جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

دکارت در فرایند واکاوی معرفت‌شناختی خود، که به شک دستوری شهرت دارد، نوعی از انضباط رفتاری را با وصفِ موقت برگزیده است. در این توصیه‌نامه‌ی اخلاقی، بدون حاجت به مبنای فلسفی پیشین و فارغ از مضمون اعتقاد و میزان انسجام یا استحکام آن، زیستن بر مبنای اصولی مفید، مشترک و نسبتاً ساده ترویج می‌شود. پرسش این‌جاست که میان این تفسیرِ حداقلی از اخلاق- که با تمهیدی آسان به تصدیق ضرورتِ اخلاق و کشف مصادیقِ عمده‌ی آن روی می‌آورد- با اخلاق موسوم به پست‌‌مدرن- که در شرایط تاریخی متأخر از تجربه‌های دکارتی و با نگاهی سخت‌گیرانه به امکان و ارزش اخلاق می‌نگرد- چه رابطه‌ای قابل تصور است؟ در مقام پاسخ و بر مدار خوانشِ بینامتنی از روابط چندلایه و متداخل میان دو راهبرد موقت(دکارتی) و پست‌مدرن(نیچه‌ای- فوکویی) نسبت به اخلاق، این نتیجه حاصل می‌شود که: راهبرد رفتاری موقتِ دکارت تبصره‌ای بر حضور اخلاق در اندیشه‌ی پست‌مدرن و رکنِ دوام این گفتمان است.

نوشتار حاضر با تمرکز بر آرای گئورگ لوکاچ و تئودور آدورنو دربارۀ جستار می‌کوشد نسبت شیوۀ فلسفه‌ورزی در نظریۀ انتقادی با این ژانر را روشن کند. ابتدا با مروری تاریخی بر چگونگی ظهور ژانر در فلسفۀ مدرن، نشان داده می‌شود که فلسفه با شیوۀ بیان خود پیوندی ناگسستنی دارد؛ بنابراین، زبان، سبک و فرم، نه عناصری صرفاً ذوقی که واجد دلالت‌های روش‌شناختی و معرفت‌شناختی هستند. جستار با ظهور فردیت مدرن و تبدیل‌شدن نفس به موضوع تأمل ظهور کرد و در قرن بیستم با رشد خودآگاهی انتقادی و فراروی از نفس، به مقام روش ارتقا یافت. واکاوی متن درباب ماهیت و صورت جستار نشان می‌دهد جستار وسیلۀ بیانی متناسب تجربۀ زیسته و فرمی اساساً آیرونیک است. برای لوکاچ، آیرونی همان نسبتی را با جستار دارد که شک با علم. آدورنو در جستار در مقام فرم نشان می‌دهد جستارْ تمهیدی فرمی و روش‌شناختی برای تحقق تز دیالیتیک منفی است. آدورنو با نقد قوانین چهارگانۀ روش دکارتی، ضدروش‌بودن جستار را صورت‌بندی می‌کند. بی‌روشی روشمند جستار آن را به میدان نیرویی تبدیل می‌کند که مفاهیم در آن در شبکه‌ای پویا و باز، گرد هم می‌آیند. جستار به‌این‌طریق، علیه نظام‌های فلسفی تمامیت‌ساز و این‌همانی عمل می‌کند؛ بنابراین، در آرای هر دو فیلسوف، جستار در مقام روش و درراستای جهت‌گیری پروژۀ کلی‌تر فلسفی آنها به کار رفته است و با مجموع‌ساختن وجه معرفت‌شناسی و زیبایی‌شناختی، از تقابل دوتایی مدرن که علم و هنر را از یکدیگر متمایز می‌سازد،‌ فراروی می‌کند.

ترجمه ماشینی: مسینی ایده‌های خدا را در فلسفه مدرن از جمله دکارت، هیوم، کانت و هگل بررسی می‌کند و اهمیت معاصر آن‌ها را برای تفکر درباره خدا نشان می‌دهد. در نهایت، اندیشه هگل بزرگترین فرصت برای درک رابطه و تفاوت بین فلسفه و الهیات است. از نظر هگل، خدا به عنوان «استعلای درونی» درک می شود و این بالاترین دستاورد فلسفه مدرن است، برخلاف الهیاتی که خدا را متعالی ناب در ایمان می بیند.

ترجمه ماشینی: این کتاب در حال تبدیل شدن به آنقدر تاثیرگذار بود که نمی‌توانست برای مدت طولانی از چاپ باقی بماند، و جمله اول آن به تنهایی -"حاکمیت کسی است که در مورد استثنا تصمیم می‌گیرد"-- احتمالاً توسط دانشمندان بیشتری از کسانی که واقعاً جمله دوم را خوانده‌اند استناد کرده‌اند. با این حال، اگرچه تحت تأثیر خوانش‌های دست دوم اشمیت، اکثر محققان موفق می‌شوند تا حدی در مورد تز اشمیت درست بگویند، اگر چه فقط به این دلیل که ساده، قصیده‌ای و باز است. در کتاب اشمیت و در مفاهیمی که بر آن تأثیر گذاشته است، هر چه محاسن آن - و بسیاری از آنها وجود دارد - استثناء زیادی وجود دارد. مفهوم «استثنا» به توضیح دقیقی نیاز دارد، زیرا اغلب به قلمروی سیاسی-الهیاتی ارتقا یافته، با تغییری شدید یا منفی‌گرایی بی‌هنجار آغشته شده است، و گاهی به عنوان معادل معجزه، سکولارزدایی شده است. بخشی از این امر تلفیق دو معنای «استثنایی» است: (1) «هنجار در مقابل استثنا» که یک تمایز حقوقی است. و (2) مفهوم "معمولی در مقابل فوق العاده" که بیشتر تمایز فرهنگی یا زیبایی شناختی است. اولین مورد - تعریف پیش پا افتاده تر - مربوط به مسائل حقوقی است [OED: «عمل مستثنی کردن (شخص یا چیز، مورد خاص) از محدوده یک گزاره، قاعده و غیره. ؛ حالت یا واقعیت استثنا بودن. چیزی غیر عادی یا غیرعادی؛ در تضاد با قاعده»]. اما در اصطلاح سیاسی ـ کلامی «استثناء در فقه، مشابه معجزه در کلام است». کارل اشمیت، الهیات سیاسی: چهار فصل در مورد مفهوم حاکمیت (کمبریج: مطبوعات MIT، 1985)، 36. این به عنوان یک قیاس خوب است، اما اشمیت - در جای دیگری در مورد جدا کردن سیاست، زیبایی شناسی، اقتصاد و غیره سختگیرانه است. "معجزه" را دوباره به قلمرو حقوقی می کشاند. به این ترتیب، نظریه اشمیت مبنی بر اینکه «حاکم کسی است که [در و بر] وضعیت استثنا تصمیم می‌گیرد» را می‌توان در اصطلاحات وبری به عنوان استثنایی «کاریزماتیک» بازنویسی کرد: یک «کیفیت معین» «که برای افراد عادی قابل دسترسی نیست». ویژگی‌های منحصر به فرد شخصی نیز مدعی است که این شخص در زمان‌های خارق‌العاده به عنوان حاکم واقعی آشکار می‌شود. این خود را به آمیختگی غیر انعکاسی دو معنای کلمه «استثناء» می رساند و حاکمیت را با کیش کاریزما متمایل می کند.

ترجمه ماشینی: تئودور ویزنگروند آدورنو (1903-1969)، جامعه شناس و فیلسوف آلمانی یکی از رهبران فکری مکتب فرانکفورت پس از جنگ بود. این کتاب نوشته‌های آدورنو در زمینه الهیات و دین را به شیوه‌ای روشن و در دسترس ارائه و تحلیل می‌کند. این برنامه برای دانشجویان مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد در سطح بالاتر هدف قرار می گیرد و هیچ گونه آشنایی با آدورنو را پیش فرض نخواهد داشت. این کتاب شامل مقدمه ای کلی بر اندیشه آدورنو است و رابطه او با آثار والتر بنیامین و الهیات یهودی، مواجهه او با پوزیتیویسم علمی (کارل پوپر) و انتقاد او از «صنعت فرهنگ» و ایدئولوژی را بررسی می کند. همه این موضوعات با توجه به نحوه درگیر شدن آنها با بحث های معاصر در الهیات بررسی می شود. این کار با گفتگوی کار آدورنو با دغدغه‌ها و نویسندگان اصلی انجام می‌شود. این جلد با برجسته کردن یک جنبه اغلب نادیده گرفته شده از نوشته آدورنو - فلسفه موسیقی او - و اینکه چگونه این درک زیبایی‌شناختی از امر متعالی به تأمل الهیات معاصر کمک می‌کند، به پایان می‌رسد.