جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بسیاری از گناهان که توسط زبان انجام می گیرد، از جمله غیبت، دروغ و … جزء گناهان کبیره محسوب می شوند. این گناهان، در اجتماع نمود فراوان پیدا کرده است به طوریکه قبح بسیاری از این گناهان از بین رفته است و محقق، این پژوهش را با نام آفات زبان از دیدگاه قرآن و سنت ( با تاکید بر دروغ، غیبت، سخن چینی، استهزاء) به منظور آشنایی با آفات زبان و آثار سوء آن گردآوری کرده است. به این منظور از کتب دست اول مانند بحار الانوار، وسائل الشیعه، اصول کافی و منابع دست دوم مانند نقطه های آغاز در اخلاق عملی، اخلاق در قرآن و … استفاده کرده است. در این پژوهش برآنیم که به پاسخ این سئوالات بپردازیم: اولاً خُلق به چه معنا می باشد و آیا خُلق و خوی انسان قابل تزکیه و تهذیب است یا خیر؟ افعال انسان اختیاری است یا اجباری؟ از نظر قرآن و روایات آفات زبان چه تاثیری بر انسان و اجتماع دارد؟ و … به این منظور این پژوهش در 4 بخش تنظیم شده است بخش اول کلیات می باشد. در بخش دوم، که دارای 6 فصل است راجع به تعریف خُلق و خو و اینکه خُلق وخو قابل تزکیه و تهذیب است یا خیر، اهمیت زبان و حق زبان ومسائل دیگر بحث شده که در واقع مقدمه ای است برای وارد شدن به بخش دوم. در بخش سوم، که در 4 فصل گردآمده راجع به تاثیر دروغ، غیبت، سخن چینی و استهزاء از نظر قرآن و روایات و آثار اخلاقی این گناهان صحبت شده است و بخش چهارم که از 5 فصل تشکیل می شود در رابطه با تاثیر این گناهان زبانی بر اجتماع گرد آمده است. امید که بتوان با فضل و عنایت الهی از این گناهان کبیره دوری جست. کلیدواژه های این پژوهش: اخلاق، زبان.

کتاب «الاصول الاصیلة» اثر ملا محسن فیض کاشانی و به زبان عربی، مهم‌ ترين كتاب انتقادى فيض كاشانى در زمينه علم اصول به شمار مى‌ آيد، زيرا ديدگاه او در زمينه منابع اجتهاد و عدم حجيت ادله ظنيه در اين كتاب آشكار مى‌ گردد. کتاب الاصول الاصیلة رساله ای است منظوم که فیض در آن به تایید آراء و افکار اخباری ها و رد ظنون اجتهادی می‌ پردازد. کتاب دارای ده اصل است که هر یک دارای وصول و فصولی می‌ باشند. بر فصول، فروعی که مستفاد از قرآن و اخبار اهل بیت و شواهد عقل می‌ باشد، مترتب است. مؤلف، کتاب را در دو هزار و هشتصد بیت به سال ۱۰۴۴ نگاشته است. وی بر این باور است که اثر او در میان مصنفات قوم در زمینه اصول فقه بی همتاست.

کتاب «الوحی و دلالته فی القرآن الکریم» تألیف دکتر ستار جبر حمود الاعرجی است. این کتاب پیرامون یکی از موضوعات مهم علوم قرآنی، یعنی مساله وحی نوشته شده است. مؤلف که از قرآن پژوهان معاصر می‌ باشد در این کتاب ابعاد گوناگون مساله وحی را تجزیه و تحلیل نموده و مطالب را در پنج فصل بیان کرده است. در فصل اول واژه وحی را معنی و آنرا در لغات مختلف و امت ها و ادیان گذشته و نیز از نظر علماء اسلام مورد بررسی قرار داده است. در فصل دوم وحی را از نظر مصدر توضیح داده، بیان می‌ کند که برای وحی سه مصدر وجود دارد که عبارتند از: وحی الهی، وحی شیطانی و وحی که غیر از این دو باشد. در فصل سوم وحی را از جهت دریافت کننده آن که انبیاء علیهم‌ السلام و یا دیگر موجودات می‌ باشند تشریح می‌ کند و به خاطر اهمیت موضوع، ابتدا وحی به انبیاء عموما و وحی به پیامبر صلی‌ الله علیه‌ و‌ آله‌ و سلم را خصوصا بحث نموده و در ادامه وحی به موجودات دیگر همچون وحی به انسان‌ های عادی، وحی به حیوانات و وحی به زمین و آسمان را بیان نموده است. در فصل چهارم وحی را از دیدگاه صوفیه بررسی نموده و برای این منظور تقسیم بندی‌ هایی برای علم ذکر، آنگاه دیدگاه‌ های مختلف را در رابطه با علم انبیاء و اولیاء بیان کرده است. در فصل پنجم وحی را از نظر متکلمین و فلاسفه تشریح نموده است. در ابتدا وحی را از نظر متکلمین بحث نموده و اینکه کلام الهی چگونه است. در ادامه پیرامون قدیم و یا حادث و مخلوق بودن قرآن دیدگاه‌ های مختلف را ذکر و در پایان بحث، اشکال مختلف وحی را نام می‌ برد. در ادامه همین فصل وحی را از نظر فلاسفه اسلامی مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است. در پایان کتاب با عنوان خاتمه نتایج مهمی را از مباحث ذکر شده در کتاب ذکر نموده است. با توجه به ویژگی‌ های کتاب و مباحث آن می‌ توان گفت که این کتاب یکی از آثار برجسته‌ ای است که توانسته است مساله وحی را از زوایای مختلف و تقسیم بندی‌ های متفاوت، مورد بررسی قرار دهد. از طرف دیگر، استفاده از دیدگاه‌ ها و نظرات مفسران و علماء شیعه نشان دهنده انصاف نویسنده نسبت به مذهب تشیع می‌ باشد.

«اللوامع الإلهية فى المباحث الكلامية»، تاليف جمال الدين مقداد بن عبدالله الأسدى السيورى، يكى از آثار ارزشمند ايشان در مباحث كلامى و اعتقادى شيعى است. صاحب روضات الجنات اين كتاب را جزء بهترين آثار كلامى شيعه دانسته كه به بهترين صورت نگارش يافته است و از اين كه شرح حال نويسان و ارباب تراجم به اين اثر در شمار آثار و تاليفات فاضل مقداد اشاره ‏اى نكرده ‏اند، اظهار شگفتى مى‏ كند. كتاب، مشتمل بر دوازده لامع به عدد دوازده امام معصوم شيعه عليهم السلام است كه در آنها مباحث ذيل مطرح شده است: در لامع نخست مباحث مربوط به معرفت مطرح شده و سپس مباحث مرتبط با وجود، وجوب، امتناع، امكان، حدوث و قدم، ماهيت، ممكنات و حدوث عالم مورد بررسى قرار گرفته است. مباحثى درباره وجود صانع، صفات و افعال او از مباحث ديگر كتاب است. مبحث نبوت و امامت در ادامه آن مباحث آمده و در نهايت مباحث مربوط به معاد به طور گسترده مطرح شده است. پايان بخش كتاب تعليقاتى است كه مرحوم شهيد قاضى طباطبايى بر مباحث گوناگون كتاب افزوده است.

«الجبر و الاختيار»، اثر آيت الله سيد صادق روحانى كه در عصر حاضر، به زبان عربى پيرامون مسئله جبر و اختيار و جواب شيعه به اين مسئله نوشته شده است. كتاب حاضر، شامل يك مقدمه از محقق كتاب، و چهار فصل در جبر و اختيار، ادله جبرى ‏ها، امر بين الامرين و فصلى در تنبيهات مى‏ باشد. در فصل اول از كتاب اقوال جبرى ‏ها، قول به تفويض و معناى امر بين الامرين بررسى شده است. فصل دوم كتاب، پيرامون ادله جبرى ‏ها است و ايرادى كه به مفوضه گرفته ‏اند. فصل سوم مربوط به مذهب حق؛ يعنى امر بين الامرين مى ‏باشد، هم‏چنين در اين فصل از بداء نيز سخن گفته شده است. در بخش تنبيهات، مؤلف محترم، كلام را به لفظى و نفسى تقسيم نموده و ادله اشاعره را بر كلام نفسى نقل كرده و در پايان، عدم ثبوت كلام نفسى را اثبات مى‏ كند.

حرکت جوهری از مسائل مهم فلسفی و از مبانی محوری حکمت متعالیه است. برخی فیلسوفان بر اثر ضعف مبانی فلسفی، از تبیین مستدل و موجه و دفع ایراد از آن ناتوان بوده و خود نیز به جرگۀ معارضان پیوسته اند. حکمای متعالی در ادوار مختلف، هر کدام به سهم خود در فروغ بخشی به آموزه های حکمت متعالیه اهتمام درخشانی مصروف داشته اند. اهتمام بی نظیر حکیم معاصر استاد آشتیانی در تبیین و برکشیدن این آموزه از غوغای شبهه انگیزان و نمایاندن کاربرد وسیع و پرتأثیرش در حوزه های مختلف، منحصر به فرد است. فائق آمدن به این مهم نیازمند مهارت فنی در تمام نظام فلسفی متعالیه در قلمروهای گوناگون به ویژه اندیشۀ دینی است تا شخصیتی مانند استاد آشتیانی بتواند برای تبیین و تحکیم جهان بینی دینی و توحیدی، نقش محوری و بی بدیل این آموزه را برجسته سازد و اثبات نماید که مضاف بر اینکه خردورزی های ژرف، نهاد جهان را پویا و جویا می بیند، آموزه های دینی و آیات و روایات نیز به وضوح الهام بخش این انگارۀ متعالی است. استاد آشتیانی به سان دیگر حکمای متعالی در سلک قائلان راسخ به حرکت جوهری بوده و آن را به عنوان اصلی زیربنایی در تبیین و توجیه فلسفی و حل مسائل پیچیدۀ هستی شناختی و انسان شناختی و باورهای مبنایی مبدأ و معاد به کار گرفته و شالودۀ فلسفه ورزی را بر آن استوار نموده و بهره های تفسیری برای متون دینی ارائه می دهد. استاد آشتیانی گام به گام مستند به چنین روش و بینشی، مستحکم ترین مبانی منتهی به این آموزه و رهیافت های مبتنی بر آن را به ویژه در حوزۀ هستی شناسی در سیر حکمت متعالیه در اختیار می گذارد.

ما به هنگام سخن گفتن از خدا، به طور معمول، از طریق بیان اوصاف خداوند به سخن گفتن در باره او می پردازیم. بنابراین برای فهم درست معنای این نوع گزاره ها، ماچاره ای جز تحلیل معناشناسی اوصاف الهی نداریم. پرسش اصلی در بحث سخن گفتن از خدا این است که : چگونه می توان از طریق زبان محدود بشری در باره موجود نامحدود و متعالی سخن گفت؟در این مورد به بررسی پاسخهای مختلفی که از سوی متفکران مختلف در طول قرون و اعصار مطرح شده است، پرداخته و دراین زمینه به بیان و نقد دیدگاههای متفکرانی چون، فلوطین، دیونوسیوس، ابن میمون، قاضی سعید قمی، توماس آکویناس، ملاصدرای شیرازی، ابن عربی، ویتگنشتاین، آیر، فلو، هیر، میچل، هیک، فیلیپس، مالکوم، آلستون و بریث ویت و ... می پردازد./

فیلسوف دین معاصر، ویلیام لئونارد رو، با تلفیق سه قرائت ممکن از شرور قرینه ای، برهانی الحادی را بر اساس شر طرح کرده است. ادعای او این است که شرور بسیاری در جهان واقع رخ می دهند که اگر خدای ادیان ابراهیمی وجود می داشت می توانست بی آن که خیر برتری از دست برود یا ضرورت تجویز شری به مراتب فاجعه بارتر پیش آید از آن جلوگیری کند. او در تقریرهای متأخر خود این گونه شرور را که ما نمی توانیم خداوند را به فرض وجود، برای تجویز آن توجیه کنیم شرور بی وجه می نامد.در دهه های اخیر، بسیاری از فیلسوفان دین کوشیده اند مصادیقی ارائه دهند تا برهان فوق را به اثبات برسانند؛ یکی از این مصادیق مسئلة اختفای الهی است که نخستین بار جان ال. شلنبرگ آن را به صورت برهانی الحادی علیه خداباوری اقامه کرد. ادعای شلنبرگ آن بود که دست کم برخی از انسان ها هستند که برای سرسپردگی شان به خداوند در طول زندگی خود صادقانه، صمیمانه و مجدانه می کوشند تا قرینه یا نشانه ای از وجود او را بیابند؛ اما خداوند با آشکار نساختن خود و اختفای نشانه های وجود و حضورش، این امکان را از ایشان سلب می کند. اگر او وجود دارد و رستگاری فقط به واسطة ایمان به او میسر باشد، خداوند با اختفای خویش این رستگاری و خیر جاودان را از بنده اش سلب کرده است. به باور شلنبرگ، اگر خداوند وجود داشته باشد هیچ توجیهی برای سلب سعادت و رستگاری بنده اش نداشته است.اما پرسش این است که آیا اختفای الهی می تواند به مثابة مصداقی از شرور تلقی شود؟ و آیا به راستی برای اختفای خداوند توجیهی متصور نیست؟اگرچه می توان اختفای خداوند را در صورت برهان شر بی وجه رو گنجاند و برهانی به ظاهر معتبر فراهم آورد، به نظر می رسد که این استدلال به عنوان یک برهانِ به لحاظ صوری شبه قیاسی، و نه حتی صورتاً قیاسی، بسیار شکننده است. آزادی اختیار و فاصلۀ معرفتی می تواند پاسخی در برابر برهان اختفای الهی به مثابة مصداقی از شر بی وجه فراهم سازد.