جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نگاهی جامعه‌شناختی به دین و مسائل دینی و مهمترین نظریات فلاسفه غرب در این زمینه است. در ابتدای این اثر به بیان معنای لغوی و اصطلاحی جامعه‌شناسی دین و ابعاد علمی بودن آن پرداخته شده و پس از آن از منظری کلاسیک و رویکردهای فلسفی معاصر، به تبیین ماهیت دین و کارکردهای اجتماعی آن پرداخته شده است. نویسنده در همین زمینه به تعاریف مختلف ارایه شده از سوی فلاسفه اجتماعی غرب مانند: امیل دورکیم، ماکس وبر، زیگموند فروید، جورج هربرت، تالکوت پارسونز و کارل مارکس در مورد معنای دین و نظریات آنان در مورد آن اشاره نموده و تحلیلی فرهنگی از آن نظریات مطرح کرده است. وی رویکردهای مدرنیته و پسامدرنیته، جهانی شدن و سکولاریزه این اندیشمندان غربی را منعکس نموده و کارکرد دین در حوزه عمومی زندگی مردم را از منظر آنان تبیین نموده است. وی همچنین به جنبه‌های فردی دین و دینداری ، رابطه دین با قومیت و جنسیت و نیز جنبه‌های جامعه‌شناختی الهیات و ایمان دینی اشاره نموده و تحلیلی از تجربه دینی از این منظر ارایه نموده است.

یکی از شیوه‌های دین پژوهی، پدیدار‌شناسی دین است. این رشته در سده‌های اخیر رواج فراوانی یافته و دانشمندان بزرگی مانند رودلف اوتو، ژوکو بلیکر، میرچا الیاده و ... بر چنین روی آوری به دین تأکید کرده‌اند.اینکه پدیدار شناسی چیست و پدیدار شناسی فلسفی کدام است؟ آیا پدیدار شناسی در تحلیل و توصیف علمی امور کار آمد است؟ اموری است که این تحقیق به ‌روشی تحلیلی و البته به اجمال در‌صدد پاسخگویی به آن است.

ترجمه ماشینی: در زیر تاریخ سنت‌های مذهبی - از جنگ‌های کتاب مقدس گرفته تا جنگ‌های صلیبی و اقدامات بزرگ شهادت - خشونت به‌عنوان یک حضور پنهان در کمین است. تصاویر مرگ هرگز از قلب قدرت دین برای برانگیختن تخیل دور نبوده است. مارک یورگنسمایر در این کتاب گسترده و عالمانه یکی از مهم ترین و گیج کننده ترین پرسش های عصر ما را مطرح می کند: چرا مذهبی ها به نام خدای خود دست به اعمال خشونت آمیز می زنند و جان قربانیان بی گناه را می گیرند و کل جمعیت را به وحشت می اندازند؟ این اولین مطالعه تطبیقی ​​تروریسم مذهبی است که حوادثی مانند انفجار مرکز تجارت جهانی، بمب گذاری های انتحاری حماس، حمله گاز اعصاب متروی توکیو و کشته شدن پزشکان کلینیک سقط جنین در ایالات متحده را بررسی می کند. یورگنسمایر با ترکیب مصاحبه‌های شخصی با بمب‌گذار مرکز تجارت جهانی، محمود ابوحلیمه، فعال راست مسیحی، مایک بری، رهبران حماس، شیخ یاسین و عبدالعزیس رانتیسی، و رهبر سیاسی سیک‌ها، سیمرانجیت سینگ مان، و دیگران، ما را به ذهنیت کسانی می‌برد که مرتکب خشونت و حمایت می‌شوند. عمل می کند. در این فرآیند، او به ما کمک می کند تا بفهمیم چرا این اعمال اغلب با علل مذهبی مرتبط هستند و چرا در این لحظه از تاریخ با چنین فراوانی رخ می دهند. وحشت در ذهن خدا این اعمال خشونت‌آمیز را در چارچوب تغییرات سیاسی و اجتماعی جهانی قرار می‌دهد و آنها را تلاش‌هایی برای تقویت فرهنگ‌های خشونت‌آمیز حامی آن‌ها می‌داند. یورگنسمایر ابعاد اقتصادی، ایدئولوژیکی و مربوط به جنسیت فرهنگ‌هایی را تحلیل می‌کند که از یک مفهوم مقدس مرکزی - جنگ کیهانی - استفاده می‌کنند و از دین برای شیطان جلوه دادن دشمنان خود استفاده می‌کنند. روایت یورگنسمایر درگیرکننده، دقیق و گسترده است. او به طرز قانع‌کننده‌ای نشان می‌دهد که در بسیاری از موارد دین نه تنها ایدئولوژی، بلکه انگیزه و ساختار سازمانی مرتکبان اعمال خشونت‌آمیز را تامین می‌کند، اما امکانات صلح را نیز به همراه دارد. بهترین کتاب غیرداستانی لس آنجلس تایمز در سال 2000

ترجمه ماشینی معرفی نسخه انگلیسی: دین آنچه جامعه شناسی به ما می آموزد دین در دنیای ما حول بزرگترین پرسش هایی که در حوزه جامعه شناسی دین مطرح می شود سازماندهی شده است. این متن جدیدی برای درس جامعه شناسی دین است. متن به جای بررسی نظام مند این حوزه، بر پرسش های عمده ای تمرکز می کند که بیشترین بحث و بحث را در حوزه جامعه شناسی دین ایجاد می کند.

"تجربه‌ی بنیانگذار" یعنی اولین تجربه‌ی وجودی انسان، تجربه‌ای که ساختمان وجود و حیات انسان بر آن بنا می‌شود و بالا می‌رود. این تجربه‌ی وجودی در زندگی هانری دروش، تجربه‌ی فقر بود، عشق بود و همبستگی، هانری دروش در 12 آوریل 1914 در فرانسه متولد شد و پس از پایان تحصیلات مقدماتی به تحصیل فلسفه و الهیات در صومعه‌ی مطالعاتی پرداخت. وی پس از شروع جنگ جهانی دوم، به ادامه‌ی تحصیل در رشته‌ی جامعه‌شناسی و تاریخ فلسفه پرداخت. دروش در طول زندگی خود کتاب‌های بسیاری تالیف کرد و فعالیت‌های بسیار نمود، از جمله تاسیس دانشگاه تعاون بین‌المللی و شبکه‌ی مطالعات عالی عمل اجتماعی و یا بنیانگذاری کتابخانه‌ی تاریخی اقتصادی اجتماعی و... .او در سال 1994 درگذشت. اما مهم‌تر از همه همواره فقر، عشق و همبستگی در زندگی و اندیشه‌ی دروش نقش پررنگی داشت. فقر او را به سوی عدالت‌خواهی کشید، عشق در او آفریننده‌ی امید بود و همبستگی او را تا آخر عمر مدیون مردم کرد و تا پایان عمر متعهد به فعالیت‌های جمعی بود. این شرایط از همان آغاز زندگی، سرنوشت وی را با دین پیوند زد و او هربار از آن گسست و گریخت و در "فرار خود به جلو"، هربار با چهره‌ی دیگری از آن مواجه شد. وی به پیروی از آگوست کنت، سه مرحله را در "زندگی‌های خود در دین" از یک‌دیگر تفکیک کرد: مرحله‌ی دینداری معصومانه‌ی موروثی، مرحله‌ی دین الهیاتی فلسفی و مرحله‌ی پوزیتیو. دروش مرحله‌ی چهارمی را نیز در سیر زندگی خود تجربه کرد: مرحله‌ای پس از عصر پوزیتیو که گاه آن را "آمورا دین" و یا "ماورا تقریب" می‌نامید و توضیح می‌داد که: "آن‌ها که بالای می‌روند و اوج می‌گیرند، به هم نزدیک می‌شوند و با هم تلاقی می‌کنند. "این مراحل، سرفصل‌های مطلبی قرار گرفته‌اند که به ارائه‌ی طرحی از زندگی هانری دروش اختصاص دارد. در کتاب حاضر دروش به عنوان "جامعه‌شناس دین" معرفی شده و اندیشه‌ها و آرای وی مورد بررسی قرار گرفته است. از میان آثار متعدد وی نیز سه متن کوتاه و قدیمی که به جامعه‌شناسی دین اختصاص دارد، برای ترجمه و معرفی اندیشه‌اش انتخاب شده است.

تلگمینار “شریعتی و راه آینده” که به مناسبت نودمین سال تولد دکتر علی شریعتی توسط انجمن جامعه شناسی ایران (گروه جامعه شناسی کشورهای اسلامی) در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در روز یکشنبه ۱۶ آذر (روز دانشجو) برگزار شد. در این نشست ۲۱ نفر از شهرهای تبریز، بجنورد، اصفهان، اردبیل، دزفول، رشت، ساری، کرج، انزلی، تهران شرکت کردند. حسن محدثی با موضوع “خطای راهبردی شریعتی” در باب تفوق مفهوم دین جنبشی بر دین نهادی در اندیشه شریعتی سخنرانی کردند. محمد حسین بادامچی به “مقایسه دیدگاه علی شریعتی و هانا آرنت” درباره مفهوم انقلاب و نسبت آن با انقلاب ایران پرداختند. زینب شریعت نیا با موضوع “انسان ایده آل” در نسبت با مفهوم فطرت در تفکر شریعتی سخنرانی خویش را صورتبندی نمودند. سخنران بعدی سمیه السادات شفیعی بود که به مسئله زنان در مفصلبندی تئوریک شریعتی پرداخت و پرسش از کدامین صورتبندی از امر زنانه را در بحث خویش پیش کشیدند. تینا امین به مسئله مهم اما مغفول رتوریک و جایگاه آن در فهم شریعتی اشاره داشتند و از این چشم انداز به گفتمان روشنفکری پرداختند. رزیتا خسروی از اصفهان سخنرانی خود را با تمرکز بر روی مفهوم “یک! جلویش تا بی نهایت صفر” ارائه کردند و تلاش داشتند این مفهوم شریعتی را در نسبت با اکنونیت صورتبندی نظری کنند. سید حسین حسینی بازخوانی انتقادی خویش از “اسلامشناسی شریعتی” را موضوع محوری سخنرانی ۱۶ آذر خود قرار دادند و تلاش کردند بحث های روشی و بینشی را در نسبت با گفتمان اسلامشناسی شریعتی مفصلبندی نظری بنمایند. حسین روحانی از تبریز به مقایسه بین هایدگر و شریعتی در باب “ماهیت تکنولوژی” دست زد و تلاش نمود با رویکرد مقارنه ای بین این دو نظریه پرداز نقاط مشترک و مفترق را بازخوانی انتقادی نماید. شیما وزوایی به نکته مهمی در حوزه مطالعات پسا-استعماری و “امر ترجمه” در نسبت با آثار شریعتی پرداختند و این موضوعی است که کمتر مورد التفات قرار گرفته است. میلاد دخانچی که در کانادا بحث پسا-اسلامیسم را در رساله دکتری خویش دنبال کرده بود در این سخنرانی به موضوع “مدل حکمرانی” در اندیشه شریعتی پرداخت. محمد حسن علایی از اردبیل به مسئله نیهیلیسم و امکانات اندیشه شریعتی در مواجهه با آن در اکنون و اینجا پرداخت. حسین حجت پناه از کرج به امر بنیادین آموزش و پرورش و نسبت آن با نظریه پداگوژیک شریعتی پرداخت. شیرین ولی پوری از تهران به تطابق آرای فقه اجتماعی شریعتی و نسبت آن با “ایران امروز” پرداخت. عباس نعیمی جورشری دیگر سخنران گیلانی در این سمینار ملی بود که از مفهوم “شریعتی علیه شریعتی” در ساحت پسا-انقلابی ایران سخن راند. مزدک رجبی در باب امکان زیستن در جهان معاصر ذیل اندیشه شریعتی سخن گفت. او دو ویژگی در “انسان بی خود” را توضیح داد؛ یکی دورگه بودن اندیشه شریعتی است که همزمان هم نقد گذشته فرهنگی ما و هم نقد جهان معاصر است که این از بی بدیل ترین ویژگیهای اندیشه وی است و در آخر به پرش اتوپیایی خیال نظری وی اشاره داشت. آیدین ابراهیمی از اعضای کلیدی گروه جامعه شناسی کشورهای اسلامی در انجمن جامعه شناسی ایران در باب تقابل یا تفاهم بنیادهای غیر تاریخی در هبوط در کویر سخنرانی نمود. حسین شیر محمدی از اصفهان در باب دو مفهوم کلیدی جنبش و نظام در اندیشه شریعتی سخنرانی کرد و نقدهای خویش را ذیل جامعه شناسی معرفت صورتبندی انتقادی نمود. آزاده گریوانی از شهر بجنورد در باب مفهوم تمدن در اندیشه شریعتی و مقایسه آن با رویکرد مالک بن نبی از الجزایر پرداخت و تلاش کرد مشترکات و مفترقات این دو اندیشمند جهان اسلام که در شرق و غرب دنیای اسلام می زیستند را مورد بازخوانی انتقادی قرار دهد. فرامرز معتمد دزفولی از شهر دزفول دیگر سخنران این سمینار بودند که در باب هبوط به مثابه “سرنمونی برای تاب آوری واقعیت” سخن گفتند. لیلا اردبیلی مسئله را این می داند که شریعتی در کلان روایت خویش به امر مهمی اشاره کرده است و آن تباین دو جهان ایرانیت به مثابه اسلامیت یا اسلامیت به مثابه جزیی از ایرانیت. شریعتی در خوانش اردبیلی به این مسئله تحویل داده شده است. آخرین سخنران سیدجواد میری بود که به بازخوانی هبوط در کویر پرداخت و آن را نه یک کتاب بل یک مفهوم کلان در اندیشه شریعتی می داند و مدعی بود که جنس تفکر شریعتی هبوط در کویر است و این تلقی از متافیزیک شریعتی را به مکتب “الهیات فرآیندی” در خوانش وایتهد نزدیک می کند. سمینار در ساعت ۲۱ روز یکشنبه به پایان رسید. خبرگزاریهای ساعد نیوز، ایکنا، ایلنا و روزنامه اعتماد این سخنرانی ها را پوشش دادند و در روزهای آتی گزارش های کامل تر سخنرانی به اطلاع شما عزیزان خواهد رسید.

صور بنیانی حیات دینی (به فرانسوی: Les Formes élémentaires de la vie religieuse) عنوان کتابی است از امیل دورکیم که در ۱۹۱۲ در فرانسه منتشر شد. موضوع کتاب بررسی خاستگاه نخستین شکل از دین است. این کتاب از متون کلاسیک جامعه‌شناسی دین به‌حساب می‌آید. دورکیم در ابتدای کتاب هدف این مطالعه را چنین اعلام می‌کند : «هدف ما مطالعهٔ ساده‌ترین و بدوی‌ترین دینی است که بشر تاکنون بدان پی‌برده؛ می‌خواهیم این شکل از دین را تحلیل و تبیین کنیم.» ریمون آرون این کتاب را مهم‌ترین، عمیق‌ترین، اصیل‌ترین و گویاترین کتاب دورکیم به‌لحاظ روشن‌کردن منبع الهام فکری او می‌داند. در فارسی دو ترجمهٔ زیر از این کتاب موجود است: 🔺دورکم، داوید امیل (۱۳۸۲)، صور ابتدایی حیات مذهبی، ترجمهٔ نادر سالارزاده امیری و خدامراد فولادی، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی. 🔺دورکیم، امیل (۱۳۸۳)، صور بن‍یانی حی‍ات دین‍ی، ترجمه باقر پرهام، ته‍ران: نش‍ر مرکز.

مجموعه «سرو»؛ كتاب‌هايي در حوزه جامعه‌شناسي تشيع: از جمله مي‌توان به مجموعه «سرو» در انتشارات «نشر آرما» اشاره كرد كه به ‌طور مشخص جامعه‌‌شناسي شيعي را محور مطالعاتي خود قرار داده است. مجموعه‌اي كه تاكنون 30 جلد كتاب در اين حوزه منتشر كرده است كه از جمله مهم‌ترين عناوين آنها مي‌توان به «آيين نيكي؛ مطالعه جامعه‌شناختي خيرِ ديني در آيين پياده‌روي اربعين»، «زمان در زندان؛ بررسي سياست‌گذاري تقويم در سال‌هاي پس از انقلاب اسلامي»، «فرهنگ شيعي»، «در سرزمين امام‌باره‌ها»، «مجالس مذهبي در ايران معاصر»، «تراژدي جهان اسلام» و... اشاره كرد. به تازگي اما سي‌امين جلد اين مجموعه با عنوان «رسانه شيعه؛ جامعه‌شناسي آيين‌هاي سوگواري و هيات‌هاي مذهبي در ايران» منتشر شده است. «رسانه شيعه» نوشته محسن حسام مظاهري است كه با نگاهي جامعه‌‌شناختي به بررسي مناسك و مراسم شيعي -آيين‌هاي سوگواري و هيات‌هاي مذهبي- در ايران پرداخته است. لذا به همين مناسبت شهركتاب مركزي در روز سه‌شنبه اقدام به برگزاري نشستي با موضوع «دين در آيينه پژوهش و نشر» كرد. اين نشست با سخنراني سعيد طاوسي مسرور استاد تاريخ و عضو هيات علمي دانشگاه علامه طباطبايي، محسن حسام مظاهري دانش‌آموخته و پژوهشگر حوزه جامعه‌شناسي دين، جبار رحماني پژوهشگر، نويسنده و استاديار رشته مردم‌شناسي و عضو هيات علمي پژوهشكده مطالعات فرهنگي و اجتماعي برگزار شد. همچنين عظيم محمودآبادي دانش‌آموخته رشته فلسفه دين و نويسنده و پژوهشگر حوزه دين و فلسفه دبيري اين نشست را برعهده داشت.