جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

---

‫چکيده : پايان نامه حاضر، با رويکردي تطبيقي و مقارنه‌اي، ديدگاه‌هاي اجتماعي در تفسير في ظلال القرآن سيدمحمد قطب و تفسير نمونه آيت‌الله ناصر مکارم شيرازي به عنوان نماينده و مصاديقي از تفاسير اهل سنت و تفاسير شيعه اماميه را مقايسه کرده و نحوه بحث درباره گرايش اجتماعي در قرآن را از منظر اين دو تفسير بيان مي‌کند. نويسنده، روش تفسير اجتماعي قرآن را از ديدگاه تفاسير شيعه و اهل سنت با ذکر نمونه‌هايي از اين تفاسير را به تصوير کشيده و روش بحث در مسايل اجتماعي قرآن را از ديدگاه سيدمحمد قطب و آيت‌الله ناصر مکارم شيرازي تبيين مي‌سازد. وي در چهار فصل به اين مسأله پرداخته است. در فصل اول ابتدا تعريف تفسير از بُعد لغوي و اصطلاحي مطرح کرده، سپس با تعريف تفسير اجتماعي، ضرورت تطبيق دادن تفاسير قرآني با واقعيات اجتماعي عصر کنوني را بررسيده و ادله جواز تفسير اجتماعي قرآن، تاريخچه اين نوع تفسير، عوامل پيدايي تفسير اجتماعي با توجه به تغيير و تحولات علمي و اجتماعي جهان و اهميت اين نوع تفسير را بيان مي‌نمايد. او در ادامه به روش‌هاي مختلف پرداختن به تفسير اجتماعي با ذکر نمونه‌هايي چند از آن همت گمارده و مباني تفسير اجتماعي، مانند مرجع قرار دادن نصوص ديني، داشتن قدرت اجتهاد در زمينه آيات اجتماعي قرآن و داشتن درک صحيح از مسايل اجتماعي را بررسي کرده است. در فصل دوم نخست از شخصيت علمي و تفسيري آيت‌الله ناصر مکارم شيرازي سخن گفته، سپس روش تفسيري ايشان را در تفسير اجتماعي با توجه به مفاد تفسير نمونه شرح مي‌دهد. در فصل سوم نيز همچون: فصل پيشين ابتدا به معرفي سيدمحمد قطب، مؤلف تفسير في ظلال القرآن و افکار و انديشه‌هاي قرآني وي پرداخته، سپس روش تفسير اجتماعي ايشان در تفسيرش را باز مي‌گويد. نويسنده، مباني تفسيري و اجتماعي موجود در دو تفسير نمونه و في ظلال القرآن را با يکديگر مقايسه و روش فکري نويسندگان اين تفاسير و استفاده کردن از عقل و روش عقلي در تفسير قرآن توسط آنان را بيان مي‌کند. در فصل چهارم به صورت مقارنه‌اي، ديدگاه‌هاي مشترک در تفسير اجتماعي دو تفسير مذکور مطرح گرديده و پرداختن به اموري همچون: وحدت اسلامي، حکومت اسلامي، حق حاکميت، مسايل مهم سياسي- اجتماعي اسلام و اوضاع اجتماعي عصر کنوني در تفسيرهاي مزبور برجسته شده است.

‫هدف پژوهش بررسی کتب مختلف در زمینه تفسیر و علوم قرآن و سایر منابع جهت کشف ارتباط سور و آیات در قرآن کریم است. روش پژوهش استفاده از کتابخانه ها و مراکز علمی و فرهنگی جهت تنظیم موضوعات مربوط به بحث مفردات و تناسب سور و آیات قرآن کریم است. نتیجه کلی : شناخت مفردات مشکله و پی بردن به پیوستگی و ارتباط آیات و سور و ترتیب تدوینی قرآن کریم٬ زیرا چینش و ترتیب قرآن دارای یک منطق الهی است و تناسب در بین اجزا آن نمونه روشنی از اعجاز الهی است و رسایی و عظمت قرآن از میان پیوند مستحکم آیات و سور نمایان است. ‬

‫حقوق زن در سوره‏ى نسأ از ديدگاه چهار مفسر معاصر مورد بررسى قرار گرفته است، كه دو مفسر شيعه و دو مفسر از اهل سنت مى‏باشند. هدف از اين پژوهش، آشنائى با قوانين اسلام در مورد حقوق و وظائف زن و به تبع آن حقوق و وظائف مردان مى‏باشد. چرا كه با بررسى قوانين اسلام به اين نتيجه مى‏رسيم كه نه تنها اين قوانين بسيار مترقى بوده و توانسته است حدود 14 قرن جواب گوى اذهان تشنه‏ى بشريت باشد بلكه دقيقا مطابق با فطرت انسانى نيز مى‏باشد. بطور مثال قانون ارث اسلام تنها قانونى است كه هيچگاه تغيير نكرده است، در صورتيكه در هيچ يك از اديان و مذاهب، قانون ارثى وجود ندارد كه دست خوش تحول كلى و اساسى نشده باشد. ضمناً اين تحقيق كتابخانه‏اى بوده و در آن بيشتر از تفاسير الميزان، من وحى القرآن، المنار و التحرير و التنوير استفاده شده است. در اين پايان نامه ابتدأ زندگى نامه و مختصرى از روش تفسيرى مفسران آمده سپس هويت انسانى زن و فلسفه‏ى خلقت او مطرح شده بعد به حقوق خانوادگى زن پرداخته شده كه شامل ازدواج و انواع آن و تعدد زوجات، طلاق، ديدگاه‏ها در مورد آن و اختيار دار طلاق، بهره‏گيرى جنسى و راه‏هاى درمان نشوز، قيموميت و سرپرستى مردان، علت قواميت مردان، مراد از تفضيل و فضيلت و حدود رياست مردان، مى‏باشند سپس حقوق اقتصادى زن مورد بحث قرار گرفته كه شامل مهريه و كاربرد قرآنى آن، تاريخچه و فلسفه‏ى مهريه، نفقه و حدود و ملاك و ويژگى‏هاى آن، ارث، تعريف و تاريخچه و علت دو برابر بودن ارث پسران و ميراث النبى، مى‏باشد و در پايان به حقوق كيفرى زن اشاره شده كه مباحث مساحقه و زنا را در بر دارد.

‫موضوع اين نوشتار نقش تبليغ در تربيت و جامعه از منظر قرآن کريم است که آثار تربيتي تبليغ در تبلور ديني جامعه اسلامي و رشد اخلاقي خانواده‌ها و جوانب مختلف تربيتي تبليغ در تغيير شخصيت افراد و تغيير فرهنگ جامعه اسلامي را مورد مطالعه قرار مي دهد. نويسنده تحقيق حاضر را در سه فصل ساماندهي کرده است. در فصل اول، ابتدا به تعريف تبليغ و تربيت از لحاظ لغوي و اصطلاحي پرداخته و اهميت تربيت را از لحاظ روحي، فردي و اجتماعي بررسي نموده و تعريفي از انسان و جوانب حقيقت آن، مفهوم اجتماع و رابطه فرد با جامعه ارائه کرده است. وي در فصل دوم، شرايط مبلغ و تأثير تبليغ صحيح در تربيت افراد را مورد بحث قرار داده و شروطي مانند شجاعت، ظرفيت علمي، اخلاص، صبر، عزت نفس و هماهنگي قول و عمل را از شرايط يک مبلغ دانسته است. آن گاه به ضرورت جايگاه فرد در جامعه و نياز افراد به تربيت صحيح اسلامي اشاره نموده و مقوّمات و عوامل تربيت صحيح را از منظر قرآن بررسي کرده است. در فصل سوم، نقش تبليغ در تربيت و اصلاح جامعه را مورد بحث قرار داده و ضمن بررسي مباني نظريه جامعه مدني و بيان جامعه ديني، به آثار تبليغ صحيح در خانواده و جوامع مختلف انساني اشاره کرده و تقويت صله رحم، اهميت دادن به حقوق همسايگان و حقوق اجتماعي مردم را از آثار تربيت اجتماعي تبليغ عنوان کرده و ويژگي‌هاي بايسته يک جامعه مطلوب قرآني و نحوه تربيت و نتايج چنين تربيتي را تبيين نموده است. وي بر اهميت ارتباط فرد با جامعه از منظر آموزه‌هاي اسلامي نيز تأکيد کرده است.