جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از مباحث نوین در فضای فرهنگی جهان بحث شادی به‌عنوان یکی از هیجانات مثبت انسانی است، که در فضای فکری بعد از جنگ جهانی دوم و توجه به مباحث بهبود کیفیت زندگی در روان‌شناسی مثبت‌نگر پررنگ شد و، سپس، با ورود به حوزۀ برخی از معنویت‌های نوظهور و جریانات فلسفی تا هدف‌پنداری و عامل معناداری زندگی انسان برجسته شد. هدف این پژوهش آن است که به تبیین ارتباط صحیح شادی و معناداری زندگی از منظر آیات و روایات بنشیند. ازاین‌رو، این پژوهش با رویکرد مسئله‌محور و اتخاذ روش عقلی-نقلی ابتدا به بررسی ماهیت شادی در سه دیدگاه روان‌شناختی، فلسفی و دینی پرداخته و، سپس، به تحلیل ارتباط شادی و معناداری نشسته است. در یافته‌های این پژوهش مشخص شد که ماهیت شادی مرکب از دو بعد احساسی و شناختی است و اینکه دیدگاه اسلام با توجه به دو سطح شادی مقدمه‌ای و معنوی و دو قسم شادی ممدوح و مذموم، و رویکرد فراطبیعت‌گرا در معناداری زندگی که بر دو مؤلفۀ هدف و ارزش تأکید دارد، شادی را تابعی از معناداری زندگی می‌داند و نه اینکه شادی عامل معناداری باشد، چه اینکه شادیِ مقدمه‌ای مقدمۀ رسیدن به معناداری است و شادیِ معنوی نتیجۀ وصول به هدف و معناداری است. در نتیجۀ نهایی نیز مشخص شد که دیدگاه اسلام هدف‌پنداری شادی در جریانات مختلف روان‌شناسی و لامائیزم و روشنفکری را برنمی‌تابد

هدف؛ در این مقاله سعی شده به بررسی اهمیت و ضرورت شادی و نشاط از دیدگاه قرآن، روایات و تعالیم دینی پرداخته شود. روش؛ روش تحقیق تحلیل اسنادی و کتابخانه ای است. یافته ها؛ 1- چون دین از منبع لایزال حیات سرچشمه می گیرد، پیام آن هم حیات واقعی است و تمام هستی از منظر دین در جنبش و حرکت و بالندگی است و این کاملاً با شادابی و نشاط نوع بشر سازگار است. 2- شادی، بر اساس ارزش ها و اهداف مقدس قرآن، نشانه ای از پیروزی موحدین بر مشرکین است. 3- دین داری بر شادابی می افزاید و آدمی را از خمود و تنبلی رهانده، سرزنده و سرحال می سازد. 4- نگرش قرآن به شادی، خوشحالی و سرور، نگرشی مثبت است و از مردم می خواهد که در بروز احساسات و عواطف خویش نسبت به امور مثبت، کنترل و مدیریت احساسات خود را با رعایت حد اعتدال در اختیار گیرند. 5- شادی به دو قسم پسندیده و ناپسند تقسیم می شود. نتیجه گیری؛ 1- اسلام به هیچ وجه با شادی و نشاط مخالفتی ندارد و نیاز به شادی و نشاط نیازی غریزی است. بدون نشاط نه امور دنیوی انسان به انجام می رسند و نه امور اخروی. 2- به تجربه ثابت شده شادی و نشاط، ماده اولیه تغییر جامعه و تحول و تکامل درونی انسان ها است. در جامعه خوشحال و خرسند، تولید بهتر، اشتغال بیشتر و اقتصاد، سالم تر خواهد بود.

در آموزه ‏های دینی خوف، رجاء، اندوه، ترس، فرح و شادی چه جایگاهی دارند؟ به عبارتی، از میان این ویژگی‏ها و احوال نفسانی کدام‏یک مطلوب و پسندیده است و کدام‏یک نامطلوب و ناپسند؟ به بیانی دیگر، آیا خوف و حزن و اندوه پسندیده هم می ‏تواند باشند؟ و بعکس آیا شادی و خوشحالی ممکن است ناپسند هم باشند؟ چرا و چگونه؟ این مجموعه از سخنرانی‏های استاد علامه مصباح، بر آن است که از منظر اسلام، شادی، حزن و ترس مطلوبند، اما نه به صورت مطلق؛ مطلوبیت شادی از آن‏روست که انسان در صدد استفاده از نعمت‏های الهی در مسیر صحیح برآید. از سوی دیگر، ترسو و اندوهی در اسلام مطلوب است که مثبت، سازنده و منشأ اثر باشد.

اندیشه های سیاسی آگوستینوس در مهمترین اثر سیاسی و کلامی اش یعنی شهر خدا تبلور یافته است. وی کتاب شهرخدا را در پاسخ به پرسشها و شبهات مشرکان نوشت. آگوستینوس معتقد است که خداوند به انسان اراده خوب عطا کرد اما انسان از اراده آزاد خود برای برآوردن خواستهای خود استفاده نمود و با نافرمانی از امر خداوند، دچار گناه نخستین شد و در نتیجه به زمین هبوط نمود. این رویداد- هبوط- به تمایز بین دو انسان منجر شد: انسانهای برگزیده و انسانهای نفرین شده. آگوستینوس از این دو گروه انسان به زبان عرفانی دوشهر (شهر خدا ، شهر خاکی) یاد می کند. در شهر آسمانی شهری که مومنان در آن زندگی می کند عدالت و سعادت حقیقی یافت می شود و سعادت انسان هم از طریق فیض الهی امکان پذیر است. بدین منظور خداوند به دنبال نجات نوع انسان است و تجسد «کلمه» مناسب ترین راه برای نجات و رستگاری انسان است. شهر زمینی شهری است که انسانها به جای محبت خدا، محبت به خود دارند و عدالت و سعادت حقیقی در این شهر یافت نمی شود. هدف شهر خدا در این دنیا تحقق بخشیدن به دو مطلوب انسان یعنی صلح و عدالت است. وی حق مبارزه، شورش و انقلاب را بر علیه حاکمان منتفی می داند و محکوم بودن انسان را به دلیل همان گناه نخستین می داند. وی به نظام برده داری قائل است. فارابی در مهمترین اثر فلسفی سیاسی خودش با تقسیم مدینه به مدینه فاضله و غیر فاضله و غیر فاضله به جاهله، فاسقه و ضاله، هدف مدینه فاضله را رسیدن اهل مدینه به سعادت دنیا و آخرت می داند که مدینه های غیر فاضله از رسیدن به این هدف عاجز هستند. وی ضمن تشبیه مدینه به نظام عالم و بدن انسان، به تقدم رئیس مدینه بر مدینه قائل است. همچنانکه بر عالم خداوند و بر بدن قلب حکومت می کند، مدینه هم دارای رئیسی است که بر مدینه حکومت می کند که دارای شرایط و ویژگیهایی مانند حکمت، عدالت و... می باشد. وی به انواع رهبری در مدینه قائل است که هر کدام در فقدان رهبر واجد شرایط به رهبری می رسند. وی همچنین معتقد است که دولت در معرض زوال قرار دارد که از جمله این عوامل به استحاله ارزشها، بحران رهبری و.... اشاره می کند. فارابی در طراحی مدینه فاضله متاثر از افلاطون است و بر متفکران بعد از خودش نظیر ابن سینا و خواجه نصیرالدین تاثیر گذاشته است . اندیشه های فارابی و آگوستینوس در مباحثی مانند عدالت ، صلح ، تحقق ناپذیری جامعه آرمانی، عاریتی بودن نور چراغ عقل مشترک بوده و در مباحثی از جمله خاستگاه مدینه ، خیالی و عقلانی بودن مدینه ، توجیه بردگی ، رابطه دین و سیاست مختلف است.

اين مقال شرحى بر كلام اميرمؤمنان على عليه‏ السلام پيرامون سلوك شيعيان واقعى توسط استاد علامه مصباح است. يكى از ويژگى ‏هاى شيعيان واقعى، غم و شادى است كه بايد در هر دو اعتدال رعايت شود. اندوه، حزن و شادى هر دو مى‏ تواند داراى حكمت و آثار مثبت و يا منفى باشد. هر دو مى‏ تواند براى امور دنيوى و يا اخروى باشد. افراط در شادى و يا حزن براى امور دنيوى و يا اخروى هر دو نكوهيده است. ظلم‏ ستيزى و ظلم‏ پذيرى نيز نتيجه نوع تربيت آدمى است. وجود انسان‏ها و نسل ستم‏ پيشه محصول نظام تربيتى فاسد است. نظام تربيت دينى به اين مهم بسيار تأكيد دارد. همچنين پارسايى، پاك‏دامنى و مسئوليت‏ شناسى، كمك و يارى به اسلام و كوشش همه‏ جانبه براى گسترش آن، از جمله صفات شيعيان واقعى است.

آيا در اسلام حزن و اندوه مطلوب است، يا شاد و مسرور بودن؟ با اينكه حكم آنها به اقتضاى شرايط متفاوت است. در پاسخ بايد گفت: انسان گرچه هيچ گاه در زندگى دنيايى از حزن و اندوه تهى نمى شود، اما بالفطره خواهان خوشى و شادى است و از اندوه گريزان است. اما خلقت اين گونه اى انسان به اين دليل است كه اين عالم محل آزمايش انسان است. ما در برابر هريك از غم ها و شادى ها و خوشى ها و ناخوشى ها وظايفى داريم و آزمايش مى شويم. آيا وقتى نعمتى به ما مى رسد سرمست و مسرور مى شويم و مغرور مى شويم و خدا را فراموش مى كنيم. يا در هر حال، نعمت هاى خدا را شكرگذاريم. در اسلام، اگر منشأ شادى و حزن مطلوب و ارزشمند بود، شادى و حزن ارزشمند و مطلوب خواهد بود، وگرنه نامطلوب و ناپسند است. بر شادى و اندوه مطلوب ثواب و اجر مترتب است. مؤمن بايد بداند كه هرآنچه در اختيار اوست، از آنِ خداست و در از دست دادن آن مصلحتى نهفته است.

چکیدهاسلام دین کامل وجامعی است که به تمام نیازهای فطری واساسی انسان توجه کامل نموده وجهت برآورده کردن همه‌ی نیازهای مادی ومعنوی وابعاد متنوع ومختلف آن و زوایای آشکار وپنهان زندگی بشر،قانون وبرنامه وشیوه‌ی کار ارائه داده است. تفریح وشادی ازجمله نیازهای روحی و روانی انسان است که در بسیاری از جنبه های حیات وی نقش اساسی وموثری ایفا می کند. شریعت اسلامی که به تمامی نیازهای روحی وجسمی انسان توجه داشته، این موضوع را نیزمورد توجه قرار داده است. وجود آیات متعدد در قرآن کریم وسخنان گوهر بار پیامبر اسلام وسیره‌ی عملی وی واصحاب با وفایش خود گواه بر این مدعا است. ازآنجایی که این دین،سعادت وخوشبختی را برای نوع بشر می‌خواهد وتنها راه رسیدن بدان را در بندگی خدا می‌داندپس برانسان لازم است، برای دوری از بدبختی،مسیر شادی ونشاطی را در پیش بگیرد که انسان را به آن هدف مقدس برساند.آموزه های شریعت اسلامی مارا با سه نوع شادی :ممدوح، مذموم ومباح آشنا می کند. تعبیر دین از شادی این است که شادی دنیوی خود هدف نیست، بلکه عاملی مهم و موثر برای رسیدن انسانبه کمال عالی انسانی است که خوشبختی انسان را درآن سرای تحقق میبخشد. در دیدگاه قرآن، شادی ممدوح و مقبول در پرتو تسلیم و بندگی خداوند و رضایت به قضای الهی بدست می آید و انسان مومنی که به مقام عالی خود رسیده لذت شادی پایدار و حقیقی را خواهد چشید. آنچه که ممدوح است ازجهت تکلیف وحکم شرعی یاسنت است یاواجب، وآنچه که مکروه وحرام است مذموم است وشرع ما را ازآن نهی فرموده استونوع سوم: شادی مباح است که به فطرت پاک انسانی واگذار شده است. انسان نباید درشادی مباح، افراط کند تا در دایره فرح مذموم واقع نشود. هدف ازنوشتن این پایان نامه تبیین دیدگاه شریعت اسلام در باره‌ی شادی است وسعی شده است تا حد امکان میان مفاهیم دینی در ارتباط با شادی ویافته های روان شناسی دراین باره، ارتباط برقرار شود.دراین پایان نامه از روش تحلیلی ـ توصیفی واز نوع تحلیل محتوااستفاده شده است. بدین شیوه که ابتدا نصوص قرآن وسنّت گردآوری شده وپس از تحلیل در یک چیدمان منطقی کنارهم مرتب شده است.کلید واژه :فرح ـ شادی ـسرور ـشریعت اسلامی ـخوشبختی.

چکیده ندارد.