جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«الاربعون حديثا» اثر شيخ منتجب الدين على بن عبيدالله بن بابويه رازى، از علماى قرن ششم است كه چهل حديث در فضيلت اميرالمومنين و 14 داستان در فضيلت ايشان نقل كرده است. مولف گرانقدر در اين كتاب چهل حديث را از چهل نفر از صحابه رسول خدا گرد آورده است كه همگى درباره فضايل اميرالمومنين است. اولين حديث اين مجموعه از ابوبكر، دومين از عمر، سومين از عثمان، چهارمين از اميرالمومنين، پنجمين از سعد وقاص و ام‌ السلمه و پس از آن از عبدالرحمن بن عوف، عبدالله بن سعد، ابن عباس، امام حسن و امام حسين، فاطمه زهرا، سلمان فارسى و ساير صحابه نقل كرده است. وى پس از پايان چهل حديث، چهارده حكايت تاريخى در فضيلت اميرالمومنين را نيز ذكر كرده است.

کتاب «نهضت ترجمه و نشر علوم بیگانگان در زمان حضرت رضا (ع) و پیامدهای آن» به بررسی مسئله نهضت ترجمه در زمان امام رضا (ع) پرداخته است. مؤلف در ابتدای کتاب بحثی تاریخی پیرامون چگونگی آغاز ترجمه انجام داده و در ضمن این موضوع، چگونگی ترجمه برخی از کتب و علوم یونانی مانند فلسفه به زبان عربی توسط مسلمانان و مترجمان را شرح داده است. مؤلف محترم در بخشی دیگر ادوار ترجمه را مورد ارزیابی قرار داده و این دوره ها را به سه دسته کلی تقسیم کرده است و همچنین روش های ترجمه که توسط مترجمان دوره عباسی صورت گرفته را مورد دقت قرار داده است. وی در بحثی دیگر از مترجم معروف یعنی حنین بن اسحق نام می برد و نیز از برخورد اهل سنت با علوم بیگانه یونانی و... بحث کرده و طرز برخورد آنها را با مباحثی همچون فلسفه و چگونگی کوشش مترجمان را در جای گذاری الفاظ اسلامی در مقابل الفاظ بیگانه را طرح می کند.

«امام شناسى» از مهمترین آثار علامه طهرانى بشمار مى رود که در 18 جلد تدوین شده است این کتاب مجموعه اى است از بحث هاى تفسیرى، فلسفى، روائى، تاریخى، اجتماعى درباره امامت و ولایت به طور کلى و درباره امامت و ولایت امیرالمؤمنین (ع) ائمه معصومین علیهم السلام بالخصوص که به صورت درس هاى استدلالى علمى متخذ از قرآن کریم و روایات وارده از خاصه و عامه و ابحاث حلى و نقدى پیرامون ولایت مى باشد. این مجموعه که شامل 270 درس است در سال 1391 هجرى قمرى در ماه مبارک رمضان براى برخى از دوستان ایمانى تدریس شده است.

کتاب «حکمت عملی» تالیف جناب آقای سید محمد رضا غیاثی کرمانی، اقتباس از کتاب ارزشمند اخلاق ناصری به قلم اندیشمند شهیر جهان، حکیم، متکلم و عارف الهی مرحوم خواجه نصیرالدین طوسی است. این کتاب، پیرامون تهذیب نفس، اداره منزل و اجتماع به نحو شایسته و جالب، مطالبی مفید و سودمند ایراد نموده است.

«جمل العلم و العمل»، تاليف سيد ابوالقاسم على بن حسين موسوى بغدادى، معروف به شريف مرتضى، علم الهدى (م 436 ق) است. كتاب جمل العقائد، از مشهورترين تأليفات فقهى و كلامى سيد مرتضى مى‌ باشد. اين كتاب با همۀ اختصار و ايجازش در بر دارنده مهم‌ ترين مسائل فقهى است و از منابعى است كه ما را با علم كلام و فقه در عصر مؤلف آشنا مى‌ سازد. اين كتاب از زمان تأليفش مورد توجه فقهاى عظام واقع شده تا جايى كه شيخ طوسى (م460ق) از شاگردان ممتاز وى قسمت كلامى آن را در كتابى به نام «تمهيد الأصول» شرح زده است و عبدالعزيز بن براج (م481ق) از ديگر شاگردان مبرز او در كتابى به نام «شرح الجمل» قسمت فقهى آن را شرح زده است. كتاب جمل العلم و العمل؛ شامل دو قسمت اعتقاديات (كلام) و قسمت عبادات فقه است. در قسمت عقائد؛ اصول توحيد، عدل، نبوت، امامت و معاد و مباحث مربوط به آنان مطرح شده است. و در قسمت عبادات؛ ابواب طهارت، صلاة، صوم، اعتكاف، حج و زكات آورده شده است. باب طهارت؛ شامل احكام آب‌ ها، كيفيت استنجاء، وضوء و غسل و تيمم مى‌ باشد. از نكات قابل ذكر اين كه در كتاب صلاة، مباحث اوقات نماز و مكان و لباس نمازگزار ذكر نشده است، همچنين مبحث خمس در ضمن كتاب زكاة بيان نشده است.

کتاب «لمحات فی علوم القرآن و اتجاهات التفسیر» اثر محمد بن لطفی الصباغ‌ به زبان عربی و در موضوع‌ علوم قرآنى‌ از جمله آثاری است که در زمینه علوم قرآن به عنوان یک فن مدون به نگارش درآمده است. نویسنده در این اثر به بررسی تاریخ قرآن کریم، وجه اعجاز آن، قرائات و علوم قرآنی و مهم ترین روش های تفسیری پرداخته است. کتاب دارای دو بخش اصلی است: بخش اول: درباره قرآن و علوم قرآنی است که در آن به بررسی واژه «قرآن» و تعریف و توصیف آن، جاودانگی و خلود آن، نقش قرآن در بیان و اندیشه، نام های قرآن، تعریف لغوی و اصطلاحی وحی، انواع وحی، آثار وحی بر پیامبر، نزول تدریجی قرآن (تنجیم)، تعریف اصطلاحی آیه و سوره در قرآن، ترتیب آیات و سوره‌ های قرآنی، اعجاز قرآن، تاریخچه جمع و تدوین قرآن، علوم قرآن، سور مکی و مدنی؛ تعریف و ویژگی‌ ها، تعریف محکم و متشابه و انواع هر یک، قرائات و شرائط قرائت صحیح، توضیحی پیرامون حروف هفتگانه، تاریخ قرائات و حکمت تعدد قرائات و... می‌ پردازد. بخش دوم: تفسیر و روش های تفسیری، که تفاوت تفسیر و تاویل، اصول تفسیر و دانش هایی که در تفسیر قرآن بدان ها نیاز است، تاریخچه تفسیر، رویکردهای تفسیری (اعم از زبان شناختی، ماثور، تفسیر به رای، تفسیر علمی) و رویکرد اصلاحی در دوره معاصر (محمد عبده، افغانی [اسدآبادی] و رشید رضا) را مورد بررسی قرار می‌ دهد.

«المجازات النبویة» یا «مجازات الآثار النبویة»، اثر سید رضی که به جنبه ادبی، بیان اشارات، تنبیهات، کنایات و تشبیهات روایات پرداخته است. هر کس از سمتی به دریای بیکران سنت نبوی و بوستان احادیث پیامبر ی وارد شده و آن را بوییده و نگریسته است. برخی جوانب اجتماعی، گروهی جوانب عبادی و فقهی، بعضی جوانب طبی و پزشکی، و تعدادی جنبه‌ های کلامی و فلسفی آن را مدنظر قرار داده‌ اند و بالاخره بعضی نیز به جنبه‌ های ادبی آن توجه ویژه‌ ای معطوف داشته‌ اند. یکی از کتاب‌ هایی که با نگاهی ادبی به این میراث ارزشمند و امانت ارجمند نگریسته کتاب مورد بحث است. شریف رضی برای توضیح و تبیین جنبه‌ های ادبی قرآن کریم و مجازات و تشبیهات و استعارات کلام مجید، کتاب ارزشمند «تلخیص البیان عن مجازات القرآن» را تالیف کرده است. سپس در پی همین مقصود در سنت نبوی کتاب «المجازات النبویة» را نگاشته است. در این کتاب فقط به جنبه ادبی، بیان اشارات، تنبیهات، کنایات و تشبیهات روایات پرداخته است و در این احادیث، موضوعات خاصی مورد نظر او نبوده است. کتاب با روایات مشهور «هذه مکه قد رمتکم بافلاذ کبدها، این مکه است که پاره‌ های دیگر خویش را به سوی شما افکنده است» که در جنگ بدر گفته شده است، شروع می‌ شود و با روایت مشهور نبوی در رابطه با عظمت حجر الاسود «الحجر یمین الله فمن شاء صاحفه بها، حجر الاسود دست راست خداست. آن کس که بخواهد به وسیله آن با خدا مصافحه کرده و دست می‌ دهد»، به پایان آمده است. مولف در این کتاب ۳۶۱ روایت یا ۳۷۵ روایت بنا به شمارش نسخه نمایندگی فرهنگی ایران در دمشق، را مورد دقت و بررسی قرار داده است.

نگارنده در کتاب می‌ کوشد مقوله پدیدار شناسی دین، و زمینه‌ های تاریخی ظهور و استمرار آن را در دو شاخه فرعی پدیدار شناسی کلاسیک و پدیدار شناسی هرمنوتیک، بررسی و تبیین نماید. نیت اصلی نگارنده آن بوده تا به پدیدار شناسی دین در دوران معاصر نگاهی متانظریک کند و شرحی در باب جایگاه و محتوای پدیدار شناسی دین بیان نماید. بدین منظور پس از درآمدی به دین پژوهی و مطالعات دینی در دوران معاصر و تعیین جایگاه پدیدار شناسی دین در آن به زمینه‌ های تاریخی به تکوین پدیدار شناسی دین پرداخته می‌شود و سپس با تفکیک پدیدار شناسی کلاسیک دین از پدیدار شناسی هرمنوتیک دین، عناصر قوام بخش پدیدار شناسی هرمنوتیک دین شرح می‌ شوند.

«معانى الاخبار شیخ صدوق»، که ترجمه آن توسط آقاى شیخ عبدالعلى محمدى شاهرودى به انجام رسیده است، کتابى است در بیان احادیث غریب و اخبار مشکل که از ائمه (ع) وارد شده است و به تعبیر استاد عالى قدر على‏ اکبر غفارى (ره) این کتاب به منزله قاموس و فرهنگى است. در فهم کلمات ائمه (ع) و معانى واژگان حدیثى نیز اثرى خوب، داراى انسجام و فوائد بسیارى است. در اغلب ترجمه‏ هایى که از متون ارائه مى ‏گردد، مترجم سعى مى کند که مقصود و مرام صاحب اثر را به زبان دیگر و در قالب دیگر به مخاطب انتقال دهد. براى رسیدن به این هدف مترجمان شیوه ‏هاى گوناگونى را به کار مى ‏گیرند. یکى از شیوه‏ ها آن است که مترجم بدون توجه به نظم و سیاق کلام هماهنگ با قواعد دستورى و ساختار جمله زبان مقصد، معنا و مراد را در قالب زبان مقصد بیان دارد. در این شیوه مترجم سعى بر آن دارد که بدون اطاله مطالب و بى‏ کم و کاست معناى عبارت اصلى را با توجه به مسائل مختلف فرهنگى، به عبارات منظم و مطابق با قواعد دستورى زبان مقصد بیان دارد. این شیوه که در میان اهل فن به ترجمه آزاد (و به تعبیر برخى ترجمه محتوایى) معروف است، مورد اعتماد بوده و به تناسب قدرت و مهارت مترجم و آشنایى ‏اش با ظرائف و دقائق هر دو زبان متفاوت مى ‏باشد. به نظر مى‏ رسد که ترجمه حاضر توانسته است، بخش قابل توجه کاستى موجود در ترجمه ‏هاى دیگر را جبران کند و زمینه ‏اى فراهم آورد که خوانندگان و دوست داران روایات اهل بیت (ع) به راحتى بتوانند از فرمایشات آن بزرگواران به زبان فارسى روان بهره برند و واقعیت آن است، همان طور که مترجم محترم در مقدمه کتاب دلیلى که براى ضرورت ترجمه ذکر کرده تا حد امکان پاى ‏بند بوده است و سعى کرده براى عمل به آن تمام تلاش خویش را به کار بندد. ترجمه عبارت‏ ها به صورت روان و همه فهم است و کم‏تر موردى مى‏ توان یافت که از این قاعده بیرون بوده باشد. لذا مترجم اگر توضیحى در فهم روایت لازم دیده است، مطالب خود را بین کروشه ([]) قرار داده است. یکى دیگر از مزایاى این ترجمه، استفاده مترجم از نسخه طبع مکتبة الصدوق تصحیح دانشمند و فاضل استاد على ‏اکبر غفارى است. ایشان با ذکر اختلاف عبارات در نسخه‏ ها، شرح کلمات دشوار و غریب حدیثى و ذکر استنادهاى بیشتر براى احادیث کمک شایان توجهى به بهره‏ گیرى از این اثر نموده است. این ترجمه مانند غالب ترجمه‏ هاى دیگر داراى مقدمه ‏اى 18 صفحه مى‏ باشد که مترجم در آن ارائه نگرشى به تاریخ منع کتابت حدیث و توطئه‏ هایى که در این زمینه صورت گرفت؛ ولى علی رغم همه آن مشکلات شیعیان به حفظ و نگهدارى کتب و بدست آوردن حدیث و تدوین آنها تلاش بى ‏وقفه و پی‏گیرى مبذول داشته و مجموعه هاى ارزنده ‏اى در دسترس جامعه اسلامى گذارده ‏اند و در ادامه مقدمه نیز زندگى ‏نامه و مقام علمى شیخ صدوق (ره) در میان علماى اسلام مطالب سودمندى بیان شده است.

شفاعت مختص به خداى متعال مى‌ باشد و دليل آن آياتى كه در قرآن آمده است يا شفاعت مخصوص كسانى است كه خدا به آنها اذن داده باشد و به شفاعت آنها راضى باشد اما با شرايط خاص كه يكى از شفعاء، نبى اكرم اسلام (ص) مى‌ باشد و اين مسئله مورد اتفاق همه علماء اسلام مى‌ باشد با اينكه در فروع آن باهم اختلافى دارند. اين مسئله از زمان پيامبر اكرم (ص) تا زمانهاى بعد روش مسلمانان درخواست شفاعت از شافعان راستين بوده و پيوسته از آنان در حال حيات و سمات درخواست شفاعت مى‌ كردند تا اينكه در قرن‌ هفتم ابن تیميّه با اين روش مستمر ميان مسلمانان مخالفت كرد و گفت: «پروردگارا: پيامبر و ديگر بندگان صالح خود را شفيعان ما در روز قيامت قرار ده ولى ما حق نداريم بگوئيم اى پيامبر خدا، يا اى ولى خدا، در حقّ من شفاعت نما زيرا شفاعت چيزى است كه جز خدا كسى بر آن قادر نيست هرگاه چنين چيزى را از پيامبر كه در برزخ به سر مى‌ برد بخواهى شرك ورزيده‌اى.» و سه قرن بعد عبدالوهاب مجدّدا شفاعت از شافعان راستين را تحريم كرده و درخواست‌ كننده را مشرك و عمل او را شرك ناميد. آية الله سبحانى با نوشتن اين كتاب درصدد هستند كه اين نظريه را كه ابن تیميّه ابراز كرده مورد بررسى و تحليل قرار دهد و اوّل آراء انديشمندان اسلام از همه مذاهب اسلام را مى‌ آورد و سپس شفاعت را از منظر قرآن كريم كه به دو قسم شفاعت مقبوله و شفاعت مردوده است مورد كنكاش قرار مي دهد و سپس حقيقت شفاعت را ذكر مى‌ كند و علّت اينكه چرا شفاعت جعل شد را مى‌ آورد و بعد آثار شفاعت و ماذونين به شفاعت را نوشته و سپس اشكالات و سوالاتى (5 مورد) كه در مورد شفاعت است را مطرح مى‌ كند و آخر روايات و احاديث شفاعت كه 50 روايت از اهل سنّت و 62 روايت كه از شيعه مى‌ باشد مى‌ آورد. آنچه كه بايد به آن توجه داشت اينكه استاد در تمامى كتاب در مقام ردّ يا اثبات مطالب از ادله‌ اى كه مورد اعتماد و پذيرش است (قرآن كريم و روايات صحيح) استفاده مى‌ كند.