جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف این پژوهش، بررسی نقش فرایندهای خودشناختی و جهت گیری دینی در «توان مندی های خوی» بود. 315 دانشجو (227 مرد و 88 زن) به پرسشنامه های ذیل پاسخ دادند: مقیاس خودشناسی انسجامی (قربانی و همکاران، 2008)، مقیاس بهوشیاری (براون و ریان، 2003)، مقیاس بازنگری شده جهت گیری دینی (هیل، 1999) و پرسشنامه ارزش ها در عمل: ابراز قابلیت خود (پترسون، 2004). نتایج نشان داد که توان مندی های خوی با خودشناسی انسجامی، بهوشیاری و جهت گیری دینی درونی و جهت گیری دینی بیرونی فردی، همبستگی مثبت دارد. تحلیل رگرسیون نشان داد که از میان متغیرهای پیش بین، خودشناسی انسجامی، بیشترین نقش را در تبیین واریانس توان مندی های خوی دارد و از میان انواع دین داری، فقط جهت گیری دینی درونی توانست واریانس توان مندی های خوی را تببین کند. پس از کنترل فرایندهای خودشناختی (از طریق رگرسیون سلسله مراتبی)، جهت گیری دینی درونی توانست مقادیر معناداری از توان مندی های خوی را تبیین کند.

هدف تحقیق بررسی رابطه بین رشد اعتقادی و سلامت روانی دانشجویان علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم است. روش تحقیق توصیفی _ پیمایشی؛ و جامعه آماری شامل کل دانشجویان علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم بود که تعداد 198 نفر از آنان براساس جدول کرجسی و مورگان و به شیوه تصادفی طبقه‌ای به عنوان گروه نمونه آماری انتخاب شدند. از دو پرسشنامه سنجش رشد اعتقادی 51سؤالی (معنوی‌پور، 1382) با پایایی 78/0، و پرسشنامه سلامت روانی (GHQ) 28سؤالی گلد برگ با پایایی 816/0 استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی در حد میانگین، انحراف استاندارد، ضریب پراکندگی، ضریب همبستگی پیرسون و آمار استنباطی از آزمون‌های T کندال، T برای مقایسه میانگین دو گروه مستقل و Z فیشر استفاده شده است. یافته‌ها نشان داد که بین رشد اعتقادی و سلامت روانی دانشجویان رابطه مثبت وجود دارد. همبستگی بین میزان رشد اعتقادی و سلامت روانی دانشجویان دختر و پسر متفاوت است و علی‌رغم بالا بودن میانگین نمرات رشد اعتقادی در دانشجویان پسر و سلامت روانی دانشجویان دختر، تفاوت معنا‌داری بین آنها مشاهده نشد. رابطه بین رشد اعتقادی و سلامت روانی دانشجویان پسر مثبت و معنا‌دار و دانشجویان دختر مثبت است.

در عرفان اسلامی مطابق نظریه وحدت وجود آن چه چشم می بیند و اندیشه ثبت می کند، نمودهای ظاهری و وهمی است. و ماورای آن ها یک وجود حقیقی واحد نامحدود حضور دارد. نمودها جلوه های آن وجود حقیقی واحد نامحدود هستند. عطار برای بیان نمودهای وهمی و وجود حقیقی واحد، از یک جناس مرکب یاری گرفته است. «سی مرغ» و «سیمرغ». سیمرغ که در آن سوی ادراکات ظاهری است، حقیقتا هست و کثرتی در آن نیست ولی مرغان که رو در روی ادراکات ظاهری هستند، حقیقتا موجود نیستند، بلکه ظهور و نمود و جلوه ای متکثر از سیمرغ هستند. سمیرغ رمز خداست و سی مرغ رمز انسان ها، سیمرغ از ادراک مرغان دیگر خارج است و سی مرغ واصل نیز سیمرغ را در وجود خودشان می یابند.

باباطاهر همدانی عارف روشن ضمیر و نام آشنای سده پنجم هجری است که دوبیتی های آبدار و پرمعنای او در زمره برجسته ترین دوبیتی های تاریخ ادبیات ایران به شمار می آید. اشعار دلنشین و موزونش نشانگر آگاهی وی از مبانی دینی و ظرائف عرفانی است. اما به دلیل اینکه اشعارش در گذر ایام دچار تغییر و تحول شده و آنچه در کتب مختلف در مورد شرح حال وی ثبت شده افسانه آمیز و گوناگون است، شخصیت و طرز اندیشه وی در هاله ای از ابهام فرو رفته است.در این پژوهش تلاش نموده ایم با بررسی اشعار بر جای مانده از او و برخی جملات قصارش، همچنین با استناد به دیدگاه نویسندگان و پژوهشگران مختلف، نظرگاه و اندیشه وی را در باب مسائل عرفانی مورد بررسی قرار دهیم. امید که در این زمینه گامی به پیش برداریم.

در هر سبک، مکتب و دوره ادبی، فکر و گرایش خاصی مشاهده می شود که در نهایت متمایزکننده آن مکتب یا سبک از سایر مکاتب می باشد. در میان پیروان مکتب کبرویه، گونه ای خاص از مراتب رویت ملاحظه می شود که منحصر به این فرقه و البته فرقه های منشعب؛ نظیر ذهبیه می باشد.شهود؛ علاوه بر اینکه یکی از مباحث بحث برانگیز عرفانی محسوب می شود، با تفاوت ها و تضادهایی در آثار عرفا روبرو است. این تفاوت ها، عمدتا تحت تاثیر تفاوت نگرش در فرقه های صوفیه است. یکی از گونه های شهود، رویت انوار رنگی است که ابتدا از جانب شاگردان نجم کبری و البته به پیروی از نجم کبری، پیر فرقه کبرویه، ارائه شده است.

در قرآن، داستان نوح (ع)، موجز بیان شده است و این ایجاز، اعجاز قرآن را ثابت می کند زیرا خداوند خواهان قصه گویی نمی باشد و هدف حضرت، عبرت آیندگان است وبس. ولی به دلیل بسنده کردن به کلیات، در این زندگی نامه، علمایی که تورات، انجیل و دیگر علوم دینی را می دانستند دست به کار شده، درصدد پر نمودن خلاء ها، به وسیله داستان های دینی ادیان مختلف برآمدند. این امر باعث خیالی گشتن داستان انبیاء شده، در نتیجه از قداست آن کاسته، امروزه اثرات مخربی بر پیکره اسلام و نیز شان پیامبران وارد ساخته است. وآنگهی کتب تفسیری به بسط و گسترش اسرائیلیات یا داستان های یهودی و نصرانی کمک نموده اند که از این ظلمات می توان آب حیاتی چون کشف الاسرار را نام برد که با پیرایش، راح روح خوانندگان خواهد بود. میبدی در این کتاب بی بدیل تفسیری عرفانی، خواسته نخواسته به ریشه، تیشه رسانیده، هرچند در مقایسه با دیگر کتب تفسیری بسیار خویشتنداری کرده است. شناسایی و جداسازی اسرائیلیات وارده بر داستان حضرت نوح (ع) که بر عرفان و تصوف نیز موثرند، از این تفسیر عرفانی، هدف اصلی مقاله می باشد.

معرفت و خداشناسی شرط اساسی ورود به طریقت و نیل به حقیقت است. در واقع تلاش انسان همواره بر این مبنا بوده است تا حقانیت ذات خداوند را از راه های مختلف شناخته و از این رهگذر حس فطری پرستش را در درون خویش ارضا نماید، هرچند که هنوز هم بعد از گذشت قرون متمادی نتوانسته است به کنه ذات حق تعالی پی ببرد و تلاش وی در این زمینه در حد و مرز اندیشه محدود مادی تاحدودی ناکام مانده است. اگرچه در طول تاریخ افراد بسیاری این اصل و جنبه های مختلف آن را بررسی کرده اند، اما به نظر می رسد صوفیه ژرف تر به این موضوع پرداخته اند؛ خاصه عارفان بزرگی نظیر مولانا جلال الدین محمد بلخی و شیخ محمود شبستری. این مقاله کوششی در جهت بررسی جهان بینی این دو عارف در حیطه مساله معرفت و چگونگی رسیدن به شناخت بهتر خداوند است.

انسان از راه‌های گوناگون به شناخت حقایق نائل می‌آید. هر یک از شناخت‌ها ویژگی‌های خاصی دارد که آن را از شناخت‌های دیگر ممتاز می‌سازد. یکی از انواع شناخت، معرفت فطری است که موافقان و مخالفانی در میان اندیشمندان مختلف دارد. در این پژوهش به بررسی مفهوم و معنا، شاخصه‌ها، اثبات، مصادیق و جایگاه معرفت فطری از میان دیگر معرفت‌های بشری از دیدگاه شیخ‌اشراق، آیت‌الله شاه‌آبادی (ره) و امام خمینی (ره) می-پردازیم. اهمیت معرفت فطری و جایگاه مهم آن در معرفت‌شناسی فلسفی و با توجه به تأثیر تبیین این معرفت در گشودن برخی از گره‌های معرفتی و وجود خلأهای پژوهشی محسوس پیرامون این بحث، از جمله دلایل ضرورت پرداختن به این پژوهش است. از نظر شیخ‌اشراق معرفت فطری، معرفتی بدیهی، عمومی، یقینی و بی‌نیاز از استدلال است. از خصائص نظریه-ی معرفت فطری در مکتب اشراق، این است که معرفت به محسوسات نیز، معرفتی فطری قلمداد می‌شود. و تمامی معرفت‌های غیرفطری مبتنی بر معرفت فطری تلقی می‌شود. در دوران معاصر نظریه‌ی معرفت فطری آیت‌الله شاه‌آبادی (ره) که به فیلسوف فطرت اشتهار یافته‌اند نیز نقطه‌ی عطفی در نظریه‌پردازی پیرامون این مسئله محسوب می‌شود. برخی از شاخصه‌های مهم معرفت فطری از دیدگاه این اندیشمند عبارت است از: بدیهی بودن، عمومی بودن، تغییرناپذیری و خطاناپذیری. از جمله مصادیق معرفت فطری از نگاه ایشان: معرفت به خویشتن، معرفت به وجود خداوند و صفات او، معرفت به نبوت و ولایت و معرفت به معاد می‌باشد. آنچه که ایشان در این عرصه ارائه می‌نماید، نوآوری شگرفی است که نشان از توانمندی بالای این نوع معرفت و گستردگی مصادیق آن دارد. از نقاط برجستگی کار ایشان آن است که با بهره‌گیری از گرایشات فطری و قاعده‌های عقلی، فطری بودن برخی از معارف را اثبات نموده‌اند. امام خمینی (ره) که از شاگردان برجسته‌ی آیت‌الله شاه‌آبادی (ره) است، با بهره‌گیری از آموزه‌های استاد در باب معرفت فطری با ارائه‌ی همان شاخصه‌ها و مصادیق، بر غنای این نظریه افزوده و نوآوریی‌هایی هم در این باب داشته‌اند. از جمله نوآوری‌های ایشان: اثبات توحید خداوند و ولایت در مفهوم عرفانی آن است.

عالم حشر و به دنبال آن مسئله حساب در قیامت از مهم ترین مسائل اعتقادی و کلامی در اصل معاد محسوب می گردد که بررسی استدلالی آن در فلسفه و کلام همراه با شواهد قرآنی و روایی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در نوشته حاضر به جمع آوری اندیشه های امام خمینی(ره) و ملاصدرا در این زمینه و مدلّل سازی آنان به شواهد نقلی به شیوه کتابخانه ای می پردازیم. لذا بدین منظور درصدد ارائه ماهیت حشر، اثبات همگانی بودن آن برای همه خلایق، علائم و نحوه وقوع آن، بررسی ادله و شبهات آن و هم چنین مشخصات و لوازم مسئله حساب در قیامت برآمدیم. تطبیق و ارائه منسجم آراء ملاصدرا و امام خمینی (ره) با یکدیگر و در خلال آن مستند سازی به آیات و روایات امر بسیار موثری برای تسهیل در فهم می باشد و مبرا ساختن نظرات از هرگونه خدشه ای را به دنبال دارد. در این راستا هرچند که نظرات ملاصدرا در برخی موارد مبسوط تر و مبنایی تر است، اما تقریباً این دو فیلسوف در تمامی اندیشه های خود در این زمینه هم رأی بوده و اختلاف نظر چندانی با هم دیگر ندارند.

امام‌خمینی(ره) اولین فقیهی است که نظامی جدید بر پایه نظریه سیاسی خود بنیان نهاد و حکومت اسلامی مبتنی بر ولایت فقیه را جایگزین نظام سلطنتی نمود. محقق کرکی نیز یکی از علمای برجسته شیعی در دورهصفویه است که در تبیین و ارائه نظریه ولایت فقیه سهم مهمی دارد. این پژوهش در پی بررسی وجوه اشتراک و اختلاف دیدگاههای این دو فقیه مبرز شیعه درباره نظریه ولایت فقیه و اختیارات ولی فقیه است. با این که امام خمینی(ره) و محقق کرکی هر دو به ولایت فقیه معتقد بوده‌اند، لیکن در نحوه اعمال اختیارات ولایت فقیه در حاکمیت، دارای تفاوت دیدگاه می‌باشند.در این پایان‌نامه با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، نتایج ذیل، به دست آمده است: امام خمینی و محقق کرکی در خصوص نظریه ولایت فقیه، اعتقاد به نیابت عام ولی‌فقیه در عصر غیبت امام معصوم‌(ع) با مشروعیت الهی دارند وهر یک به نوعی، این نظریه را جامه عمل پوشاندند. از سوی دیگر تفاوت عمده رویکرد آنان، در گستره اختیارات ولی‌فقیه می باشد. محقق کرکی،حکومت مشروع را فقط در حکومت ائمه معصومین‌(ع) و یا نایبان عام آنها (فقها) خلاصه کرده و حکومت صفویان را نامشروع تلقی می‌کند. وی با اینکه مناصبی چون قضاوت، امر به معروف و نهی از منکر، دریافت و تقسیم خمس، زکات و خراج، افتا، اقامه نمازجمعه و غیره را از اختیارات فقیهمی‌داند، به ولایت مطلقه فقیه معتقد نیست علی‌رغم اینکه بر نصب عام فقیه از جانب امام معصوم (ع)، تأکید می‌کند. ولی امام خمینی‌(ره) اختیارات ولی فقیه را مطلقه می‌داند و تمام اختیارات امام معصوم‌(ع) را برای فقیه نیز اثبات می کند مگر اختیاری که مربوط به عصمت باشد.