جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پژوهش حاضر به بررسی دیدگاه ابن‌تیمیه در موضوع سوگند به ­غیرالله می­پردازد. ابن‌تیمیه از نظر فقهی برخلاف عموم فقها، سوگند به­ غیرالله را حرام می­داند؛ اما اختلاف اساسی ابن‌تیمیه با سایر علمای اسلام در نگاه اعتقادی او به موضوع است. وی با استناد به حدیثی مرسل، قسمِ به ­غیرالله را شرک و مخالف توحید الوهی می­داند. این مقاله با استفاده از متون حدیثیِ مورد قبول ابن تیمیه، به بررسی و تحلیل این مسئله می­پردازد و روشن می­گردد، مشرک دانستن مسلمانان، به سبب سوگند به­ غیرالله، برخلاف ظاهر آیات و سنت صحیح پیامبر و سیره صحابه است. علاوه بر اینکه شرک دانستن قسم به­ غیر­الله، برخلاف مبانی ابن ‌تیمیه در بحث عبادت و مبنای برتری سلف بر خلف است؛ همچنین ابن­ تیمیه در معنا کردن روایات دچار سوء برداشت شده و فهم خود را بر روایت، تحمیل نموده است؛ افزون بر آن، ابن‌تیمیه در مقام عمل نیز ملتزم به گفتار خود نبوده و بارها سوگند به ­غیرالله خورده است.

بسیاری از دانشمندان اهل‌سنت، نزول آیه 274 سوره بقره، معروف به «آیه انفاق» را در شأن امیرالمؤمنین امام علی دانسته‌اند. ابن­تیمیه با اقامه چند شبهه سعی در انکار این موضوع دارد. این مقاله سعی دارد، با مراجعه به منابع معتبر اهل‌سنت، به بررسی این ادعا بپردازد؛ بر اساس گزارشات و سند­های متعدد، این شأن نزول از سوی بسیاری از دانشمندان شیعه و اهل‌سنت صحیح و پذیرفته شده است و روایات آن از طرق متعدد و توسط علمای بسیاری نقل شده است. ابن‌تیمیه با استشهاد به ­ضعف سند در یک مورد، سعی دارد که روایتِ در این خصوص را کذب و دروغین معرفی کند؛ در حالی­که همین روایت از طرق دیگری نیز رسیده که ضعف سند را جبران کرده است. وی در مغالطه‌ای آشکار، با استدلال به عام بودن مفهوم آیه، درصدد رد و تکذیب سبب نزول است؛ در حالی­که همه می­دانند، سبب نزول، هیچ ارتباطی به عام بودن مفهوم آیه ندارد و در حین اینکه مفهوم آیه عام است و همیشه می‌توان به آن عمل کرد، اما سبب نزول آیه خاص بوده و از طریق روایات و نقل ثابت می‌شود. وی ادعا می‌کند که سبب نزول فضیلت نیست؛ در حالی­که همه دانشمندان آن را فضیلت شمرده‌اند و حتی خود او در دیگر موارد، به فضیلت بودن آن استدلال کرده است.

یکی از مسائلی که ابن­تیمیه و وهابیت با علمای اهل­سنت مخالف هستند، مسئله نقش یزید در به شهادت رساندن امام حسین علیه السلام است؛ با تحقیقات انجام‌ شده، به­دست می‌آید که یزید، برخلاف ادعای ابن­تیمیه، دستور به ­کشتن امام حسین علیه السلام داد و با شهادت امام حسین علیه السلام، بسیار خوش­حال شده بود. اهل­بیت: نیز به­عنوان اسیر به شام فرستاده شدند و بعضی از علمای اهل­سنت مانند ذهبی و آلوسی، یزید را ناصبی نامیدند. قیام امام حسین علیه السلام در مقابل یزید، حق و موافق شرع بوده است؛ برخلاف توهمات ابن­تیمیه که معتقد است، در قیام امام حسین علیه السلام فساد بوده است. ابن­تیمیه اعتقاد دارد، لعن یزید جایز نیست؛ در حالی­که بسیاری از بزرگان اهل­سنت مثل احمد و اصحابش (خلال، عبدالعزیز، ابویعلی و ابن­جوزی)، قائل به لعن یزید بودند و برای آن دلایلی ذکر کرد­ه­اند. یزید از جمله کسانی بود که اصرار بر گناه داشت و گزارشی مبنی بر توبه یزید در تاریخ ثبت نشده است.

اعتقاد به‌وجود منجی و موعود آخرالزمان در میان ادیان الهی جایگاه ویژه‌ای دارد. اعتقاد به مهدی موعود در فرقه‌ وهابیت که سابقه انکار برخی از مفاهیم اصیل دینی را دارد و از سوی دیگر، رویکرد حدیث‌گرایانه، اهمیت موضوع را دو چندان می‌سازد. نوشتار حاضر به­روش تحقیق کتاب­خانه‌ای و با رویکرد تحلیلی _ انتقادی، به بررسی نگرش اعتقادی وهابیت به مسئله مهدویت می‌پردازد. در این پژوهش سعی می‌شود تا ایراداتی که بر عقاید وهابیون مانند، نَسَب و تولد حضرت، فلسفه غیبت و طول عمر حضرت وارد است، طبق اسناد و کتب اهل­سنت و احادیث متواتر، مورد نقد و بررسی قرار گیرد و رد ادعای وهابیون ثابت شود. هدف ما بیان نظر وهابیت است هرچند ممکن است در برخی موارد با مذاهب دیگر مشترک باشد.

سلفی­ها دایره تکفیر را در مسائل گوناگونی گسترش داده و به نوعی اکثر مسلمانان را تکفیر می­کنند. مسئله تارک­الصلاة از جمله فروعات فقهی است که سلفی­ها آن را دستاویزی برای تکفیر مسلمانان قرار داده‌اند. ابن­تیمیه دو مورد را محل نزاع و اختلاف بین علما بیان نموده است. مورد اول، اشاره به ترک نماز به­دلیل کسالت و تنبلی، همراه با اقرار به وجوب نماز و مورد دوم، ترک نماز، بدون اقرار و بدون انکار نماز است. در این دو مورد، نظر ابن­تیمیه حکم کفر به­معنای خروج از ملتِ تارک نماز است. در این تحقیق، با روش توصیفی به نقد نظریه پرداخته می­شود و روشن می­گردد اولا، نظر ابن­تیمیه مخالف نظر مشهور اهل­سنت بوده، ثانیا، اخبار و آیات دلالت می­کنند، افرادی تا ابد در عذاب جهنم خواهند بود، که منکر باشند؛ اما اگر کسی منکر نباشد، نمی‌توان آن آن شخص را محکوم به کفر کرد؛ همچنین در تارک­الصلاة، اگر شخصی وجوب نماز را انکار نکرده باشد، نمی­توان حکم به کفر او داد. محل نزاع دوم از متفردات ابن­تیمیه بوده و اشکالاتی را دارد که در مقاله به آن پرداخته شده است.

داعش یکی از گروه­های جهادی تکفیری است که امروزه به­طور پراکنده در ممالک اسلامی فعالیت دارد و مدعی تشکیل حکومت جهانی و مقابله با صلیبیان و شکست آنان و در نهایت، رساندن پرچم به موعود می­باشد. یکی از دستورات اسلام، تاکید بر برخورد مناسب با اسیران جنگی می­باشد؛ ولی رویکرد برخی گروه­های تکفیری مانند داعش، خلاف این سیره است؛ تا جایی­که این گروه، خشن­ترین و ناپسندترین برخوردها را با اسیران دارند. داعشی­ها در شیوه تعامل با اسیران، سه شیوه خاص را اتخاذ نموده­اند که عبارت­اند از: سوزاندن اسیران جنگی، ذبح اسیران با ابزاری مانند چاقو و...، غرق نمودن اسیران در آب. با مراجعه به کتاب، سنت و همچنین گفتار بزرگان فریقین در ذیل آیات و روایات، سوء برداشت آنان و همچنین تضاد عملکرد ایشان با معارف ناب اسلامی روشن می­گردد.