«مجالس در مناظرات» ترجمه فارسى کتاب الفصول المختارة من العیون و المحاسن اثر شیخ مفید است، پیرامون مناظرات شیخ مفید درباره مباحث امامت، که توسط آقا جمال خوانسار
... رى ترجمه گشته است.
سده چهارم تاریخ اسلام، سده اى پر جوش و خروش بود، پر جوش و خروش در سیاست، و پر جوش و خروش در علم. سیصد سال از ظهور اسلام مى گذشت. فلسفه یونان ترجمه شده بود. کتابهایى دیگر نیز در حوزه علوم مسلمین پا گذاشته بود. پیروان سیاستهاى گوناگون، سرتاسر ممالک اسلام را میدان تکاپوى خویش قرار داده بودند. در حدیث و تفسیر کتابهایى تألیف شده بود. محدّثان و مفسران آراء خود را اظهار کرده بودند. کتابهایى در تاریخ اسلام، و تاریخ خلافت اسلامى، گردآورى شده بود، که پیشینه اسلام را، اگر چه با نقص و جانبدارى، پیش چشم ها مى گذاشت.
عقایدشناسان و متکلّمان به مکتبهاى خود شکل داده بودند. پایه هاى مذاهب فقهى ریخته شده بود، و مردم در پیروى از فقیهان دسته بندى شده بودند.
شهر بغداد در آن روزگار، به عنوان مهمترین مرکز علمى و سیاسى جهان اسلام به شمار مى رفت و از ویژگى هاى خاصى برخوردار بود. آل بویه و حمدانیان که شیعه مذهب بودند، قدرت یافته و از دانشمندان شیعه حمایت مى کردند یا حداقل از آن آزار و اذیت ها که قبلا به شیعیان مى رسید، جلوگیرى مى کردند و این فرصت خوبى بود تا دانشمندان شیعه از حقانیّت مذهب امامیّه دفاع نمایند.
شیخ مفید این مسئولیّت بزرگ را در بغداد به عهده داشت و شاگردان برجسته اى از قبیل شریف رضى، سیّد مرتضى، شیخ طوسى، ابوالعباس نجاشى، قاضى ابوالفتح کراچى و... را تربیت نمود که هر کدام در دفاع از مبانى شیعه تلاش هاى چشم گیرى انجام دادند و از طرف دیگر شیخ مفید با بزرگان فرقه معتزله و اشاعره و مذاهب گوناگون اهل سنت و حتى فرقه هاى شیعه از قبیل زیدیه و اسماعیلیه به بحث و مناظره حضورى و شفاهى مى پرداخت، که نمونه هاى آن را در کتاب ارزنده «الفصول المختاره» مى بینیم.
نام کامل کتاب «الفصول المختاره من العیون و المحاسن» است و همان طور که از دیباچه کتاب به دست مى آید، این کتاب برگزیده اى از مطالب دو کتاب شیخ مفید؛ یعنى کتاب «المجالس المحفوظه فى فنون الکلام» و کتاب «العیون و المحاسن» مى باشد.
بیشتر