جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بررسی خلافت اسلامی در ترازوی عقل و تاریخ محتوای این کتاب است که نویسنده اهل سنت آن را نگاشته است.

این بحث شامل مجموعه ای از دیدگاه، تئوری ها و نمونه های عملی در حرکت سیاسی اسلام بوده، که زمان پیامبر(ص) و دوره های نخستین حکومت اسلامی را در بر می گیرد و تلاش می کند به منظور یافتن روش واقعی عملکرد سیاسی در اسلام. ما گوشه ای از وضع سیاسی و اجتماعی جامعه عرب قبل از اسلام را در این بحث ارائه داده ایم و در آن روشن ساختیم که چگونه پیامبر اسلام(ص) برخورد سیاسی گونه را شروع نمود و چگون توانست با ایجاد پایه های فکری و اعتقادی، کم کم واقعیت های بی ارزش را به جریانی از اصلاحات سیاسی و اجتماعی کامل و همه سویه مبدل سازد، پیامبر اسلام(ص) کارش را با پی ریزی و مؤسسات دولتی و وضع قوانین و مقررات آغاز نمود و بدین ترتیب نشانه های رشد و بالندگی جامعه سیاسی را در سایه سلطه ای سیاسی و حکومت اسلامی نوین آشکار گردانید، ما هدف کلی را در واقع نقش حکومت در بسط حاکمیت قانون و اقامه عدل دانسته ایم، و لازم دیده ایم که مشخصات رهبری سیاسی در اسلام را نیز توضیح دهیم، چرا که رسیدن به این هدف، بر پایه ای رهبری استوار است. امت که به عنوان رکن دوم پیکره ای جامعه اسلامی به شمار می رود، هدف پی ریزی این پیکره بر اساس دید الهی است می بایست نقش متمایز و منحصر به فرد در انتخاب رهبر و برقراری نظام سیاسی، که با آزادی انسان از بند غیر و زنجیر آغاز می گردد و سرانجام به حصول آگاهی سیاسی و فرهنگی او، که همان تحقق مفهوم خلافت در زمین است ختم می گردد می بایست نکات برجسته نظام سیاسی را با تکیه بر تکلیف شرعی مستند بر قاعده اخلاق است، بیان کرده این قاعده درون روش جای می گیرد که تصمیم گیری گاهی به صورت انتخاب دیدگاهی مبدأی و سر نوشت ساز و گاهی به اتخاذ دیدگاهی به پا خاسته از آن، رابطه مثبت میان دولت های اسلامی و گروهای مخالف موجود در آن به منظور ایجاد تکامل در عملکردهای سیاسی و یافتن اشکالات و بر طرف ساخت خطاها و اشتباهات، مشارکت مخالفات در تحقق وحدت امت و پیوند میان اقشار مختلف جامعه اسلامی به منظور حفظ نظم عمومی و جلوگیری از آشوب و فتنه انگیزی، همچنان که اسلام بر عدم تحت فشار قرار دادن مخالفان با توجه به نقش مثبت و مشروع آنان در عملکرد سیاسی تأکید دارد ... بعد از آن میان مبدأ جداسازی قدرت ها در اسلام که از تفکر سیاسی وضعی پیشی گرفته است، و نیز میان آزادی ها وحقوق اجتماعی شهروندان مقایسه ای صورت گرفته است. سرانجام بحث را با ارائه ای مشکلاتی که دانشمندان مسلمانان در پاسخ گویی به بسیاری از مسائل جدید و نوگرایانه با آن روبرو هستند، به پایان رسانیدیم که روش به کار رفته در این بحث از طریق توضیح ثابت ها و متغیر ها در دین، فکر و سیاست، همچنین معتبر شمردن اسلام به عنان دین واقعی و موضوعی که در تطبیق روش عملکرد سیاسی بر واقعیتی جدید است شکل می گیرد، واقعیتی که با شتاب در خط تغییرات سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، و امنیتی پیش می رود، نمونه بارز آن را می توان در وضع کنونی حرمت اسلامی عراق و واقعیت جدید آن مشاهده کرد.

مقاله‌ای که پیش روی دارید، حول محور مبانی مدیریت اسلامی‌ از منظر امام خمینی(ر ه) تدوین شده است. نگارنده در این نوشتار کوشیده است در موضوع یاد شده، به بنیادی‌ترین مسأله در مدیریت‌ نظام سیاسی؛ یعنی«رابطه‌ی دین با سیاست» از دیدگاه امام خمینی‌ (ر ه)بپردازد، زیرا این موضوع،پایه و اساس پذیرش مدیریت در اسلام به شمار می‌رود و در این خصوص به موضوعاتی مانند: رابطه‌ی‌ دین با سیاست، طراحان اندیشه‌ی جدایی دین از سیاست، انگیزه‌ی‌ طرح جدایی دین از سیاست، تبیین مفهوم سیاست، دین و سیاست در سیره‌ی پیامبر،ائمه،اندیشه‌وران و سرانجام به بیان ماهیت سیاسی‌ احکام دین در اسلام پرداخته است.

شاید کمتر مفهومی را بتوان سراغ گرفت که همچون "قدرت" در عرصۀ سیاست نظری و عملی مورد توجه باشد تا آنجا که از آن به مثابۀ مفهوم کانونی منظومۀ سیاست یاد کرده اند. حجم زیاد متون با این مفهوم نیز موید این معناست؛ به همین دیل است که پیوسته شاهد طرح مقولات و موضوعات تازه ای در ارتباط با قدرت هستیم. در این میان، پرسش از "توزیع قدرت" به دلیل ملاحظات ناشی از عرصۀ سیاست عملی و بسط گسترۀ مقولۀ "مردم سالاری" از اهمیت دوچندانی برخوردار شده است، به گونه ای که نظام های سیاسی با توجه به شاخص "توزیع قدرت" دسته بندی و بررسی شده اند.

یکی از مهمترین منابع در مورد مسائل مربوط به مدیریت در نظام اسلامی، نهج‌ البلاغه می‌ باشد که از مهمترین بخشهای آن عهد نامه‌ ای است که حضرت علی علیه‌ السلام بعنوان یک خط مشی رهبری برای مالک اشتر از فرماندهان لایق و شایسته‌ شان ترسیم فرمودند. کتاب حاضر که توسط حجة الاسلام و المسلمین قوچانی تهیه و تدوین گردیده است شرح و بسط این عهدنامه می‌ باشد. ایشان ضمن اشراف کامل به مسائل مربوط به مدیریت متداول و احساس نیاز در مورد تدوین نظام مدیریت اسلامی به این کار مبادرت ورزیدند.

قدمت سیاست به دوران شکل گیری جوامع بشری باز می گردد و به موازات بسط و پیچیدگی جوامع سیاست نیز قبض و بسط یافته است. پیامبران الهی، نخستین پیشگامان قانون گذاری در جهت اداره جامعه بوده اند. در اسلام، سیاست، ریشه در وحی داشته و همواره با بخشی از زندگی انسان ارتباط دارد و چون به عمل انسان مربوط می شود، ناگزیر با دین که عهده دار بیان شیوه های زیستن است، تماس پیدا می کند و از این رو یا در تضاد با آن و یا همسوی آن عمل می کند. مراد از تربیت، فراهم کردن زمینه ها برای شکوفایی و به فعلیت رساندن استعدادهای بالقوه انسان می باشد. تربیت سیاسی در بین اندیشمندان این حوزه، تحت عنوان تربیت مدنی یاد می شود. تربیت سیاسی، تلاش در راه تربیت شهروندانی مسوول و وظیفه شناس و رشد دانش ها، نگرش ها و مهارت های او می باشد. مبانی، گزاره های توصیفی هستند که اشاره به ویژگی های اساسی انسان دارند و اصول نیز گزاره های تجویزی و بایدی هستند که از مبانی گرفته شده اند و روش ها نیز به عنوان گزاره های تجویزی محدود و مصداقی در نظر گرفته شده اند.

کتاب «بایسته های فقه سیاسی» نوشته عباسعلی عمید زنجانی و ابراهیم موسی زاده دربردارنده مطالبی چون کلیات حقوق اساسی، دولت و عنصر آن، تقسیم بندی دولت ها، تشکیلات اساسی حکومت، نهادها و قوای حاکم، قوه مقننه، قوه مجریه، قوه قضائیه و ... می باشد. نویسنده در مقدمه کتاب نوشته است: در اهمیت حقوق اساسی همین بس که موضوع آن یعنی قانون اساسی، مادر و اساس قوانین دیگر در هر کشور است و برای هر ملتی قانون اساسی به منزله سند حاکمیت و شناسنامه و بیان کننده هویت اصلی آن محسوب می گردد. قانون اساسی برای ملت مسلمان ایران تجلی حاکمیت اسلام و قوانین الهی از طریق اعمال اراده آهنین ملی است که مردمی به پا خواسته و فداکار برای رسیدن به آرمانهای بزرگ، تمام مصائب انقلاب را متحمل شده و به پای این انقلاب هزاران قربانی نثار کرده و از هیچ نوع ایثار مضایقه نکرده است.

دین اسلام به عنوان آخرین دین الهی و پیامبر اسلام (ع) به عنوان رسول خاتم و همچنین ائمه طاهرین (ع)، در جهت ایجاد ثبات روابط اجتماعی، جایگاه رفیعی را برای اخلاق قائل شده اند. امام رضا (ع) نیز با تلفیق دو مقوله مهم از حیات اجتماعی، یعنی اخلاق و سیاست، تصویر روشنی از ضرورت به کارگیری روش های مبتنی بر اخلاق به ویژه در حیطه رهبری جامعه مسلمین در قدرت سیاسی ارائه کرده اند.در این مقاله، این نوع نگرش به قدرت سیاسی، تعبیر به سیاست اخلاقی شده و تلاش شده تا مهمترین مولفه ها و شاخص های این نگرش از دیدگاه حضرت رضا (ع) بحث و بررسی شود.