جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این مقاله ، کوشش شده است تا دو ترجمه آغازین از ترجمه‌های قرآن با دو گویش مورد بررسی و مقایسه از نظر زبانی و واژگانی قرار گیرد. ترجمه اول، ترجمۀ قرآن قدس با گویش سیستانی و دیگر ترجمه قرآن پاک با گویش خراسانی، است. در هر دو ترجمه واژه‌های مشترک وجود دارد چرا که زبان دری زبان پایه و معیار بوده است امّا در بعضی موارد می‌بینیم که در ترجمه واژه عربی قرآنی به زبان فارسی، گویش خاص منطقه دخیل است. در این مقاله 73 آیه از سوره بقره از ترجمه قرآن قدس و86 آیه از سوره بقره در ترجمۀ قرآن پاک مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته است. نتیجه اینکه واژه‌های خاص گویشی که دیگر در فارسی وجود ندارد در قرآن قدس و قرآن پاک تقریباً به یک اندازه است و البته با هم مشابهتی ندارند. تعـداد این واژه‌ها در قرآن قدس به 40 واژه می‌رسد دیگر و کلمات کهن که حدوداً 113 واژه است به شکل‌های دیگر به دست ما رسیده است و بر اساس فرایند واجی، تغییر و تحول‌های واجی دارند. امّا در قرآن پاک حدود 50 واژه گویشی کهن متروک می‌بینیم و به غیر از واژه‌هـای عربی ساده‌ای که در آن وجود دارد، حدوداً 300 واژه هست که با توجه به فرآیند واجی بعد از تغییر و تحول به دست ما رسیده‌اند.

از دیرباز شعرا و نویسندگان به شیوه های مختلف اشعار خود را با آیات و احادیث زینت داده اند؛ به گونه ای که این شیوه ها در دواوین مختلف وجوه اشتراک و افتراق زیادی دارد. غرض از مقاله حاضر تبیین شیوه های تأثیرپذیری خاقانی از قرآن و حدیث است و یافتن این نکته که اصالت سبک خاقانی در تأثیرپذیری چیست؟ حاصل تحقیق نشان می دهد که خاقانی از شیوه های الهامی– بنیادی، گزاره ا، گزارشی از نوع ترجمه بسیار استفاده می کند ولیکن شیوه الهامی– بنیادی با رویکرد تلمیح و ایجاز قصر از اصالتهای تأثیرپذیری در شعر خاقانی است.

در نوزده آيه از آيات قرآن كريم، از «روح» و اوصاف آن سخن به ميان آمده است. حقيقت و مصاديق روح، كيفيت ارتباط روح با انسان و فرشتگان، كاركردها و آثار و نيز تجرد و ماديت روح از ديرباز در ميان مفسران و متكلمان اسلامي مورد كنكاش بوده است. در ديدگاه رايج، روح در قرآن داراي مصاديق گوناگون، از جمله نفس ناطقة انساني است؛ اما بر اساس ديدگاه آيت االله محمدباقر ملكي ميانجي، هيچ يك از اين آيات بر نفس انساني دلالت ندارند. اين نظريه، تفسير به روح القدس را وحدت بخش تمام آيات روح و استدلال به اين آيات براي تجرد نفس را خالي از دليل ميداند. تبيين شأن علمي روح القدس، كيفيت ارتباط وجودي آن با حاملان اين روح، و تحليل جايگاه آن در نبوت و ولايت، تلاشي ديگر در اين معناشناسي است. گذشته از مدلول ظاهري آيات، روايات اهلبيت مستند مهم اين مفسر براي تفسير روح به روح القدس است.

ايمان، گرچه محور مباحث ديني است اما در مباحث تفسيري و كلامي ـ فلسفي جايگاه خاص خود را دارد و علما با ديدگاههاي مختلف به آن پرداخته‌اند. ملاصدرا نيز در تفسير خود به مسئلة محوري ايمان پرداخته است. او كه نظام فكري حكمت متعاليه را با ملاحظة جريانهاي مختلف فكري اسلام بنا نهاده، در تفسير خود مجال بهتري مي‌يابد تا ديدگاهي جامع ارائه دهد. تحليل ايمان در تفسير ملاصدرا بيانگر اين ديدگاه متعالي است. در اين تحليل، روش‌شناسي ملاصدرا مورد ملاحظه قرار گرفته است. ملاصدرا ابتدا با در نظر گرفتن خاستگاه كلامي مسئلة ‌ايمان، به بررسي ديدگاه‌هاي مختلف كلامي و عقيدتي بر اساس مؤلفه‌هاي سه‌گانة كلامي: تصديق قلبي، اقرار زباني و عمل جوارحي ميپردازد و از اين ميان تنها تصديق قلبي را دخيل در ماهيت ايمان ميداند. او در مرحلة نهايي به تحليل اساسي و متعالي خود از ايمان ميپردازد كه در آن ايمان بمثابة يك حقيقت «درون‌شناختي» در نظر گرفته شده است و همچون ديگر امور دروني به تحليل درون‌شناختي آن ميپردازد. اين تحليل شامل چهار بخش ميشود، در بخش نخست ايمان به سه امر و ساحت علم، حال و عمل تحليل ميگردد. بخشهاي دوم و سوم، با تفكيك دو سير «ابتدايي» و «رجوعي» نحوة ترتب اين امور بر يكديگر و بيان افضليت سير رجوعي و بتبع آن علم ميپردازد. در بخش نهايي به تفكيك ميان دو نوع «علم معامله» و «علم مكاشفه» پرداخته شده و علم مكاشفه بعنوان هدف و مقصود اصلي معين ميگردد.

سخن وقتی می‌تواند مفهوم خویش را به بهترین وجه منتقل نماید و در روح شنونده موثر باشد که به زیور فصاحت و بلاغت و سایر محسنات لفظی و معنوی، آراسته باشد؛ زیباترین سخن، یعنی قرآن کریم از این لحاظ در اوج فصاحت و ستیغ بلاغت می‌باشد. قرآن کریم، سرشار از صنایع ادبی است و این ویژگی‌های بی‌بدیل قرآن، به همراه سبک و اسلوب ویژه‌ای که نه نثر است و نه نظم؛ مخاطبین را به حیرت و شگفتی واداشته است. در حقیقت موسیقی و نظم آهنگ قرآن کریم، جدای از معنای آن نیست بلکه، هماهنگ با مقصود و غرض آیه و هم جهت با معنای آن است. نظم و آهنگی که بر مجموعه حاکم است، خود به چند دسته تقسیم می‌شود؛ که هر کدام جنبه‌ای از اعجاز قرآن را برای همگان روشن می کند. این پژوهش در صدد آن است که به بررسی و شناسایی جنبه موسیقیایی و نظم آهنگ الفاظ و عبارات قرآن کریم با روشی تحلیلی – توصیفی و با استناد به منابع کتاب خانه‌ای بپردازد.