جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 1782
بررسی پاسخ‌های ملاصدرا به اشکالات شیخ اشراق در باب اصالت وجود
نویسنده:
محمد روضاتی
نوع منبع :
مقاله , نقد دیدگاه و آثار(دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات) , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه تهران,
چکیده :
نظام هستی‌شناسی حکمت متعالیه و همه نوآوری‌های صدرالمتألهین بر نظریه اصالت وجود و اعتباریت ماهیت مبتنی است، و صحت و اعتبار نظریه مزبور در گرو درستی و اتقان برهان‌های ملاصدرا برای اثبات اصالت وجود و اعتباریت ماهیت، و نیز صحت پاسخ‌های وی به اشکال‌ها و شبهه‌های مربوط است. نوشتار حاضر با رویکرد تحلیلی پاسخ‌های صدرالمتألهین به اشکال‌ها و شبهه‌های شیخ اشراق در باب اصالت وجود را مورد بررسی قرار داده، و بدین نتیجه می‌رسد که پاسخ‌های ملاصدرا تکرار مدعای اصالت وجود است.
صفحات :
از صفحه 291 تا 307
معنا‌‌‌‌‌شناسی بدیهیات از منظر سه فیلسوف مسلمان (ابن‌‌‌‌‌سینا، سهروردی، ملاصدرا)
نویسنده:
جعفر شانظری، فاطمه زارع
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: موسسه فرهنگی تحقیقاتی إسراء,
چکیده :
تبیین جایگاه بدیهیات در نظام فکری فلاسفه اسلامی، یکی از اساسی‌‌‌‌‌ترین مسائل فلسفی است که با وجود اهمیت فراوان و نقش بی‌‌‌‌‌بدیلش در نظام معرفتی فیلسوفان، از جنبه‌‌‌‌‌های مختلف، بررسی نشده است؛ به گونه‌‌‌‌‌ای که ابهام‌‌‌‌‌های موجود در معناشناسی بدیهیات و عدم تمایز بین ادراکات بدیهی و نظری، موجب استفاده نادرست از قضایای نظری و بدیهی و در نتیجه، حصول معارف مبهم در نظام معرفتی می‌‌‌‌‌گردد. بررسی معنای دقیق مفاهیم بدیهی، شمار بدیهیات و منشأ حصول بدیهیات، از جمله مسائلی است که این مقاله به عهده گرفته است. با اشاره اجمالی به دیدگاه‌‌‌‌‌های این سه فیلسوف، درمی‌‌‌‌‌یابیم که تحلیل ایشان در تبیین منطقی مفهوم بدیهیات ـ با وجود اختلاف تعابیر گوناگون ـ مشابه یکدیگر است؛ اما ابن‌‌‌‌‌سینا و ملاصدرا به تبیین فلسفی مفهوم بدیهیات نیز نظر داشته‌‌‌‌‌اند، به گونه‌‌‌‌‌ای که بدون بدیهیات، هیچ استدلال و بیانی امکان‌‌‌‌‌پذیر نیست. با توجه به این نکته، بدیهیات از نظر فلسفی نه قابل اثبات است و نه قابل انکار. چنین نکته‌‌‌‌‌ای در آرای سهروردی مشهود نیست. نظر ابن‌‌‌‌‌سینا و ملاصدرا در شمار بدیهیات یکسان است و سهروردی تعداد آن‌‌‌‌‌ها را به سه قسم فرو کاسته و صریحاً به تضییق دایره بدیهیات پرداخته است. درباره منشأ حصول بدیهیات، ابن‌‌‌‌‌سینا استمداد از عقل فعال و سهروردی، شهود و ملاصدرا حس را مطرح می‌‌‌‌‌کند.
صفحات :
از صفحه 117 تا 146
بنیاد انسان شناختی اخلاق در حکمت متعالیه
نویسنده:
محمد فتحعلی خانی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: مجتمع آموزش عالی شهید محلاتی,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
انسان از آغاز تا انجام حیاتش با حرکتی جوهری از منازل بی شمار مسیر تکاملی می گذرد. این حرکت به حالت های گوناگون قهری، اختیاری، اشتدادی و تضعفی است. اعمال اختیاری ویژه ای که به کسب هیئات و ملکاتی خاص و در نتیجه کمال وجودی انسان می انجامد نیل به مقامات رفیع را ممکن می سازد. این کمالات وجودی به جهت یگانگی «وجود» و «خیر» در حکمت متعالیه، کمالات ارزشی اخلاقی نیز هستند و به جهت توقفی که بر افعال اختیاری دارند منشا ارزش اخلاقی آن افعال می شوند. چنین ربطی میان انسان شناسی، با پژوهشی درباره واقع و اخلاق، به عنوان قلمروی ارزشی، ناشی از دو مبنای فلسفی در اندیشه صدرالمتالهین است: نخست حرکت جوهری و اشتدادی، و دوم یگانگی «وجود» و «خیر».
صفحات :
از صفحه 57 تا 77
پاسخ‌های فلسفی ملاصدرا و آگوستین به مسئله شرّ
نویسنده:
مرتضی حسینی شاهرودی، کوکب دارابی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
اصفهان: دانشگاه اصفهان,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
مسئله شرّ ازجمله مسائل مهم و بحث‌بر‌انگیز فلسفه و کلام است که ملاصدرا و آگوستین درصدد پاسخ‌گویی به آن بر‌آمده‌اند. این دو فیلسوف با روش ترکیبی به مسئله شرّ پاسخ داده‌اند. این روش ترکیبی دربردارنده پاسخ‌های فلسفی و کلامی است. پاسخ‌های فلسفی ملاصدرا و آگوستین به شرور عبارتند از: عدمی و نسبی‌دانستن شرور، احسن‌بودن نظام هستی و اینکه شرور لازمه عالم مادّه است. در این نوشتار تلاش شده است، ابتدا به پاسخ‌های فلسفی ملاصدرا و آگوستین پرداخته شود و سپس نظرات آن دو تطبیق داده شود. هر دو اندیشمند در برخی از موارد مواضع مشترک و در برخی دیگر مواضع مختلفی دارند.
صفحات :
از صفحه 1 تا 14
پیدایی کثرت از منظر عرفان و فلسفه
نویسنده:
محسن میری (حسینی)
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: موسسه فرهنگی تحقیقاتی إسراء,
کلیدواژه‌های فرعی :
اسفار , نظام هستی , فصوص الحکم , حکمت متعالیه , وجود , عوالم سه گانه , الله , مشاء , فیض مقدس , عالم مثال , وحدت شخصی وجود , صادر اول , ظهور متفاوت اسما الهی , فیض اقدس , مجهول مطلق , مرتبه ذات حق , نظام هستی , صادر اول , وحدت شخصی وجود , انسان کامل (کلام) , فیض منبسط , ذات احد , مرتبه واحدیت , قاعده «الواحد» , اطلاق ذاتی , نظام عالم وجود , وجود لابشرط مقسمی , تعینات خلقی , حکمت متعالیه , فلسفه مشاء , عالم ( امکانی ) , واجب تعالی (اسماء ذات) , عالم ارواح , هویت مطلقه , اصطلاحنامه عرفان , نفس رحمانی(عرفان نظری) , اعیان ثابته , احدیت الوهی(الله) , وجود (اسماء اول عرفان نظری) , ظهور اسماء(قسیم صفات و اعیان ثابته) , ظهور صفات(قسیم اسماء و اعیان ثابته) , ظهور کثرت در وحدت(مقابل ظهور وحدت در کثرت) , ظهور وحدت در کثرت(مقابل ظهور کثرت در وحدت) , عالَم مثال(قسیم عالم معانی و ارواح و اجسام) , مقام واحدیت(مقابل مقام احدیت) , مجهول مطلق(مقابل مجهول من وجه) , اعیان‌ ثابته , اعتباریت کثرت , تعین وجود , وجود بشرط شئ ,
چکیده :
مقاله حاضر، نخست به تبیین اجمالی برخی مبانی نظری عرفانی در پیدایش عالم، همچون وحدت شخصی وجود و اعتباری بودن کثرت، تعینات وجود قبل از پیدایش کثرت و پس از آن می‌پردازد. سپس نحوه پیدایی عالم را از منظر عرفان برمی‌رسد و در هر دو بحث، تفاوت این دیدگاه را با دیدگاه فلسفی به نحوی اجمالی بیان می‌کند. در این مقاله چگونگی ظهور اسما و صفات الهی و تعینات و نسبت‌های متکثر آن و نیز اینکه این امور با ترتیبی خاص از او ناشی می‌شوند، مورد بررسی قرار گرفته، نقش قاعده الواحد در این بحث، ویژگی‌های صادر اول و تفاوت دیدگاه عرفانی و فلسفی و نیز تحلیل و نقد برخی گفته‌های ابن عربی در این خصوص بیان می‌گردد. از آنجا که در برخی از دیدگاه‌های عارفان اختلاف نظرهایی وجود دارد و انعکاس این اختلافات موجب دور شدن مقاله از هدف اصلی می‌گردید، آنچه در این مقاله به عرفان و عارفان نسبت داده شده است، عمدتا بر اساس تبیین و تشریح حضرت استاد آیت الله جوادی آملی از عرفان نظری می‌باشد و موارد معدودی هم که به دیدگاه عرفانی بزرگان دیگر اشاره شده، مواردی است که با این تبیین همخوانی دارد. ضمن اینکه در ارائه نظریات حکمت مشاء، صرفا بر آرای ابن سینا تأکید شده است.
صفحات :
از صفحه 49 تا 63
نظریه نهایی ملاصدرا در باب ادراک کلیات (عقل فعال، عقول عرضیه یا خدا؟)
نویسنده:
جهانگیر مسعودی، اعظم پیش بین
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد,
چکیده :
ملاصدرا در مباحث خود در باره درک کلیات مطالب گوناگون و متفاوتی را مطرح کرده است؛ وی از یک سو چنین می‌گوید که در ادراکات حسی و خیالی، نفس مبدع و آفریننده این صور است و سپس با حرکت جوهری و استکمالی خویش به مراتب بالای ادراک یعنی ادراک عقلی دست یافته و متحد با جوهر مفارق عقلی به نام عقل فعال می‌شود و صور کلی را در عقل فعال مشاهده کرده و یا اینکه عقل فعال صور کلیات را به او افاضه می‌کند (دیدگاه مشایی). از سوی دیگر گاهی از اتحاد نفس با مثل (ارباب انواع) و عقول عرضیه سخن می‌گوید (دیدگاه اشراقی). در برخی موارد هم با نگاه خاص و ویژه خود به این نکته اشاره می‌کند که نفس در مراتب عالی سیر استکمالی خویش فانی در ذات حق تعالی می‌شود و حقایق اشیاء را آنچنان‌که هستند، در ذات حق می‌بیند. در این نوشتار ضمن بیان دیدگاه نهایی ایشان بر اساس مبانی حکمت متعالیه به این نکته اشاره شده است که برای جمع میان این دیدگاه‌ها می‌توان از دو رویکرد و تفسیر فلسفی و عرفانی در قضیه بهره برد. درک کلیات با فناء در ذات حق بیشتر با تفسیر عرفانی سازگار است و جمع میان دو دیدگاه مشایی و اشراقی عمدتا با تکیه بر دیدگاه خاص فلسفی ملاصدرا امکان‌پذیر است.
صفحات :
از صفحه 113 تا 130
جنسيت و روح در مباني حکمت متعاليه با تأکيد بر ديدگاه آيت‌الله جوادي آملي
نویسنده:
فاطمه نيازکار، هادي صادقي
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
مقاله حاضر به ارزيابي تذکير يا تأنيث روح انسان از منظر حکمت متعاليه با تأکيد بر ديدگاه آيت‌الله جوادي آملي مي‌پردازد. ايشان معتقد است روح، قبل از ورود به عالم دنيا، تذکير و تأنيث ندارد و ضمن پذيرش وجود روح مجرد در عالمي پيش از دنيا، ميان اين ديدگاه و مبناي جسمانيةالحدوث بودنِ روح تعارضي نمي‌بيند. با مقايسه و تطبيق ديدگاه ايشان با ملاصدرا و ديگر فلاسفه صدرايي، با وجود اختلافات ظاهري، موافقت و عدم اختلاف¬نظر بين آنها مشاهده مي‌شود. البته برخي انتقادات نيز به ديدگاه ايشان وارد است؛ از جمله اينکه تأثير تفاوت‌هاي فيزيولوژيک بر روحيات و عقل ناديده گرفته شده است. در نهايت اينکه، روح جنسيت‌پذير نيست و جنسيت پس از شکل‌گيري نطفه در نشئه دنيا صورت مي‌پذيرد.
آیۀ عَلَیْکُمْ أَنْفُسَکُمْ و پیوند آن با دو مقوله «خودسازی» و «دیگرسازی» (با تکیه بر دیدگاه علامه طباطبایی)
نویسنده:
مرتضی ایروانی نجفی، حسن نقی زاده، عباس اسماعیلی زاده، بی بی حکیمه حسینی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
آیه شریفه (یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا عَلَیْکُمْ أَنْفُسَکُمْ) در سوره مائده، از جمله آیات مشکل تفسیری است که در باب ارتباط آن با فریضه امر به معروف و نهی از منکر دیدگاه‌های گوناگونی وجود دارد. برخی، از نسخ حکم امر به معروف سخن گفته و شماری، تقیید و تخصیص آن حکم را از آیه فهمیده‌اند. در این میان نگارنده با نقد دیدگاه‌ها و ترجیح دیدگاه علامه طباطبایی، امر به معروف را از شئون و مصادیق اشتغال به نفس دانسته است. علامه با عنایت به مبنای حکمت متعالیه و حرکت جوهری، معتقد است: نفس، همان مسیر سلوک انسان و نه رهرو این مسیر است. مقصد و انتهای این مسیر تکوینی خدای متعال بوده و پیمودن آن برای همگان ـ اعم از مؤمن و کافرـ اضطراری است. این رویکرد نسبت به آیه، ثمرات مهمی در عرصه خودسازی و تربیت نفس به همراه دارد که مورد واکاوی و بررسی قرار گرفته است.
صفحات :
از صفحه 3 تا 24
حکم‌ناپذیری مرتبه ذات الهی و دستگاه منطقی ـ معرفت‌شناختی ارسطویی
نویسنده:
مجید ظهیری، جهانگیر مسعودی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
مرتبه ذات الهی پیچیده‌ترین اعتبارات عرفانی است؛ مرتبه اطلاق مقسمی که حتی حمل واژه‌های مقام، مرتبه، اعتبار عرفانی، و اطلاق بر آن محل تردید است. درباره وجود لابشرط مقسمی دو اختلاف وجود دارد؛ یکی اختلاف میان فلاسفه و عرفا و دیگر اختلاف میان خود عرفا. اختلاف میان فلاسفه و عرفا در این است که این مرتبه صرفا از معقولات ثانیه فلسفی است و مابه‌ازای خارجی ندارد، چنان‌که فلاسفه معتقدند یا حقیقه الحقایق است، آن‌چنان که عرفا باور دارند. اختلاف میان عرفا نیز در تبیین «لا اسم و لا رسم له» و شرایط و لوازم حمل و سخن‌گفتن در این مقام است. برخی معتقدند هر حملی حتی حمل اطلاق، وجود، وحدت، وجوب، و بساطت بر این مقام نادرست است، چنان‌که سلب آن نیز نادرست است و درباره این مقام فقط سکوت سزاوار است. این گروه در این مقام سخنان به‌ظاهر تناقض‌آمیزی مطرح می‌کنند. برخی نیز معتقدند تعبیر «لا اسم و لا رسم له» به این معنا نیست که امکان اشاره به آن مقام با لفظی از الفاظ و اسمی از اسما انکار شده باشد بلکه فقط اگر حملی منجر به تعین در مقام ذات شود، نادرست خواهد بود. در این مقاله ضمن تحلیل آرای مختلف، به این نتیجه خواهیم رسید که حتی حمل برخی محمول‌ها همچون اطلاق مقسمی، وجوب، و وجود نیز منجر به تعین در مقام ذات می‌شود و با « لا اسم و لا رسم له»، به علت مشروط‌بودن انتزاع از حاق ذات به احاطه علمی و نیز مساوی‌بودن معقول ثانی با معلوم‌بودن و متعین و محدودبودن به حدود فهم، قابل جمع نخواهد بود. فرضیه پیشنهادی نویسندگان این است که دستگاه منطقی ـ معرفت‌شناختی ارسطویی توان تبیین و توجیه حکم‌ناپذیری مقام ذات را ندارد، لکن این به معنای توجیه‌ناپذیری مطلق آن نیست و نمی‌توان از آن خردستیزی یافته‌های عارفان را نتیجه گرفت. همچنین عرفان هیچ الزامی برای کوتاه‌آمدن در برابر دستگاه منطقی ـ معرفت‌شناختی ارسطویی ندارد و می‌تواند در تبیین و توجیه عقلانی ـ منطقی نظریات خود، فارغ از این پارادایم، دستگاه‌های منطقی ـ معرفت‌شناختی دیگر را نیز محک بزند.
صفحات :
از صفحه 69 تا 78
بررسی برخی از مبانی وحدت وجود
نویسنده:
هادی وکیلی، ابوالفضل تاجیک
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: انجمن علمی عرفان اسلامی ايران,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
وحدت وجود به عنوان یکی از اصلی ترین مباحث مطرح شده در عرفان همواره مطمح نظر عارفان و محل بحث محققان عرفان پژوه بوده است. به اعتقاد نگارنده درک و فهم درست معنای وحدت وجود جز با درک صحیح مبانی آن میسور نخواهد شد. در این نوشتار به صورت مختصر، به بیان و بررسی سه محور اصلی و مبنایی برای ورود به مبحث «وحدت وجود» پرداخته ایم و مراد عارف از تشکیک، توحید و تجلی حق در عالم را مورد بررسی قرار داده ایم.
صفحات :
از صفحه 133 تا 147
  • تعداد رکورد ها : 1782