جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در جهان انسان مدار امروز، سؤالات جدیدی فراروی دین پژوهان و دین داران قرار دارد که با وجود تلاش درخور عالمان دینی در پاسخ گویی بدان ها، همچنان جای پژوهش دارد. در این میان، پرسش از قلمرو دین که با نگاهی نو در جامعه دینی و علمی ما مطرح شده، در کشاکش پاسخ های گوناگون گرفتار آمده است. در این پژوهش، پاسخ قرآن کریم به این سؤال جست و جو می شود: در بخش اول، به کلیات و نیز تعریف دین و مراتب و منابع آن پرداخته شده؛ در بخش دوم، با بحث از راه های بیرون دینی در تعیین قلمرو دین و وافی به مقصود نبودن آنها، نیاز به قرآن کریم در تعیین قلمرو دین ثابت گردیده و با پاسخ به برخی شبهات در باب رجوع به قرآن از جمله نظریه تأثیر تام انتظارات در فهم، جواز رجوع به قرآن و حجّیت پاسخ آن در این زمینه اثبات گردیده و در بخش سوم نیز از اهداف بعثت در قرآن، آیه اکمال، جامعیت قرآن و نمونه هایی از آیات برای هر یک از قلمروها ذکر شده است.

هدف پژوهش آن است تا با برخی ویژگیهای اخلاقی قناعت در ابعاد گوناگون لفظی، مرزهای مشترک آن با واژه های دیگر آشنا شویم. طرح ضرورتهای فردی و اجتماعی قناعت، تبیین آثار و پیامدهای مثبت آن و نیز عواقب عدم تقیه و بکارگیری آن مورد بحث قرار گرفته است و بالاخره راههای عملی التزام به آن و زمینه های توجه و تامل بیشتر مسلمانان را به این فضیلت بزرگ اخلاقی جلب می نماید. این پژوهش با ارائه ی شواهدی مستند از قرآن کریم و روایات اسلامی دال بر جامعیت دستورات اخلاقی اسلام توانسته است رهنمودهایی ارزشمند برای جامعه قرن بیست و یکم از نظرگاه اخلاق فردی و اجتماعی در پی داشته باشد.

قناعت و میانه روی در حد ضرورت زندگی مصرف گران است و از هر چیزی اندازه نگه داشتن که انسان را از حرص به جمع مال باز می دارد 0 قناعت حالتی است که از توجه بهحضرت حق و عبرت گرفتن از زندگی حریصان و قارون ها و مرگ وبرزخ و قیامت و حساب و کتاب و بهشت و جهنم ، درس عبرت گرفتن از پاکان و اهل قناعت و متذکر بودن این معنی که عمر کوتاه و زودگذر و مال از دست رفتنی است ، بدست می آید 0 اگر کسی به معنای ملکوتی و آسمانی این واقعیات توجه ننماید در درجه اول دچار حرص سپس بخل و آنگاه غفلت از حق می گردد و با دست خویش وسایل هلاکت خود را فراهم می نماید0 کسی که در همه امور خود را مقید به حلال الهی کند و با کمال جدّیت از حرام بپرهیزد او را قانع و گرنه حریص می خوانند 0 اگر در فیوضات مادی بر روی اهل قناعت باز شود ، باز هم میانه روی در زندگی را از دست نمی دهند و از اسراف و افراط پرهیز کرده و مازاد بر نیاز زندگی خود را در راه خدا، در امور خیر و کمک به بندگان الهی صرف می کنند0 کسی که در تمام شئونات زندگی اعم از مادی و معنوی ، اجنماعی و خانوادگی به حق خود قانع باشد از بندگان شایسته خداست 0 ارزش قناعت این صفت والای ملکوتی زمانی معلوم می شود که ما به اثرات زیان بار حرص و زیاده خواهی آگاهی داشته باشیم 0 انسان حریص در گرداب دنیا فرو می رود دلش پریشان و خاطرش آشفته می گردد چون همواره برای رسیدن به نقطه ای غیر قابل شکست تلاش می کند و هرگز به حدی که در آنجا توقف کند منتهی نمی شود 0 و این همان چیزی است که در دنیای امروز شاهد آن هستیم ، اینکه ثروت برخی افراد در فاصله ای کوتاه چندین برابر می شودهوس و حرص سیری ناپذیری را در دیگران به وجود می آورد که چرا آنان به چنین شرایطی که آن را حق خود می دانند نرسیده اند و یا نرسند و چون همه چیز را حق خود می داند و می خواهد به آن برسد ،حقوق دیگران را زیر پا گذاشته و از ظلم و ستم و زور به دیگران ابایی ندارد0بنابر این اگر کسی اساس زندگی خود را بر پایه میانه روی استوار سازد ،نیازمندیش به اموال و دارایی ها اندک می شود 0 و بی نیازی جز این نیست ، پیامبر اکرم (?) می فرمایند: إنَّما الغنی غنی النفس» 0( محجه البیضاء ،ج16 ،ص51) این نکته بسیار مهم را باید بدانیم که قناعت در فرهنگ اسلام هیچ تضادی با فعالیت و کار وکوشش و حرکت در امور دنیایی ندارد ، انسان قانع بدون اینکه دنیا را معبود و بت خود قرار دهد و آن را هدف ببیند به دنبال همه نوع فعالیت مشروع است و این را نیز به یاد دارد که خداوند روزی بندگان خود را تضمین کرده است و از اینجاست که از برکت قناعت ، لحظه ای از یاد خدا و قیامت و حقوق مردم غافل نیست و از حرص و زیاده خواهی نجات می یابد0 اگر کسی در همه امور به حلال خدا قناعت کند آراسته به ورع و تقوا و حفظ نفس و تزکیه باطن و000 می شود واز گناهان دیگر که هر یک به تنهایی ممکن است زندگی را به باد دهد ، در امان می ماند با توجه به اثرات قناعت در زندگی که انسان را از حرص ، بخل ، تکبر، نخوت ، غضب ، ربا ، دزدی و000 در امان کرده و در شئون اجتماعی و خانوادگی از ظلم وستم بر دیگران و غضب و خشم و سلطه جویی و فرعون منشی مصون نموده و عاقبت خوشی در دنیا و آخرت پیدا خواهد کرد ،اهمیت مسئله قناعت در اسلام روشن می گردد0 « تِلکَ الدّارُ الاخِرَهُ تَجعَلُها لِلدِّینَ لا یُریدُونَ عُلُوّاً فِی الارض و لا فِساداً و العاقِبَه للمُتَّقین» ( ما این دار آخرت ( بهشت ابدی) را برای آنان که در زمین اراده علو و فساد و سرکشی ندارند مخصوص می داریم و حسن عاقبت خاص پرهیزکار است )0 قصص/83

این پایان نامه دارای سه بخش است: بخش اول، بررسی لغوی قناعت و طمع: تعریف قناعت در لغت و قرآن و روایات و اخلاق، تعریف طمع در لغت و آیات و روایات و احادیث و اخلاق؛ بخش دوم، بررسی قناعت: مبانی قناعت در نهاد انسان، فوائد و آثار قناعت، زیانهای عدم قناعت، نقش قناعت در زندگی؛ بخش سوم، بررسی طمع: علل و انگیزه های طمع، مفاسد و زیانهای طمع، درمان بیماری طمع.

اندیشه جاودانگی و میل به بی نهایت از مسائلی است که ذهن بشر را به خود مشغول ساخته است. در تمام ادیان الهی نیز بر این اساس پس از بیان مسئله توحید مسئله معاد و سرانجام زندگی انسان آمده است. در دین مقدس اسلام هم، این مسئله به طور کاملاً واضح و مشخص در قرآن مجید بیان شده است. بر این اساس در این پژوهش قیامت از منظر قرآن مورد بررسی قرار گرفته است، تا علاوه بر شناخت صحیح و دقیق نسبت به این امر مهم، از آثار گرانبهای آن در تمام امور زندگی بهره مند شد. در این پژوهش ابتدا به بیان مفهوم قیامت پرداخته شده است که قیامت به معنای روز جزا، روز رستاخیز و روز بر خاستن از قبرها است. قیامت دارای نام های مختلف است که در قرآن حدود هفتاد نام آن آمده است همچنین قیامت دارای اوصاف مختلف می باشد از جمله: روز وحشت و هراس. از آنجایی که قیامت یکی از اصول دین است و اصول دین اثباتی است نه تقلیدی بنابراین اصل معاد را نیز می توان بر اساس براهین فطرت و حکمت و عدالت اثبات نمود. معاد دارای آثار و ثمرات بسیار زیبایی در زندگی اجتماعی، سیاسی و دینی انسان است که توجه به آنها سطح زندگی انسان را ارتقاء می بخشد. بنابراین تحقیق حاضر در چهار بخش که مشتمل بر نه فصل می باشد تنظیم گردیده است. بخش اول شامل دو فصل می باشد: در فصل اول تعریف و تبیین قیامت و در فصل دوم روایتهایی درباره قیامت آمده است. بخش دوم ( دلایل وقوع قیامت) دارای سه فصل می باشد: فصل اول: برهان فطرت، فصل دوم: برهان حکمت و فصل سوم: برهان عدالت. بخش سوم( آثار قیامت) است، که دارای دو فصل می باشد: فصل اول آثار تربیتی قیامت و فصل دوم شامل اعتقاد به معاد است. بخش چهارم درباره شبهات مطرح شده در مورد این موضوع است که دارای دو فصل می باشد: فصل اول شبهاتی که دارای معاد جسمانی است و فصل دوم شبهاتی که درباره شفاعت می باشد که در ادامه پاسخ شبهات بیان گردیده است. کلید واژه های این تحقیق عبارتند از: قیامت، ایمان، شفاعت و آثار که بر اساس کتب لغت مورد بررسی قرار گرفته است.

این پایان نامه در چهار فصل نوشته شده است. فصل اول درباره مرگ و حاوی موضوعات ذیل است : معنای موت در قرآن، ماهیت مرگ، یاد مرگ و آثار آن، مرگ از دیدگاه ائمه، مرگ صالحان و کافران. فصل دوم درخصوص برزخ و شامل مباحث زیر است: معنای لغوی برزخ، مؤمن و کافر پس از مرگ به دیدار اهل خودمی آیند، فلسفه برزخ و .... فصل سوم تحت عنوان معادمشتمل بر مباحث پیشینه اعتقاد به معاد در آیین زردشت و یونان باستان و هندوها، دلائل اثبات معاد وبررسی شبهات منکران معاد جسمانی و فصل چهارم باعنوان قیامت محتوی موضوعات زیر است: تصویرقیامت در قرآن، علائم قیامت در روایات، نفخ صور،سنجش اعمال، تجسم اعمال و اوصاف بهشت وبهشتیان و سیمای دوزخ و دوزخیان و ... .

این پایان نامه دارای سه بخش با این عنوان هاست: بخش اول، دیدگاههای مختلف و نقد و بررسی آنها: نظری به تاریخچه جبر و اختیار، توضیحی درباره چگونگی امر بین الامرین، اختیار امانت بزرگ الهی، شواهدی بر اختیار؛ بخش دوم، شبهات مختلف و پاسخ آنها: در این بخش هشت شبهه جبریون مطرح و به آنها پاسخ داده شده است؛ بخش سوم، بداء در قرآن و حدیث: تعریف بداء، فایده بداء، نمونه های بداء در قرآن کریم، بداء در احادیث.

موضوع این پژوهش « لباس واحکام آن در قرآن وروایات » می باشد .این پژوهش در صدد آن است تا با استفاده از آیات وروایات مربوطه به اهداف ذیل دست یابد : بررسی معنا ومفهوم لباس ومعانی ساختارهای آن در قر آن ، بررسی تاریخچه ی لباس وفلسفه ی پوشش ، بررسی سیره وروش بزرگان دین در مسأله پوشش و لباس ، بررسی خصوصیات لباس زن مسلمان ، بررسی احکامی چند در باره ی لباس مانند لباسهای ممنوعه ، لباس نماز گزار وحج گزار، اسراف وتجمل پرستی در لباس وبخشش لباس ، بررسی ارزش اخلاقی لباس ، بررسی مفهوم لباس شهرت و لباس تقوی و بررسی خصوصیات لباس در آخرت . روش این تحقیق با توجه به امکانات وهدف تحقیق ، روش توصیفی تحلیلی است . پس از گرد آوری اطلاعات وتجزیه وتحلیل آنها نتایج زیر حاصل شده است : لباس عبارت است از آنچه که بر تن پوشند ، پوشاک ، پوشش وجامه . ساختارهای ( لبس / لباس) در قرآن به صورت فعل در معانی پوشیدن و مشتبه ساختن وبه صورت اسم در دو معنای حقیقی ومجازی به کار رفته است . پوشش ولباس که یک امر فطری بوده ، برای پوشاندن بدن وحفظ آن از سرما وگرما وآلودگی ومایه ی آبرو وآراستگی انسان است . بزرگان دین ما همواره بر ساده پوشی وپاکیزه گی لباس تأ کید فراوان داشته واین سیره وروش آنان بود . در بخش « لباس زن مسلمان » مشخص شد که لباس آنان نباید نازک و بدن نما باشد ونیز منظور ا ز خُمُر و جلباب وفلسفه ی حجاب تبیین شد. ودر بحث ازاحکام لباس، لباسهای ممنوعه بر شمرده شد که از آن جمله است : پوشیدن لباس جنس مخالف ، پوشیدن لباس حریر برای مردان ، پوشیدن لباس نازک و بدن نما ، پوشیدن لباس شهرت و پوشیدن لباس برای مباهات. ودر ادامه به ویژگیهای لباس نماز گزار و مُحرم( حج گزار )اشاره شده وپاره ای از آداب لباس پوشیدن وکفش پوشیدن بیان شده است . در بخش پنجم مشخص شد که منظور از لباس تقوی که بهترین لباسهاست ، انجام کارهای شایسته ، ترس از خدا ، لباس جهاد ولباس ایمان به خدا می باشد ونیز اینکه لباس بهشتیان از ابریشم می باشد و لباس کفار وجهنّمیان از آتش است . پژوهشگر در انجام این تحقیق با محدودیتهایی چون نبود امکانات نرم افزاری در محل سکونت مواجه بوده است . در پایان پیشنهاد می گردد که تحقیقی مجزا از دیدگاه قر آن وروایات در باره ی « وسایل زینتی وزینت آلات »که رابطه ی نزدیکی با بحث پوشش و لباس دارد ، صورت گیرد .

این پایان نامه متشکل از پنج فصل و حاوی مباحث ذیل است: لباس نشانه فرهنگ و تمدن، انواع لباس درقرآن، فتنه های شیطانی، لباس در روایات، احکام پوشیدن لباس. این پژوهش از جمله معدودپایان نامه های کاربردی است و با غرض اشباع خلائی فرهنگی تدوین شده است.

این پایان نامه در ده بخش با این موضوعات تنظیم و تدوین یافته است: بخش اول، انسان و زندگی: انسان از دیدگاه های متفکرین غربی و یهود و مسیحیت و اسلام، زندگی از دیدگاه غیردینی و دینی؛ بخش دوم، عوامل سازندگی: عوامل متافیزیک (خدا، فرشتگان، جن، شیطان)، عوامل غیرانسانی، عوامل انسانی (والدین، بستگان، مربیان، دوستان و همسالان، رهبران)، عوامل پیش بینی نشده؛ بخش سوم، اهمیت حقوق والدین: از نظر جوامع گذشته و امروز، و از نظر اسلام؛ بخش چهارم، مفهوم طاعت و کلمات جانبی آن اعم از مترادف و متضّاد، مرزهای طاعت، آیات حاوی فرمان اطاعت از والدین، آیات مربوط به عدم اطاعت از والدین؛ بخش پنجم، توصیه به طاعت در روایات؛ بخش ششم، طاعت در دعاها؛ بخش هفتم، روش اولیای الهی در خصوص والدین و سیره ی عملی آنها: روش سایر ادیان، روش پیامبر(ص) و ائمه(ع)، روش بزرگان اسلام؛ بخش هشتم، فواید و اهمیت طاعت: آثار خیر اطاعت از والدین؛ بخش نهم، عوارض ناشی از تخلّف از اطاعت از والدین: عوارض فردی و اخلاقی، اجتماعی، دینی و معنوی؛ بخش دهم، جمع بندی و تلخیص