جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در معناشناسی حوزه‌ای با تحلیل نسبت‌های صرفی، نحوی، هم‌نشینی و جانشینی در مورد واژگان کانونی می‌توان میدان‌های معنایی وابسته به آن واژه کلیدی را بهدست آورد و به معنای موردنظر متکلم رسید. ازجمله واژگان کانونی قرآنی که حوزه معنایی وسیعی را در قرآن به خود اختصاص داده است، واژه وحیاست.با تحلیل معناشناختی وحی، اطلاعاتی فراتر از معنای لغوی و آنچه تاکنون مفسران به آن توجه کرده‌اند بهدست می‌آید. در این نگاه، ما وحی را فرآیندی فرا بشری و عمومی می‌یابیم که گیرنده این وحی، تنها انبیا نمی‌باشند همان‌طور که ارسال آن منحصر به خداوندنیستهرچند بخشی از تکلم خدا را با بشر شاملمی‌شود؛اما دراین‌بین، فرآیند وحی کتابی از همه پیچیده‌تر و مرموزتر است که شناخت عمق آن جز در سایه چنین تحلیلی امکان‌پذیر نیست.کلیدواژه‌ها: معناشناسی وحی، جانشین‌های وحی، هم‌نشین‌هایوحی، مقابل‌های وحی، فرآیند وحی، وحی گفتاری، وحی معنایی.

الهیات قرآن بیش از هرچیز بر یگانگی خداوند تکیه کرده است و شعار نخستین قرآن کریم «لا إله إلا الله» می باشد. شعاری که چندین بار درقرآن تکرار شده و اولین سخن پیامبر(ص) کلمه توحید واخلاص می باشد.اصل توحیدیک امرالهی است که خداوند توسط همه پیامبران خود،کلّ بشر را به توحید و یگانگی وپرستش خود فرا خوانده است.توحید به معنای یکتا دانستن و یکتا شمردن خدا آمده است. برای وجود چنین خدای بی همتایی نشانه هایی وجود دارد. علاوه بر فطرت انسانی، براهینی در آفاق ( عالم خارج از انسان) و انفس(عالم درون انسان)، می توان یافت که دلیلی آشکار است بر وجود او. مثلاً نظم موجود در آفرینش آسمان و زمین و آفرینش شب وروز وخورشیدوماه وستارگان وکوهها و دریاها و ... و آفرینش آدم از خاک واختلاف زبان ورنگهاو... و هزاران موارد دیگری که هرکدام به تنهایی دلیلی است محکم بر وجود خداوند. لذا این پژوهش درپنج فصل به بررسی مسأله توحید از نگاه شیخ طبرسی وعلامه طباطبایی که از مفسران شیعی به حساب می آیند، پرداخته شده است.فصل اوّل: شامل کلّیاتی درمقوله توحید «مقدمه، تعریف مسأله، اهمیت وجایگاه توحید، پیشینه، حدود، طرح سوالات اصلی وفرعی، فرضیات، اهداف وروش پژوهش، مشکلات، مطرح گردیده است.درفصل دوم: مبانی نظری تحقیق شامل زندگی نامه شیخ طبرسی وعلامه طباطبایی وتفاسیرآنها سپس ادبیات تحقیق شامل واژه شناسی توحید،معنای لغوی واصطلاحی توحید،اقسام ومراتب توحید،ادله توحید،مطرح گردیده وسپس معنای توحید از دیدگاه صاحب مجمع البیان والمیزان به طور جداگانه مورد بحث وبررسی قرار گرفته است. فصل سوم:که به نشانه های توحید درقرآن اختصاص دارد به دو دسته ازآیات خداوند(آیات آفاقی وآیات انفسی) اشاره شده است که در هر قسم از این آیات، نویسنده نشانه های خدا را نام برده و به آیات قرآن هم استشهاد کرده ودرذیل هرآیه، نظر شیخ طبرسی وعلامه طباطبایی به طور جداگانه شرح داده شده است. درفصل چهارم: که به آثار وموانع توحید درقرآن اختصاص دارد، ابتدا به آثارتوحید پرداخته ودر قسمت بعد به موانع توحید اشاره شده است. همچنین درذیل هرآیه نظرشیخ طبرسی وعلامه طباطبایی آورده شده است. و فصل پایانی(فصل پنجم): نویسنده از مجموع چند فصل نتیجه کلی را ارائه می دهد . بنابراین توحید اگر به معنای اصیل اسلامی آن مورد بررسی قرار گیرد به صورت مسأله ای ریشه دار جلوه می کند که نه تنها در سرلوحه امور اعتقادی قرار گرفته است بلکه در تمام برنامه های زندگی موثر است . بنابراین اعتقاد به توحید ضامن سعادت انسان در دنیا و آخرت می باشد.

واژه هایی از قرآن کریم دلالت بر جمع و جماعت دارند. واژه هایی نظیر امت، قریه، قوم، ناس و ... . دسته ای از اندیشمندان شیعی معاصر، این واژه ها را با معیارهای اقتصادی و مادی در ذیل دو واژه ی اصلی مستکبر و مستضعف قرار می دهند و به عبارتی عام ترین تقسیمات اجتماعی از دیدگاه قرآن را بر پایه ی مبانی اقتصادی تحلیل می نمایند. اما دسته ای دیگر از اندیشمندان شیعی معاصر، ملاک های معنوی را در تقسیم جامعه به گروه های مختلف موثر دانسته و معتقدند عام ترین تقسیمات اجتماعی در قرآن عبارتند از حق و باطل. بررسی و تحلیل دقیق واژه های اجتماعی قرآن، موید نظر گروه اخیر است.

خداوند متعال به دنبال هبوط آدم به روی زمین، وسیله هدایت او را نیز فراهم کرد: ‏البقره/۳۸؛ قُلْنَا اهْبِطُوا مِنْها جَمیعاً ‏فَإِمَّا یَأْتِیَنَّکُمْ مِنِّی هُدىً فَمَنْ تَبِعَ هُدایَ فَلا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُون‏. از جمله این که برخی انبیای‌ الهی را، همراه با ‏کتاب آسمانی برای هدایت مردم فرستاد: ‏البقره/ ۲۱۳؛ کانَ النَّاسُ أُمَّهً واحِدَهً فَبَعَثَ اللَّهُ النَّبِیِّینَ مُبَشِّرینَ وَ مُنْذِرینَ وَ ‏أَنْزَلَ مَعَهُمُ الْکِتابَ بِالْحَقِّ لِیَحْکُمَ بَیْنَ النَّاسِ فیمَا اخْتَلَفُوا فیهِ وَ مَا اخْتَلَفَ فیهِ إِلاَّ الَّذینَ أُوتُوهُ مِنْ بَعْدِ ما جاءَتْهُمُ الْبَیِّناتُ بَغْیاً ‏بَیْنَهُمْ فَهَدَى اللَّهُ الَّذینَ آمَنُوا لِمَا اخْتَلَفُوا فیهِ مِنَ الْحَقِّ بِإِذْنِهِ وَ اللَّهُ یَهْدی مَنْ یَشاءُ إِلى‏ صِراطٍ مُسْتَقیم‏. در ادوار مختلف، ‏این سنّت الهی، یعنی راهنمایی بشر به‌ وسیلۀ قوانین الهی (کتاب‌های آسمانی) ادامه داشته است. قرآن، به عنوان ‏کامل‌ترین و آخرین کتاب آسمانی، از کتب آسمانی گذشته، با عناوین عام و خاصی همچون کتاب، صحف، زُبُر، الواح، ‏تورات، انجیل و زَبور یاد کرده است. در پژوهش حاضر، کتب آسمانی پیشین، به لحاظ ماهیت، اوصاف، اصالت وحیانی ‏و تاریخی، و نسبت محتوایی آنها با یکدیگر و نیز نسبت محتوایی قرآن با آنها مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. ‏تعریف تورات در یهودیت، مسیحیّت و اسلام یکسان است، درحالی که تعریف قرآن از انجیل و زبور و صحف متفاوت ‏از تعریف یهودیان و مسیحیان است. اگرچه قرآن، اوصاف مختلفی را دربارۀ همه یا برخی از این کتب بیان کرده، ولی ‏در این میان، تورات از جایگاه ممتازتری برخوردار است. به لحاظ محتوایی، تورات اصیل، بیش‌تر از سنخ اعتقادات ‏‏(توحید، معاد، نبوت) و احکام، و انجیل اصلی، بیش‌تر از سنخ موعظه و اخلاق بوده است؛ همین امر، سبب شده است ‏که این دو کتاب در کنار هم، وسیله هدایت مردم معرفی شوند. اما قرآن، به عنوان کامل‌ترین و آخرین کتاب آسمانی، ‏‏«مُهَیمِن» بر کتب آسمانی گذشته معرفی شده است. لذا، نسبت قرآن کریم با تمام کتاب‌های آسمانی پیشین، عموم و ‏خصوص مطلق و نسبت دوکتاب تورات و انجیل با یکدیگر، عموم و خصوص من وجه می‌باشد. دیدگاه قرآن درباره ‏میزان اصالت تورات و اناجیل موجود در زمان نزول نیز این است که قرآن هرچند یهودیان و مسیحیان را به انواع ‏تحریفات متهم می‌کند ولیکن، کتب مقدس یهودیان و مسیحیان را فی‌الجمله دربردارندۀ برخی معارف اصیل الهی ‏می‌داند.‏

معاد به معنای رستاخیز دربردارنده اصولی چون وجود جهان و نشئه دیگری غیر از عالم مادی و همچنین حساب و کتاب نسبت به فضایل و رفتار آدمی است.اعتقاد به معاد و سرایی دیگر و بازگشت و رستاخیز انسان، یکی از اصول اولیه آموزه‌های تربیتی همه ادیان الهی و از مهمترین مبانی پذیرش اصول اخلاقی و حرکت در مسیر فضایل اخلاقی است.همچنین آموزه‌های اخلاقی بخش وسیعی از معارف قرآن را به خود اختصاص داده است، این آموزه‌ها برخاسته ازعوامل و انگیزه‌های متعددی است؛ که برخی، صرفاً برخاسته از ندای درونی وجدان آدمی و برخی دیگربرخاسته از خداباوری و خودشناسی می باشد. آن چه در این رساله مورد مداقّه واقع شده است؛ آن دسته از آموزه های اخلاقی است کهیا مستقیماً منبعث از باور به معاد و روز جزاست و یا این که معادباوری موکّد برخی از آنهاست. در این نوشتار با تمسک به آیات غنی قرآن و مراجعه به روایات تفسیری ائمه معصومین 3، تلاش شده است تا به تحلیل و بررسی الزامات اخلاقی برخاسته از ایمان به معاد و نقش کاربردی آن در اکمال و تعالی اخلاق فردی و اجتماعی انسان پرداخته شود تا نقش برجسته ایمان به معاد در تربیت و تزکیه نفس انسان که در نهایت التزام عملی را به دنبال خواهد داشت کاملاً مشخص شود. گردآوری اطلاعات در پژوهش حاضر از طریق اسناد کتابخانه ای انجام پذیرفته و روش آن آمیزه ای از وصف و تحلیل است.کلیدواژه: الزامات اخلاقی، ایمان به معاد، قرآن کریم

چکیده ندارد.

عصبیت از ریشه «عصب» در لغت به معنای تارها و رشته‌هایی است که مفاصل استخوان‌ها را به هم وصل می‌کند و در اصطلاح به معنای طرفداری کردن و دفاع از آنچه که مربوط به خود و یا هر چیزی که منسوب به خود است می‌باشد، خواه حق و یا باطل. اگر این دفاع و حمایت در راه حق و حقیقت (از زبان هرکسی و درباره هر چیزی که) باشد و در این راه از حد و مرز شرعی و عقلی خارج نشود و یا افراط و تفریطی صورت نگیرد، مصداق عصبیت ممدوح و پسندیده است ولی اگر این حمایت و دفاع کردن در مسیر باطل و انحراف (هوای نفس) صورت گرفته و از راه عدل و انصاف خارج شود مصداق عصبیت مذموم و ناپسند است که آیات و روایات فراوانی در ذم و نکوهش این صفت رذیله وارد شده‌است. عواملی مانند تقلید(کورکورانه)، لجاجت، تحجّر، جهالت و... در پیدایش این صفت رذیله نقش دارند که پیامدهایی همچون از دست دادن ایمان، کفر و نافرمانی خدای متعال، محرومیت از درک حقایق، ایجاد کینه، کوری در آخرت، تباه کردن دنیا و آخرت و... به همراه دارد. عصبیت غالباً مذموم است وگاهی ممدوح و پسندیده است و اغلب از آن به «غیرت» یاد می‌شود که آثاری همچون محفوظ ماندن عفت جامعه، گم نشدن حق و حقیقت، جلب محبت الهی، تقرب به رسولان الهی، برتری بر کفار و ... به همراه دارد

شاخص‌ترین چهره دین که امامت را هم در درون خود می‌پروراند و نیز منبعی که معدن همه کمالات و اساس همه خیرات است حقیقت ولایت است. از این رهگذر شایسته است این جریان عمده هستی به درستی شناخته و مورد توجه قرار گیرد. بارزترین و در عین حال کامل‌ترین چهره ولایت بعد از شخص ارزشمند پیامبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم), همانا وجود مبارک حضرت امیرالمومنین علی(علیه السلام) است که تجسّم همه خیرات و تمثّل همه کمالات است. آنچه در پیش رو دارید، نگاهی به کتاب ارزشمند ینابیع الموده لذوی القربی بوده است، که توسط قندوزی با توجه به مشرب و مسلک حنفی ایشان و با رویکرد بررسی فضائل اهل بیت علیهم السلام، به خصوص امام علی علیه السلام نگارش یافته است. نظر به اهمیت موضوع و عنایتی که ایشان به بررسی این بحث داشته است، در این نوشتار به بررسی کتاب ایشان پرداخته و به ذکر چند نمونه از قبیل بررسی احادیث ثقلین، غدیر، منزلت و ... پرداخته ایم. شایان ذکر است که برای تکمیل بحث و از انظار دیگر دانشمندان نیز استفاده نموده ایم، و تلاش کرده ایم تا بحث را با توجه به آیات قرآن تتمیم و تکمیل و مستند سازیم.

چکیدهقرآن کریم درقرآن و نهج البلاغه و صحیفه سجادیهبا اوصاف گوناگون و در عین حال عمیق و پرمعنا توصیف شده و بدون شک بیان ویژگی های قرآن از زبان خود قرآن و نیز کسی که تربیت شده وحی بوده و در دامان قرآن و پیامبر پرورش یافته زیباترین و کاملترین بیان خواهد بود. قرآن از منظر قرآن و امیر المومنین -علیه السلام- در نهج البلاغه و امام سجاد (ع) در صحیفه سجادیه، تجلی خدا و آئینه خداشناسی، دریایی عمیق و بی پایان، همراه اهل بیت، نورمبین، هدایتگر، شفابخش، بصیرت دهنده، بهترین سخن،ناصح و امین،فزاینده هدایت و کاهنده گمراهی، شفیع ، مایه عزت و توانگری، فرقان و برطرف کننده شبهات ، حبل متین و عامل نجات ، مرجع و شاخص، زیبا، عمیق، شگفت انگیز، اساس اسلام و بنیان ماندگار، بهار دلها، تازه و سیراب کننده، اولین چیزی که باید به فرزندان آموخته شود کتابی هماهنگ و بدون اختلاف، باغ عدل، سرچشمه علم ومعدن ایمان، کتابی برای عمل، جاودانه و همیشگی و کتابی جامع می باشد.پروژه تحقیقاتی" اوصاف قرآن در بیان قرآن و روایات (نهج البلاغه و صحیفه سجادیه) " در پنج فصل نگارش یافته که به شرح ذیل می باشد : فصل اول: در این فصل قسمتهای زیر مورد توجه قرار گرفته است ؛ مقدمه،بیان مساله : که در این قسمت به انگیزه و اهمیتی که سبب پرداختن به این موضوع بوده اشاره شده است .هدف تحقیق :دراین قسمت به پرسشهای مربوط به موضوع پروژه ، که درطی سه فصل به تجزیه و تحلیل و پاسخ گویی به آنها پرداخته ایم ، مطرح شده است. تعریف مفاهیم و اصطلاحات : دراین قسمت نیز به تعریف و توضیح عمده ترین اصطلاحات و مفاهیمی که در پروژه به کاررفته اند پرداخته شده است .در ادامه فصل به سابقه پژوهش و معرفی ، نقد و بررسی کتب یا پژوهش هایی که در رابطه با موضوع مورد نگارش موجود می باشد پرداخته ، و نیز بیان روش اجرای تحقیق وجمع آوری اطلاعات ،به چگونگیتدوین پروژه و استفاده از منابع مورد بررسی ، پرداخته شده ایم.از فصل دوم تا چهارم به تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده برای پاسخ به مطالب و پرسشهای مطرح شده اختصاص دارد و مطالب مندرج در آن به بررسی اوصاف قرآن دربعد شناخت (شناخت قرآن ، شناخت خدا و شناخت علمی ) ، بعد هدایت و بعد اجتماعی از منظر قرآن ، نهج البلاغه و صحیفه سجادیه پرداخته شده است .و درفصل پنجم پس از تجزیه و تحلیل اطلاعات، نتیجه گیری بدست آمده از پژوهش بیان شده است. و پس از آن، فهرست منابع مورد استفاده دراین پژوهش معرفی شده است .

رسالت این پژوهش، بررسی تبلیغ مورد نظر قرآن کریم، اهداف این تبلیغات و همچنین نگاهی به ویژگی‌ها (در حوزه‌های شناختی، عاطفی و رفتاری) و وظایف مبلغان از دیدگاه قرآن کریم می‌باشد. بررسی ارتباط هر یک از این اهداف، وظایف و ویژگی‌‌ها با اصول و اهداف تربیت نشان از یک سیستم کاملا تربیتی دارد که مبلغ در این سیستم وظیفه تربیتی بر دوش می‌کشد نه صرف معرفی و تبلیغ. در حوزه صفات شناختی به "آگاهی و بصیرت" و "مردمی و دردآشنا" بودن مبلغ اشاره شده است. ویژگی‌های مهربانی، تواضع، ایمان به اهداف، امیدواری به وعده‌های الهی و خلوص نیت از صفات عاطفی مبلغ است که مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت در حوزه شناختی به صفات عامل به علم خود بودن، شجاعت، عدل‌ورزی، راستی، آراستگی، قناعت، وقت‌شناسی و توکل مبلغ اشاره شده است. در این تحقیق وظایف مبلغ به دو قسمت وظایف ایجابی و سلبی تقسیم شده است، که در قسمت وظایف ایجابی، وظایفی چون لزوم خودسازی، استمداد از پروردگار، علم‌آموزی، تکریم شخصیت دیگران، مدارا با مخالفان، مبارزه با طاغوت و در قسمت وظایف سلبی وظایفی همچون پرهیز از سخنان فاقد از پشتوانه علمی و عملی، دنیاطلبی، سلطه‌طلبی، تحریف، قضاوت‌های ناصواب، غفلت و تهمت زدن را مورد بررسی قرار داده است. سیستم تبلیغاتی مدنظر قرآن، سیستم است تربیتی، با مبانی و اصولی کاملا مشخص که در این مطالعه به گوشه‌هایی از این اصول بر اساس ارتباطات سیستم تبلیغی مدنظر قرآن اشاره شده است