جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

كتاب «الفجر الصادق فی الرد علی منکری التوسل و الکرامات و الخوارق» نوشته يكى از انديشمندان برجسته اهل سنت عراق، علامه جميل صدقى زهاوى است كه با قلمى روان و مستدل به نقد و بررسى فرقه وهابیت پرداخته است. وهابيت فرقه‌ اى است كه در قرن دوازده هجرى در درعيه از مناطق نجد عربستان ظهور يافت و بر اساس انديشه ظاهر گرايى محمد بن عبدالوهاب و در سايه شمشير محمد بن سعود رشد نمود. باورها و آموزه‌ هاى اين فرقه از همان آغاز با نقد انديشمندان جهان رو به‌ رو شد.

«كشف الحقائق رد على هذه نصيحتى إلى كلّ شيعى» كتابى است كه در مقابله با شبهه آفرينى‌ هاى وهابيت، به دفاع از مكتب اهل بيت عليهم السلام پرداخته و در تحكيم عقلى و نقلى اين مبانى تلاش‌ هاى وافرى را انجام داده‌ اند. اثر شيخ على آل محسن در ردّ كتابى به نام «هذه نصيحتى إلى كلّ شيعى» تأليف ابوبكر جزائرى از علماى معاصر سعودى است. در مقدمه، مصنف به انگيزه تأليف پرداخته و سپس به رد انديشه جزائرى به ترتيب كتاب او پرداخته، ابتدا مقدمه و سپس مطالب آن را در هفت عنوان به نام كشف الحقيقة مورد بررسى قرار مى‌ دهد.

«كنت اميريا»، كتابى است به زبان عربى در رد عقايد وهابى و آيين سلفی گرى، نوشته محمد عبدالمحسن آل شيخ. ساختار كتاب، مشتمل بر مقدمه ناشر و متن داستان است. گزارش محتوا اين كتاب، داستان يك پزشك اطفال است كه مدتى به آيين وهابيت وفادار بوده، اما پس از چندى به فساد عقيده اين گروه پى برده و ماجراى زندگى خود را قبل و بعد از هدايت يافتنش، در آن منعكس ساخته است تا عبرتى براى جوانانى شود كه بر ادعاهاى باطل خويش در مذهب سلفى پاى می فشارند. وى در آغاز كتاب چنين می گويد: قبل از نگارش داستان زندگى خويش، مدتى به خاطر ترس از اينكه مرا به سياسی كارى متهم سازند، از نوشتن آن خود دارى نمودم اما پس از آن تصميم به نگارش داستان زندگى خويش گرفتم تا كسانى كه راه و روش مرا پيموده ‏اند، با خواندن داستان زندگيم عبرت گرفته و از خرافات و بدعت‏ ها دورى گزينند و از ظلمت به نور راه يافته و از لغزش‏گاه‏ ها بپرهيزند. به گفته خود وى، او مدتى سخت طرف‏دار بزرگداشت امرا و حاكمان بلاد اسلامى بوده و ايشان را به عنوان اولى الامر، واجب الاطاعة می ‏دانسته و آنان را همچون پيامبر و خلفا و صحابه تقديس می‏ نموده است و خلاصه از هيچ‏گونه تعظيم و احترامى در حق آنان فروگذار نمی ‏كرده است. هم‏چنين تمام تلاش خود را براى نشر اين انديشه به كار می ‏بسته است. در مقابل مخالفان عقيده خويش نيز موضعى سرسختانه اتخاذ كرده و كسانى را كه متعرض واليان و حكام می ‏شدند، زنديق و خارجى می ‏خوانده كه دشمنى اسلام و دين و نيز امت اسلامى و سرزمين اسلام را در انديشه دارند. اما پس از حادثه ‏اى كه براى وى و خانواده ‏اش در اثر هجوم وحشيانه نيروهاى آمريكايى روى می دهد و در جريان آن جوانى شيعه كه همسايه نويسنده بوده و او همواره با او و عقايدش دشمنى می ورزيده، زبان اعتراض به وضع موجود گشوده و وضعيت اسفناك كشور را معلول حكومت حاكمان نالايق و فاسد می داند، به خود آمده و با مطالعه منابع مختلف، در عقايد خويش تجديد نظر نموده است.

شفاعت مختص به خداى متعال مى‌ باشد و دليل آن آياتى كه در قرآن آمده است يا شفاعت مخصوص كسانى است كه خدا به آنها اذن داده باشد و به شفاعت آنها راضى باشد اما با شرايط خاص كه يكى از شفعاء، نبى اكرم اسلام (ص) مى‌ باشد و اين مسئله مورد اتفاق همه علماء اسلام مى‌ باشد با اينكه در فروع آن باهم اختلافى دارند. اين مسئله از زمان پيامبر اكرم (ص) تا زمانهاى بعد روش مسلمانان درخواست شفاعت از شافعان راستين بوده و پيوسته از آنان در حال حيات و سمات درخواست شفاعت مى‌ كردند تا اينكه در قرن‌ هفتم ابن تیميّه با اين روش مستمر ميان مسلمانان مخالفت كرد و گفت: «پروردگارا: پيامبر و ديگر بندگان صالح خود را شفيعان ما در روز قيامت قرار ده ولى ما حق نداريم بگوئيم اى پيامبر خدا، يا اى ولى خدا، در حقّ من شفاعت نما زيرا شفاعت چيزى است كه جز خدا كسى بر آن قادر نيست هرگاه چنين چيزى را از پيامبر كه در برزخ به سر مى‌ برد بخواهى شرك ورزيده‌اى.» و سه قرن بعد عبدالوهاب مجدّدا شفاعت از شافعان راستين را تحريم كرده و درخواست‌ كننده را مشرك و عمل او را شرك ناميد. آية الله سبحانى با نوشتن اين كتاب درصدد هستند كه اين نظريه را كه ابن تیميّه ابراز كرده مورد بررسى و تحليل قرار دهد و اوّل آراء انديشمندان اسلام از همه مذاهب اسلام را مى‌ آورد و سپس شفاعت را از منظر قرآن كريم كه به دو قسم شفاعت مقبوله و شفاعت مردوده است مورد كنكاش قرار مي دهد و سپس حقيقت شفاعت را ذكر مى‌ كند و علّت اينكه چرا شفاعت جعل شد را مى‌ آورد و بعد آثار شفاعت و ماذونين به شفاعت را نوشته و سپس اشكالات و سوالاتى (5 مورد) كه در مورد شفاعت است را مطرح مى‌ كند و آخر روايات و احاديث شفاعت كه 50 روايت از اهل سنّت و 62 روايت كه از شيعه مى‌ باشد مى‌ آورد. آنچه كه بايد به آن توجه داشت اينكه استاد در تمامى كتاب در مقام ردّ يا اثبات مطالب از ادله‌ اى كه مورد اعتماد و پذيرش است (قرآن كريم و روايات صحيح) استفاده مى‌ كند.

کتاب حاضر، از مجموعه «سلسله مباحث وهابیت‌ شناسی»‌ حاوی شرح و تفسیر تاریخ و عقاید وهابیان است. نگارنده در این نوشتار می‌ کوشد به یکی از مسائل مهم‌ اختلاف در کلام اسلامی؛ یعنی مسئله تجسیم و جسم‌ بودن خداوند بپردازد و با بهره‌ گیری از ادله موجود این شبهه وهابیت را رد کند. این عقیده را اهل حدیث، حشویه، و وهابیان به وجود آورده‌ اند. در حالی که دیگر علمای اسلامی بر جسمانی نبودن خداوند متعال اتفاق نظر دارند و بر آن ادله‌ ای از عقل، قرآن و حدیث آورده‌ اند.

کتاب «آیات الغدیر» به بررسی آیات مربوط به واقعه تاریخی غدیر اختصاص یافته است. مولف در ابتدای کتاب خود مطالبی را در رابطه با خلافت پیامبر و بشارت آن حضرت به جانشینی دوازده امام عنوان کرده و در رابطه با قریشی بودن آنان نیز مباحثی را طرح کرده است. وی در ادامه به موضوعاتی مانند: حدیث سفینه، وحدت امت اسلامی، معنای تبلیغ در قرآن، حدیث غدیر و وهابیت، ماجرای غدیر و دیگر مباحث مرتبط اشاره کرده و به مسائل مختلف پیرامون این حدیث پاسخ داده است.

«الرد علی الفتاوی المتطرفة (فی خطبة الجمعة للشیخ صلاح البدیر فی المسجد النبوی الشریف لموسم الحج - ١۴٢٢)» به قلم على كورانى به زبان عربى مى‌ باشد. بسيارى از مبانى، اصول و فروع عمده دين در ميان مسلمانان تا قرن‌ ها پس از ظهور اسلام مورد اتفاق بوده كه يكى از آنها مساله زيارت است كه همه علماى اسلام به استحباب آن نظر داده‌ اند. با اين كه داراى مذاهب مختلف هستند تا اين كه در قرن هشتم ابن تيميّه ظهور كرد و در اين امر با عامّه مسلمين مخالفت نمود در كتاب «الرد على الاخنائى» او مى‌ آيد كه او احاديث مربوط به زيارت پيامبر (ص) را مجعول دانسته و گفته اگر كسى معتقد باشد كه وجود آن حضرت بعد از وفات مانند وجود او در زمان حيات است، غلط بزرگى مرتكب شده است. اين فكر تا مدت‌ ها هيچ گونه جايگاه مورد توجهى در ميان مسلمانان به خاطر برخورد و عكس‌ العمل جدى و قاطع مسلمانان به خود اختصاص نداد تا اين كه در دهه‌ هاى گذشته از دوباره اين انديشه و ديدگاه انحرافى توسط محمد بن عبدالوهاب مورد حمايت و گسترش قرار گرفت و با ايجاد مراكز و مدارس بزرگى در سراسر دنياى اسلام در ترويج اين عقايد مى‌ كوشيد. آل سعود هم براى تحكيم پايه‌ هاى امارت خود از او به حمايت برخاستند. و با طرح برداشت‌ هاى محمد بن عبدالوهاب به عنوان اسلام حقيقى و توحيد ناب، پيروان سنّى و شيعه را كه تن به آراى آنان نمى‌ دهند، متهم به شرك و كفر نمودند. ابراز و گسترش اين عقايد منحصر در كتاب‌ ها نشد و در موسم حج كه اجتماع بيش از يك ميليون مسلمان از كشورهاى مختلف اسلامى در گرداگرد كعبه و زيارت آن است كه بايد تامين‌ گر وحدت، همدلى و مهربانى آن ها باشد و خطيبان حرمين مسائل سازنده اسلامى را در اين گونه اجتماع ذكر نمايند. در حج سال 1422 ق خطيب مسجد نبوى شيخ صلاح بدير در نماز جمعه به سخنرانى مى‌ پردازد و مى‌ گويد زيارت قبر پيامبر (ص) مستحب نيست؛ ولى سفر براى زيارت قبور اولياء حرام و ممنوع، تكرار زيارت قبر پيامبر (ص) بعد از هر فريضه يا در هر روز حرام، توسل به نبى اكرم (ص) شرك به خدا است، دعا در كنار قبر پيامبر (ص) موجب شرك است، احترام و ادب و توجه به قبر نبى مكرم (ص) بدعت است، و تبرك جستن به منبر و ديگر اجزاء مسجد نبوى و بوسيدن درب و ديوار مسجد نبوى و تبرك به ضريح پيامبر (ص) حرام است و زيارت مساجد مدينه به غير از مسجد نبى و قبا حرام و مشروع نيست.

«هذه هى الوهابية» اثر گرانقدر دانشمند معاصر محمدجواد مغنيه در نقد و ردّ مذهب ساختگى وهابيت، به زبان عربى به رشته تحرير در آمده است. نويسنده در مقدمه كتاب به بيان تاريخچه مطالعات خود در رابطه با اين حركت انحرافى پرداخته است و نام برخى از كتاب‌ هاى مفيد را ذكر كرده است. سپس به اين نكته اشاره مى‌ كند كه پس از بررسى كتب و منابع وهابيت آنچه نظر او را جلب كرده است، حرص شديد وهابيت - در حد شهوت و انتقام - بر تكفير امت محمد (ص) بوده است. مطالب اين اثر در 10 عنوان تنظيم شده است و هر عنوان نيز مشتمل بر ريز عناوين ديگرى است كه واقعيت‌ هاى تازه‌ اى را در ارتباط با اين تفكر فاسد روشن مى‌ نمايد. در ابتداى كتاب نويسنده به اداء فريضه حج اشاره مى‌ كند كه سالهاست بر دوش او سنگينى مى‌ كند و به دلائل مادى و غير آن و ممانعت حكام سعودى از ورود ايشان به آن سرزمين به سبب تأليفاتش، به تأخير افتاده است. در ادامه به بحث اسلام و كفر مى‌ رسيم. ابن تيميه اهتمام زيادى به تكفير مردم داشته تا آنجا كه تفسيق و تكفير آغاز و پايان كتب و احكامش بوده است. اين مطلب از زواياى مختلف مورد بررسى قرار گرفته است. دولت اسلامى مبحث ديگرى است كه در آن دولت سعودى به چالش كشيده شده و اعتقادات وهابيت با خوارج نهروان مقايسه شده است، چرا كه وهابيت نيز همانند خوارج ريختن دماء مسلمانان را حلال مى‌ شمارند. اسلام در مفهوم وهابيت بسيار ضيق و محدود است. تفسير خاص آنها از توحيد كه با جميع مسلمين مخالف است، سبب انهدام قبور و تحريم نماز ودعا در اين اماكن و تحريم زيارت قبر نبى اكرم (ص) و... شده است لذا نويسنده به تشريح افكار و معتقدات وهابيت و دفاع از حريم تشيع مى‌ پردازد.

در این کتاب، به معرفی «ابن تیمیه» و شرح دیدگاه‌ های سلفیون و وهابیان پرداخته شده است. کتاب حاضر، تلاشی است در راستای معرفی «ابن تیمیه» و بیان دیدگاه‌ های بزرگان اهل سنت درباره وی و شرح برخی نظریه‌ ها و دیدگاه های سلفیون و وهابیان. کتاب، مشتمل بر شش فصل است که عناوین آن‌ ها عبارت‌ اند از: دیدگاه علمای شافعی درباره ابن تیمیه؛ دیدگاه‌ علمای حنفی درباره ابن‌ تیمیه؛ دیدگاه علمای مالکی درباره ابن تیمیه؛ دیدگاه علمای حنبلی درباره ابن‌ تیمیه؛ ابن تیمیه از دیدگاه غیر سلفیان معاصر؛ و ابن‌ تیمیه از دیدگاه سلفیان معاصر.

«وهابیت بر سر دو راهى» نوشته حضرت آیت اللّه مکارم شیرازى به زبان فارسى درباره عوامل داخلى سقوط وهابیت و مقابله‌ هایى که از درون اهل سنت با آنها شده است. وهابیت بر سر دو راهى از یک مقدمه و دو فصل تشکیل شده است. فصل اول آن با یک سؤال شروع مى‌ شود. که آیا وهابیت به پایان عمر خود نزدیک مى‌ شود؟ ایشان پایان عمر آنها را به واسطه اصولى که در درون خود دارند مى‌ داند از جمله: 1- خشونت فوق العاده 2- تحمیل عقائد 3- تعصب شدید و افراطى 4- عدم آشنایى به ارزشهاى فرهنگى 5- جحود و مخالفت با هر پدیده نوین 6- ضعف منطق و برداشت نادرست از شش واژه قرآنى. فصل دوم این کتاب اشاره به کسانى دارد که از قلب وهابیت شجاعانه بر علیه تندروى‌ ها و شبهات و عقایدى که «محمد بن عبد الوهاب» از ابن تیمیه گرفتند به‌ طور عاقلانه و مؤدبانه مورد نقد و بررسى قرار داده‌ اند. این کتاب، وهابیت را به 2 شاخه سلفى و متعصب و وهابى معتدل تقسیم کرده و اشاره به این دارد که با ظهور روز به روز وهابیونى که معتدل هستند و اصولشان اصول منطق و گفتمان است و به افکار سایر اندیشمندان احترام مى‌ گذارند دیگر عمر وهابیون سلفى و متعصب به پایان رسیده.