جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

گفتار حاضر به بررسی کاستی‌ها و آسیب‌های علم کلام شیعی و راهبردهای پویاسازی آن از دیدگاه استاد علی‌اکبر رشاد می‌پردازد. ایشان نخست علم کلام را تعریف می‌کند و ضمن بررسی اقسام گزاره‌ها، موضوع علم کلام را گزاره‌های متعلَّقِ ایمان و هدف آن را اثبات و انتظام بخشی این گزاره‌ها می‌داند. در مرحلۀ بعد ایشان با تأکید بر کلام شیعی به بررسی و تبیین کاستی‌ها و آسیب‌های علم کلام می‌پردازد. از دیدگاه وی، ازجمله مهم‌ترین کاستی‌های علم کلام شیعی؛ عبارت است از: خلط فلسفه با کلام، عدم وجود روش‌شناسی مستقل و متناسب و همچنین نادیده‌گرفتنِ نقش فطرت در استنباط و اثبات گزاره‌های دینی. در پایان نیز راهکارهای پویاسازی علم کلام شیعی بیان می‌گردد که عمدۀ آنها عبارتنداز: جدایی حوزۀ فلسفه از کلام، چینش جدید مباحث و موضوعات، پرداختن به مباحث و موضوعات جدید، و سرانجام، مقابلۀ با آرای کلامیِ غیراسلامی.

در همایش آموزش و پژوهش فلسفه دین در ایران که یازدهم خرداد 1400 برگزار شد در دو بخش، یکی درباره ترجمه و دیگری درباره تألیف سخنرانی کردم. چهار مسئله را در ترجمه عرض می‌کنم که شامل بیان دو آسیب و دو پیشنهاد برای غنای ترجمه‌های متون فلسفه دین است.

ترجمه ماشینی: در این مقاله به ارتباط بررسی عرفان برای متکلمان تحلیلی مسیحی و فیلسوفان دین می پردازم. من با بررسی اجمالی برخی از دلایلی که ممکن است دانشگاهیان مسیحی تمایلی به ورود به این حوزه نداشته باشند، شروع می‌کنم و نشان می‌دهم که تا حدودی شگفت‌انگیز است که مطالعه عرفان چیزی است اما به ندرت در محافل تحلیلی مسیحی به آن پرداخته می‌شود. با این پیشینه، به دو بخش اولیه مقاله می روم. بخش اول به مرزبندی عرفان می پردازد: برای اهداف این مقاله به تنهایی، تجربه ای عرفانی محسوب می شود اگر و تنها در صورتی که به شدت متحد باشد، از آگاهی روزمره فراتر رود، و (به ظاهر) یقین معرفتی را در مورد صحت بینش های به دست آمده منتقل کند. این سه معیار به طور عمیق مورد بحث قرار می گیرند. بخش دوم به چالشی می پردازد که عرفان به این معنا ممکن است برای فیلسوف یا متکلم مسیحی ایجاد کند. من استدلال می‌کنم که پدیده عرفان را می‌توان به طور قابل قبولی در نظر گرفت که متضمن یکی از این دو نتیجه است، که هر دو برای مسیحیان ناخوشایند به نظر می‌رسند. نخست، ممکن است دیدگاه‌های متافیزیکی خاصی را مطرح کند که در ابتدا اصول کلیدی مسیحیت ارتدوکس را زیر سؤال می‌برند. ثانیاً، تجربه عرفانی ممکن است به عنوان «معنای درونی» مسیحیت درک شود که بخش بهتری از اعتقاد مسیحی ارتدکس را به همان اندازه مشکل‌ساز می‌کند (همانطور که در سه عرفان مسیحی مورد بحث من مشهود است). سپس با تأملی در مورد چگونگی ادامه بحث پایان می‌دهم، و یک بار دیگر نشان می‌دهم که الهی‌دانان تحلیلی مسیحی و فیلسوفان دین به ندرت شروع به طرح سؤالات مربوطه کرده‌اند، چه رسد به اینکه به هر روشی متقاعدکننده به آنها پاسخ دهند.

فاطمه توفیقی شرح داد: فلسفه اسلامی به فلسفه دین تحلیلی نزدیک است. عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب گفت: از آنجا که فلسفه اسلامی به مسائل کلاسیک می‌پردازد، در آن بیشتر به فلسفه دین تحلیلی نزدیک هستیم تا فلسفه دین قاره‌ای، ولی در فلسفه مدرن اسلامی به سخنانی که فلاسفه قاره‌ای می‌گویند نزدیک می‌شویم.