جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مسأله کمی و بینشی پذیرفتن ایمان یکی از مهم ترین مسائل قرآنی است که متألهان مسلمان به آن می پردازند. ایمان از مؤلفه های علم، التزام و عمل تشکیل می شود. پرسش مهم این است که آیا هر یه مؤلفه ها در معرض شدت و ضعف قرار دارند؟ از نظر طباطبایی، علم شدت و ضعف نمی پذیرد و بلکه التزام و آن گاه عمل است که کم و زیاد می شود. اما ابن تیمیه هر سه مؤلفه را در معرض تغییر می داند. هر یک از این مؤلفه ها متعلق به یکی از ساحت های وجود آدمی است: معرفت، روان و عمل؛ و به نظر می رسد ساحت روان، مهم ترین نقش را در مراتب ایمان ایفا می کند. این جستار می کوشد با تحلیل این سه مؤلفه به توصیف فرایند شدت و ضعف ایمان از دیدگاه دو متأله مذکور بپردازد.

کتاب ابن تیمیة و منهجه فی الحدیث بقلم ابومحمد النعیمی به رشته تحریر درآمده است. تحقیقی درباره شخصیت ابن تیمیه و روش وی در نقل و تفسیر احادیث است. در این نوشتار ضمن مطالعه اجمالی سیره علمی و اخلاقی ابن تیمیه، اقوال برخی از علما در مدح و ذم او مطرح شده و قواعد به کار گرفته شده توسط وی در نقل احادیث و بیان سند و دلالت آنها مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. از نظر نگارنده در متون حدیثی به کار گرفته شده توسط ابن تیمیه احادیث موضوعه و جعلی فراوانی به چشم می‏خورد که بیشتر آنها از اسرائیلیات می‏باشد. وی همچنین معتقد است که ابن تیمیه احادیث مربوط به فضایل و کرامات اهل‏بیت (ع) را مغرضانه مطرح می‏کند و از کنار آنها به سادگی عبور کرده و امامت و عصمت آنان را زیر بار نمی‏رود. این کتاب شامل مقدمه و پنج فصل می باشد. فصول عبارتند از: فصل اول به سیره ذاتی و شخصی ابن تیمیه پرداخته است. فصل دوم به مبحث قواعد در حدیث نزد ابن تیمیه می پردازد. در فصل سوم منهج و روش ابن تیمیه در حدیث به شکل عام بررسی می شود. فصل چهارم به منهج و روش ابن تیمیه در خصوص احادیث اسرائیلیات پرداخته است. در فصل پنجم به منهج و روش ابن تیمیه به خصوص احادیث در فضائل اهل البیت (ع) می پردازد. مؤلف بعد از بررسی منهج و روش ابن تیمیه در حدیث به این نتیجه رسیده که وی از احادیث جعلی و کذب زیاد استفاده می کرده که غالب این احادیث از اسرائیلیات بودند. لذا به ردّ ابن تیمیه و منهج او در احادیث و روایات پرداخته است.

کتاب «منهج ابن تیمیة فی التوحید» به تبیین نظریه وهابیون خصوصا ابن تیمیه درباره توحید و نقد آن می‌پردازد. این کتاب به قلم یحیی عبدالحسن الدوخی و به همت حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت تدوین و از سوی نشر مشعر منتشر شد. در طول تاریخ اسلام هیچ گروه و فرقه‌ای از نظر ضلالت و شذوذات فکری همچون وهابیت وجود نداشته است. این گروه نیز خط سیر فکری خود را از شخص «ابن تیمیه حرّانی متوفی 727 هـ.ق» گرفته‌است. ابن تیمیه همان کسی است که طلب شفاعت از انبیاء و اولیاء علیهم السلام و توسل به ایشان و همچنین زیارت قبور مطهرشان را شرک، بدعت و حرام می‌داند. این مطالب نویسنده کتاب را بر آن داشته تا با نگاشتن این کتاب، مشکلات فکری و افکار ابن‌تیمیه را بشناساند و به نقد و بررسی آن همت گمارد. این کتاب در چهار باب سامان یافته است. باب اول کتاب به مباحث مقدماتی پرداخته است و شامل «بخشی از زندگی ابن تیمیه» و «افکار توحیدی ابن تیمیه و انعکاس آن بر فکر سلفی» می‌شود. باب دوم این کتاب با عنوان اقسام توحید از نظر ابن‌تیمیه و شذوذات عقائد او به «توحید الوهیت و ربوبیت»، «توحید اسماء و صفات» و «تنها بودن ابن‌تیمیه در عقاید توحیدیه‌اش» پرداخته است. مؤلف این کتاب در باب سوم: «شبهه ابن تیمیه در انکار تأویل و مجاز»، «اتهام تجسیم ابن‌تیمیه به هشام بن حکم» و «اتهام تجسیم ابن تیمیه به هشام بن سالم» را تبیین می‌کند. از محاسن این کتاب تحقیق وسیع آن است و همچنین مؤلف به گرفتار شدن وهابیون معاصر در توجیه کلمات ابن تیمیه نیز پرداخته است. مهمترین عناوین: - لمحات من حیاه ابن تیمیه. - اقوال و فتاوی العلماء فی ابن تیمیه. - فکر ابن تیمیه التوحیدی و انعکاسه علی الفکر السلفی. - اقسام التوحید فی نظر ابن تیمیه. - انفراد ابن تیمیه فی عقائد التوحید. - شبهات ابن تیمیه فی انکار المجاز. - التوحید فی المنظومه الفکریه الشیعیه.

چکیده: این مقاله به بررسی تطبیقی نظریه مشروعیت، در اندیشه سیاسی علّامه حلّی و ابن تیمیه پرداخته، تا با برجسته سازی نقاط ضعف و قوّت دیدگاه آنان ، براساس عقل، کتاب و سنّت، به نظریه معقولی از دین اسلام در باب مشروعیت سیاسی، رهنمون گردد. ازاین رو، با روشی توصیفی- انتقادی در بیان اشتراکات و افتراقات دو دیدگاه، این نتیجه به دست آمده که ابن تیمیه، به دلیل خلط در مفهوم امامت، نتوانسته است در نظریه پردازی موفّق عمل کند. دیدگاه وی از اشکالاتی نظیر تناقض گویی، دخیل دانستن مردم در امر مشروعیت سازی، ارائه معیارهای غیر واقع نما، سکولاریزه کردن جامعه، مشروعیت بخشی به حکومت های فاسد و خودکامه برخوردار است. درمقابل، علامه حلّی به دلیل استفاده صحیح از عقل و نقل، توانسته است به صورت منطقی، دیدگاه خود را در باب مشروعیت سیاسی، مبتنی بر جهان بینی صحیح اسلامی قرار داده، آن را ناشی از اراده تشریعی خداوند متعال بداند که فقط از طریق نصب الهی محقّق می گردد.

چکیدهتقی الدین احمد معروف به ابن تیمیه حرانی (م سال 728ه.ق)یکی از شخصیتهای برجسته فقهی و کلامی و تفسیری است که اعتقادات فرقه های نوظهور بعدی همچون وهابیت از افکار او ناشی شده است. مهمترین مبانی فکری ابن تیمیه عبارت است از: اعتقاد به جسمانیت خداوند، تحریم استغاثه و توسل به پیامبر(ص)، زیارت قبور و بنای بر قبور انبیاء و اولیاء و لزوم ویرانی آن ها و انکار فضایل امام علی(ع) و سائر اهل بیت. در حقیقت عمده افکار ابن تیمیه در زمینه علم کلام به انکار فضایل امامان معصوم بر می گردد. افکار وی در زمینهانکار جایگاه و فضایل اهل بیت بیشتر در کتاب «منهاج السنه النبویه فی نقض کلام الشیعه القدریه» مورد بحث قرار گرفته است. وی در این کتاب بیش از چهل آیه مرتبط با اهل بیت را مورد بررسی و نقد قرار داده است و این ارتباط را انکار می کند. وی با وارد ساختن ایراداتی در متن یا سند احادیث دال بر آن ها، سعی در بیگانه جلوه دادن آن ها با اهل بیت دارد. این پژوهش به بررسی آیات مورد مناقشه ابن تیمیه و نقد نظریات و آراء وی پرداخته است. در واقع ابن تیمیه همه روایات را در نظر نمی گیرد بلکه با انتخاب روایات ضعیف السند در برابر روایات صحیح و حتی گاه متواتر عملا طبق اجتهاد و میل شخصی خودش عمل می کند و به دلالت سیاق آیات بی توجه است و تنها بهبخشی از آیه در جهت رسیدن به هدفش تمسک می جوید. به عنوان نمونه وی روایات صحیح السندی چون حدیث ثقلین را به عنوان قرائن فهم آیه در نظر نمی گیرد و نیز برخی از قواعد مهم ادبیات عرب نیز مورد غفلت اوست و بعضی از سخنان اش نیز با اصول اولیه شرعی و عقلی منافات دارد و با توجه به پیش زمینه تعصب، دشمنی اش با اهل بیت را ابراز می کند.کلید واژه ها: اهل بیت، ابن تیمیه، شفاعت، تکفیر، شرک، نقد سندی، نقد متنی.

ابن تیمیه از تاثیرگذارترین علمای اهل سنت است که دامنه تأثیر افکار او در جهان امروز کاملا مشهود است. جریان های سلفی او را "شیخ الاسلام" دانسته و وهابیون اورا در قله ی عصمت تقدیس می‌نمایند.او با برخورداری ازهوش و حافظه قوی، تألیفات فراوانی را رقم زده و در آنها عقایدی برخلاف اجماع مذاهب اهل سنت ابراز نموده و به همین دلیل، بارها توسط علمای اهل سنت محاکمه و به زندان های متعددی محکوم دیده است.ریشه افکار و اعتقادات ابن تیمیه به نظرات ابن حنبل و بزرگان اهل حدیث برمی‌گردد. او با تاکید بر عدم تأویل و ظاهرگرایی، صفات خداوندرا بر ظاهر آنها حمل کرده و گرفتار تجسیم و تشبیه شده است.ابن تیمیه مخالف سرسخت شیعه است و در تألیفات متعدد خویش به تکذیب و توهین و تحقیر و تکفیر شیعیان دست یازیده است و دشمنی وهابیون با شیعه، میراث افکار ابن تیمیه در دوران معاصر است . ضرورت این تحقیق هم از همین نکته ریشه می‌گیرد و از آنجایی که وهابیت در دهه های اخیر، تلاش همه جانبه ای را با تبلیغات وسیع و به پشتوانه منابع مالی سرشار سامان داده تا افکار و آرای وی را معیار اسلام اصیل و حقیقی جلوه دهد، ضرورت واکاوی و نقد دیدگاه های وی رادو چندان می‌نماید. این تحقیق در چهار فصل انجام گرفته : در فصل اول ضمن تبیین مفاهیم و کلیات تحقیق، زندگانی و حیات علمی ابن تیمیه تبیین و روشن شده که در بزرگ نمایی ابن تیمیه، اغراق گردیده است. در فصل دوم مبانی اعتقادی ویژه ابن تیمیه، بررسی و نقد گردیده و نادرستی اعتقادات وی در زمینه توحید، نبوت، معاد و اتهامات بی اساس به شیعیان اثبات گردیده است . در فصل سوم مبانی تفسیری ابن تیمیه از میان مولفات متعدد او جمع آوری و با استفاده از نظرات مفسرین معاصر شیعه نقد گردیده است. نظر به اینکه ابن تیمیه دارای تفسیری مستقل نیست و بجز چند سوره کوتاه و تعداد معدودی آیات، تفسیری از او به جا نمانده است، ولی پیروان و هواداران وی در قرن چهاردهم و پانزدهم هجری با جمع آوری دیدگاه های تفسیری او از میان تألیفاتش، تفسیرهایی را به نام او سامان داده اند. در فصل چهارم به بررسی و نقد آرای تفسیری وی پرداخته شده است و با استفاده از نظرات مفسرین فریقین و با تکیه بر نظرات مفسرین معاصر امامیه، بطلان اکثر آرای تفسیری وی نمایانده شده است.

این کتاب از دیدگاه موافق ابن تیمیه در باره نقد تصوف نگارش یافته است.به زعم نویسنده، ابن تیمیه صوفیه اهل سنت را به دو دسته تقسیم میکند: 1- صوفیه اهل علم و ایمان 2- صوفیه فیلسوف ملحد. و براین باور است که ابن تیمیه گروه دوم را به طور کامل نقد و گروه اول را فی الجمله تایید می کند و اقدام به اصلاح انحرافات آنها می نماید.