی به حق تعالی است .تبیین و تحلیل حقیقی مسئله قضاء الهی باید با توجه به هر دو مسئله علم الهی از یک طرف و ضرورت نظام جهان هستی از طرف دیگر صورت بگیرد، زیرا قضاء الهی هر دو مسئله را تبیین می کند و توجه به یکی از این دو و غفلت از دیگری حقیقت مسئله قضاء الهی را بر ما آشکار نخواهد کرد.این مقاله در صدد است، مسئله قضاءالهی را بعنوان مرتبه ای از علم الهی از منظر بنیان گذار حکمت متعالیه و یکی از شارحان اصلی آن در دوران معاصر-علامه طباطبایی- تبیین و تحلیل نموده و نکات مورد اختلاف و تشابه این دو فیلسوف را در مورد مسئله مذکور بررسی نماید.
صفحات :
از صفحه 91 تا 104
مشخصات اثر
پژوهشى در تفسير قضا و قدر و بداء در نظام فلسفى ميرداماد
نویسنده:
محمدعلى اسماعيلى
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
چکیده :
تفسير قضا و قدر الهى، اقسام قضا و قدر، صفت ذاتى يا فعلى بودن آنها و ارتباط قضا و قدر با مسئله «بداء» همواره از مسائل مطرح بوده و ارتباط آن از يك سو، با مسائل حوزه خداشناسى، و از سوى ديگر، با مسائل حوزه انسان شناسى، بر ظرافت آن افزوده است. در نظام فلسفى ميرداماد، تفسير نسبتا جامعى براى قضا و قدر ارائه شده است. قضا و قدر در انديشه ميرداماد داراى دو قسمِ علمى و عينى است. «قضاى علمى»، علم الهى به اشياست، از آن حيث كه علت ايجاد آنهاست، به نحو جمعى و وحدانى و اجمالى. «قضاى عينى» وجود عينى موجودات در عالم دهر است. «قدر علمى» علم الهى به اشياست، از اين حيث كه علت ايجاد آنهاست، به نحو تفصيلى و متكثر و تدريجى. «قدر عينى» وجود خارجى حوادث و كائنات در ظرف عالم ماده است. اين نوشتار با هدف تفسير قضا و قدر در انديشه ميرداماد، با روش توصيفى ـ تحليلى، اين مسئله و ارتباط آن با مسئله بداء را تبيين كرده است.
مشخصات اثر
اختیار انسان از منظر قرآن و فیلسوفان
نویسنده:
جعفر انوارى
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF چکیده
وضعیت نشر :
قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی قدس‌سره,
چکیده :
موضوع جبر و اختیار انسان یکى از مهم ترین موضوعات در قلمرو تفسیر و فلسفه به شمار مى رود که در گذر تاریخ، همچنان مورد پژوهش اندیشمندان بوده است. برخى از آنان انسان را موجودى مجبور پنداشته اند، ولى جمهور آنان بر دیدگاه اختیار انسان پافشارى دارند. آیات قرآن نیز به دو دسته تقسیم مى پذیرند: دسته اى جبرنمایند و دسته اى دیگر به گونه اى روشن اختیار را ثابت مى کنند. فیلسوفان براى اثبات دیدگاه اختیار، از ادله عدالت و حکمت الهى بهره گرفته اند. در این میان دیدگاه اختیار با چالش هایى روبه رو شده که بارزترین آنها مسائل مربوط به قضا و قدر و علم پیشین الهى به افعال اختیارى انسان است که برخى در برابر آنها با اظهار عجز از پاسخ و پذیرش ایراد، دیدگاه جبر را برگزیده اند. از سوى دیگر در گفتار مفسران و فیلسوفان پرشمارى نیز این موضوعات به گونه اى صحیح تبیین یافته و سخن مخالفان در بوته نقد نهاده شده است. بدین ترتیب پایه هاى دیدگاه اختیار انسان استوار مانده و هرگونه غبار ایراد و اشکال از چهره این دیدگاه برطرف شده است.
صفحات :
از صفحه 143 تا 170
مشخصات اثر
  • تعداد رکورد ها : 21