جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پاسخ به سؤال عالم ابهري است درباره چگونگي علم الله تعالي است به موجودات در ازل، واينکه آيا خداوند قبل از خلقت عالم به آنها بوده پاسخ پرسشي است در چگونگي علم خداوند متعال به موجودات در ازل و اينكه آيا خداوند قبل از خلق آنها علم بدانها داشته يانه. اين پرسش از ابهر آمده و سائل مي گويد جوابي بر آن نيافته ام. فيض كاشاني اين رساله را در پاسخ سؤال بعضي از فضلاء‌ ابهر نوشته، موضوع سؤال (كه متن آنرا در آغاز پاسخ فيض نقل گرديده)، درباره كيفيت علم باري بموجودات است قبل از وجود آنها و طريق حل شبهه معروف. اين رساله در 1091 در زندگي مؤلف بدست يكي از شاگردان رونويس شده. رساله از فيض كاشاني در پاسخ يكي از فضلاء ابهر (شماره 4/3262). (عبدالحسين حائري) كتاب بعض الافاضل من الابهر الي الفيض الكاشاني و جوابه في كيفية علم الله بالموجودات في الازل قبل الايجاد. (دانش پژوه) آغاز كتاب: سؤال: كتب بعض الافاضل من سكان الابهر الي المحقق الاستاد العلامه ... يساله عن هذه المسئله بعد ان سأل زمرة علماء‌ العصر ... فلم يجيبوه بما يقوم علي ساق فقال ان كان الله سبحانه و تعالي عالما بالموجودات في الازل قبل وجودها ... فيلزم تحصيل الحاصل من الايجاد ... انجام كتاب: و متساوية في الحضور لديه تراها كلها دفعة لقوة احاطة نظره وسعة حدقته و فوق كل ذي علم عليم و الحمدلله و كتب هذه الاحرف بيده الفانية محمد بن مرتضي المدعو بمحسن الكاشي. . و التزود لاخراه. [التراث العربي 2/225؛ فهرستهاي خودنوشت فيض کاشاني 164؛ الذريعة 5/172؛ مرعشي 34/150؛ ريحانة الادب 4/369؛ دانشگاه تهران 20/178؛ كتابشناسي فيض كاشاني ص 172-173؛ ميكرو فيلمهاي دانشگاه تهران ج1، ص 601؛ مجلس ج10، ص 870-1842]

پاسخ چهار سوال کلامي است که از مؤلف پرسيده و وي بدانها پاسخ داده است، عناوين اين سؤالها عبارتست از: 1- علت دخول ابليس در جهنم بعد از اينکه دانستيم وجود وي درحکمت ومصالح خلقت واجب است، 2- معني تفويض بگونه اي که ازجبر سر درنياوريم، 3- حقيقت بداء، 4- چگونگي درک امور قبيحه وحسنه همراه بالذت درحاليکه آنها از دوگونه واز دوسنخ متفاوتند. آغاز كتاب: « من افادات سيد الاعظم ... سئل بعض المحتاجين عن علة دخول ابليس في النار ... الجواب، اعلم ارشدک الله ان تعذيب ابليس بالنار لمخالفة امر ملک الجبار بما صدر عنه من التمرد والاستکبار ... » انجام كتاب: « ... ولم يزل الامر کذلک الي ان يستقيم الامر ويجتمع الاسباب والعلل ... ولاضير في ذلک لان الوجوب مالارده والاختيار لاينافي الاختيار بل يوکده وتحقيقه کما حقق في محله، تم »

رساله كوتاهي است كه مجلسي در پاسخ شخصي نگاشته و در آن نظر خود را درباره سه مسئله (1- طريقه حكما و حقيقت بطلان آن 2- طريقه مجتهدين 3- طريقه صوفيه) بيان كرده است. اندرزي است كه مجلسي در پاسخ مرد عزيزي نوشته و او را دعوت به دوري از اغراض نفساني مينمايد. پاسخ راجع به طريقه حكما و مجتهدين و اخباريين و صوفيه ميباشد. (سيد احمد اشكوري) درباره شيخ صفي الدين شرحي مجلسي آورده است. (محمد باقر حجتي) پاسخ فتوايي به مسائلي است كه در زمينه هاي مختلف از ايشان سؤال شده است. اين رساله بسيار مفيد و داراي مسائل مبتلا به زيادي است كه آنچه براي مقلدان اتفاق افتاده بي هيچ ملاحظه اي پرسيده اند. (براتعلي غلامي مقدم) آغاز كتاب: رساله جواب سوال. بسمله. و به ثقتي. الحمد لله و سلام علي عباده الذين اصطفي اما بعد چنين گويد ... ... محمد باقر بن محمد تقي ... . كه اين دو كلمه ايست در جواب سوال مرد عزيزي ... انجام كتاب: چنانچه حق تعالي فرموده است و کذلک جعلناکم امة وسطا و اگر درآنچه گفتم تفکر نماييد درهر باب حق بر شما ظاهر مي شود و الله يهدي من يشاء الي صراط مستقيم و الحمدلله اولا و آخرا وصلي الله علي محمد و آله الطاهرين [الذريعة 5/187؛ کتابشناسي مجلسي ص 209؛ فهرست وزيري يزد 3/879؛ مشار فارسي 1/1070 و2/2910 و2030؛ مرعشي 8/346 و 17/28 و 19/82 و 37/36؛ الهيات تهران ص 306؛ ادبيات تهران 1/51؛ مدرسه صدر بازار 2/365؛ نشريه 13/71؛ فهرستواره 7/513 و 9/166 و 9/249 «جواب مسائل ثلاث» ]

نويسنده مي گويد يكي از برادران ديني سه سؤال از من كرد من هم بر طريقت اماميه جواب آنها را دادم و آن سه مسأله بدينقرار بودند: مساله اول: در نفي طريقه حكما و ابطال آن بايد دانست كه حق تعالي اگر مردم را در عقول خود كافي مي دانست اخبار و رسل براي ايشان نمي فرستاد؛ مسأله ثانيه: طريقه مجتهدين و اخبارين را سؤال فرموده بودند ازين بابت؛ مسأله ثالثه: از حقيقت طريقه صوفيه و فقها سؤال كرده بودند (عبدالله انوار) [الذريعة 12/243؛ ملي 4/476؛ مركز مطالعات و تحقيقات اسلامي 1/171؛ ]

مؤلف که از معتقدان عقيده شيخيه است در اين رساله به سؤالهاي اعتقادي ميرزا محمد حسين نامه به طريقه شيخيه پاسخ داده و آن را در 25 ربيع الإخر 1266 در شصت سالگي در قم زايه حضرت معصومه به پايان رسانيده است.

صوفيان اهل مولتان مي پرسند از دليل بر حقيقت مذهب شيعه و جواز سب بعض صحابه، اين پرسش توسط عبدالسلام تاجر اصفهاني بفيض تقديم شده است. (سيد احمد اشكوري) مختصري است در پاسخ طائفه اي از اهل مولتان كه پيرو صوفيه بوده اند. و تقاضاي دلايلي بر حقانيت شيعه اماميه كرده اند. سوالات اهل مولتان به وسيله عبدالسلام تاجر اصفهاني به فيض مي رسد. فيض با اقامه براهين عقلي و نقلي اسباب استبصارشان به مذهب حقه را فراهم مي آورد. آغاز كتاب: اما بعد غرض ازاين نوشته بيان آنست كه طايفه اي از صوفيان شهر مولتان كه از خانواده مشايخ كبار آن بلاد بودند مكتوبي به شخصي از قوم خودشان عبدالسلام نام كه در شهر اصفهان بتجارت مشغول بود فرستاده بودند ... الحمد لله و سلام علي عباده ... اما بعد طالبان راه حق بايد بدانند كه براهين عقليه. . انجام كتاب: و اين سخنان را بمشافهه بيان توان نمود و بنوشتن بيش از اين نتوان و العلم عندالله ... [مرعشي 1/101]

پاسخ پرسش هاي ست از مولا علي برغاني، كه نمايه 7 پرسش آنها در «فهرست كتب مشايخ» (ص 298) آمده است. نخستين آنها تفسير حديث روايت شده از ابن عباس است: «اول ما خلق الله. خلق نوراً ... » هفتين: جواب مسائل به طريق باطن و باطن باطن. در فهرست پيشگفته تاريخ به انجام رسيدن 25 ج 2/1238ق آمده. نسخه (17) 1739 كرمان تاريخ را ندارد. (احمد منزوي) پاسخ پرسشهاي مولي علي برغاني است كه رشتي هنگام سفر به مشهد مقدس و زيارت حضرت امام رضا عليه السلام نوشته با عناوين «قال - اقول»، با استفاده از آيات كريمه و احاديث اهل بيت عليهم السلام به روش مخصوص شيخيه. (سيد احمد اشكوري) رساله در جواب اخوند ملا علي برغاني از مطالب زير: 1. از ابن عباس از حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام مروي است اول، خلق الله الخلق خلق نوراً ابتداعه من غير شيء ثم خلق منه ظلمة الخ چگونه نور از ظلمت و ظلمت از نور خلق مي شود 2. فرق صيغين در حديث شريف چيست كه حضرت صادق عليه السلام فرمودند لما ابراهيم و اسمعيل ببنائ البيت و تمت بناؤه قعد علي ركن ثم نادي هلم الي الحج لم يحج الامن كان يومئذ انسياً مخلوقاً 3. در فرمايش امام عليه السلام: اتزعم انك جرم صغير و وفيك انطوي العالم الاكبر راه تطبيق تفاصيل عالم كبير با انسان چيست 4. در عالم كبير انبيا محسوس و مشهورند و شرايع آنها ثابت است تفاصيل اينها در عالم صغير چيست. 5. موت و حشر و حساب كه براي انسان است تفاصيلش در عالم كبير چيست 6. ظهور امام عليه السلام و رجعت ايشان در عالم كبير است تفصيلش در عالم صغير چيست 7. استفسار از جواب مسائل بطزيق باطن. پاسخ پنج پرسش ملا علي برغاني است از سيد كاظم رشتي، نخستين آنها سؤال از شعري است كه منسوب به اميرالمؤمنين عليه السلام است و پايان آن شش سؤال از چنين حديثي است كه گويد: إن في الصراط سبعة كود ... سيد رشتي به تفصيل از منظر خويش به پاسخ سؤالات پرداخته، چندين نسخه از اين رساله در برخي از كتابخانه هاي داخل كشور موجود است (سيد محمود مرعشي نجفي) رساله اي است در پاسخ به سوالات ملاعلي برغاني به شرح زير: 1-چگونگي خلقت نور از ظلمت و بالعكس طبق حديث امام علي (ع) : «اول ما خلق الله الخلق خلق نوراً ... » 2- فرق دو صيغه در حديث شريف «لما امر ابراهيم و اسماعيل ببناء البيت ... ثم نادي هلم الي الحج و لو نادي هلموا الي الحج لم يحج الا من كان يومئذ انسياً مخلوقاً» 3-راه تطبيق عالم كبير با انسان طبق فرمايش امام (ع) «أتزعم انك جرم صغير ... » 4- در عالم كبير، انبياء محسوس و شرايع آنها ثابت است در عالم صغير چطور 5-تفاصيل موت و حشر و حساب انسانها در عالم كبير 6-ظهور و رجعيت امام (ع) در عالم كبير و عالم صغير 7- استفسار از جواب مسائل به طريق باطن و باطن باطن. آغاز كتاب: حمدله. صلاة‌. و لعنة الله علي اعدائهم ... اما بعد فيقول ... كاظم بن. . ان المولي الاجل. . مولانا علي البرقاني ... قد اتي بمسائل صعبة مشكل‌قصرت دونها الافهام ... انجام كتاب: و عجل فرجهم. هذا آخر كلماته نقلتها بالفاظه الشريفة و كتبت الجواب علي حسب ما و سعي ... و ظني ان ذلك بكفيه. . بجميع ما اردت فقد حصلت. الحمدلله رب العالمين و صلي الله علي محمد و‌اله الطيبين الطاهرين. [محمد علي دياني ص 85؛ شخصي ميبدي 2/101؛ كتابخانه وزيري 3/1068؛ دائرة المعارف اسلامي 1/121؛ شيخ علي حيدر 1/368 و 1/386؛ رايانه ملي 1191 و 1286]

پاسخ سؤالي است در علم باري تعالي كه مؤلف به صورت تفصيلي بدان پرداخته است. اين رساله در ماه رجب سال 1237 تاليف شده (سيد محمود مرعشي نجفي) پاسخ سؤالي است در علم باري تعالي به هيئت و صورت اشيائي كه خلق مي كند (سيد محمود مرعشي نجفي) آغاز كتاب: پس از بسمله. معروض ميدارد به خدمت صاحبي ام چه ميفرماييد در خصوص اعتقاد به اينكه خداي تعالي پيش از ايجاد اشياء علم بهيئت و صورت آنها نداشته به جهت اينكه چيزي نبوده و اين نسبت به خدا نقص نيست ... انجام كتاب: و الله سبحانه هو العالم بكل شيء قبل وجود كل شيء و بعده. . چنانكه در بعض احاديث حمل كرسي و عرش بر علم خداي تعالي شده حرره العبد الخاطي احمد ... [مجلس سنا 2/41؛ نشريه 7/260؛ فهرستواره منزوي 6/198]