جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عمر عبدالله (فارغ التحصیل دکتری از دانشگاه شیکاگو، ۱۹۷۸) و مدرس در دانشگاه ملک عبدالعزیز و دانشگاه تمپل (میشیگان) است. وی در سال ۱۹۴۸ در خانواده‌ای پروتستان در شهر کلمبوس (نبراسکا) متولد شد. کودکی خود را در گرجستان گذراند، پدر و پدر بزرگش متخصص دامپزشکی بودند و مادرش در زمینه‌ی ادبیات انگلیسی تحصیل می‌کرد. وی در سال ۱۹۶۹ دکتری خود را در زمینه‌ی ادبیات انگلیسی در دانشگاه کُرنِل آغاز کرد، مدتی بعد با خواندن زندگینانه‌ی خودنوشتِ مالکوم ایکس جذب اسلام شد و در سال ۱۹۷۰ به اسلام گروید. از آن پس با تغییر رشته‌ی خود به دانشگاه شیکاگو رفت و ادبیات عرب و مطالعات اسلامی را زیر نظر فضل الرحمان (۱۹۱۹ـ۱۹۸۸) فراگرفت. وی دکتری خود را در سال ۱۹۷۸ درباب خاستگاه فقه اسلامی: مفهوم عمل اهل مدینه در نظام فقه مالکی به اتمام رسانید. از ۱۹۷۷ تا ۱۹۸۲ وی در دانشگاه‌های ویندسور (اونتاریو)، تمپل و میشیگان به تدریس پرداخت. از ۱۹۸۲ به مدت دوسال به تدریس زبان عربی در اسپانیا مشغول بود، و از آن پس تا سال ۲۰۰۰ میلادی به تدریس مطالعات اسلامی و ادیان تطبیقی در دانشگاه ملک عبدالعزیز در جده اشتغال داشته است.

هانری کربن (۱۴ آوریل ۱۹۰۳- ۷ اکتبر ۱۹۷۸) فیلسوف، متکلم و استاد مطالعات اسلامی دانشگاه سوربن در پاریس فرانسه است. کربن در آوریل ۱۹۰۳ در پاریس متولد شد و اگرچه پروتستان زاده شد اما به سنت کاتولیک تحصیل کرده و در سن ۱۹ سالگی مدرک فلسفه اسکولاستیک (فلسفه مدرسی) را از موسسه کاتولیک پاریس دریافت کرد. وی سه سال بعد مدرک لیسانس فلسفه خود را درباره تومیسم زیر نظر اتین ژیلسن[۱] گرفت. در سال ۱۹۲۸ کربن با لویی ماسینیون[۲] ریس مطالعات اسلامی دانشگاه سوربن ملاقات کرد و ماسینیون کربن را با نوشته‌های سهرودی، عارف و فیلسوف ایرانی قرن دوازدهم آشنا کرد و آثار سهروردی مسیر زندگی کربن را عمیقا تحت تاثیر قرار دارد. سال‌ها بعد کربن گفت: ” بواسطه برخورد با سهروردی سرنوشت معنوی من برای گذر از این دنیا بسته شد. فلسفه افلاطون، در مهرپرستی زرتشتیان ایران باستان بیان شده بود و مسیری که من در جستجوی آن بودم را روشن ‌کرد”. کربن باعث تغییر جهتی کلی در مطالعات فلسفه اسلامی شد. وی در رساله ” تاریخ فلسفه اسلامی” (Histoire de la philosophie islamique) خود در سال ۱۹۶۴ این دیدگاه رایج که فلسفه میان مسلمانان پس از ابن رشد به پایان رسیده را رد می‌کند. زندگی و کار فلسفی کربن را می‌توان به سه دوره تقسیم کرد. نخستین دوره از سال ۱۹۲۰ تا سال ۱۹۳۰ است، زمانی‌که او مشغول یادگیری و تدریس فلسفه غرب بود. دوره دوم مابین سال‌های ۱۹۳۹ و ۱۹۴۶ است که طی آن کربن به مطالعه آثار شهاب الدین سهروردی و حکمت اشراق در استانبول پرداخت. دوره آخر از سال ۱۹۴۶ آغاز شد و تا زمان مرگش ادامه یافت که طی آن به مطالعه و احیای فلسفه شرقی و اسلامی پرداخت. هانری کربن در سال ۱۹۳۳ با استلا لین هارت ازدواج کرد. کربن و همسرش در سال ۱۹۳۹ به استانبول و در ۱۹۴۵ به تهران سفر کردند. آن‌ها یک سال بعد در جولای ۱۹۴۶ به پاریس بازگشتند. کربن برای اولین بار در سال ۱۹۴۹ در کنفراس سالانه ایرانوس (Eranos) در ازکونای سویس شرکت کرد. در سال ۱۹۵۴ کربن پس از لویی ماسینیون به ریاست کرسی اسلام و ادیان عربی رسید. از ۱۹۵۰ به بعد او پاییز در تهران، زمستان در پاریس و بهار را در ازکونا به سر می‎‌‌برد. دیدارهای او با علامه طباطبایی در همین دوران اتفاق افتاد. سه اثر شاخص کربن که شهرت وی در میان انگلیسی زبانان تا حدود زیادی بر اساس آن‌هاست، در طی سال‌های ۱۹۵۰ در فرانسه منتشر شد: ابن سینا و تمثیل عرفانی (Avicenna and the Visionary Recital)، تخیل خلاق در عرفان ابن عربی (Creative Imagination in the Sufism of Ibn ‘Arabi’) وعرض ملکوت و کالبد انسان در روز رستاخیز (Spiritual Body & Celestial Earth). اثر شاخص بعدی وی درباره آسیای مرکزی و تصوف ایرانی به زبان انگلیسی و با معرفی ضیا عنایت خان به عنوان چ نورانی تصوف ایرانی منتشر شد. مهم‌ترین اثر او که هنوز به ترجمه انگلیسی نرسیده، کتاب چهار جلدی با عنوان اسلام ایرانی، جنبه‌های معنوی و فلسفی (En Islam Iranien: Aspects spirituels et philosophiques) است. چندین وجهه مهم در کنار هم ساختار اصلی معنویتی را تشکیل می‌دهند که کرین از آن‌ دفاع می‌کند. تخیل مهم‌ترین ابزار در بکار افتادن خلاقیت است و نماز “عالی‌ترین عمل تخیل خلاق است”. کربن خود را یک مسیحی پروتستان می‌دانست اما دیدگاه اعتقادی مسیحت از تاریخ را رد می‌کرد. نگاه گسترده الهیاتی او به روح القدس، یهودیت، مسیحیت و اسلام را در بر می‌گیرد. او از نقش محوری انسان به عنوان تصویر محدودی از خدای یکتا دفاع می‌کند. عرفان او زهد و ریاضت تارک دنیاگونه نیست بلکه توجه به تمامی خلقت به عنوان تجلی خدا است. این دیدگاه مشترکات زیادی با آنچه معنویت خلقت (Creation Spirituality) نامیده می‌شود دارد و نقش فرشته روح القدس شبیه به آن چیزی است که گهگاه موعود جهانی خوانده می‌شود. آثار کربن توسط شماری از نویسندگان مورد انتقاد قرار گرفت. توان علمی‌اش هم بر اساس تعصب شیعی و هم اصول نظری خود او مورد سوال قرار گرفت. او متهم شده بود که شخصی بی تجربه و بی‌توجه به سنت‌ها و نیز فردی خطرناک، سیاسی و مرتجع است؛ همچنین اتهام نخبه‌‌گرایی و ملی‌گرایی ایرانی در هر دو زمینه سیاسی و معنوی به کربن زده شده بود که پاسخ‌های صریح و قاطعی از سوی لاری[۳] و سابتنلی[۴] به بیشتر این انتقادات کوبنده داده شده است. عقاید کربن بواسطه آثارش به تدریج بر روی همکاران، دانشجویان و بسیاری دیگر تاثیرات مهمی گذاشت. فهرست این افراد تنوع بسیاری دارد و محققان پرکار غربی تصوف و اندیشه اسلامی ذیل را دربرمی‌گیرد: سید حسین نصر[۵]، ویلیام چیتیک[۶]، کریستین ژمت[۷]، علی امیرمعزی[۸]، هرمان لندوت [۹]، پییر لاری[۱۰]، جیمز کوان[۱۱] ( نویسنده استرالیایی)، جیمز موریس[۱۲] و تاد لاووسن[۱۳]. در انگلستان تاثیر آثار کربن در آثار کاتلین رین[۱۴]، فیلیپ شرارد[۱۵]و دیگر اعضای آکادمی تمنوس دیده می‌شود. همچنین کربن منبع مهمی بود برای روانشناسی ارکی‌تایپ جیمز هیلمان و سایر کسانی که روانشناسی کارل یونگ را توسعه دادند بود. منتقد ادبی آمریکایی هارولد بلوم[۱۶] اظهار می‌دارد که کربن تاثیر قابل توجهی بر تفسیر او از عرفان داشته است و شاعر آمریکایی چارلز اولسون[۱۷] دانش آموخته کربن در ابن سیناپژوهی و تمثیل عرفانی است. همچنین دوستان و همکاران کربن انجمن دوستان هانری و استلا کربن (L’Association des Amis de Henry et Stella Corbin ) را در فرانسه برای انتشار آثارش از طریق جلسات و کنفرانس و انتشار نوشته‌های او پس از درگذشتش تاسیس کردند. کتابشناسی برگزیده آثار وی: Avicenna and the Visionary Recital. Princeton University Press, 1960. Histoire de la philosophie Islamique. Gallimard, 1964. (Re-issued by Kegan Paul in 1993 as History of Islamic Philosophy ISBN 0-7103-0416-1..) Creative Imagination in the Sufism of Ibn ‘Arabi. Princeton University Press, 1969. (Re-issued in 1998 as Alone with the Alone.) En Islam Iranien: Aspects spirituels et philosophiques (4 vols.). Gallimard, 1971-3. Spiritual Body & Celestial Earth: From Mazdean Iran to Shi’ite Iran. Princeton University Press, 1977. Le Paradoxe du Monothéisme. l’Herne, 1981. Cyclical Time & Ismaili Gnosis. KPI, 1983. L’Homme et Son Ange: Initiation et Chevalerie Spirituelle. Fayard, 1983. Face de Dieu, Face de l’homme: Hermeneutique et soufisme. Flammarion, 1983. Temple and Contemplation. KPI, 1986. The Man of Light in Iranian Sufism. Omega Publications, 1994. Swedenborg and Esoteric Islam. Swedenborg Foundation, 1995. [۱] -Étienne Gilson [۲]-Louis Massignon [۳] -Lory [۴] — Subtelny [۵] – Seyyed Hossein Nasr [۶] – William Chittick [۷] – Christian Jambet [۸] – Ali Amir-Moezzi [۹] – Hermann Landolt [۱۰] – Pierre Lory [۱۱] – James Cowan [۱۲] – James Morris [۱۳] – James Morris [۱۴] – Kathleen Raine [۱۵] – Phillip Sherrard [۱۶] – Harold Bloom [۱۷] – Charles Olson سیدموسوی

[۱] استاد حقوق دانشکده حقوق دانشگاه هاروارد و مدیر برنامه مطالعات حقوقی اسلامی هاروارد است. علاوه بر این سمت استادی تاریخ بخش سوزان و کنت والاس[۲] دانشگاه هاروارد و مدیریت مطالعات پیشرفته موسسه رادکلیف[۳] را به عهده دارد. رب در آغاز و برای گذراندن تحصیلات تکمیلی در سال ۱۹۹۹ وارد دانشگاه جورج واشنگتن[۴] شد و  زبان عربی را آموخت. پس از آن به دانشگاه پرینستون[۵] رفت و درجه کارشناسی ارشد مطالعات خاور نزدیک را دریافت کرد. درجه دکترای حقوق و نیز دکترای حقوق اسلامی را به ترتیب از دانشگاه‌های یل[۶] و پرینستون به دست آورد. رب سابقه تدریس رشته‌هایی چون قوانین جزا، قانون و نظریه‌های تفضیلی قانون و قوانین اسلامی را در مرکز حقوق کالج بوستون، دپارتمان مطالعات اسلامی و خاورمیانه دانشگاه حقوق نیویورک دارد. علاوه بر این مدتی را به عنوان منشی قاضی توماس ال امبرو[۷] درحوزه سه دادگاه استیناف ایلات متحده و در کانون وکلای دادگاه‌های زنجیره‌ای آمریکا[۸] در لندن مشغول به کار بوده است. در سال ۲۰۱۰ برای تحقیقات در زمینه مسائل مربوط به اصول حکومت مشروطه اسلامی و اصلاح قوانین معاصر بوسیله “نقد داخلی” جهان اسلام  از طرف بنیاد کارنگی[۹] به عنوان پژوهشگر برتر شناخته شد. او از اعضای  مرکز جامعه و شبکه برکمن [۱۰] در هاروارد است و تلاش‌هایی را در جهت  اضافه کردن محتوای آموزشی به مباحث جاری قوانین اسلامی در رسانه‌های جدید انجام داده است . وی تاکنون مطالبی را در خصوص حقوق اسلامی چه در زمینه تاریخی و چه مدرن به چاپ رسانده است، از جمله رساله «تشکیک در قوانین اسلامی» و نسخه ویرایش شده «قانون و سنت در اندیشه‌ کلاسیک اسلامی» ( با همکاری مایکل کوک[۱۱]) و مقالات بیشماری درباره اصول حقوقی اسلام و قوانین قدیمی بر اساس متن قرآن.  حوزه‌های مورد علاقه تحقیقی او  قانون گذاری، قوانین و تفسیر قوانین، مطالعه قوانین تطبیقی در مقایسه با قوانین حقوقی اسلامی، سیاست و قوانین تطبیقی حقوق جزا است که برای انجام تحقیقاتش به کشورهای مختلف اسلامی از جمله مصر، ایران و سوریه سفر کرده است. انتصار رب در ژانویه ۲۰۱۵ برنده جایزه هنری لویس[۱۲] شد. این جایزه به خاطر راه‌اندازی قسمتی درباره احکام و قوانین اسلامی در بخش مطالعات اسلامی سایت دانشگاه هاروارد به او اهدا شد. این بخش همچون موتوری جست‌وجو گری برای احکام اسلامی است که با همکاری حقوق‌دانان اسلامی از ایالات متحده و سایر نقاط جهان و تجزیه و تحلیل قوانین اسلامی به راه افتاده است. کاربران می‌توانند با جست و جوی کلمه مورد نظر خود مفهوم، منبع و موارد کاربرد آن در قوانین اسلامی را دریابند. کتاب‌شناسی: Rabb, Intisar A. Doubt in Islamic Law: A History of Legal Maxims, Interpretation, and Islamic Criminal Law (Cambridge University Press 2014). Rabb, Intisar A. ed., Law and Tradition in Classical Islamic Thought (with Michael Cook, Asma Sayeed, and Najam Haider, Palgrave Macmillan forthcoming 2012). Rabb, Intisar A. “We the Jurists’: Islamic Constitutionalism in Iraq,” ۱۰ University of Pennsylvania Journal of Constitutional Law 527 (2008). ———————————————————————————– [۱] -Intisar Rabb [۲] -Susan S. and Kenneth L. Wallach [۳] -Radcliffe Institute [۴] -Georgetown University [۵] -Princeton University [۶] -Yale Law School [۷] -Thomas L. Ambro [۸] -American Inns of Court [۹] -carnegie institute [۱۰] – Berkman Center for Internet and Society [۱۱] -Michael Cook [۱۲] -Henry R. Luce Foundation Grant سیدموسوی

اندور ریپین[۱] در ۱۶ می ۱۹۵۰ در لندن متولد شد. پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی و دبیرستان در ۱۹۶۸ وارد دانشگاه تورنتو شد و تا  ۱۹۷۴ در رشته علوم دینیِ این دانشگاه تحصیل کرد. رساله  پایان‌نامه‌اش را با عنوان «رابطه من- تو مارتین بوبر[۲] و تأثیر آن بر کلام مسیحی» در ژوئن ۱۹۷۴  ارائه داد. در همان سال، برای ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد، به دانشگاه مک گیل[۳] رفت. ریپین در این دانشگاه به اسلام شناسی رو آورد و توجه خود را به علوم قرآنی معطوف کرد. در ژانویه ۱۹۷۷، از پایان‌نامه خود با عنوان «حرم و اصطلاحات مترادف و هم‌معنی آن در قرآن؛ تحلیلی از کاربردها و معنی آن» دفاع کرد. وی درهمان دانشگاه از سال ۱۹۷۷ تا ۱۹۸۱ به تحصیلات در اسلام‌شناسی ادامه داد و  در سال‌های ۱۹۷۸ و ۱۹۷۹ زیر نظر جان ونزبرو[۴] در مرکز شرق‌شناسی و مطالعات آفریقایی دانشگاه لندن مطالعاتش را انجام داد.  در سپتامبر۱۹۸۱، پایان‌نامه دکتری خود را با عنوان «متون اسباب النزول قرآنی؛ بررسی در کاربرد و تحول آن در تفسیر» به پایان رساند. مطالعات قرآنی ونزبرو در شکل‌گیری جهت مطالعاتی او موثر بود و او مقالاتی را در تکمیل آن نوشت. ریپین سابقه تدریس در دانشگاه های مختلفی چون  میشیگان، کالیگاری[۵] و مک گیل را دارد. وى به دو زبان انگلیسى و فرانسه صحبت مى‏ کند و به زبان‏ هاى عبرى، عربى و آلمانى نیز تا حدود زیادی تسلط دارد. زمینه اصلی مطالعاتی و پژوهشی او مطالعات قرآنی و تفسیری است. فعالیت‌های علمی و تحقیقاتی‌اش شامل نگارش کتاب و مقاله و شرکت در جلسات و کنفرانس‌ها می‌شود. در سال ۱۹۸۲ با کمک شورای علوم اجتماعی و تحقیقات علوم انسانی کانادا  فرصت سفر و تحقیقات در کشورهای مختلف اسلامی از جمله  ترکیه و مصر را بدست آورد.در همین سال در کنفرانس بین المللی قرآن در هند شرکت کرد و گزارشی درباره وضعیت و روند  تفاسیر قرآنی ارائه داد. این گزارش بعدها به صورت کامل در مجله دنیای مسلمانان منتشر شد. در ۱۹۸۵ سمینار دیگری به همت خود ریپین در دانشگاه کالیگاری برگزار شد و شرح جلسات آن در مجموعه مقالاتی با عنوان روش‏ هاى تاریخی تفسیر قرآن در سال ۱۹۸۸ توسط انتشارات دانشگاه آکسفورد منتشر شد. ریپین در ۱۹۹۱ برنده جایزه آموزش عالی دانشگاه کالگاری شد. کتاب  شاخص ریپین با نام «مسلمانان، باورهای دینی و مناسک» در ۱۹۹۰ در دو جلد منتشر و تا به امروز چهار بار تجدید چاپ شده است. این کتاب به بررسی تاریخ  و اندیشه اسلامی از دوران اولیه ظهور اسلام تا عصر مدرن و اسلام امروزی و عناصر منحصر به فردی که تحت تاثیر اسلام و بویژه قرآن و شخص پیامبر شکل گرفته است می‌پردازد. آیین‌ها و مراسم مسلمانان نیز در این کتاب توضیح داده شده است. کتاب دیگر وی «مطالعه اسلام» با همکارى یان کانپرت[۶] توسط انتشارات دانشگاه منچستر در سال ۱۹۸۶ منتشر شده و در راستاى آشنا نمودن محققان جوان غربى با اسلام است. این کتاب در سال ۱۹۹۰ توسط انتشارات دانشگاه شیکاگو تجدید چاپ شد. مهمترین کتاب او «قرآن و تفسیر سنتی»  جلد بیست و پنجم از مجموعه چهل و هفت جلدى در باب تمدن و فرهنگ اسلامى است که لورنس اى کنراد[۷]، سرویراستارى ارشد آن را بر عهده داشت و با توجه به منابع مختلف از مقالات محققان قرآن‏ پژوه غربى درباره اصول اولیه تفسیر قرآن و مشکلات مربوط به آن نگاشته شده است؛ ریپین در آن کتاب به بررسی تفاسیر مختلف  قرآن از لحاظ تاریخی، معنایی، نوع متون و غیره پرداخته است. اندرو روپیین از اعضای هیئت تحریریه «دایره‌المعارف قرآنی» لیدن است. این دانشنامه در شش جلد به سرپرستی جین مک اولیف [۸] توسط انتشارات بریل به چاپ رسیده است. او سابقه مدخل نویسی برای دایره المعارف دیگری چون دانشنامه اسلامی و تفسیر انجیل را نیز دارد.به علاوه پیشینه همکاری با نویسندگان دیگر حوزه اسلام و ویرایش کتاب مختلف را در کارنامه خود جای داده است  و در هیئت تحریریه مجلات مختلفی از سراسر جهان عضویت دارد. در سال ۲۰۰۶ به عنوان  یکی از همکاران افتخاری  انجمن سلطنتی کانادا انتخاب شد. او در سال ۲۰۱۱ جلسه مباحثه علمی را با عبدالکریم سروش برگزار کرد که نوار ویدئویی آن بر روی کانال یوتیوب موجود است. اندرو ریپین در حال حاضر استاد مطالعات اسلامی دانشگاه ویکتوریا است. کتاب‌شناسی منتخب : Muslims: Their Religious Beliefs and Practices (The Library of Religious Beliefs and Practices) The Qur’an and Its Interpretative Tradition (Variorum Collected Studies Series, 715) Feb 2002 Defining Islam: A Reader ISBN-10: 1845530608ISBN-13: 9781845530600Pub. Date: 06/01/2007Publisher: Taylor & Francis Textual Sources for the Study of Islam / Edition 1 ISBN-10: 0226720632ISBN-13: 9780226720630Pub. Date: 10/28/1990Publisher: University of Chicago Press Qur’an: Style and Contents ISBN-10: 0860787001ISBN-13: 9780860787006Pub. Date: 01/01/2002Publisher: Ashgate Publishing, Limited The Blackwell Companion to the Qur’an / Edition 1 ISBN-10: 1405188200ISBN-13: 9781405188203Pub. Date: 10/07/2008Publisher: Wiley ______________________________________________________ [۱] – Andrew Rippin [۲] – Martin Bubers [۳] – McGill University [۴] – Gohn Wansbrough [۵] – Calgary University [۶] – Jan Knappert [۷] – Lawrence I. Conrad [۸] – Jane Dammen McAuliffe سیدموسوی

رازشعورمندی کائنات ازقرن ها پیش مورد توجه فیلسوفان و اندیشمندان مسلمان بوده است. همین تفکر درعلوم تجربی نیزراه یافته تا آنجا که برخی فیزیکدان ها از شعور ذرات سخن گفته ،تعدادی نظریه کوانتوم را مطرح کرده وپذیرفته اند که ذرات از موقعیت پیرامون خود آگاهی دارند و رفتار مناسب با آن را انتخاب می کنند وعده ای نیزاین شعوروآگاهی را سر منشاء آفرینش می دانند. قرآن کریم تمام عالم وجود را حی، ناطق و دارای شعورمی ‌داند به‌ ویژه آیاتی که به حمد و تسبیح موجودات عالم، سجده آن‌ها، مورد خطاب واقع شدنشان از سوی خداوند و گفتگویشان با پروردگاراختصاص دارد؛هرچند فهم ودرک اینگونه آیات ‌هنوز برای بسیاری مبهم وناشناخته مانده است. این مباحث درآیات متعددی اشاره شده که شاید روشن ترین آنها، آیه 44 سوره مبارکه إسراء باشد که با صراحت اولاً تسبیح و ثانیاً شعورو درک را به تمامی هستی نسبت می‌دهد؛لذا فهم درست و دقیق این آیات ضمن نشان دادن تصویری ازباطن هستی و وحدانیت خداوند می تواند رسالت انسان درزندگی و راه هدایت وی را تبیین نموده، او را مورد تذکّروتنبّه قرارداده، به فطرت ملکوتی خود رهنمون کرده ودرمسیری که هدف خلقت اوست قراردهد؛ که آن نیزجز رسیدن به کمال و درنهایت وصال پروردگار نخواهد بود. ازدیدگاه همه متفکران این حوزه شعورمندی موجوداتی که صاحب‌ عقل هستند یعنی انسان، جن و ملک نیاز به توضیح ندارد اما محل نزاع اینجاست که ماه، خورشید، درخت، حیوانات و... چگونه خدا را عبادت وتسبیح می‌گویند؛ به چه نحومورد خطاب واقع شده وبه چه طریق باخداوند گفتگو نموده اند. به هرحال با توجه به الفاظ آیات قرآن کریم وسایر شواهد چنین به نظر می آید که ادراک و شعوردرتمام کائنات جاری و ساری می باشد؛ گرچه ما نسبت به این شعورمندی غافل بوده و درکی ازآن نداشته باشیم؛ واین نظام هماهنگ و شعورمند انسان را به سوی هدف آفرینش که همانا رسیدن انسان به کمال و درنهایت وصال حضرت حق است سوق می دهد.

تعریف مسأله و بیان سؤال‌های اصلی تحقیق گفتگوی ادیان به عنوان یک ضرورت در دنیای معاصر، به منظور ایجاد تفاهم و همزیستی مسالمت‌آمیز میان پیروان ادیان مختلف، اهمیت ویژه‌ای یافته است. گفتگوی ادیان به ایجاد درک و آگاهی بیشتر از باورها، سنت‌ها و ارزش‌های دینی مختلف کمک می‌کند. این فهم متقابل می‌تواند به کاهش تعصبات و پیش‌داوری‌ها منجر شود. در دنیای چندفرهنگی و چندمذهبی امروز، گفتگوی ادیان می‌تواند به ترویج همزیستی مسالمت‌آمیز و همکاری میان پیروان ادیان مختلف کمک کند. با ایجاد فضای گفتگو، می‌توان به حل و فصل منازعات و تنش‌های مذهبی کمک کرد و از بروز خشونت‌های دینی جلوگیری نمود. گفتگوی ادیان می‌تواند به توسعه معنویت فردی و جمعی کمک کند. افراد می‌توانند از تجربیات و آموزه‌های یکدیگر بهره‌برداری کنند. سیاری از ادیان به ارزش‌های انسانی مشترکی مانند محبت، عدالت، همدلی و احترام تأکید دارند. گفتگوی ادیان می‌تواند این ارزش‌ها را ترویج دهد. مسائل جهانی مانند فقر، جنگ، تغییرات اقلیمی و بحران‌های انسانی نیازمند همکاری بین‌المللی است. گفتگوی ادیان می‌تواند به ایجاد راهکارهای مشترک برای این چالش‌ها کمک کند. مطالعه گفتگوی ادیان می‌تواند به تقویت هویت فرهنگی و دینی افراد کمک کند و در عین حال به احترام به دیگر فرهنگ‌ها و ادیان منجر شود. گفتگوی ادیان می‌تواند به عنوان یک ابزار آموزشی در مدارس و دانشگاه‌ها مورد استفاده قرار گیرد تا نسل‌های آینده با اهمیت تنوع دینی آشنا شوند. همچنین تحقیقات در زمینه گفتگوی ادیان می‌تواند به تولید دانش جدید در حوزه‌های فلسفه، جامعه‌شناسی و روان‌شناسی منجر شود. گفتگوی ادیان می‌تواند به ایجاد شبکه‌های جهانی از افراد و گروه‌ها کمک کند که به ترویج صلح و همزیستی مسالمت‌آمیز متعهد هستند. این مطالب نشان می‌دهد که مطالعه گفتگوی ادیان نه تنها به درک بهتر از تنوع دینی کمک می‌کند، بلکه به ایجاد یک دنیای عادلانه‌تر و صلح‌آمیزتر نیز منجر می‌شود. در این راستا، مولانا جلال‌الدین رومی و مارتین بوبر دو چهره برجسته هستند که هر کدام از منظر خاص خود به این موضوع پرداخته‌اند. مولانا با زبان شعر و عرفان خود و بوبر با فلسفه دیالوگ و وجودی خود، به ما کمک می‌کنند تا معنای عمیق‌تری از ارتباطات انسانی و معنویت حاصل از گفتگوی ادیان بیابیم. مولانا جلال‌الدین رومی، شاعر و عارف بزرگ ایرانی، در آثار خود به اهمیت عشق و ارتباطات انسانی تأکید می‌کند. او بر این باور است که عشق الهی می‌تواند مرزهای دینی را درنوردیده و انسان‌ها را به یکدیگر نزدیک کند. در مثنوی معنوی، مولانا به داستان‌های مختلفی اشاره می‌کند که نشان‌دهنده‌ی وحدت وجود و ارتباط عمیق بین انسان‌ها و خداوند است. - عشق به عنوان پل ارتباطی: مولانا عشق را به عنوان نیرویی می‌داند که انسان‌ها را به هم نزدیک می‌کند. او معتقد است که در پس هر دین، جوهر مشترکی وجود دارد که همگی را به یکدیگر پیوند می‌دهد. - دیالوگ با خدا: در آثار مولانا، دیالوگ با خداوند به عنوان یک تجربه معنوی مطرح می‌شود که می‌تواند از طریق گفتگوهای انسانی نیز تحقق یابد. مارتین بوبر، فیلسوف یهودی، در کتاب "من و تو" به بررسی رابطه میان انسان‌ها و خداوند می‌پردازد. او دو نوع رابطه را معرفی می‌کند: "من-تو" و "من-آن". رابطه "من-تو" به ارتباط عمیق و انسانی اشاره دارد که در آن فرد دیگری به عنوان یک موجود زنده و ارزشمند دیده می‌شود. - گفتگوی واقعی: بوبر بر این باور است که گفتگوی واقعی تنها زمانی ممکن است که افراد یکدیگر را به عنوان موجودات مستقل و دارای ارزش بشناسند. این نوع ارتباط می‌تواند به ایجاد معنویت مشترک میان ادیان مختلف منجر شود. - معنویت از طریق دیالوگ: بوبر معتقد است که از طریق گفتگو و تبادل نظر، افراد می‌توانند به درک عمیق‌تری از یکدیگر و همچنین از خداوند برسند. ین دو دیدگاه نه تنها می‌توانند به ما کمک کنند تا تفاوت‌ها را بپذیریم، بلکه ما را به سوی یکدیگر سوق می‌دهند و زمینه‌ساز همزیستی مسالمت‌آمیز میان ادیان مختلف می‌شوند. در نهایت، معنویت حاصل از این گفتگوها می‌تواند به عنوان یک نیروی محرکه برای ایجاد صلح و همبستگی در دنیای امروز عمل کند. بررسی نظرات مولانا و مارتین بوبر، می‌تواند نشان دهنده راهی برای تفاهم و مسیری برای دستیابی به معنویت عمیق‌تر باشد. مولانا با تأکید بر عشق و وحدت وجود، و بوبر با تأکید بر دیالوگ واقعی، هر دو نشان می‌دهند که چگونه می‌توان از طریق ارتباطات انسانی، به درک مشترکی از حقیقت دست یافت. سوال اصلی دیدگاه‌های مولانا و مارتین بوبر در مورد معنویت و گفتگوی ادیان چیست؟ سوالات فرعی 1- چگونه مولانا مفهوم عشق و وحدت وجود را در آثار خود بیان می‌کند؟ 2- مارتین بوبر چه نظری درباره دیالوگ و ارتباط انسانی دارد؟ 3- نقاط مشترک میان دیدگاه‌های مولانا و بوبر در زمینه گفتگوهای ادیان چیست؟ 4- چگونه می‌توان از طریق گفتگوهای ادیان به معنویت عمیق‌تری دست یافت؟

صبر در لغت به معنای حبس، در تنگنا و محدودیت قرار دادن و باز داشتن نفس از اظهار بی تابی و بی قراری دانسته اند. در فرهنگ اخلاقی صبر عبارت است از وادار نمودن نفس به انجام آنچه که عقل و شرع اقتضاء می کند و بازداشتن از آنچه که عقل و شرع نهی میکند. صبر در اخلاق اهمیت والایی دارد و اکثر علمای اخلاق به آن اهمت داده و برای آن تعاریفی ارائه کرده اند. نگارنده در این تحقیق برآن است که به برسی معنا و اقسام صبر از دیدگاه حکمای اسلام از منظر اخلاق فلسفی، عرفانی، نقلی بپردازد. علم اخلاق در نزد اندیشمندان اسلامی با سه گرایش اصلی مطرح میگردد. نخستین گرایش در نزد اندیشمندان اسلامی گرایشی فلسفی است که این مکتب اخلاقی، بیشتر بر محور تئوری اعتدال می چرخد. این شیوه اخلاقی عمدتاً با پذیرش و تأثیر پذیری از نظریه «اعتدال» و «حدّ وسط»، در مقابل «افراط» و«تفریط» تلاش می کند تا تمام خوبی ها و بدی های اخلاقی را در قالب این فرمول ، توجیه و تبیین نماید. «اعتدال» به عنوان معیار کلی برای فضیلت اخلاقی است و«افراط» و «تفریط»، مشخصه رذیلت اخلاقی می باشد. کتاب جامع السعادات اثر مرحوم نراقی بیشتر بر اساس این مکتب نوشته شده است. ایشان در این کتاب، پس از تعریف صبر و اقسام واسامی آن، خط اعتدال در صبر و ضد آن را در موارد مختلف مشخص می کند و می نویسد: «صبر عبارت است از ثبات و آرامش نفس در سختی ها و بلاها و مصائب، و پایداری و مقاومت در برابر آنها، به طوری که از گشادگی خاطر و شادی و آرامشی که پیش از آن حوادث داشت بیرون نرود، و زبان خود را از شکایت و اعضاء خود را از حرکات ناهنجار نگاه دارد.» و این همان صبر بر مکروه و ناخوشایند است که ضدّ آن جزع است. دومین گرایش در نزد اندیشمندان اسلامی بررسی اخلاق از نظر عرفان است و به اخلاق عرفانی مشهور است. اخلاق عرفانی، اخلاقی است که عرفاء و متصوفه، مروج آن بوده اند. این نوع اخلاق بیشتر تکیه بر تربیت اخلاقی و سیر و سلوک دارد و تلاش های زیادی را برای ترسیم یک نظام تربیتی و تعیین مبدأ و مقصد آن و منازل و مراحل در بین راه و وسایل و لوازم مورد احتیاج در هر منزل، داشته اند. این اخلاق، بیشتر به تربیت اخلاقی با ابزار محبت تأکید دارد. خواجه نصیرالدین طوسی با این نگاه، صبر را در باب سوم کتاب «اوصاف الاشراف» قرار داده است. باب سوم این کتاب در سیر و سلوک و در طلب کمال و بیان احوال سالک است. ایشان صبر را پس از منزل خلوت، تفکر، خوف و حزن و رجاء آورده است و پس از صبر، شکر را مطرح کرده است. آیت الله جوادی آملی در کتاب مراحل اخلاق در قرآن (که شرح کتاب اوصاف الاشراف است) صبر را مقام یازدهم از مقامات عارفان و مراحل سیر و سلوک آورده است. سومین گرایش در نزد اندیشمندان اسلامی بررسی اخلاق از منظر شریعت است که به اخلاق نقلی یا شرعی معروف است، در حقیقت قواعد اخلاقی را از قرآن و حدیث استخراج نموده و بدون استفاده از دیگر علوم تنها به دستورات شرعی در حوزه اخلاق اکتفا میکنند.بهترین نمونه اخلاق شرعی را می توان در کتاب اخلاق محتشمی نوشته خواجه نصیرالدین طوسی ملاحظه کرد که در چهل باب نوشته شده است و باب دهم ان به صبر و شکر اختصاص دارد. در روایات اسلامی سه قسم صبر ذکر شده است صبر بر اطاعت و صبر بر معصیت و صبر بر مصیبت. منظور از صبر بر اطاعت ایستادگی در برابر مشکلات فرمان خداست یعنی بر اطاعت فرمان الهی در نماز و روزه و حج و جهاد و ادای واجبات مالی مثل خمس و زکات صابر و شکیبا باشید. منظور از صبر بر معصیت آن است که آدمی در برابر شعله های آتش شهوت و هیجانه ای برخاسته از هوی و هوس ایستادگی کند و خودش را از سوختن در آن آتش حفظ کند و اگر حفظ نکند طوفان شهوات، ایمان و پاکی و صداقت را از بین می برد. منظور از صبر بر مصیبت آن است که آدمی در طول زندگی در برابر حوادث دردناکی که با آن روبه رو می شود صبر و شکیبایی را از دست ندهد.

یکی از مسائل مهمی که پیشوایان و متفکران مسلمان و مسیحی به آن پرداخته اند، مسئله رنج و سختی در زندگی انسان است. منظور از سختیها، مجموعه فشارها، گرفتاریها، مشقتها، مصیبتها دشواریها، رنجها، زحمتها، است که انسان در طول زندگی با آنها مواجه می شود. برخی از سختیها عبارتند از: بیماری گرسنگی، ترس، از دست دادن اموال، فوت خویشاوندان و عزیزان. بررسی سختی ها در زندگی انسان دارای ابعاد گوناگون است از جمله: مصادیق سختی ها، فواید سختی ها و فلسفه سختیها. یکی از این ابعاد، شیوه مواجهه با سختی هاست و اینکه با چه رویکردی باید به سختی‌ها و مصیبت ها نگاه کرد. هدف این پایان نامه، مقایسه شیوه مواجهه با سختی ها در نهج البلاغه و رساله های پولس است. این پژوهش با رویکرد مقایسه ای و به روش توصیفی- تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه ای انجام شده است. طبق بررسی های صورت گرفته، در موضوع مصادیق رنج و سختی، شباهت های نهج البلاغه و رساله های پولس عبارت اند از: بیماری، گرسنگی، طاعت خدا، دشمنان و جنگ و شیطان، مرگ و عذاب های اخروی و خشم الهی. حکومت ظالمان در نهج البلاغه ذکر شده ولی در رساله های پولس ذکر نشده است. بدن، اندوه و ترس و دلهره و سختی در راه تبلیغ دین در رساله های پولس ذکر شده بود که در نهج البلاغه ذکرنشده است. در موضوع علت رنج و سختی، شباهت های نهج البلاغه و رساله های پولس عبارت اند از: عشق ناروا و عشق به ثروت،کیفر گناهان، اطاعت از فرومایگان و عدم تبعیت از رهبران روحانی و آتش جهنم و عدم تقوا و گناه و روی گردانی از خدا. موارد دنیا پرستی، ترک جهاد، عمل منافقان، حسادت، اعتماد به دنیا، خود رای بودن در نهج البلاغه ذکر شده است که در رساله های پولس بیان نشده بود و موارد برخی انسان ها، گناه اولیه، علت سختی و رنج عیسی،پیمان یهودیت موارد است که در رساله های پولس بیان شد و در نهج البلاغه نبود. همچنین در زمینه شیوه مواجهه با رنج و سختی، شباهت های نهج البلاغه و رساله های پولس عبارت اند از:یاد خدا و یاری از او، ایمان و عمل به آموزه های دینی، گناه نکردن و عدم پیروی از شیطان و بندگی خدا، عبرت گرفتن، یاد مرگ و آمادگی برای آن، باور به آزمایش بودن سختی ها و فواید سختی ها، ترک رذیلت های اخلاقی و تخلق به فضیلت های اخلاقی، گذرا بودن سختی ها. عنوان یاری از قرآن در نهج البلاغه ذکر شده است که در رساله های پولس بیان نشده بود و عنوان یاری از رهبران روحانی در رساله های پولس بیان شد و در نهج البلاغه نبود.