جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از اشکالاتی که به طور معمول برخی از مسیحیان به اسلام وارد می‌کنند، خشن بودن دین اسلام است و با استفاده از رسانه‌ها و با روش‌های مستقیم و غیرمستقیم به مخاطبان خود القا می‌کنند که اسلام دین خشونت است. ولی با بررسی گذشته مسیحیت خصوصاً دوران حاکمیت کلیسا (قرون وسطی)، مسیحیت چهره دیگری از خود به جا گذاشته است. علاوه بر این در کتاب مقدس موجود، حوادث خشونت باری از دوران گذشته که مورد قبول مسیحیت هم می‌باشد نقل شده است؛ نکته دیگر اینکه احکامی در کتاب مقدس آمده که سختی و خشونت آن قابل دفاع نیست.

نوشتار حاضر، ترجمه‎ای است از مصاحبه آقای «بارنز نورتن» با دکتر «سیدحسین نصر». نصر در این مصاحبه به سئوالات متعددی پاسخ داده است؛ ازجمله این سئوال که رویکرد سنت‌گرایی و فلسفه‎های معاصر غرب نسبت به متون مقدس چگونه است. وی معتقد است که نگاه فلسفه غرب و سنت‌گرایی به متون مقدس، دو نگاه کاملاً متفاوت است. فلسفه قرون وسطی و فلسفه اسلامی که سنت‌گرایی نیز در این هر دو می‎گنجد، با متون مقدس در هماهنگی کامل قرار دارد؛ اما فلسفه «دکارتی» و «پسا دکارتی»، کاملاً با متون مقدس بیگانه است. نکته دیگری که وی به آن پاسخ داده است، تفاوت دیدگاه فلاسفه پست‎مدرن درباره متون مقدس است. پست‎مدرنیست‎ها چون از یکسو قائل به نسبیت‎اند و از دیگر سو، در تقابل با سنت، برای متون مقدس حجیتی قائل نیستند. سپس ایشان درباره رابطه جهان غرب و شرق به سنت، معتقد است که سنت در شرق، حالت پویایی خود را حفظ کرده و به سرنوشت سنت غربی دچار نشده است. از این‎رو به آینده سنت در این حوزه خوش‌بین است.

در قرون اخیر افتراق و خصومت شدیدی میان مسلمانان بر سر مسئله شفاعت پدید آمده است. از طرف مخالفان، از جمله وهابیون، شفاعت غیر خدا در روز قیامت مورد اشکال و ایراداتی قرار گرفته است. از جمله استدلال آن‌ها آیاتی چون «قُلْ لِلَّهِ الشَّفاعَةُ جَمیعاً ...» ، «... ما لَکُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ وَلِیٍّ وَ لا شَفیعٍ أَ فَلا تَتَذَکَّرُون» ، «... وَ لا یُقْبَلُ مِنْها شَفاعَةٌ وَ لا یُؤْخَذُ مِنْها عَدْلٌ وَ لا هُمْ یُنْصَرُون» و آیات دیگری می‌باشد که می‌گویند در این آیات خداوند یا شفاعت را نفی می‌نماید و یا این که شفاعت را مختص به خود می‌نماید وگرنه دخالت در کار و امور خداوند پیش می‌آید و یا این که عدالت خداوندی خدشه‌دار می‌شود. در حالی که اگر این گروه حقیقت شفاعت را درک می‌کردند. چنین ادعایی نمی‌کردند. نص قران و روایات بر این است که خداوند امتیاز شفاعت را به پیامبر اکرم, و صالحین و اولیاء عنایت فرموده است و اجماع بسیاری از علمای شیعه و سنی بر این مطلب است. در این جا سعی شده است مسئله شفاعت مورد نقد و بررسی قرار گیرد.

یکی از مسائل اساسی در دانش کلام، بحث از فلسفه و چرایی تکلیف است. متکلمان مسلمان و مکاتب کلامی اسلامی در این باره نظریات مختلفی ارائه کرده‌اند. معتزلیان، فلسفه تکلیف را در معرض نفع و ثواب قراردادن مکلّف می‌دانند و امامیه، پاداش اخروی، نظم بخشیدن به زندگی اجتماعی و رشد و تکامل انسان را غرض و فایده تکلیف معرفی می‌کند.

یکی از مسائل اساسی در دانش کلام، بحث از فلسفه و چرایی تکلیف است . متکلمان مسلمان و مکاتب کلامی اسلامی در این باره نظریات مختلفی ارائه کرده اند. معتزلیان، فلسفه تکلیف را در معرض نفع و ثواب قرار دادن مکلف می دانند و امامیه، پاداش اخروی، نظم بخشیدن به زندگی اجتماعی و رشد و تکامل انسان را غرض و فایده تکلیف معرفی می کند.

از جمله مسائل مرتبط با افعال الهی مسئله عدل است. اعتقاد داشتن به عدل از اموری است که هم به لحاظ اعتقادی و هم به لحاظ عملکرد، در تاریخ اسلام سابقه پر ماجرا دارد. اهمیت عدل از همان آغاز اسلام برای مردم مطرح بود؛ طوری که این سخن بر سر زبان‌ها افتاد که: «التوحید و العدل عَلوِّیَان و التشبیه و الجبر اُمَوِّیَان»؛ توحید و عدل دو اصل مورد قبول علی} و خاندان اوست و در مقابل، تشبیه و جبر از اصول مورد تأیید خاندان بنی‌امیه است. متکلمان امامیه و معتزله به پیروی از ائمه اطهار] از اصل عدل طرفداری کردند و به عدلیه معروف شدند و در مقابل، اشاعره با ارائه تفسیری خاص از عدل الهی، عدل به معنای متعارف و معقول آن را انکار کردند. از نظر آن‌ها ممکن است خداوند همه‌ مؤمنان را به دوزخ ببرد و تمام کافران و مشرکان را به بهشت وارد سازد و اگر چنین کند، عمل او عین عدالت است.

در این تحقیق به بررسی آراء آقای شبستری در باب حقیقت ایمان پرداخته شده است. از دیدگاه ایشان ایمان حقیقتی از سنخ تجربه‌های دینی است و با مقوله‌ نظر و استدلال میانه‌‌ای ندارد که بماند بلکه اصلاً با علم و معرفت به صورت عموم و با اعتقاد و بارور به صورت خاص هم رابطه ندارد. وی ایمان را با شک قابل جمع می‌داند ولی بایأس قابل جمع نمی‌داند.وی فرهنگ دین مقدس اسلام را در ابتدا یک فرهنگ شفاهی ارزیابی می‌کند و معتقد است که حقیقت ایمان از منظر مسلمانان نخستین یک حقیقت تجربی با تمام وجود بود؛ آنان از ورای چهار زندان اصلی زمان و زبان و تاریخ و جامعه خطابی می‌شنیدند و آن خطاب تا عمق جانشان رسوخ می‌کرد. در قرون بعد آهسته‌آهسته بحث‌های باور قلبی پیدا شد وایمان درگذر گاه تاریخ با محدودیت‌های انسان گره خورد و حقیقت معرفتی یافت. وی بر اساس روش پدیدار شناختی تاریخی معتقد است که مسلمانان باید متکی بر تجارب دینی‌شان باشند تا معارف دینی؛ زیرا که احیای دین وابسته به احیای تجارب دینی مسلمانان می‌باشد نه احیای تفکر و معارف دینی؛ زیرا که معارف دینی بر گرفته از تجارب دینی است که عمیق‌ترین لایه دین است.