جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در قرآن برای بیان اهمیّت یک موضوع و انتقال پیامی که در خود دارد از شیوه های مختلفی از تأکید استفاده شده است که، از جمله مهمترین آنها اسلوب حصر و قصر است که یکی از باب های علم معانی در میان اقسام علم بلاغت و از کارآمدترین آنها است. اصطلاح حصر و قصر به معنای اختصاص دادن چیزی به چیز دیگر و یا منحصر کردن چیزی در چیز دیگر است که به روش های مختلفی صورت می گیرد. لذا با توجّه به اهمیّت این شیوه از تأکید و تعدّد کاربرد آن در قرآن، در این پژوهش بر آن شده ایم که طرق مختلف آن را در گزیده ای از آیات قرآن کریم مورد بررسی قرار داده و ضمن ذکر خصوصیات هر یک از آنها، نحوه ی کاربرد آنها را مورد تحلیل قرار دهیم تا دریابیم که هر یک در چه مواقع و مواضعی به کار می روند و به وسیله ی آنها به چه موضوعاتی اشاره شده و چه اهدافی مورد تأکید قرار گرفته اند و آیا رابطه ای بین مفهوم یک آیه و ادات حصر به کار رفته برای آن وجود دارد. و در نهایت در این پایان نامه نتیجه می گیریم که ادات حصر معمولاً برای اثبات خبر یا حکمی می آیند که مخاطب منکر آن است و یا منکر نیست بلکه نسبت به صحّت آن دچار شک و تردید می باشد و یا نسبت به آن آگاهی ندارد و به وسیله ی آنها به موضوعاتی چون، نظم در گستره ی هستی، تأکید بر اصول دین، مبارزه با انحرافات عقیدتی و اخلاقی و ... اشاره شده است. همچنین می بینیم که مهمترین عقائد دینی و مواعظ اخلاقی و تربیتی اعمّ از تحذیر ها و ترغیب ها به وسیله ی این اسلوب مورد تأکید قرار گرفته و هر یک از ادوات اهداف خاصی چون: تعریض، تحدید، تهدید، ترغیب، تعظیم، اقرار، استهزاء، اغراق و موعظه و ..... را دنبال می کنند.واژهای کلیدی:قرآن، بلاغت، حصر، راههای حصر، هدف های حصر

این پژوهش تحت عنوان « نقش صحیفه سجادیه در احیای دین » نگارشی است که تأثیر مهم این کتاب در احیای دین در قالب دعا را بیان می کند که در ابعاد مختلف راهگشای شیعیان و شیفتگان حقایق معنوی و علمی است . فرمایشات امام سجاد(ع) که بیشتر بصورت ادعیه و مناجات و راز و نیاز ایشان در تاریکی ظلمت اموی از چشمی گریان و دلی سوزان سرچشمه می گرفته و عمدتاً در زبور آل محمد (ص) جمع گردیده ، بعنوان اخت القرآن جلوه خاص دارد چرا که هم از نظر فصاحت و بلاغت در زبان عرب درجه بالایی دارد و هم اینکه معارف بسیار والای عرفانی ، اعتقادی ، اخلاقی و........ را در بر می گیرد.این پژوهش مشتمل بر چهار فصل است :در فصل اول به «کلیات »پرداخته شد .فصل دوم تحت عنوان «نقش صحیفه سجادیه در احیای آموزه های اعتقادی دین » شامل : « توحید ، نبوت ، امامت ، معاد» تبیین گردید. فصل سوم با«نقش صحیفه سجادیه در احیای گرایش هاو ارزشهای اخلاقی دین » در دو بخش: «فضلیتهای اخلاقی » و « رذیلتهای اخلاقی » دُرّ سخن گفته شد .فصل چهارم نیز تحت عنوان «نقش صحیفه سجادیه در احیای رفتارهاو هنجارهای مطلوب دین» مطرح شد. هدف از این پژوهش بررسی نقش و جایگاه صحیفه سجادیه در احیای دین می باشد که تأثیر بسزایی در احیای آموزه های اعتقادی، ارزشهای اخلاقی و هنجارهای مطلوب دین داشته است. نتیجه این که امام سجاد(ع) در مرتبه ای از ساختار این نظام خلقت ظهور پیدا کرده اند و نقش لازم خود را در بسط مفاهیم و آموزه های اعتقادی ، اخلاقی ، اجتماعی و .......... به خوبی ایفا نموده اند. منابع مورد استفاده این پژوهش عمدتاً کتباخلاقی و اعتقادی و روایی و تفسیری و ......... می باشد .

شش مورد اساسی است که بین شیعه و اهل سنت در مسأله امامت مورد اختلاف واقع گردیده است که آنها به قرار ذیل است: 1- شیعه می گوید تعیین امام، حق خداوند است و خداوند امیرالمومنین (ع) را پس از رسول خدا (ص) برای امامت و پیشوایی خلق تعیین کرد. اهل سنت می گویند تعیین امام با خود مردم است. 2- شیعه می گوید امام باید معصوم باشد. 3- شیعه می گوید امات از اصول دین است. 4- شیعه می گوید امام باید افضل و اکمل باشد، از جمیع رعیت که ما به بررسی ادله شیعه پرداخته و ادعای شیعه را اثبات کرده ایم. هر کدام را در دو بخش جداگانه مورد تحقیق قرار داده ایم که با اتکاء به اصول عقلی و راه حل های منطقی البته با راهنمایی و بهره برداری از آیات مبارکه قرآن و احادیث شریفه.

این پایان نامه تحت عنوان احتجاج امام حسن مجتبی (ع) در دفاع از پدر بزرگوارشان در برابر دشمنان (براساس احتجاج 160 طبرسی)با انطباق بر قرآن و روایات در پنج فصل تنظیم شده است . براساس متن احتجاج امام حسن مجتبی (ع) در مجلس معاویه و دشمنان اهل بیت (ع) در دفاع از امیرالمومنین علی بن ابی طالب (ع) به فضایل و مناقب آن امام همام پرداخته شده که مهم ترین محورهای آن حول مقام و منزلت حضرت علی (ع)ددر نزد خدا ، نزد پیامبر(ص) ، فضایل حضرت امیر (ع) از زبان مبارک خود حضرت ، ایمان ، علم ، قضاوت و شجاعت آن حضرت می چرخد . در این بررسی سعی شده که از آیات متناسب با منزلت حضرت علی (ع) و همچنین روایاتی که محدثان شیعه و سنی در منطلت و وصف آن امام المتقین آورده اند بهره گیری شود .

بررسی و مطالعه در مورد صفات و ویژگیهای اخلاقی سیاست مداران از منظر قرآن و روایات هدف مورد نظر این پژوهش توصیفی است. بدین منظور ضمن بیان کلیاتی پیرامون برخی از محورهای اساسی اخلاق سیاسی از جمله ارائه مفهوم صحیح و دقیق از اخلاق، سیاست، اخلاق سیاسی، انواع رویکردها به سیاست، نظرات پیرامون ارتباط اخلاق و سیاست ودیدگاه بزرگان دین در این زمینه، و همچنین با بهره گیری از آیات و روایات و رجوع به سیره عملی پیامبر(ص) و حضرت علی (ع) در طول دوران حکومتشان و به خصوص استفاده از سخنان گهربار حضرت در نامه 53 نهج البلاغه خطاب به مالک اشتر، اصول و ارزش های بنیادین و بایسته ها و نبایسته های اخلاق سیاسیدر دو بعد فردی و اجتماعی مورد بحث و بررسی قرار داده شده است که نتایج حاصل از آن بدین ترتیب می باشد: الف) اصول و ارزش های بنیادین اخلاق سیاسی :منظور از اصول در این پژوهش آن دسته از فضایل اخلاقی است که نسبت به سایر فضایل اخلاقی در اولویت قرار داشته و به عنوان اصل و ریشه برای بوجود آمدن سایر فضایل به حساب می آید. این اصول عبارتند از : ایمان، تقوا و تزکیه و تهذیب نفس، عدالت، حفظ وحدت، خیر خواهی، شرح صدر. ب)بایسته های اخلاق سیاسی در بعد فردی عبارت است از: عبادت و شکرگذاری، توکل، عزت نفس، حسن خلق، ساده زیستی، امید و آرزو، انتقادپذیری، رازداری و... و در بعد اجتماعی شامل تولی و تبری، امر بمعروف و نهی از منکر، حضور در صحنه، احترام به قانون، رفق و مدارا، بینش سیاسی، تعظیم شعایر اسلامی، آزادگی و استقلال فکری و... می باشد. ج)نبایسته های اخلاق سیاسی در بعد فردی عبارتند از : جاه طلبی، تکبر، خود رأیی، نفاق، عجب و خود پسندی، بخل، تنگ نظری و.... و در بعد اجتماعی می توان بد زبانی در مسایل سیاسی، منت نهادن، غدر، اجبار و تحکم، جدایی از مردم، شایعه پراکنی، انظلام و استرحام و....را نام برد.

اقدامات متقابل در عمل، انواع گوناگونی را شامل می­شوند که آنها را می­توان به دو دسته نظامی و غیر نظامیتقسیم نمود. در این میان اقدامات متقابلی که همراه با زور اعمال می­گردند، مغایر با مفاد منشور ملل متحد خواهد بود. نهاد­های بین المللی همچون مجمع عمومی سازمان ملل متحد، شورای امنیت و دیوان بین المللی دادگستری در راستای محکومیت این گونه اقدامات بر اساس قوانین گام­های موثری باید بردارند.اقدامات متقابل، واکنشی برای تخلّفات بین المللی دولت­ها محسوب می­شود. اجرای چنین اقداماتی از سوی دولت­های زیان­دیده ناشی از ارتکاب عمل نامشروع بین المللی دولت مسوول است. بنابر این توجیه مشروعیت کاربرد این تاسیس حقوقی در جامعه جهانی به لحاظ وجود رفتار متخلّفانه بین المللی دولت مسوول است.در فقه امامیه، اقدامات متقابل بر اساس آیات قرآن، روایات و سیره معصومین (ع) با در نظر گرفتن شرایط آن، عملی مشروع و قانونی تلقی می­گردد. البته در کنار این اصل فقهی، نباید از وجود واقعیتی همچون عدم بکارگیری چنین قاعده­ای در مناسبات اجتماعی و جایگزینی آن در اصول اخلاقی غافل شد. چنین امری در صورتی امکان پذیر خواهد بود که عفو، گذشت و سایر اصول اخلاقی ـ که مورد تاکید شارع مقدس اسلام است ـ سبب جری شدن طرف مسوول و سوء استفاده وی نگردد.

قرآن در فرایند شکل‌گیری و پویایی تمدن اسلامی بسیار موثر بوده، و رکود تمدن اسلامی با فاصله گرفتن از قرآن حاصل شد. تعریف اصطلاحی تمدن «نظم اجتماعی است که خلاقیت فرهنگی را امکان پذیر می کند.» برخی از مورخان «پیش بینی و احتیاط در امور اقتصادی، سازمان سیاسی، سنن اخلاقی و کوشش در راه معرفت و بسط هنر» را به عنوان ارکان تمدن معرفی می کنند. از نظر قرآن تفقه در دین و گسترش و عمل به آن تمدن است. ارکان تمدن مورد نظر دانشمندان ریشه در قرآن دارند؛ قرآن برنامه های جامع نظری و عملی در همه ی زمینه های مورد نیاز بشر دارد. پیامبر بعنوان دریافت کننده؛ مبلِّغ و مجری قرآن، با اصلاح مردم عرب و تشکیل حکومت اسلامی اساس این تمدن عظیم را بنا نهاد. مسلمانان راه او را ادامه داده و ارمغان توحید و عدالت را به سرزمین تمدن های مجاور بردند و در مقابل دست آوردهای علمی آن ها را گرفته و تکامل بخشیدند

بررسی اخلاق از بعد جامعه شناختی هدف این تحقیق است . فرضیه محوری این بررسی مدعی است عام‌گرایی به معنی گرایش به معیارهای عینی، غیرشخصی و کلی نقش قابل توجهی در پایبندی به ارزشهای اخلاقی دارد. برای سنجش این فرضیه تعداد 201 نفر پاسخگو از سه منطقه شهر تهران به روش نمونه‌گیری تصادفی سیستماتیک انتخاب و مورد مصاحبه قرار گرفتند. داده‌های بدست آمده از این بررسی با استفاده از روشهای آماری همبستگی دو متغییری، همبستگی جزئی، رگرسیون چند متغییری، تحلیل مسیر و تحلیل عاملی مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد متغییرهای عام‌گرایی، تعهد عام، اعتماد عام و کنش عقلانی همبستگی بالا و قابل توجهی با اخلاق دارند. تحلیل عاملی داده‌ها نشان می‌دهد نظام شخصیتی از دو بعد عاطفی و عقلانی تشکیل شده است . این نتیجه ادعای جامعه‌شناسانی چون دورکیم را که معتقدند انسان دارای دو بعد فردیت و بی‌حرمت (انسان اقتصادی) و اجتماعی و با حرمت (انسان جامعه شناختی) است ، تایید می‌کند.

در اندیشه کانت انسان همواره نقشی اساسی و محوری داشته است؛ در اهمیت این موضوع همین بس که وی در اواخر عمر خویش کتاب انسان‌شناسی از منظر پراگماتیک را به طور خاص به موضوع انسان اختصاص می‌دهد. آنچه انسان‌شناسی را از مباحث عقل نظری و عقل عملی صرف متمایز می‌کند ویژگی پراگماتیکی آن است. این ویژگی حاکی از این است که انسان‌ها صرفاً از ماهیت ثابتی برخوردار نیستند، و در نتیجه آنها را نمی‌توان بر اساس این ماهیت ثابت تعریف نمود؛ آنها با اعمال و رفتار خویش، به ویژه در ارتباط متقابل با دیگران و در سطح اجتماع، به هویت خود شکل می‌دهند. کانت انسان را در حیطه تجربه و مشاهده عینی مورد بررسی قرار می‌دهد و از تفکر نظری صرف درباره آن فاصله می‌گیرد. به زعم وی انسان تنها موجودی است که قابلیت رسیدن به فرهنگ و تمدن و اخلاق را دارد. این کتاب با پرداختن به زندگی عینی و واقعی انسان‌ها می‌تواند مبنای عمل همگان در زندگی باشد. کتاب انسان‌شناسی، که به معرفی منشأ همه‌ی علومی که به نوعی با اخلاق، توانایی معاشرت اجتماعی، شیوه تربیت و تصمیمات انسانی و هر آنچه عملی است مرتبطند می‌پردازد، از دو بخش تشکیل شده است. بخش نخست انسان‌شناسی تعلیمی و بخش دوم انسان‌شناسی توصیفی نام دارد. انسان‌شناسی تعلیمی به بررسی قوا و توانایی‌های نفس که بین همه مشترک است، می‌پردازد و انسان‌شناسی توصیفی ابتدا ویژگی‌های متفاوت افراد، جنسیت‌ها، اقوام و نژادها را بیان می‌کند سپس تعریفی از ویژگی‌های مشترک میان انواع انسانی ارائه می‌دهد. کانت در این دو بخش می‌کوشد تا نشان دهد کهانسان در عرصه عمل چگونه خویشتن را تحقق می‌بخشد.

شریعت انسان‌ساز و تکامل آفرین اسلام، کامل‌ترین و جامع‌ترین دین آسمانی است که در قالب «مدیریت اسلامی- فقهی» به اداره‌ی جامعه می‌پردازد و نیاز‌های اساسی بشر را پاسخ می‌گوید. در همین راستا، پردازش‌های تحلیل‌گرایانه حرکت علمی و نهضت فقهی اسلام، به خاطر جامعیت و قابلیت آن در پاسخ‌گویی به نیازهای افراد و وجوب ایجاد نظام مدیریت فقهی در زندگی بشر، از اهمیت خاصی برخوردار می‌باشد. با توجه به مطالعات گسترده‌ای که در زمینه‌ی مدیریت فقهی صورت گرفته و در عین حال، پراکندگی، تکرار و فقدان قاعده‌مندی و الگو رفع این خلأ و انجام نوعی دسته‌بندی از ادبیات موجود ضروری به نظر می‌رسد. در این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی انجام گرفته، با واکاوی مبانی فقهی اسلامی از یک سو و تبیین مفهوم مدیریت فقهی از سوی دیگر، به برخی ابهامات و مسائل در این خصوص پاسخ داده و به بررسی اصول و اهداف اساسی مدیریت در اسلام وویژگی‌های مدیر اسلامی پرداخته و با تبیین کاربرد فقه در قوانین جامعه اسلامی و جایگاه ولایت فقیه به امتیازات و ویژگی‌های خاص این نوع از مدیریت الهی اشاره شده است.