جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مقاله «تشیع و قرآن» اثر مستشرق یهودی «بارآشر» است، که با تأکید بر برخی اقوال ناصواب و برجسته نمودن بعضی از فرقه های نادر و حتی مطرود شیعه، درصدد ارائه تصویری غیرواقعی از نگاه شیعه پیرامون قرآن کریم میباشد. مقاله مزبور در دایرةالمعارف قرآن (لیدن) منتشر شده که یکی از دایرةالمعارف های برجسته و مورد رجوع جهانی پیرامون قرآن کریم است و مطالب آن در سراسر جهان مورد رجوع و استناد قرار میگیرد . نوشتار پیش رو ضمن اشاره به محتوای مقاله مذکور، نظریات ناصواب بارآشر درباره نگاه شیعه به قرآن را با استفاده از مصادر معتبر شیعی و استد لالهای متقن در بوته نقد قرار داده است. این مقاله در آغاز به معرفی سوابق علمی مؤلف پرداخته و در ادامه هر یک از بخش های مقاله مزبور را به همراه ذکر موارد ناصواب آن به اختصار ارائه کرده و سپس نقد هر قسمت به صورت مجزا و با تکیه بر منابع مهمی که مؤلف از آن ها استفاده چندانی ننموده را بیان کرده است.

مکتب تفکیک به عنوان یکی از دیدگاه های مطرح در فضای دینی کنونی، نگاه ویژه ای به تفسیر قرآن دارد. تعریف ارائه شده از تفسیر و مباحث این گروه، درباره امکان و جواز تفسیر قرآن بیش از هر چیزی بیانگر این مسأله است که تنها راه صحیح تفسیر قرآن بهره گیری از روایات و احادیث است و کسی غیر از معصوم نمی تواند و مجاز نیست به تفسیر قرآن بپردازد و تفسیری صحیح و صواب است که به دلالت معصوم باشد. بر اساس این دیدگاه هر تفسیری که طبق رأی و استنباط انسان ارایه شود، تفسیر به رأی محسوب شده و باطل است و روایات، ما را از تفسیر به رأی منع کرده اند. در این مقاله مباحث مکتب تفکیک درباره امکان و جواز و مفهوم تفسیر مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.

چکیده یکی از نیازهای هر انسانی بعد از رشد جسمانی، رشد روحانی و معنوی اوست که نهایت این رشدروحانی و معنوی تکامل و کمال انسانی می باشد و یکی از عواملی که در کمال هر انسانی دخالت دارد مسئله دوستی و دوستان می باشد چرا که دوستان نقش مهمی را در رساندن انسان به درجات کمال ایفا می کنند. دوستی یعنی ایجاد و ارتباط عاطفی دو فرد، یعنی پیوند دو قلب، انسان هایی که با فشردن دست یکدیگر پیمان می بندند تا در تمامی شرایط همراه و غمخوار هم باشند. دوستی دارای ابعاد و جنبه های مختلفی می باشد که هریک از آنها دارای اهمیت فوق العاده ای می باشند در نوشتار حاضر سعی شده دوستی از دیدگاه قرآن و سنت روانشناسان شرق و غرب مورد بررسی قرار گیرد. دوستی در قرآن از جایگاه ویژه ای برخوردار است. قرآنی که سخنان مهربانی را در خود جای داده که آئینش را نیز بر پایه های همین مهربانی و محبت استوار کرد و با کلام وحی آن را یادآور شد و در امتداد کلام وحی هرجا که از دوست، دوستی و عشق سخن به میان است، سخنان گرانبهایی از ائمه (ع) نیز می درخشد. در حقیقت دوستی دارای فوائد فراوانی می باشد که علاوه بر آثار مفید و پسندیده ظاهری در زندگی دنیوی، آثار بسیار ارزنده ای در زندگی فردی انسان نیز دارد. این انسان است که با دوستی افراد صالح و پیوند با آنها و تأثیر پذیری به درجات عالی و پاداش های بسیار نائل می گردد و باز همین انسان است که با دوستی کردن با افراد ناصالح علاوه بر ببدبختی در این دنیا، در آخرت هم چیزی جز هلاکت نصیبشان نمی شود. نقطه مقابل دوستی و همنشینی با دیگران، انزوا و گوشه نشینی و تنهایی است که مورد مذمت اسلام است چرا که انسان بدون دوست هیچگاه نمی تواند در این دنیا انسان صالح به حساب آید و در آن دنیا صاحب کمال. متأسفانه با تمامی سفارش ها محبت و دوستی جایگاه اصلی خود را از دست داده است و این مشکل را خود ما انسان ها ساخته ایم که بهتر است برای رفع آن بکوشیم. بهتر دیدیم در این تحقیق علاوه بر استفده از قرآن و کتب روایی، از کتب اخلاقی و روان شناسی نیز مدد گیریم تا هر چه بهتر اهمیت موضوع را بیان کرده و راهنمای صحیح در جهت برقراری این امر، یعنی محبت و دوستی باشیم و با این عمل از انحراف جوانانمان جلوگیری کرده و با توکل به خداوند متعال آموخته ها را به مرحله عمل رسانده و برای بهترین نوع آن تلاش و کوشش نمائیم تا بهترین نوع تأثیر را پذیرفته و به نتیجه ایده آل برسیم.

این پایان نامه مشتمل بر سه بخش با عناوین ذیل است: مباحث لغوی و تفسیری و روائی درباره محکم ومتشابه، بررسی محکم و متشابه در آیات قرآن، اصول ومبانی فهم و تفسیر قرآن کریم . این پایان نامه براساس این دیدگاه نوشته شده است که آیات متشابه قرآن رابوسیله آیات محکم آن می توان فهم و تفسیر کرد.

این پروژه تحقیقاتی با عنوان «تحلیل بلایا در آینه قرآن و احادیث» در پی آن است که به بررسی و تحلیل بلایا بپردازد و جواب مناسبی برای وجود آنها در عالم پیدا کند و از سوی دیگر شبهاتی را که از این طریق به صفات خدا وارد می شود، پاسخ دهد. پروژه حاضر به منظور تجزیه و تحلیل موضوع، سئوالات زیر را مطرح کرده است: 1.ماهیّت بلایا چیست؟ 2.ابتلاء چیست و چه فلسفه ای دارد؟ 3.وجود بلاها، چه اثرات مفیدی در زندگی انسان به دنبال دارد؟ 4.چرا خداوند جهان را به گونه ای خلق نکرد که خالی از بلایا باشد؟ 5.آیا وجود بلایا در عالم طبیعت با وجود خداوند یکتا و صفات والایش از قبیل علم، قدرت، حکمت، عدل و خیرخواهی او در تضاد است؟ با توجه به ماهیّت موضوع، اهداف تحقیق و امکانات موجود از میان روش های پژوهش از روش «توصیفی- تحلیلی» برای انجام تحقیق استفاده گردیده است. پس از مطالعه سابقه موضوع در کتب مرتبط با آن از جمله قرآن کریم، کتب معتبر حدیثی، کتب فلسفی و کلامی و جمع آوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل آنها با استفاده از دیدگاه صاحب نظران، مفسران و اسلام شناسان نتایج زیر به دست آمد: «بلا» در اصل به معنی کهنگی و فرسودگی است، سپس به آزمایش کردن بلا گفته شده است. به غم و اندوه هم «بلا» می گویند چرا که جسم و روح انسان را فرسوده می کند. «بلا» مفهومی گسترده دارد که هر دو مفهوم «ابتلاء و آزمایش» و «شرور» را در بر می گیرد. «ابتلا» سنّتی است الهی که متکی بر سنّت هدایت عامّه الهی است و در مورد همه انسان ها در هر مکان و هر زمانی جاری است. خداوند انسان ها را به منظور آشکار نمودن استعدادهای درونی، تمییز، ظهور افعال به منظور پاداش و کیفر ، تأدیب و تمحیص می آزماید. «بلایا» اثرات مفیدی برای انسان به ارمغان می آورند تا آنجا که از آنها به عنوان مقدمه و مادر خوشبختی ها یاد می شود؛ تحریک عزم و اراده برای موفقیّت، تأثیر شگرف در خودسازی، کمال وارتقاء درجه، محبت الهی، نفی استکبار و ایجاد تزلزل درونی همگی از تأثیرات مفید بلایا در زندگی انسان است. «بلایا» ناشی از تضادها و تزاحم هایی است که در عالم طبیعت وجود دارد و این تضادها و تزاحم ها ناشی از مادّی بودن جهان طبیعت است، نه قادر یا عادل و یا حکیم نبودن خداوند. فرض موجود مادّی که هیچ تغییر و تبدّل و تزاحمی در آن راه نداشته باشد، فرض امری تناقض آمیز است، اگر چه جهانی که ما در آن زندگی می کنیم از نظر حسن و زیبایی در حدّ عالم مجرّدات نیست، ولی به لحاظ مرتبه ی وجودی خویش بهترین نظام می باشد، چرا که فرض مادّی بودن وجود، از تضاد، تزاحم و فساد در طبیعت خالی نیست. از سوی دیگر بسیاری از «بلایا» ناشی از افعال و کردار ناشایست انسان است که براساس سنن تکوینی جهان، اثراتش به خود انسان باز می گردد. کلید واژه: بلا، امتحان و آزمایش، خیر، شّر، عدل الهی، حکمت الهی، قدرت و خیر خواهی خداوند.

این پژوهش در نقد و بررسی کتاب تفسیری «نفحات الرحمن» و شامل دو بخش است: بخش اول، به این مباحث اختصاص یافته است: شناسایی مفسر و کتاب نفحات الرحمن فی تفسیر قرآن؛ تاریخ و حقانیت قرآن در نفحات الرحمن؛ تحقیق در برخی آرای تفسیری نفحات الرحمن؛ روش تفسیری نفحات الرحمن؛ پیش درآمدی بر تحقیق و مقدمه نگاری مفسرین قرآن و تحلیل مقدمه نفحات الرحمن. در بخش دوم مقدمه این تفسیر تصحیح و تحقیق و تعلیق شده است. در مقدمه این تفسیر مباحثی درباره تاریخ و علوم و فضایل قرآن آمده است. در ضمیمه این پایان نامه، متن چاپ سنگی و نسخه اصلی مقدمه کتاب نفحات آورده شده است.

مباحث اصلی ین تحقیق در سه فصل آمده است. درفصل اول تعریف حرف و حروف مقطعه و حروف مقطعه در قرآن ودر فصل دوم نظرات مختلف درباره حروف مقطعه آغاز برخی از سوره های بررسی شده است؛ نظیراینکه این حروف از متشابهات قرآن است یا وسیله تنبیه کفار یا اسامی خداوند، پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله، قرآن وسوره های قرآن یا سوگندهای الهی و یا دلیل اعجازقرآن . در فصل سوم حروف مقطعه هر یک از سوره هابطور جداگانه بررسی شده است.

تحقیق حاضر تحت عنوان، تحلیل جامعه شناسی رحم در قرآن کریم می باشد که موارد جامعه شناختی رحم از منظر قرآن را بررسی می کند. رساله ابتدا به اهمیت و ضرورت موضوع و بیان مسئله می پردازد. سپس در فصل اول تعریفی از رحم ارائه داده و انواع رحم و دسته بندی آن، مصادیق ارحام از دیدگاه های گوناگون دانشمندان اسلامی، مصادیق رحم از منظر قرآن، وصیت کردن، صداقت، رعایت عدالت در شهادت کردن و... می باشد، را شرح می دهد. آثار و پیامدهای رحم که به دو بخش آثار و پیامد های قطع رحم و آثار و پیامدهای رحم با توجه به آیات قرآن مجید است را مورد بررسی قرار می دهد. فصل دوم به جامعه شناسی رحم که به آثار اجتماعی رحم و قطع رحم می پردازد. سپس با توجه به ارتباط تنگاتنگ نهاد خانواده با مسائل خویشاوندی توضیحاتی راجع به اهمیت این نهاد و تأثیر مستقیم آن در اجتماعی شدن انسان و ارتباط با رحم داده شده است. از منابع دسته اول این تحقیق می توان به موارد ذیل اشاره کرد: - قرآن(ترجمه الهی قمشه ای) - نظریه های جامعه شناسی(غلامعباس توسلی) - تحلیل جامعه شناختی صله رحم(محمد رضا رحیمی) - تفسیر نور(محسن قرائتی) - بررسی مسائل اجتماعی ایران(محمد مظلوم خراسانی)

رساله حاضر به بررسی زبان قرآن و روش فهم آن پرداخته و شامل دوازده فصل با این عناوین است: مفهوم زبان و زبان شناسی؛ زبان دین، رهیافت دیروز غرب؛ عصر جدید، پیدایش بسترهای نو در طرح زبان دین (ضرورت های بیرونی زبان قرآن)؛ زبان دین و رهیافت های معاصر در غرب؛ ریشه ها و مبانی فکری دینی غرب، موقعیت ما؛ زبان قرآن در فراشد دانش های اسلامی؛ زبان قرآن در ساحت مفردات، کدام نقش؛ قرآن زبان نمادها یا حقایق متعالی؛ زبان قرآن، تعهدبرانگیزی در متن واقع گویی؛ روش کشف زبان قرآن؛ زبان ویژه هدایت؛ معناشناسی و هرمنوتیک فهم قرآن

پژوهشی در بیان انواع مختلف علم بیان در قرآن و ذکر مصادیق آن ها در جزء 28 است. تحقیق حاضر در چهار فصل تدوین شده است. ابتدا به مباحثی پیرامون ضرورت فنون بلاغی قرآن، چگونگی اسلوب خاص زبان قرآن، با نظر به اقوال برخی از مفسران و معرفی یازده نمونه از مهمترین تفاسیر بلاغی قرآن کریم پرداخته است. نویسنده در فصل دیگر به جنبه ای از اعجاز بلاغی قرآن که اعجاز بیانی معروف است پرداخته، وی برای شناخت فنون بلاغی، تشبیه، کنایه و مجاز، به تعریف، توضیح و تقسیمات آن ها اشاره کرده و برای هر یک نمونه هایی از کاربرد آن ها در قرآن را ذکر کرده است. در فصل پایانی نیز شواهد تشبیه، کنایه، مجاز و استعاره در جزء 28 قرآن را بیان کرده که نمونه هایی از آن عبارتند از: کنایه ایماء 42 مورد، کنایه تلویحی 3 مورد، کنایه تعریضیه 3 مورد، استعارات 13 مورد، انواع مجاز 11 مورد و تشبیهات 9 مورد.