جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف پژوهش حاضر واکاوی «مبادی» و «اصول ‌موضوعۀ» پیشرفت فرهنگی در دولت اسلامی از چشم‌انداز نظری آیت‌الله مرتضی مطهری است. در این پژوهش، ابتدا سلسله «پرسش‌ها» و «مسأله‌ها»یی که دربارۀ موضوع مطرح شده‌اند، گردآوری گردیده‌، آن‌گاه، «پاسخ‌ها» و «راه‌حلّ‌ها»ی متناظر با هر یک از آنها، در قالب «دوگانه‌‌پردازی‌های مفهومی متضاد»، طرّاحی و ارائه شده‌اند. سپس به آثار مرتضی مطهری مراجعه شد تا مشخّص شود که پاسخ‌های او، چیست. نتایج نشان داد که مقوّمات مبادی پیشرفت فرهنگی در دولت اسلامی در رویکرد مطهری، مشتمل بر: «امکان فرهنگ اسلامی»، «حقانیّت فرهنگ اسلامی»، «خدامداری و آخرت‌اندیشی»، «جامعیّت و فراگیری اسلام»، «اصل‌انگاری و تعیین‌کنندگی فرهنگ» و «تصرّف‌پذیری و مسخّرشوندگی فرهنگ» است.

هدف پژوهش حاضر بررسی بایسته‌‌های الگوی مردم‌سالاری دینی در دولت‌‌سازی می‌باشد و این مدعا را دنبال می‌کند که عدم تحقق دولت‌ اسلامی ‌مردم‌سالار، مهم‌ترین کاستی نظام اسلامی در تحقق ‌بخشیدن به نظم سیاسی مبتنی‌ بر دین بوده است. این پژوهش با بهره‌گیری از روش‌شناسی «کارکردگرایی»، روش «اِسنادی» و راهبرد نگارش «تحلیل فرآیند» انجام شده و نتایج نشان داد که عدم تحقق دولت‌ اسلامی ‌مردم‌سالار، در عدم کفایت ملاک‌های اسلامی در سه عنصر «کارشناسان و کارگزاران»، «نظامات و ساختارها» و «علوم انسانی پشتیبان» ریشه دارد. نتایج حاصله از این پژوهش را می‌توان در طراحی الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت و تعیین اولویت‌‌های دولت‌‌سازی در جمهوری اسلامی به‌کار گرفت.

هدف پژوهش حاضر شناخت راهبری حکومت اسلامی در مدیریت فرهنگ از منظر استاد شهید مطهری است. سوال اصلی این است که وظیفه اصلی حکومت اسلامی در برابر مدیریت فرهنگ جامعه چیست؟ روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و بر این فرض استوار است که حکومت اسلامی برای مدیریت فرهنگ جامعه نقش اساسی دارد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که شهید مطهری با مراجعه به ایدئولوژی اسلامی و جهان‌بینی اسلامی اثبات می‌کند که حکومت اسلامی در عرصۀ مدیریت فرهنگ از دو نوع راهبری کلیدی برخوردار است. حکومت دینی دو وظیفه اصلی دارد یکی اینکه مخاطب‌شناسی کند و دیگر آنکه به فراهم کردن زمینه‌ها و مقدمات برای ارتقاء سطح فرهنگی اقدام نماید.

هدف پژوهش حاضر، ارزیابی میدانی اهمیت شاخص‌های تحقق الگوی تمدن نوین اسلامی مبتنی بر اندیشه‌های امام خمینی در میان جامعه دانشگاهی می‌باشد. این پژوهش از نظر هدف کاربردی است و با روش میدانی درصدد ارزیابی میدانی جامعه دانشگاهی ایران براساس الگوی تمدن نوین اسلامی مبتنی بر اندیشه‌های امام خمینی می‌باشد. با مطالعه وصیت‌نامه الهی- سیاسی امام خمینی، 116 جمله کلیدی و به‌تبع آن 92 مضمون پایه و 4 مضمون سازمان‌دهنده، به روش تحلیل مضمون از آن استخراج شد. این مضامین با استفاده از راهبرد تحلیل مضمون دسته‌بندی شده‌ و نهایتا الگوی تمدن نوین اسلامی مبتنی بر اندیشه‌های امام خمینی ارائه شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر دانشجویان تحصیلات تکمیلی و طلاب سطح 3 و 4 حوزه‌های علمیه شهرهای تهران، قم و مازندران (به دلیل سهولت دسترسی به ایشان) هستند که به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. پژوهش بر این فرض استوار است که ارتباط معناداری میان شاخص‌ها و متغیر تمدن نوین اسلامی در میان جامعه دانشگاهی وجود دارد. نتایج نشان داد که شاخص‌های تمدن نوین اسلامی از وضعیت مناسبی در کشور برخوردار هستند. وحدت اسلامی با میانگین 4.54 درصد مناسب‌ترین وضعیت را در میان شاخص‌های تمدن نوین اسلامی دارد، اقتدار اسلامی با میانگین 4.2917، بصیرت اسلامی با میانگین 4.125 و استقلال و آزادی اسلامی با میانگین 3.9583 در رتبه‌های بعدی قرار دارند. علاوه بر این، نتایج معادلات ساختاری پژوهش حاکی از آن است که وحدت اسلامی به میزان 0.92 درصد با تمدن نوین اسلامی ارتباط دارد. نتایج مدل ساختاری نشان می‍‌دهد که وحدت اسلامی بیشترین تأثیر را بر شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی دارد. اقتدار اسلامی با 0.89، بصیرت اسلامی با 0.80 و استقلال و آزادی اسلامی با 0.68 درصد در رتبه‌های بعدی هستند. با توجه به بالا بودن میزان ارتباط تمام شاخص‌ها با تمدن نوین اسلامی، کوچک‌ترین تغییری در مقدار هر یک از شاخص‌ها، شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر انقلاب اسلامی بر چگونگی تأسیس و شکل‌گیری جامعه شیعه در نیجریه است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و داده‌ها با نظریه کارکردگرایی ساختاری تحلیل شده‌اند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد شیعیان نیجریه متاثر از انقلاب اسلامی توانسته‌اند: 1) کنش ارزش‌مدار را با تصریح و تعمیم ارزش‌های انقلابی و اندیشه امام خمینی در نظام فرهنگی محقق کنند. 2) با تعریف نهاد رهبری و سازماندهی در نظام سیاسی، کنش مدبرانه را شکل دهند و مبتنی بر آن موفق به بسیج اجتماعی شدند. 3)تلاش کردند با ایجاد همبستگی میان شیعیان، در نظام اجتماعی کنش همبسته و شبکه‌ساز را محقق سازند تا به جامعه خودبنیاد شیعه نزدیک شوند. شیعیان نیجریه در کنش تعاملی با محیط خود موفق نبوده و نتیجه آن بحران کنونی این جامعه است که در ارتباط با دولت نیجریه و دیگر گروه‌های دینی- مذهبی این کشور رخ داده است.

هدف پژوهش حاضر، تبیین مفاهیم مرتبط با معنویت در بیانیه گام دوم انقلاب است. در این پژوهش با تکیه بر بیانیه گام دوم انقلاب، چیستی، مبانی، قلمرو و منزلت معنویت و نیز وظایف حکومت در این زمینه و راهکارهای عملی مربوطه با روش توصیفی- تحلیلی بررسی شد. نتایج حاکی از آن است که انقلاب اسلامی ایران به دلیل اسلامی بودن اصل آن، حضور رهبری معنوی و عارف در رأس آن و نیز دغدغه‌های دینی و معنوی انقلابیون، صبغه معنوی برجسته‌‌ای دارد. رهبر معظم انقلاب در بیانیه مذکور توصیه‌‌هایی را درباره معنویت برای گام پیش‌رو مطرح کرده‌‌اند که توجه به آنها برای صیانت از انقلاب و پیشبرد اهداف آن بسیار لازم است. درک درست این توصیه‌‌ها متوقف بر تحلیل حقیقت معنویت، آگاهی از ابعاد گوناگون معنویت و تمییز آن از معنویت‌‌های دروغین می‌باشد.

هدف پژوهش حاضر مطالعه امکان ادامه حیات داعش و گروه‌های تکفیری و چندوچون استمرار حضور آنها در جهان آینده است. در این راستا، پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به امکان حضور و نحوه ایفای نقش جنبش جهادی متأخر در جهان آینده می‌باشد. این پژوهش با روش‌شناسی گفتمان فوکویی، به شیوه‌ای کل‌گرایانه و با توجه به اظهارات گفتمانی مد نظر فوکو، انجام شده است. این پژوهش، گروه‌های جهادی و نمونه برجسته آنها یعنی داعش را به‌مثابه گفتمانی هویت‌پایه از زاویه نگرش پسامدرن در عرصه سیاست بین‌الملل مورد مطالعه قرار داد. این مهم ذیل فراز اصلی پست مدرنیسم و مطالعات روابط بین‌الملل به‌مثابه امکانی برای توضیح چندوچون حضور و ایفای نقش هستنده‌های جدید در روابط بین‌الملل مورد تجزیه و تحلیل واقع شده و ایده‌ها و اندیشه‌های اندیشمندان مطرح پسا‌‌مدرن و امکان به‌کار گرفتن این ایده‌ها در مطالعات روابط بین‌الملل مورد بحث قرار گرفت. پژوهش بر این فرض استوار است که گروه‌های جهادی در ادامه حیات‌شان در قالب گروه‌های پراکنده، اما به هم پیوسته، به حضور موثر خود بر نظم منطقه‌ای، ادامه خواهند داد.

هدف پژوهش حاضر، تبیین وجوه اختلاف و تناقض مطرح ‌شده در دیدگاه‌های مختلف، پیرامون معنا و مفهوم آیه‌ 6 سوره‌ انشقاق ذیل مفهوم لقاء‌الله است. در تفاسیر فریقین بیان یک‌دستی، مبنی‌بر چیستی معنای لقای خدا در تفاسیر مذکور وجود ندارد. پرسش اصلی این است که آیا لقای خدا برای همه انسان‌ها است یا مختص عده‎ای خاص می‎باشد؟ هر تفسیر چه تبعات سیاسی -اجتماعی را درپی داشته و چه مصادیقی را شامل می‌شود؟ این پژوهش با استفاده از چارچوب روش تفسیر تطبیقی، ضمن بررسی معانی واژه‌های مختلف با ریشه‌ی ثلاثی مجرد «لقی»، دیدگاه‌های تفسیری، عرفانی، کلامی و فلسفی را بررسی کرده و نشان داده شد که لقای الهی افق پیش‌روی همه انسان‌ها بوده و با طی طریق سلوک، که ائمه‌ی معصومین(س) پیشتازان آن هستند، انسان‌های دیگر نیز می‌توانند به این کرامت نائل آیند. قول به امکان دستیابی به این درجه کنش‎های سیاسی- اجتماعی ذیل آن (کدح عام) قابل تفسیر در ذیل مفهوم لقاء الله خواهد بود. مشارکت در امور سیاسی (از جهاد تا ساخت دولت اسلامی) و مشارکت در امور اجتماعی (از تشکیل خانواده تا افزایش سطح کیفیت زیست در جامعه) می‎تواند به‌مثابه مصادیقی برای حرکت در مسیر لقاء الله تفسیر شود.

هدف پژوهش حاضر بررسی و احصاء نظر آیت‌الله خامنه‌ای درباره حقوق بشردوستانه است. در این راستا، سؤال اصلی پژوهش این است که دیدگاه حقوق بشردوستانه در اندیشه سیاسی آیت‌الله خامنه‌ای در مورد جنگ‌های مختلف در سطح منطقه و جهان چه جایگاهی دارد؟ روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و پژوهش بر این فرض استوار است که دیدگاه حقوق بشردوستانه در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای جهان‌شمول و همه انسان‌ها را فارغ از جنس، نژاد، مذهب و ملّیت، دربرمی‌گیرد. نتایج پژوهش نشان داد که حقوق بشردوستانه به عنوان شاخه‌ای از حقوق بین‌الملل، حمایت از کرامات انسانی و انسانیت در اثناء مخاصمات و کاهش تلفات و خسارات و تسکین آلام بشری در زمان مخاصمات را مد نظر دارد. تأمل در اندیشه سیاسی آیت‌الله خامنه‌ای نشان می‌دهد که دیدگاه ایشان متأثر از اسلام، به حقوق و کرامات و ارزش‌های انسانی در همه زمان‌ها و مکان‌ها توجه دارد. از این‌رو براساس مبانی فقهی ایشان، حمله به مناطق مسکونی، مدارس و بیمارستان‌ها، استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی، حمله به زنان و کودکان و... در همه زمان‌ها و مکان‌ها حرام و ممنوع است. دیدگاه حقوق بشردوستانه مقام معظم رهبری نشأت گرفته از تعالیم اسلام و فقه شیعه، متفاوت و مترقی‌تر از نوع نگاه کشورهای غربی و شرقی به انسان، شأن و کرامت انسانی می‌باشد. اصولی مانند اصل عدم تبعیض، اصل محدودیت، اصل تفکیک –که در حقوق بشر دوستانه وجود دارد –در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای به صورت مترقیانه‌تر و بدون تاثیرپذیری از حقوق بشردوستانه رایج، و البته متاثر از اندیشه‌های اسلام وجود دارد.

سید جمال‌الدین اسدآبادی از تاثیرگذارترین مصلحان معاصر جهان اسلام است. وسعت‌نظر او در فهم وضعیت جهان اسلام باعث شد که او در پاسخ به سؤال اصلی جامعه اسلامی در برخورد با غرب یعنی: چگونگی راهیابی به عصر جدید با حفظ هویت اسلامی، سعی نماید تا پاسخ و راه سومی را در میان دو راه متفکران هم‌عصر خویش یعنی سنت‌‌گرایان و نوگرایان، ارائه نماید. در این راستا، پژوهش حاضر، این موضوع را با روش توصیفی- تحلیلی مورد بررسی قرار داده و نتایج حاکی از آن است که ابتکار اصلی سید جمال در این راه، تفکیک بین مفهوم «دین» و «سنّت» از سویی و تفکیک بین مفهوم «فرهنگ» و «علوم و تکنولوژی» غربی از سوی دیگر بود. او سعی داشت تا از این طریق مانع سنت‌گرایان و سلفی‌ها را از سر راه اصلاحات خود بردارد، بدون آنکه محکوم به بدعت و غرب‌زدگی شود و از سویی دیگر با حفظ هویت اسلامی و مرجعیت دین، راه سومی بین این دو راه برای ورود به عصر جدید برای جوامع اسلامی بگشاید.