جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

حادثه کربلا، نماد ظلم اموی و مظلومیت خاندان پیامبر (ص) است، در این واقعه اسفناک، مظلومیت کودکان کربلا، تصویری مجزا و غمناک ایجاد کرده است. یکی از این مصیبت‌های جانکاه، شهادت کودک خردسال امام حسین (ع) است که در آخرین ساعات نبرد، در روز عاشورا توسط سپاه عمرسعد هدف تیر قرار گرفته و به شهادت رسید. مقاله‌ای که پیش روی دارید درباره جزئیات زندگانی این کودک خردسال است که در هاله‌ای از ابهام می‌باشد. نگارنده درصدد برآمده تا به بازخوانی پرونده غم‌انگیز این کودک خردسال که غالباً در عزاداری‌ها با شکلی تحریف‌آمیز به آن اشاره می‌شود بپردازد، تا حقیقت از تحریف و خرافه باز شناخته شود. در این نوشتار سعی شده با استناد به منابع قدیمی، معتبر و قابل اتّکاء شیعه و اهل تسنن هشت قرن اول اسلام، که گزارش و متن واقعه را به درستی نقل و ثبت نموده‌اند، بدون تحلیل وبرداشت از واقعه، تصویر روشنی از جزئیات زندگی آن حضرت همچون؛ نام، تولد، سن، چگونگی شهادت و مکان دفن او ارائه گردد، تا بتواند ضمن آگاهی دادن خواننده به متن واقعه، به همه پرسش‌های گزارش‌های مربوط به آن پاشخ دهد.

واقعه کربلا، نماد ظلم اموی و مظلومیت خاندان پیامبر(ص) به شمار می‌رود. در این واقعۀ اسفناک، مظلومیت کودکان کربلا، تصویری مجزا و غمناک ایجاد کرده است. یکی از این مصیبت‌های جانکاه، شهادت کودک خردسال امام حسین(ع) است که در آخرین ساعات نبرد، در روز عاشورا توسط سپاه عمرسعد هدف تیر قرار گرفت و به شهادت رسید. مقالۀ پیش رو، به جزئیات زندگانی این کودک خردسال که در هاله‌ای از ابهام قرار دارد می‌پردازد. نگارنده درصدد برآمده که به بازخوانی پرونده غم‌انگیز این کودک خردسال که غالباً در عزاداری‌ها با شکلی تحریف‌آمیز به آن اشاره می‌شود بپردازد تا حقیقت، از تحریف و خرافه بازشناخته شود. در این نوشتار سعی شده است با استناد به منابع قدیمی، معتبر و قابل اتّکای شیعه و اهل تسننِ هشت قرن نخست اسلام _ که گزارش و متن واقعه را به درستی نقل و ثبت نموده‌اند _ بدون تحلیل وبرداشت از واقعه، تصویری روشن از جزئیات زندگی آن حضرت همچون نام، تولد، سن، چگونگی شهادت و مکان دفن او ارائه گردد تا ضمن آگاهی دادنِ خواننده به متن واقعه، به همۀ پرسش‌های گزارش‌های مربوط به آن پاسخ دهد.

از مهمترین وظایف والدین ‌‌‌تـربیت‌ صحیح فرزندان می باشد ،در این راستا معصومان در تمام ابعاد هدایتی‌ و تربیتی، الگوهایی کامل و مطمئن به شـمار می‌آیند و تکیه بر گفتارها و رفتارهای تربیتی آنان‌ در مسیر تحقّق این‌ وظیفة‌ خطیر، بـهترین ره توشه است.در میان معصومان ،زندگی وسیره تربیتی امام حسین(ع)از موقعیت ویژه‌ای برخورداربوده است این مقاله با روش توصیفی – تحلیلی وشیوه کتابخانه ای به تبیین مولفه های تربیت فرزند درسیره امام حسین (ع)پرداخته است .یافته های پژوهش حاکی از آن است که بخش پایانی عمر شریف حضرت؛ یعنی زمان تحقّق حادثه کربلا، نکات تربیتی بیش‌تری را در خود دارد؛ چرا‌ که‌ حادثه کربلا به خاطر بی‌نظیر بـودن آن بـیش از سایر حوادث مورد توجه سیره‌نویسان و مورّخان واقع گردیده است و اسناد بیش‌تری از آن در دسترس است که می‌توان از میان‌ آن‌ نکات‌ تربیتی ویژه‌ای را کشف کرد.‌. امام حسین (ع)برای تربیت افراد مخصوصا فرزندان خویش از کار آمدترین شیوه ها بهره می گرفت که هر یک از آنان می تواند برای پدران و مادران و مربیان راهگشا باشد.

زیارت‌ امام حسین(ع) در روز اربعین یکی از علامات مومن معرفی شده است. در خصوص این مناسبت از امام صادق(ع) زیارت‌نامه‌ی اربعین نقل شده‌است که در آن اوصاف و خصایل امام حسین(ع)، مقام و جایگاه ایشان، وصف دشمنان حضرت و اوصاف اهل بیت(ع) را ذکر کرده‌اند. تحلیل موضوعات زیارت‌نامه‌ی اربعین براساس دانش سبک‌شناسی، در دو لایه‌ی آوایی و نحوی نشان می‌دهد که امام صادق (ع) در سطح آوایی با تکرار کلمات خاص، قرار دادن صامت‌های هم آوا کنار یکدیگر ،تکرار مصوت‌ها، کاربرد سجع در کلام خود علاوه بر اینکه معنای مورد نظر خویش را انتقال می‌دهند، به موسیقی داخلی و بیرونی متناسب با معنای کلام در هر موضوع توجه کرده‌اند تا اثر بخشی کلام در مخاطبان دوچندان شود. ایشان در لایه‌ی نحوی جملات اسمیه را برای بیان ثبوت اوصاف امام حسین(ع) و جملات فعلیه با افعال مضارع ذکر کرده تا پویایی و حیات معنای جملات را بیان کنند، از جملات کوتاه برای ذکر احساس و عاطفه و از جملات طولانی برای بیانی آرام بهره برده‌اند. این امور در برخی زیارت‌نامه‌ها تکرار می‌شوند؛ از این رو، علاوه بر اینکه دیدگاه و احساس گوینده‌ی زیارت‌نامه یعنی امام صادق(ع)، بیان می‌شود، به طور غیر مستقیم برخی از موضوعات زیارت‌نامه‌های دیگر تحلیل شده‌اند.

حضرت رقیه(س) فرزند امام حسین(ع) امام سوم شیعیان است. این اثر در پی سرگذشت این دختر خردسال در منابع تاریخی و رسیدن به نتیجه‌ای روشن درباره زندگی و ذکر نام حضرت است. این‌که سرگذشت حضرت رقیه(س) در منابع تاریخی چگونه آمده و به دنبال آن درباره نام، نام مادر، تاریخ ولادت و وفات حضرت، سن و محل دفن ایشان تحقیق شده است. این پژوهش به دنبال کشف سرگذشتی روشن درباره ایشان است. نگارنده در این تحقیق که با شیوه کتابخانه‌ای انجام گرفته، به این نتیجه رسیده که نام ایشان فاطمه، مادرش ام اسحاق دختر طلحة ‌بن ‌عبدالله تیمیه بوده و در سال پنجاه و هفت هجری در مدینه دیده به جهان گشوده است. پس از عاشورا در جمع اسیران حضور داشته و در چهار سالگی در صفر سال شصت و یک هجری چند روز پس از دیدن سر مبارک پدرش، در خانه یزید وفات کرده و همان جا به خاک سپرده شده است. ذکر نام رقیه در منابع تاریخی به قرن دوم برمی‌گردد که از منابع آن می‌توان به کتاب مقتل الرقیه به نقل از کتاب منتخب التواریخ اشاره کرد.

بازتاب مقتل الحسین(ع) در کامل بهایی با وجود مشابهت‌هایی که با دیگر گزارش‌های عاشورایی دارد، دارای تفاوت‌هایی با دیگر مقتل‌ها است که واکاوی و بازخوانی آن را ضروری می‌سازد. از آنجا که کامل بهایى جنبه­ای ردّیه­نویسى دارد، مؤلف مطالب زیادى از خود بیان کرده و مطالب منقول از دیگران را هم چندان مستند نکرده است. برخی روایات این کتاب نیز بن­مایه­ای قابل توجه را در شخصیت­سازی یا داستان­پردازی ایفا کرده است که در عصر حاضر همواره جزء روایات مشهور و قابل اتکا به شمار می­رود. اخبار منفرد این کتاب درباره عاشورا، در برخی موارد با وقایع حتمی و گزارش‌های تاریخی ناسازگار است و در مواردی دیگر، گزارش‌هایی خدشه‌پذیر درباره شأن امام معصوم(ع)و خاندان ایشان در آن وجود دارد که اساسی برای سخن علمای شیعی و یا سنّی در قرن‌های بعد شده است. در این مقاله تلاش می‌شود با روش کتا‌ب‌خانه‌ای و رویکردی تحلیلی ـ انتقادی، پس از ارزیابی شخصیت نویسنده و توضیحاتی درباره کتاب وی، گزارش‌هایی که نخستین بار در این کتاب آمده است، واکاوی شوند.

عزّت از اصول اخلاقی است که در روایات اسلامی به حفظ آن در تمام ابعاد زندگی تأکید شده است. امام حسین(ع) الگوی کامل عزّتمندی است، اما تاکنون تنها به عزّت در سیره‌ی سیاسی ایشان در قیام عاشورا توجه شده است. با وجود سپری شدن بیشتر مدت امامت ایشان در زمان معاویه، شخصیّت سیاسی فاسد و منحصر بفرد معاویه و اختناق حاکم بر آن دوران، جا دارد درباره عزّت در سیرۀ سیاسی امام حسین(ع) در برابر معاویه، پژوهشی به عمل آید. با نظر به مفهوم عزّت و مؤلفه‌های آن در سیاست، شخصیّت و منش سیاسی امام حسین(ع) ، آن حضرت، سیاست عزّت مدارانه‌ای را در سه محور اصلـی ظلم و طاغوت‌ستیزی، استقلال و عدم وابستگی به غیر، حفظ و پایبندی به هنجارهای اخلاقی در برابر معاویه به اجرا درآورده ‌است.

مبارزه امام حسین (ع) با ستمگران و واقعه عاشورا یکی از مهم‌ترین رویدادهای تاریخ شیعه است که سبب زنده نگاه‌داشتن اسلام شد اما تاریخ عاشورا نیز مانند بسیاری از تواریخ دیگر از تحریف و تصحیف مصون نمانده است. یکی از گزاره‌هایی که در طول تاریخ، تغییر پیدا کرده، جریان لباس امام حسین (ع) در زمان شهادت است. با اینکه بعضی از محققان به اختلافات نقل‌های گزاره یادشده پرداخته‌اند اما تاکنون در یک مقاله مستقل به‌صورت کامل واکاوی نشده است. کیفیت لباس اباعبدالله(ع) در بعضی از منابع، خصوصا پس از عصر صفوی، نسبت به مصادر اولیه واقعه، متفاوت گزارش شده است؛ بنابراین، بررسی آن به جهت صیانت از تاریخ روز عاشورا ضرورت دارد. مقاله حاضر در سه بخش به جریان لباس در منابع متقدم، قبل از قرن دهم و پس از آن پرداخته و تبیین کیفیت لباس امام (ع) و ارائه الگو برای چگونگی نقد مقاتل از فواید آن است.