جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: آتئیسم پیشرو: چگونه تکامل اخلاقی بحث خدا را تغییر می‌دهد شیوه جدیدی از تفکر در مورد وجود خدا را معرفی می‌کند و چنان تصویر مثبتی ارائه می‌دهد که ممکن است گاهی از خود بپرسید که آیا افکار یک مؤمن را می‌خوانید یا خیر. با شروع با این ایده ساده که آنچه برای یک فرد خوب نیاز است همیشه تغییر می کند، جان شلنبرگ به ویژگی هایی که اکنون به آنها افتخار می کنیم نگاه می کند و آنها را با نگرش های گذشته مقایسه می کند. او معتقد است که حساسیت، مهربانی و عدم خشونت اکنون بیش از هر مقطع دیگری در تاریخ ارزش دارد. همانطور که شلنبرگ توضیح می دهد که چگونه معیارهای خوبی ما تغییر می کند، او نشان می دهد که چگونه ایده ما از خوبی خدا نیز تغییر می کند: تصاویر مردانه از خدا به عنوان پادشاه متکبر یا پدر دور توسط خدا به عنوان نمونه ای از خشونت پرهیز از خشونت و خوبی اخلاقی جایگزین شده است. اما شلنبرگ با اجازه دادن به ما برای دیدن اینکه خدا در حال حاضر چقدر تحسین برانگیز شده است، می تواند دلایل قانع کننده جدیدی به ما ارائه دهد که چرا خدا وجود ندارد.

ترجمه ماشینی: این عنصر تأثیرات رشد علم را بر جایگاه فرهنگی توحید نشان می دهد. با شروع در گذشته، نشان می دهد که چگونه توحید به اعتلای علم کمک کرد و چگونه علم تا همین اواخر کمک و پشتیبان موفقیت توحید در غرب بود. با عطف به حال، عنصر به بررسی دلایلی می پردازد که به طور توضیحی و حتی در سطح وجودی، علم نقش های سنتی توحید را در فرهنگ غرب به دست می گیرد. این دلایل کمتر از آنچه معمولاً تصور می‌شود قوی هستند، اگرچه چالش وجودی زمانی می‌تواند مؤثر واقع شود که به شیوه‌ای غیرمعمول و غیرمستقیم تنظیم شود. در نهایت، عنصر به این موضوع می پردازد که چگونه رابطه میان مقام عالی علم و مقام توحید ممکن است در آینده ظاهر شود. آیا چیزی مانند توحید می تواند دوباره ظهور کند و آیا علم به آن کمک می کند؟ عنصر نتیجه می گیرد که پاسخ مثبت ممکن است.

هدف کتاب حاضر ارائه دیدگاه های بدیل در مورد مفهوم خداوند ، خارج از حوزه راست کیشی ادیان ابراهیمی است. بدین ترتیب که این کتاب ابتدا مفاهیم الهیات کلاسیک یا الهیات توحیدی را توصیف می کند یعنی خدایی که قادر مطلق و دانای مطلق و موجود کامل است و سپس مفاهیمی دیگر در مورد خداوند همچون پان تئیسم و پان انتئیسم را به عنوان الهیاتی غیر ابراهیمی مطرح می کند.

از جمله مباحثی که توجه فیلسوفان و متألهان را به خود معطوف کرده است، «نسبت مسئلة خفا با مسئلة شر» است. پرسش این است که چه نسبتی میان مسئلة خفا و مسئلة شر به لحاظ کارکرد و ساختار وجود دارد؟ به دیگر سخن، آیا مسئلة خفا همان مسئلة شر است؟ روی هم رفته دو دیدگاه عمده در مسئله وجود دارد: یکی مسئله خفا را به مسئله شر فرو می‌کاهد و آن را روایت یا مصداقی از مسئله شر می‌داند. دیدگاه دوم، بر استقلال مفهومی مسئله خفا پای می‌فشارد و آن را دست‌کم به لحاظ مفهومی متمایز ارزیابی می‌کند. جان شلنبرگ طرفدار دیدگاه دوم است که در سال 1993 برهان خفای الهی را به مثابۀ برهان الحادی صورت‌بندی کرد که یکی از مسائل بحث‌برانگیز در فلسفۀ دین معاصر می‌باشد. در این جستار تلاش شده با طرح نسبت‌های احتمالی میان این دو مسئله و بررسی آنها، نقاط قوت و ضعف هر یک از دیدگاه‌ها تا اندازه‌ای نشان داده شود. هرچند دلایل شلنبرگ برای اثبات استقلال مسئلۀ خفا تا اندازه‌ای قابل‌توجه است، اما هنوز کافی نیست و نیازمند بررسی بیشتر است.

برای مشاهده فیلم سخنرانی به آدرس داده شده در آپارات مراجعه کنید.

نظریه اختفای الهی دیدگاهی است که مدعی است خداوند دلایل کافی برای شناخت خود را در اختیار انسان‌ها قرار نداده است. از نظر شلنبرگ اختفای الهی اثبات می‌کند که خدایی وجود ندارد چون اگر وجود داشت دلایل کافی برای شناخت خود را در اختیار انسان‌ها قرار می‌داد، در حالی‌که چنین نکرده است. اما از نظر پاسکال اختفای الهی به دلیل تأثیرات مثبتی که بر باطن انسان‌ها دارد برای خداباوری لازم و ضروری می‌باشد. نتایجی که از بررسی‌های انجام شده در این مقاله و مقایسه دیدگاه‌های این دو فیلسوف به‌دست می‌آید این است که دلایل پاسکال نمی‌تواند ضرورت اختفای الهی را توجیه کند. در عین حال استدلال شلنبرگ بر مبنای اختفای الهی قابل پاسخگویی توسط خداباوران بوده و نمی‌تواند الحاد را توجیه کند.

یکی از استدلال‌هایی که وجود خدا در جهان را نشانه می‌رود، برهان “اختفای الهی” است. جان آل شلنبرگ (۱۹۵۹. )، فیلسوف کانادایی معاصر، نخستین بار این استدلال را به‌صورت برهانی الحادی علیه وجود خداوند مطرح کرد. او مدعی شد که مستور بودن خداوند، قرینه‌ای است بر کذب خداباوری. شلنبرگ در بیان مسئله خفای الهی می‌گوید عده‌ای از مردم دست‌کم گاهی قرائن و نشانه‌هایی از وجود خداوند را در زندگی خود احساس نمی‌کنند. خداوند برای انسان‌ها به‌قدر کافی قرائن و شواهدی بر وجود خود عرضه نکرده و ازاین‌رو او در خفاست.

از استدلال‌هایی که وجود خدا در جهان را نشانه می‌رود، برهان “اختفای الهی” است. آن را برهان ناباوری هم می گویند. این برهان در دوران اخیر بیشتر مورد توجه قرار گرفته و آن را در نقد ادله اثبات خدا به کار می‌برند. در دوران اخیر بیش از هر کسی “تئودور درینج” (۱۹۳۴-) آن را مطرح کرد.

آیت‌الله جوادی آملی به عنوان یک فیلسوف و فقیه اسلامی به موضوع خداشناسی با انگاره‌های سنتی توجه می‌کند. ایشان تعالیم دینی را در راه خداشناسی پیش می‌کشد و از آن برای ترسیم منظومه‌ای در خداشناسی بهره می‌گیرد. اگر چه آیت‌الله جوادی آملی مشخصاً در موضوع اختفای الهی سخنی به میان نیاورده است، اما موضع ایشان در مواجهه با خداشناسی، می‌تواند ما را به نگرش ایشان در خصوص اختفای الهی نیز واقف کند.

صفات محدود و مقیدِ فعلیِ خداوند‌‌‌‌، تجلّی و بُروز صفات مطلقِ ذاتی او در مقام فعل هستند‌‌‌‌، اما محدودیت آنها به جهت اِعمال توأمان آنها در کنار یکدیگر و در ارتباط با مخلوقات است. در میان صفات فعلی‌‌‌‌، صفتِ «حکمت» - تجلّی صفت ذاتی علم - حاکم بر دیگر صفات بوده و تقیّد‌بخشِ آنهاست. جان شلنبرگ، در «برهان اختفای الهی» از تمایز میان این دو دسته صفات غفلت کرده و همین امر سبب شده تا اولاً با اتخاذ رویکردی تشبیهی‌‌‌‌، عشق الهی را صورت مطلق شدهٔ عشق انسانی قلمداد کند. ثانیاً‌‌، با خلط میان صوَر مختلفِ عشق، یعنی آگاپه و اروس، درک نادرستی از عشق الهی و میزانِ اطلاق آنها داشته باشد و ثالثاً، به‌ رغم صحت تأکید شلنبرگ بر تمایز میان برهان اختفا و برهان شر‌‌‌‌، استفادهٔ او از اختفا - به عنوان مورد نقضی بر عشقِ نامتناهیِ الهی‌‌‌‌ - به نوعی، بازگشت به برهان شر را به ذهن مخاطب متبادر می‌کند و برداشت و بهره‌گیری‌ای نادرست است. بر مبنای صفت فعلی حکمت، می‌توان نشان داد که اختفای الهی - بر خلاف مدعای شلنبرگ‌‌‌‌ - نه‌تنها نقضی بر عشق الهی نیست‌‌‌، بلکه مظهری از عشق حکیمانهٔ خداوند به انسان‌هاست که در این نوشتار به برخی از این حکمت‌ها اشاره خواهد شد.